Morgunblaðið - 06.12.1991, Blaðsíða 59

MOÍíGUNLSLAÐll) FÖSTUDAGUH bfe^MB^M^Í'
)M
Minning:
Páll Gunnarsson
fyrrv. skólasijóri
Fæddur 20. maí 1908
Dáinn 24. nóvember 1991
Svo meistaralega er gengið frá
lífsferlinu í byrjun að maðurinu,
hver sem hann er, getur ekki séð
til framtíðar. Einhver ósýnileg, en
áþreifanleg hula er rétt við augu
hans og skyn, svo næsta augnablik
er óvisst öllum. Aftur er náðin sú
að geta leitað á vit minninganna,
þar er oft hátt til lofts og vítt til
veggja.
Akureyri, þegar kvöldin voru
stjörnubjört, ósnortinn snjór lá yfir
Vaðlaheiðinni, sem baðaði sig í
mánaskini og nokkrir vinir sátu
saman eftir eril daganna og ræddu
um lífið og framtíðina. Nokkrir
ungir foreldrar sem ræddu framtíð
þess er þau áttu dýrmætast, fram-
tíð barnanna sinna. Og niðurstaðan
varð alltaf sameiginleg: Að hið
sanna yrði að fylgja hveijum lífs-
óskum, svo þær yrðu ekki hjóm.
Af því að sannleikur og dreng-
skapur væru svo sterk öfl í lífskeðj-
unni að án þeirra væru margir
hlekkir veikir eða gallaðir.
Arin liðu, börnin uxu úr grasi.
Brottflutningur frá Akureyri og
dagarnir sem fjölskyldurnar ungu
eyddu saman á annan áratug til-
heyrðu minningunni.
Gígja Hólmgeirsdóttir og Páll
Gunnarsson kennari (seinna skóla-
stjóri) á Akureyri. Hver hefðu þessi
björtu kvöld, jóladagarnir og allar
samverustundir ungu foreldranna
verið án þeirra og barnanna þeirra
Gerðar og Hólmgeirs? Engar stund-
ir hefðu orðið eins litríkar, sannar
og skemmtilegar án þeirra.
Gígja Hólmgeirsdóttir Iést
snögglega 1983 er hún var að bú-
ast til ferðar til Gerðar og íjöl-
skyldu hennar í Reykjavík. Siík
kona veglyndis og góðvildar er
vandfundin. Fráfall hennar var því
mikið skarð í þann hóp vegfarenda.
Páll Gunnarsson átti þá mörg ár
ólifuð. En hann varð*þeirrar gæfu
aðnjótandi, sem fágæt er- meðal
aldraðra nú til dags, að vera umvaf-
inn ástúð og nærgætni á heimilum
barna þeirra og fjölskyldna til
hinstu stundar, síðustu árin á heim-
ili Gerðar hér í Reykjavík.
Góður maður er horfinn sjónum,
hjartahreinn, lífsglaður, söngvinn
og félagslyndur. Trúr vinur að leita
til.
Það er hugsað að hinsta jarðlífs-
beði, samfylgdin þökkuð og þess
beðið að alvaldið mikla hafi séð um
samfundi þeirra Gígu á ný.
Samúðarkveðjur til barnanna,
fjölskyldna þeirra og ættingja.
Jenna Jensdóttir
Hann fæddist að Garði í
Fnjóskadal. Foreldrar hans voru
hjónin Gúnnar Árnason, bóndi ætt-
aður frá Skuggabjörgum í Dals-
mynni, og ísgerður Pálsdóttir frá
Brettingsstöðum á Flateyjardal.
Ekki mun ég með þessum fáu
kveðjuorðum reyna að rekja ættir
Páls. Til þess skortir mig þekk-
ingu, en um þær eru til skráðar
merkar heimildir. Hann ólst upp
með foreldrum sínum fyrst í
Fnjóskadal og Eyjafirði, en lengst
bjuggu þau hjón í Þverárdal í
Austur-Húnavatnssýslu. Páll var
elstur átta systkina. Komust sjö
þeirra til fullorðinsára, en einn
drengur lést í frumbérnsku.
Mér skildist á Páli heitnum, að
lífsbaráttan í Þverárdal hafí verið
allhörð fyrstu búskaparár foreldra
hans þar. Þetta er raunar vart í
frásögur færandi. Á þeim tímum
voru þeir fáir, íslensku bændurnir,
sem gátu talist efnalega vel stæð-
ir. Aldrei mun þó hafa verið skort-
Ur í búi þeirra hjóna, en allt nýtt
til hins ýtrasta, og þegar börnin
uxu úr grasi vænkaðist hagur
heimiiisins. Öll voru systkinin vinn-
uglöð og námfús. Leituðu þau sér
menntunar eftir því sem efni og
aðstæður leyfðu.
Á unglingsárum Páls Gunnai-s-
sonar var það hlutskipti flestra að
treysta á sjálfan sig ef hugsað var
til einhverskonar framhaldsnáms.
Ekki var hægt að treysta á opin-
bera styrki eða námslán eins og
nú. Það dróst því fyrir flestum að
komast í skóla, þótt viljinn væri
nógur. Fyrst þurfti að reyna að
öngla saman einhveiju skotsilfri
yfir sumartímann til þess að fá
þraukað af veturinn yfir lærdóms-
bókum. Gekk þetta misjafnlega, því
að vel borguð sumarvinna var
sjaldnast auðfengin. En með reglu-
semi og dugnaði heppnaðist mörgu
ungmenninu þetta, svo var um Pál
í Þverárdal. I þann tíð voru fram-
haldsskólanemar miklu eldri en nú,
fólk sem rekið var áfram af
þekkingarþrá og fór í skóla til þess
eins og læra sem mest á seín styst-
um_ tíma.
Á árunum 1924-1925 stundaði
Páll nám við Búnaðarskólann á
Hvanneyri. Starfaði hann síðan á
búi foreldra sinna milli þess er
hann vann að plægingum og öðrum
jarðabótastörfum fyrir bændur í
Húnavatnssýslum og víðar.
Veturna 1934-1936 dvaldist
hann við nám í Héraðsskólanum á
Laugarvatni. Settist hann síðan í
Kennaraskóla íslands og lauk það-
an burtfararprófi vorið 1938. Eftir
að þeim áfanga var náð varð aðal-
lífsstarf Páls barnafræðsla.
Fyrstu árin eftir að námi lauk
kenndi hann á ýmsum stöðum,
sunnanlands og norðan og hafði
stuttan stans á hveijum stað, allt
til ársins 1945, en þá urðu þátta-
skil í lífi hans.
Það ár réðst hann sem kennari
til Barnaskóla Akureyrar. Þar var
starfsvettvangur hans alla tíð síð-
an, uns hann lét af störfum sökum
aldurs. Hann var lengi yfirkennari
skólans og að síðustu skólastjori.
Að hittast og gleðjast
hér um fáa daga.
Að heilsast og kveðjast
það er lífsins saga.
Þessar gömlu hendingar komu í
huga minn er mér barst fregnin um
andlát Sigurðar Haraldssonar,
Sigga, sem látirui er langt um aldur
fram. Vissulega er lífið eins og
ferðalag og mikil gæfa að eignast
góða samferðamenn um lengri eða
skemmri tíma.
Leiðir okkar Sigga lágu saman
fyrir rúmum þremur árum þegar
fyrsta Búsetahúsið var á lokastigi.
Hann var einn af fyrstu búsetunum
og kosinn til forystu í Búsetufélag-
inu, en ég var stafsmaður Búseta.
Það fór ekki á milli mála að þar
var á ferð félagsmálamaður sem
vanur var að taka til hendinni.
Það sem auðkenndi hann var
prúðmennska, lipurð og ósérhlífni
sem kom sterkt fram á í ótrauðu
brautryðjendastarfi hans sem for-
mans í Frostafold. Það var mikil
gæfa fyrir Búseta að Siggi kom inn
í starfið. Eins og landnemar allra
tíma, er það viljinn til að takast á
við það óþekkta með opnum huga
sem heldur starfinu gangandi. Þar
sem verið er að feta einstigið, leita
leiða, byggja upp og læra af reynsl-
unni. Þegar litið er til baka, var
Siggi alltaf tilbúinn að taka á
Auk kennslunnar sinnti Páll mörg-
um öðrum störfum, m.a. í stjórn
Kennarafélags Eyjafjarðar, Barna-
verndarfélags Akureyrar og for-
maður barnaverndarnefndar um
árabil svo að nokkuð sé nefnt af
því sem hann tók sér fyrir hendur.
Árið 1944 gekk Páll að eiga
Guðrúnu Margréti (Gígju) Hólm-
geirsdóttur frá Hrafnagili, mikla
myndar- og mannkostakonu, sem
bjó manni sínum og börnum vist-
legt og friðsælt heimiln
Þau hjónin reistu sér fljótlega
myndarlegt einbýlishús við Helga-
magrastræti á Akureyri og bjuggu
þar ætíð síðan. Þar var gott að
koma. Öllum, sem að garði bar var
tekið með glaðværð og gestrisni.
Umhverfis hús sitt höfðu þau eign-
ast fallegan gróðurreit, sem rækt-
aður var upp úr grýttum og rýrum
jarðvegi. Þar undi Páll löngum
stundum við matjurta- og trjárækt
meðan kraftar leyfðu.
Gígja féll skyndilega frá árið
1983 á góðum aldri. Var hún harm-
dauði öllum, sem kynnst höfðu
henni og átt með henni samleið
lengur eða skemur. Þau hjón eign-
uðust þrjú börn. Einn drengur lést
fárra daga gamall. Hin eru Gerð-
ur, kennari, gift Einari Ragnars-
syni, tannlækni. Þau búa í Reykja-
vík og eiga fjögur börn, þíjár dæt-
ur og einn son. Hólmgeir Þór Páls-
son, kjötiðnaðarmaður og bóndi að
Hvammi í Vatnsdal. Hans kona er
Ástríður Erlendsdóttir. Þau eiga
eina dóttur. Fyrir átti Ástríður
„dæminu” eins og hann sjálfur kall-
aði það, vinna að úrlausn og leggja
sitt af mörkum.
Fyrir réttu ári veiktist Siggi af
krabbameini og baráttan hófst. Við
hlið hans stóð Hanna ótrauð, með
ómældan styrk og kraft. Af einurð
var horfst í augu við illkynja sjúk-
dóm. Með opnum huga var byrjað
að byggja upp á breyttum forsend-
um. Siggi kom til liðs við okkur á
skrifstofu Búseta. Þar nutu eigin-
ieikar hans og reynsla sín vel, og
er hans nú sárt saknað af sam-
starfsfólki.
Starfið var skipulagt, innra starf-
ið — félagslega hliðin. Það var
„dæmið” sem var framundan. Við
skipulögðum og undirbjuggum ferð
til Stokkhólms þar sem læra mátti
af reynslu og þekkingu frænda
okkar. I þeim undirbúningi var
Siggi í fremstu línu.
I gegnum samstarfið tókst með
okkur einlæg vinátta þar sem lífið
og dauðann bar á góma í samtölum
okkar. Einnig, að ekkert fæst án
fyrirhafnar og hversu fátt er sjálf-
sagt og sjálfgefið. Framtíðin beið
með fjölþætt verkefni. Það fór ekki
framhjá mér að þarna háði lífið
heljar baráttu við dauðann.
Fáeinum dögum áður en fara
átti í ferðina, var ljóst að Siggi
kæmist ekki með og voru það mik-
il vonbrigði. Er við kvöddumst, var
dreng og stúlku.
Það er liðið nokkuð á þriðja ára-
tuginn síðan Einar sonui' minn kom
heim til okkar foreldra sinna og
kynnti fyrir okkur unga og fallega
stúlku, Gerði Pálsdóttur frá Akur-
eyri, sem unnustu sína.
Að gömlum íslenskum sið og
meðfæddri forvitni, spurði ég stúlk-
una um ætt og uppruna. Þótt ég
fengi greið svör, var ég litlu nær,
bæði föður- og móðurætt langt
norðan heiða, en við hjónin rótgrón-
ir Sunnlendingar aftan úr öldum.
En þetta tók breytingum með árun-
um. Kynnin við foreldra Gerðar
urðu til þess að ég fékk f'orvitni
minni svalað um fjölda fólks fyrir
norðan. Á kveðjustundu minnist ég
margra góðra stunda með þeim
hjónum, Páli og Gígju. Allar minn-
ingar um þau eru góðar og fyrir
þær vil ég flytja þakkir nú er leið-
ir skiljast.
Páll Gunnarsson var fríður mað-
ur og vel á sig kominn. Hann var
alla tíð mikið snyrtimenni og hátt-
vís í framgöngu. Hann var mikill
útivistar- og reglumaður, félags-
lyndur og viðræðugóður. Fróður
var hann um menn og málefni,
einkum í Eyjafirði, Húnavatns- og
Þingeyjarsýslum. Hann var mjög
1‘róður um íslenskan alþýðukveð-
skap, bæði frá eldri og nýrri tím-
um. Hann kunni ógrynni af lausa-
vísum og naut þess að hafa þær
yfir fyrir menn, ef hann fann að
viðmælandinn var á sömu bylgju-
lengd hvað þetta varðaði. Ef hann
heyrði vel orta stöku, lærði hann
hana um leið og það fram á elliár.
Hann kunni og mikið af
skemmtilegum sögum af sérkenni-
legu fólki, sem hann hafði kynnst
á langri ævi, sérstaklega á sínum
yngri árum. Nú skera sig fáir orð-
ið úr fjöldanum. Heita má að allir
séu hnoðaðir í sama mótið.
Aldrei heyrði ég Pál Gunnarsson
hallmæla nokkrum manni, og dóm-
harka var honum víðsfjarri. Hann
var allt frá unga aldri mikill hesta-
maður og átti um dagana marga
gæðinga, hvern öðrum betri. Hann
var mjög hestvandur og fór mildum
höndum um þessa vini sína. Með
þeim undi hann löngum stundum.
Þótt aldur færðist yfir og kraftar
færu þverrandi hin síðari ár, átti
hann alltaf reiðhest og fór á bak
hvenær sem heilsa leyfði, allt fram
á þetta ár.
Eftir að hann fluttist til dóttur
sinnar og tengdasonar í Reykjavík
hafði hann aðstöðu fyrir hestinn í
það starfið framundan er heim
kæmi, sem átti hug hans allan, við
þyrftum að vinna úr því sem ferðin
gæfi og koma því á framfæri.
En nú er hann lagður af stað í
sína lokaferð, inn á bjartar og
fagrar brautir hins framandi h'fs.
Sigga bið ég Guðs blessunar og
þakka honum samfylgdina og óeig-
ingjarnt starf í þágu Búseta. Að
kynnast þessum einarða, góða
dreng, verður hvatning til áfram-
haldandi starfa. Elsku Hanna, þér
og öðrum aðstandendum votta ég
samúð mína.
Harpa Njáls.
hesthúsahverfinu í Víðidal. Við fé-
lagar hans, margir nágrannar í
hesthúsahverfinu, undruðumst það
viljaþrek sem hann sýndi oft við
að komast á hestbak á veturna,
þótt kraftarnir virtust nærri þrotn-
ir. Samvistirnar við hestinn voru
honum svo mikiis virði, að honum
virtist aukast orka þegar í söðulinn
var komið. Þótt stundum þyrfti að
hjálpa honum að leggja á og kom-
ast á bak varð reiðskjótinn að vera
viljugur. Honum leið illa eftir að
hesturinn var kominn í hús á vet-
urna, ef hann komst ekki til hans
daglega, þótt ekki væri til annars
en kemba honum og gefa honum
einhvern aukabita.
Eg minnist atviks frá í fyrravet-
ur. Eg var staddur uppi við hesthús
þegar Páll kom og sagðist ætla að
fá sér smá reiðsprett. Mér fannst
hann mjög óstyrkur og latti hann
fararinnar. „Ef þú vilt leggja
hnakkinn á fyrir mig og hjálpa mér
á bak, þá er ég góður.” Þetta gerði
ég. Nágranni úr næsta húsi var
þarna einnig. Þegar Páll var kom-
inn á bak og reið úr hlaði á hröðu
tölti varð mér að orði: „Viljinn dreg-
ur hálft hlass.” Þá segir maðurinn,
sem hjá mér stóð: „Ég held að vilj-
inn dragi nú heldur meira en hálft
hlassið að þessu sinni.” Þessi aldni
hestamaður skildi vel að „maður
og hestur þeir eru eitt fyrir utan
hinn skammsýna markaða baug”.
Þetta finna allir menn, sem hafa
orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að
eignast sálufélaga í hestinum sín-
um.
Fáum auðnast að lifa langa ævi
þannig að engin verði áföllin. Það
var honum mikill og sár missir er
konan hans féll frá á góðum aldri.
Og ellin hallar öllum leik. Hin síð-
ari ár fór heilsu hans hrakandi og
þurfti hann nokkrum sinnum að
leggjast inn á sjúkrahús. Á milli
átti hann samt sem áður margar
góðar stundir. Páll naut þeirrar
gæfu í ellinni að eiga gott og ör-
uggt skjól á heimili dóttur sinnar
og tengdasonar. Þar hafði hann
afdrep út af fyrir sig, þar gat hann
verið í næði, en haft fjölskylduna
í húsinu, sem gerði allt fyrir hann
sem hún best gat.
Nú þegar leiðir skiljast um sinn,
þakka ég Páli Gunnarssyni fyrir
góð kynni frá fyrsta til hinsta dags.
Hvíli hann í friði.
Ástvinum hans öllum óska ég
Guðs blessunar og fljrt. þeim samúð-
arkveðjur frá okkur hjónum.
Ragnar Jónsson
Sigurður Haraldsson, framreiðslu-
maður og stjórnarmaður Handknatt-
leikssambands Islands, er látinn.
Sigurður var fæddur á Akureyri 10.
febrúar 1944, sonur Sigríðar Matthí-
asdóttur og Haraldar M. Sigurðsson-
ar, íþróttakennara. Sigurður fékk
þegar á unga aldri áhuga á íþróttum
og var mikill KA- maður eins og
faðir hans. Sigurður var ávallt mik-
ill áhugamaður um íþróttir og þá
sérstaklega handknattleik. Þegar
samtök 1. deildarfélaga í handknatt-
leik voru stofnuð, þá var hann valinn
fulltrúi KA í þessi samtök og síðan
kosinn í stjórn Ilandknattleikssam-
bands Islands, þar sem hann starfaði
af miklum áhuga fram á síðasta
dag. Sigurður var formaður þeirrar
nefndar HSÍ sem sér um móttöku
erlendra landsliða, þegar þau koma
hingað til lands. Segja má að þar
hafi HSI notið góðs af mikilli reynslu
og kunnáttu Sigurðar frá námi hans
og störfum sem framreiðslumaður. Á
stjórnarfundum HSÍ var Sigurður
maður málamiðlunar með því að opna
augu manna fyrir farsælum lausnum
yrði ágreiningur manna á meðal.
Sigurður var mikill áhugamaður um
að tengja betur saman hagsmuni og
áhugasvið ferðaþjónustunnar og
íþróttahreyfingarinnar á íslandi.
Sigurður starfaði ávallt í þeim
anda íþróttahreyfingarinnar að gera
drengi að mönnum og menn að góð-
um drengjum.
Stjórn Handknattleikssambands-
ins og handknattleiksfólk um land
allt vottar eftirlifandi eiginkonu
hans, Hönnu B. Jónsdóttur, og öllum
hans ástvinum samúð og virðingu
sönnum drengskaparmanni.
Jón lljaltalín Magnússon,
fonnaður HSÍ
Sigurður Haralds-
son - Kveðjuorð