Morgunblaðið - 12.02.1992, Blaðsíða 21

Morgunblaðið - 12.02.1992, Blaðsíða 21
20 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 1992 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRUAR 1992 21 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ftitstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Flaraldur Sveinsson. Matthías Johanne'ssen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið. Forræðishyggja og mannréttindabrot Sósíalísminn, trúin á forræðis- hyggju, miðstýringu og stjórnvisku forystusveitar alþýð- unnar, hefur ekki einungisreynst villuljós á sviði efnahagsmála. Riki þau sem tekið hafa upp þessi guðlausu trúarbrögð eiga það öll sameiginlegt að þar eru mannréttindi fótum troðin. Hugsanir jafnt sem athafnir þeirra sem neita að lúta alræðis- valdinu eru í augum ráðamanna möguleg ógnun við sósíalismann. Sagan sýnir að boðberar sósíal- ismans hafa ekki einungis rangt fyrir sér á vettvangi efnahags- mála, margir þeirra hafa einnig kosið að líta framhjá þeirri stað- reynd, að skerðing á grundvallar- réttindum hefur ævinlega fylgt þessari hugmyndafræði. Svo er enn. Á dögunum var greint frá því í Morgunblaðinu, að kínverskir verkamenn hefðu stofnað fijálst verkalýðssamband. Var í tilkynn- ingu þeirra vísað til stofnunar Samstöðu, óháðu verkalýðs- hreyfingarinnar í Póllandi, sem fór fyrir hreyfingu lýðræðissinna í Austur-Evrópu og ruddi braut- ina fyrir þeim sögulegu umskipt- um, sem þar hafa átt sér stað. Sögðu heimildarmenn, að þessi ákvörðun kínversku verkamann- anna væri mesta ögrun við ráða- menn í kínverska alþýðulýðveld- inu í þrjú ár, eða frá því að stjórn- völd fyrirskipuðu fjöldamorðin viðurstyggilegu á Torgi hins himneska friðar. Sú staðreynd, að stofnun fijáls verkalýðssambands er talin mesta ögrun við kínverska kommúnista í tæp þijú ár segir ýmislegt um ástand mannrétt- indamála í Kína. Valdasjúkling- arnir sem þar ráða ríkjum hafa sýnt það á undanförnum árum, að þeir hyggjast hvergi slaka á klónni þó svo leitað sé eftir stuðn- ingi og samvinnu á efnahagssvið- inu á Vesturlöndum. Slíkt sam- starf á að binda því skilyrði, að mannréttindi verði virt í Kína. Á Vesturlöndum hefur þessu sjón- armiði því miður ekki verið hald- ið til skila með fullnægjandi hætti. í þessu sama tölublaði Morg- unblaðsins var greint frá því að eitt af virtustu skáldum Kúbu, María Elena Cruz Varela, hefði verið hneppt í fangelsi fyrir and- óf gegn stjóm Fídels Castros, Kúbuleiðtoga. Skáldkonan vann það sér til óhelgi að skrifa Castro opið bréf. Síðar skrifaði hún ásamt fleiri listamönnum og rit- höfundum undir yfirlýsingu þar sem hvatt var til þess, að komið yrði á þjóðfundi til að ræða fram- tíð Kúbu. Málgagn kúbanskra kommúnista lýsti yfir því, að María Elena væri handbendi bandarísku leyniþjónustunnar, CIA, og kvað upp þann dóm, að sérhver tilraun til að rjúfa „ein- ingu rithöfunda og listamanna okkar sem standa vörð um bylt- inguna og Fídel“ myndi mistak- ast. Skömmu síðar mátti skáld- konan þola misþyrmingar ásamt dóttur sinni. Bækur hennar voru gerðar upptækar. Loks var hún sett í einangrun í fangelsi og þar er hún enn. Sterk rök hafa verið færð fyr- ir því að nauðsynleg tengsl séu á milli hugmyndafræði sósíalism- ans og þeirrar ógnarstjórnar, sem hún hefur jafnan getið af sér. Það var ekki fyrir tilviljun, að sósíalisminn gat af sér allsráð- andi öryggislögreglu alþýðulýð- veldanna í Austur-Evrópu, sem fylgdist með hveiju fótmáli þeirra, sem leyfðu sér að efast um gildi og réttmæti kenningar- innar. Grimmdarverkin, persónu- dýrkunin, innrætingin, falsanim- ar og lygarnar voru ekki bláber- ar tilviljanir. Það var ekki fyrir tilviljun, að sósíalisminn hafði það í för með sér, að „glímutök skortsins“ hertust í Austur-Evr- ópu og að þeirri tilraun lyktaði með algjöru gjaldþroti. Og það er engin tilviljun, að María Elena Cruz Valera skuli nú þurfa að þola fangelsisvist og að andlegt frelsi sé takmarkað á Kúbu, í Kína og fleiri kommúnistaríkjum. Hroðaleg grimmdarverk hafa verið framin vegna þess að „sós- íalískri framþróun" hefur verið ógnað. Framkvæmd þessarar ógnarstefnu hefur ævinlega haft í för með sér að „hinu mann- lega“ og grundvelli réttarríkisins hefur verið vísað á bug. „Rétt- indi“ manna hafa verið skilgreind með tilliti til hagsmuna og þarfa ríkisvaldsins og forréttindastétt- arinnar. Enn á ný hefur þetta sannast í Kína og á Kúbu. Hrun kommúnismans í Austur-Evrópu og algjör ósigur ofstjórnarsinna í þeirri hug- myndafræðilegu baráttu, sem fram hefur farið má ekki verða til þess að það gleymist að víða um heim þurfa hugrakkir bar- áttumenn fyrir mannréttindum á stuðningi lýðræðissinna að halda. Slíkan stuðning geta fjölmennar þjóðir, smáríki, einstaklingar og samtök þeirra veitt með ýmsum hætti. Má ef til vill vænta þess, að þeir sem telja tíma sínum vel varið með því að halda í vinnu- ferðir í þágu sósíalismans til Kúbu, veki athygli á máli Maríu Elenu Cruz Valera næst er þeir sækja fyrirmyndarríkið heim? Frá fundi foreldrafélaga nokkurra grunnskóla: Gæti tekið mörg ár að vinna upp fækkun kennslustunda MILLI tvö og þrjú hundruð manns sátu fund foreldrafélaga Langholts-, Laugarnes-, Laugalækjar- og Vogaskóla sem fram fór í Laugarncsskóla á mánudagskvöld, en þar voru á dagskrá væntanlegar sparnaðaraðgerð- ir menntamálaráðuneytisins í grunnskólum landsins. Að loknum fram- söguerindum skólastjóranna og fulltrúa menntamálaráðuneytisins og Fræðsluskrifstofu Reykjavíkur tóku foreldrar til máls, beindu spurning- um til framsögumanna, hvöttu yfirvöld skólamála til að falla frá ráðgerð- um niðurskurði og brýndu skólastjórana til að neita að samþykkja aðgerð- ir sem leiddu til fækkunar tíma eða fjölgunar nemenda í bekkjardeild- um. Var í lokin samþykkt ályktun þess efnis. Fram kom að fundarmenn söknuðu þingmanna sem boðnir höfðu verið á fundinn og fannst, þeim þeir á þann hátt sýna lítinn skilning á mikilvægi þessara mála. Kristín Jónasdóttir, formaður B'or- eldrafélags Langholtsskóla, sagði í ávarpi í upphafi fundar að grunn- skólanemendur mættu ekki verða fórnarlömb breyttra þjóðfélagsað- stæðna. Niðurskurður hefði oft verið nauðsynlegur fyrr en nú ætti greini- lega að taka hann fastari tökum. Jón Freyr Þórarinsson, skólastjóri Laugarnesskóla, greindi frá vikuleg- um fjölda kennslustunda í hveijum bekk grunnskólans og hvernig hann hefði smám saman verið aukinn á síð- ustu árum, en nú væru uppi hugmynd- ir um að fella niður tvo tíma í nokkr- um eldri bekkjunum. Varaði hann við hugmyndum um að spara í barnaupp- eldi, slíkur sparnaður ætti eftir að koma út á annan hátt en menn gerðu ráð fyrir. Lög sett en ekki hugsað fyrir framkvæmd þeirra Guðmundur Guðbrandsson, skóla- stjóri Vogaskóla, rakti hversu nem- endafjöldi skólans hefði sveiflast gegnum árin. Náði hann hámarki árið 1967 þegar um 1.600 nemendur voru við skólann en í dag eru þeir um 250. Guðmundur ásakaði alþingismenn fyrir að setja ýmis lög án þess að hugsa nokkuð fyrir framkvæmd þess- ara sömu laga. Ný grunnskólalög væru vart ársgömul og strax farið að ræða niðurskurð og Ijóst að sum ákvæði þeirra kæmu ekki til fram- kvæmda. Guðmundur taldi brýnast að geta hrint í framkvæmd áætlunum um einsetinn skóla, það ættu bæði kennarar og foreldrar að setja efst á forgangslista. Erling Tómasson, skólastjóri Lang- holtsskóla, taldi rétt að hafa í huga við næstu alþingiskosningar að skóla- menn og foreldrar væru ekki sam- mála þessum spamaðaraðgerðum og því Ijóst að þeir stjórnmálamenn sem stæðu fyrir þeim yrðu ekki kosnir aftur. Hann sagði erfiðleikum bundið að ræða um aðgerðir sem enn væru aðeins hugmyndir, annars vegar að fækka vikulegum kennslustundum og hins vegar að fjölga í bekkjardeildum. Sagði hann báðar hugmyndirnar slæmar en á þeim væri þó grundvall- armunur. Fækkun vikulegra kennslu- stunda væri dæmigerð stjórnvaldsað- gerð sem stafaði af ákvörðun um skiptingu Ijármagnsins en hugmyndin um ijölgun nemenda í bekkjardeildum snerist hins vegar um gæði. Varpaði hann í lokin fram þeim spurningum, sem hann taldi jafnframt fráleitar, hvort kennarar hefðu hugleitt að taka á sig lengingu kennsluskyldu og hvort hugsaúlegt væri að taka upp röðun í skóla og bekki eftir árangri og stöðu- prófum. Þráinn Guðmundsson, skólastjóri Laugalækjarskóla, sagði að hér væru á ferðinni spurningar um magn og gæði. Út af fyrir sig væri hægt að þola tímabundna fækkun kennslu- stunda en skelfilegra væri að horfast í augu við að þurfa að slaka á gæðum með fjölgun nemenda í bekkjardeild- um. Vandann við fækkun kennslu- stunda sagði hann vera spurninguna um hver ætti að ákveða í hvaða náms- greinum niðurskurðurinn skyldi fram- kváemdur. Taldi hann ljóst að ráðu- neytið yrði að gefa það út og taka afleiðingunum af því, skólarnir gætu ekki ákveðið slíkt. Þá vakti hann at- hygli á að það gæti kostað blóð, svita og tár að ná aftur þeim tímum sem fækkað væri á sparnaðartímum, ljóst væri að það gæti tekið mörg ár að vinna upp slíka fækkun. Hlutfall af ríkisútgjöldum svipað í áraraðir Arthur Morthens frá Fræðsluskrif- stofu Reykjavíkur kvaðst geta skilið fyrirhugaðan niðurskurð í fræðslu- kerf inu ef það hefði tútnað út á liðnum árum, eins og t.d. heilbrigðiskerfið. Því væri hins vegar ekki að heilsa, hiutfall til grunnskóla af ríkisútgjöld- um hefði verið óbreytt í 20 ár og til skólamála almennt óbreytt sl. 10 ár. Arthur rifjaði upp að miklar þjóðfé- lagsbreytingar hefðu orðið hérlendis síðustu tvo áratugina. Áður hefðu skólabörn komið heim að loknum skóla, þar hefði verið tekið á móti þeim og þeim hjálpað við lærdóminn. Nú horfði þetta öðruvísi við þeim þeg- ar um 80% kvenna væri útivinnandi, sem hann taldi sjálfsagt og eðlilegt og taldi líka jafnsjálfsagt og eðlilegt að alþingismenn hefðu lagt sig eftir að byggja upp öflugan grunnskóla á þessum tíma. Sagði hann það skyldu þjóðfélagsins að byggja upp börnin, veita þeim umhyggju og hlýju sem alltof mörg börn í stórborginni Reykjavík færu á mis við. Sagði hann skort á þessum þáttum koma glöggt fram í skólastarfinu, sérstaklega með- al yngstu bekkjardeildanna. Arthur sagði að strax á árinu 1937 hefðu 14 til 15 ára börn fengið svipaðan kennslustundaijölda og börnum væri boðið árið 1992. Hrólfur Kjartansson, deildarstjóri grunnskóladeildar menntamálaráðu- neytisins, greindi frá þríþættri stjórn- un grunnskólalaganna, sem væri aðal- námskrá, reglugerðir og viðmiðunar- stundaskrá. Viðmiðunarstundaskráin væri ijárhagsstjómtæki yfirvalda, þar væri skammtaður fjöldi kennslu- stunda sem skólarnir gætu notað í starfinu. Hann rakti síðan hvernig lög um ráðstafanir í ríkisijármálum sem Morgunblaðið/KGA Frá fundi foreldrafélaga Langholts-, Laugalækjar-, Laugarnes- og Vogaskóla á mánudagskvöld. samþykkt voru á Alþingi 24. janúar sl. gerðu ráð fyrir skerðingu fjárveit- inga til skólamála, m.a. 180 milljóna króna skerðingu á ijárveitingu til grannskóla. Lögin gerðu ráð fyrir að stöðva kostnaðaraukningu og ná fram sparnaði, þ.e. ekki væri hægt að fjölga vikulegum kennslustundum eins og grannskólalögin gerðu ráð fyrir heldur yrði beinlínis að fækka þeim. Skólar hafa svigrúm Hrólfur Kjartansson sagði ljóst að þar sem ekki næðist sparnaður á yfir- standandi skólaári yrði hann mikill á því næsta og því væri nú leitað leiða til að dreifa sparnaðinum á þetta ár og það næsta, þ.e. næsta skólaár. Hver kennslustund í öllum grannskól- anum kostar um 9 milljónir króna og kostnaður við hvern bekk grunnskóla væri um 1,5 m.kr. Þessir tveir liðir væru þeir stærstu og helst hægt að ná sparnaðinum þar þótt hægt væri einnig að tína til nokkra minni liði. Hrólfur sagði að skólarnir hefðu nokk- urt svigrúm til að fækka tímum þar sem þeir hefðu nokkra ráðstöfunar- tíma í hvetjum árgangi. Sagði hann það skoðun sína að fremur ætti að fækka kennslustundum en fjölga nem- endum í bekkjardeildum. Foreldrar beindu nokkrum spurn- ingum til framsögumanna, m.a. hvort ráðuneytið eða skólar ættu að ákveða í hvaða námsgreinum tímum yrði fækkað og einum fundarmanna fannst skólastjórar taka spamaðaráformum með alltof mikilli ró. Þá voru skóla- stjórarnir brýndir til að hafna niður- skurði í menntun grunnskólabarna. Guðmundur Guðbrandsson sagði það skoðun sína að hugsanleg ákvörð- un um fækkun kennslustunda væri betur komin innan skólanna heldur en hjá ráðuneytinu því honum hefði sýnst svo, að minnsta kosti síðustu daga, að skólarnir hefðu skynsamari mönnum yfir að ráða en ráðuneytið. Þá spurði hann hvort nauðsynlegt væri að halda þeirri tísku að halda foreldrafundi í skólunum tvisvar á vetri og fella niður kennslu þagar einnig væri búið að koma fyrir sér- stökum viðtalstímum kennara. Þráinn Guðmundsson benti á að þrátt fyrir ráðstöfunartímana sem skólarnir gætu spilað úr væri erfitt að fækka þeim þar sem þeir væru iðulega nýtt- ir til að bæta við kennslu í grunngrein- um, t.d. íslensku eða stærðfræði, þótt þeir væru að einhveiju leyti nýttir í annað starf. Sparnaðartillögum mótmælt í lokin var samþykkt eftirfarandi ályktun samhljóða: „Fundur for- eldrafélaga Langholts-, Laugalækjar-, Laugarnes- og Vogaskóla haldinn í Laugamesskóla 10. febrúar 1992 mótmælir harðlega spamaðartillögum sem bitna á menntun barna okkar eins og fækkun kennslustunda og fjölgun í bekkjum. Fundurinn hvetur alþingismenn og skólayfirvöld til að standa við nýsamþykkt grunnskólalög og til að standa vörð um velferð barna okkar.“ Þáttaskil í verðlagsmálnm FJARMAl-ARAÐUNKYTIÍ) F.fnahajísskrifstofa 10. febníar 1992 n Veröbólguþróun 1991 og spá 1992 Miöaö viö launaforsendur fjárlaga Arshraöi síöustu þrjá mánuöi Breyting í hverjum mánuöi un ap. júlí okt. ___________1992_____________________ eftir Friðrik Sophusson Verðbreytingar á undanförnum mánuðum og fyrirliggjandi verðlags- spár benda til þess að á þessu ári geti ísland komist í hóp þeirra Evr- ópulanda þar sem verðbólga er lægst. Gangi þetta eftir hafa nýjar aðstæður skapast í efnahags- og atvinnulífi landsmanna. Samkeppnisstaða ís- lenskra fyrirtækja batnar til muna. Rekstrar- og greiðsluáætlanir geta staðist, bæði hjá heimilum og fyrir- tækjum. Kjör þeirra lakast settu eru betur tryggð en ella á samdráttaríím- um. Á sama tíma og verðbólgan er að færast í þetta horf má gera ráð fyrir áframhaldandi vaxtalækkun á næstunni — ekki aðeins nafnavaxta- lækkun — heldur einnig lækkun raun- vaxta. Þar með verða vextir hér á landi svipaðir og á Norðurlöndum og í minni ríkjum Evrópu. Hvort tveggja, minnkandi verðbólga og lækkandi vextir, eiga annars veg- ar rætur að rekja til þess skilnings sem þjóðin hefur sýnt á nauðsyn þess að gera hóflega kjarasamninga og hins vegar þeirrar stefnu ríkisstjórn- arinnar að draga úr ríkissjóðshallan- um og lánsfjárþörf hins opinbera. Þjóðarsáttarsamningarnir Þjóðarsáttarsamningarnir, sem gerðir voru í ársbyijun 1990, marka þáttaskil í verðlagsmálum hér á landi. Eftir nálægt tveggja áratuga óða- verðbólgu, sem nam að meðaltali 35% á ári og fór hæst í meira en 100% á árinu 1983, hefur tekist að koma verðbólgunni niður í eins stafs tölu miðað við heilt ár. Um þjóðarsáttar- samningana varð víðtækt samkomu- lag hér á landi. Sjálfstæðisflokkurinn, sem var í stjórnarandstöðu, stóð vörð um raunsæja kjarasamninga á sam- dráttartímum og sýndi þannig ábyrgð og skilning sem því miður er sjald- gæft að fínna hjá stjórnarandstöðu- flokkum. Verlagsþróunin á síðasta ári var nokkuð skrykkjótt.vÞannig var árs- hraði verðbólgunnar á mælikvarða framfærsluvísitölu rétt um 5% á fyrsta ársfjórðungi. Um og eftir mitt árið var verðbólguhraðinn hins vegar kominn í 10-11%. Ýmsar skýringar eru á þessari auknu verðbólgu. Þyngst vegur að á þessu tímabili urðu talsverðar launahækkanir. Þannig hækkuðu launataxtar þrívegis frá desember 1990 til júní 1991, alls um rúmlega 8%. Þá varð talsverð hækkun á opinberum gjöldum og gjaldskrár- liðum í samræmi við forsendur fjár- laga 1991. Til viðbótar má nefna áhrif hækkunar vaxta og bifreiða- trygginga. Á síðustu mánuðum hefur hins vegar hægt verulega á verð- bólguhraðanum á nýjan leik og var hann kominn niður í u.þ.b. 6% í árs- lok 1991. Þáttaskil í verðlagsmálum Samkvæmt verðbólguspám fjár- málaráðuneytisins er gert ráð fyrir að árshraði verðbólgunnar verði inn- an við 3% á þessu ári og fari minnk- andi eftir því sem líður á árið. Vísi- tala framfærslukostnaðar mældist 0,3% hærri í upphafi janúar 1992 en í desemberbyijun. í febrúar mældist vísitalan 0,1% hærri en í janúar. Sam- kvæmt þessu er árshraði verðbólg- unnar kominn niður fyrir 3% nú við upphaf ársins 1992. Til samanburðar má nefna að í síðustu spám OECD (desember 1991) er gert ráð fyrir að verðbólgan verði að meðaltali um 4,5% í Evrópuríkjum OECD á árinu. Miðað við þær tölur er ísland komið í hóp þeirra 10 Evrópuþjóða sem hafa lægsta verðbólgu. Á meðfylgj- andi súluriti sést glöggt hve verðbólg- an hefur hjaðnað á síðustu sex mánuðum. Miðað við þessa þróun og launaforsendur fjárlaga gæti hækk- unin frá upphafi til loka yfirstand- andi árs orðið innan við 2‘/2%. Það er minnsta verðbólga sem hér hefur mælst í meira en þrjá áratugi, eða frá upphafi viðreisnartímabilsins. Ný skilyrði fyrir hagvöxt Á síðastliðnu ári var hallinn á rekstri ríkissjóðs 12'A milljarður og lántaka hins opinbera er talin hafa verið um 37 milljarðar króna. Á yfir- standandi ári er gert ráð fyrir að hallinn á ríkissjóði verði aðeins rúm- lega 4 milljarðar og lánsfjárþörf opin- Friðrik Sophusson „Hvort tveggja, minnk- andi verðbólga og lækkandi vextir, eiga annars vegar rætur að rekja til þess skilnings sem þjóðin hefur sýnt á nauðsyn þess að gera hóflega kjarasamninga og hins vegar þeirrar stefnu ríkisstjórnarinn- ar að draga úr ríkis- sjóðshallanum og láns- fjárþörf hins opin- bera.“ berra aðila verði undir 20 milljörðum króna. Takist að ná þannig tökum á ríkiss- fjármálunum hefur ríkisstjórnin lagt grunn að jafnvægi í efnahagsmálum, og skapað forsendur fyrir raunhæfum kjarasamningum og lækkandi vöxt- um. Með aðhaldsaðgerðum í opinber- um rekstri og þar af leiðandi minni halla og lægri vöxtum eykst svigrúm atvinnulífsins og skilyrði skapast á nýjan leik fyfrir hagvöxt og bætt lífs- kjör. Samstaða um stöðugjeika Markmið ríkisstjórnarinnar er að leiða þjóðina út úr þeim erfiðleikum sem íslenskt efnahagslíf stendur nú frammi fyrir. Til þess að það megi takast þurfum við að horfast I augu við raunveruleikann og átta okkur á hver vandinn er. Við megum ekki lengur fresta því að taka á vandan- um. Það er engin lausn að senda næstu kynslóð reikninginn og ætla henni að borga brúsann. Ríkisstjórnin hefur gripið til að- gerða sem miða að þessu markmiði. Með aðgerðum er stefnt að betra jafn- vægi í efnahagsmálum og meiri stöð- ugleika í verðlagsmálum en hér hefur þekkst í langan tíma. Fari verðlag hins vegar úr skorðum á sama tíma og samdráttur ríkir í efnahagslífinu munu þeir sem lakast eru settir missa fótanna og þjónusta hins opinbera versna. Þess vegna er ástæða til að standa tryggan vörð um stefnu ríkis- stjórnarinnar. Víðtæk samstaða um nauðsynlegar aðgerðir mun skila sér í efnahagslegum stöðugleika, minni verðbólgu og lækkandi vöxtum. lUifundur cr fjármálaráðherra. Olafur G. Einarsson menntamálaráðherra: Lög* um grumiskóla og framhaldsskóla verða endurskoðuð Menntamálaráðherra hyggst á næstu dögum skipa nefnd, sem m.a. er ætlað að skoða hvort rétt sé að framhaldsskólinn verði fyrir alla. „Mér finnst að það þurfi að skoða þetta mál alveg sérstaklega vegna þess að framhaldsskólinn er í ákveðnum vanda, einmitt vegna þess að hann hefur verið opnaður fyrir alla og eiginlegt gæðamat hefur ekki farið fram. Og því miður er það svo að eftir að framhaldsskólá sleppir, þá hefjast fyrst vonbrigðin hjá þeim sem eru komnir með réttindin til að setjast inn í háskóla. Skólar á háskólastigi eru margir í þessu landi, en aðeins einn sem hefur sínar dyr galopnar fyrir öll- um þeim, sem hafa stúdentspróf, og það er Háskóli íslands. Því miður verða margir þar fyrir vonbrigðum vegna þess kannski að við höfum ekki séð nægilega fyrir námsbrautum til þeirra, sem ligg- ur ekkert sérstaklega fyrir að stunda bóknám," sagði Ólafur G. Ein- arsson, menntamálaráðherra á fundi SAMKÓP, nýstofnaðs félags kennara og foreldra í Kópavogi, í fyrrakvöld. Endurskoðunarnefndinni verður ætlað það hiutverk að endurskoða bæði gildandi lög um grunnskóla og lög um framhaldsskóla. I ræðu sinni vék Ólafur að ýmsum atriðum sem hann taldi að nefndin ætti sérstak- lega að athuga. „Mér finnst ástæða til að athuga hvernig haga skuli mati á árangri nemenda og skóla. Ég vil láta kanna það hvort það sé nauðsynlegt að samræmd próf taki til fleiri þátta og kannski til sem flestra þátta námsins og gefi raun- hæfa mynd af árangri og getu nem- enda og skóla. Ég vil fá svar við þessu, hvort menn vilja snúa á þessa braut. Hana gengum við einu sinni, en höfum ekki gert nú nokkuð lengi. Ég vil athuga hvernig efla megi unglingadeildir grunnskólans. Það er veigamikið atriði, og í þeim til- gangi fýrst og fremst til að gera þær hæfari til að undirbúa unglinga und- ir frekara 1 nám í framhaldsskóla, hvort sem viðkomandi stefnir að bóknámi eða verknámi. Hvernig tryggja megi meiri áhrif foreldra og samtaka þeirra í málum grunnskól- ans og störf einstakra skóla. Mér finnst rétt að kannaðir verði kostir þess að færa rekstur grunnskólans alfarið undir stjórn sveitarfélaga. Það gæti þýtt það að kennarar yrðu starfsmenn sveitarfélaga, en ekki starfsmenn ríkisins.“ I lok fundarins var nokkrum spurningum beint til ráðherrans, m.a. þeirri hvort að grunnskólinn á Islandi stæðist samanburð við ná- grannalöndin. Óíafur varaði við slík- um samanburði, en sagði það rétt vera að fjármagn til íslenska skóla- kerfisins stæðist ekki samanburð við mörg nágrannalöndin. „Um árangur ætla ég miklu minna að fullyrða. Ég treysti mér einfaldlega ekki til þess að leggja mat á það. Eflaust hefur það áhrif á árangur skóla- starfsins hversu miklu fé er til hans varið, en vafalaust má ýmislegt bæta í skólastarfinu án þess að veija til þess ómældum fjármunum,“ Fram komu miklar áhyggjur fund- armanna vegna fækkunar kennslu- stunda í efri bekkjum grunnskólans. Um það sagði ráðherra: „Eflaust skiptir þetta miklu máli, en ég er ekkert viss um að það skipti megin- máli. Því er allavega haldið að mér af fjölda skólafólks, að ef það eigi að skerða vikulegan kennslutíma í grunnskóla, þá eigi það ekki að koma niður á yngstu bekkjunum. Ég er alveg tilbúinn að endurskoða þetta ef það er virkilega svo að þetta komi ennþá verr niður ef skert er í efri bekkjunum. Ég efast ekki um að þetta hafi slæm áhrif og það er al- veg rétt, sem hér hefur komið fram, að þeirri skerðingu, sem áður hefur verið gerð, hefur ekki verið skilað aftur. Á því hafa ekki verið tök.“ • Ráðherra var að því spurður hvort hann myndi beijast fyrir auknu fé á þessu ári til skólamála. Ólafur sagði að sér væri mjög þröngur stakkur skorinn og hann hefði sínar efasemd- ir um að sá 180 milljóna króna niður- skurður í grunnskólum landsins, sem menntamálaráðuneytinu væri gert að sæta, næðist. Búið væri að kynna Ólafur G. Einarsson niðurskurð í grunnskólunum sem svaraði til 80 milljóna króna. Eftir væri að ná 100 milljónum til viðbót- ar. „Af eðlilegum ástæðum og á meðan undirbúningur skólastarfsins fyrir næsta skólaár er ekki lengra á veg komin er erfitt að segja hvaða aðrar leiðir kunna að vera færar. Ég hef aðeins sagt að menntamála- ráðuneytið sé stórt ráðuneyti og að ég hafi kannski ýmsar aðrar leiðir, þó þær séu ekkert auðveldar, til þess að milda áhrif niðurskurðarins innan grunnskólans." Einn fundarmanna sagði að ráð- herra hefði talað fjálglega um að ekki ættu allir að fara í langskólanám sem væri sjónarmið út af fyrir sig. En spurði jafnframt hvaða lausnir ráðherra hefði á takteinum fyrir þá unglinga sem ekki færu í áframhald- andi nám í því mikla atvinnuleysi sem hér nú ríkti. „Við erum að reyna að ná tökum á ríkisfjármálunum með þessum aðhaldsaðgerðum, renna stoðum undir atvinnureksturinn í landinu sem stendur líka höllum fæti af ýmsum ástæðum. Ég veiþ ekki hversu mikils virði „fullkomið“ skólakerfi er ef við búum við ótryggt atvinnulíf. Ég held að það geti ein- mitt orðið til þess að þeir, sem lagt hafa það á sig að ná sér í bestu menntunina, fái ekki störf við sitt hæfi í þessu landi heldur flytjist úr landi og þá er illa komið fyrir okk- ur,“ sagði menntamálaráðherra. Ólafur lagði á það rika áherslu að hér væri aðeins um tímabundnar aðgerðir að ræða. Vel gæti þó verið að til einhverrar endurskipulagning- ar þyrfti að koma innan skólakerfis- ins, allt eftir því hvernig gengi á árinu 1992 að ná fram niðurskurðin- um. Önnur hugsanleg endurskipu- lagning skólastarfsins kæmi hins- vegar í kjölfar álits nefndar, sem skipuð yrði á næstu dögum til að endurskoða lög um grannskóla og framhaldsskóla. „Mér þykir ekki ólíklegt að einhveijar breytingar verði, en þær þurfa ekkert að þýða neina byltingu, alls ekki,“ segir Olaf- ur G. Éinarsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.