Morgunblaðið - 04.03.1992, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1992
11
Þriðja stoð utanríkis
stefnunnar: Evrópa
eftir Björn Bjarnason
í þessari viku er 40. þing Norður-
landaráðs í Helsinki, höfuðborg Finn-
lands. Um margra missera skeið
hefur verið rætt um framtíð ráðsins
með hliðsjón af samrunaþróuninni í
Evrópu. I þessum umræðum hefur
verið tekið mið af því að aðeins eitt
Norðurlandanna, Danmörk, á aðild
að Evrópubandalaginu (EB).
Á þinginu í Helsinki er staðan í
Norðurlandasamstarfínu hins vegar
allt önnur en hún hefur nokkru sinni
verið. Frá því að síðasta þing var
haldið hafa Svíar lagt fram umsókn
um aðild að EB og fínnska ríkis-
stjórnin hefur mótað þá stefnu, að
hinn 18. mars næstkomandi taki
finnska þingið afstöðu til þess, hvort
aðildarumsókn frá Finnum verði send
til EB. í umræðum á norska Stór-
þinginu í síðustu viku kom fram, að
Norðmenn ættu á hættu að einangr-
ast frá norrænu samstarfí sæktu
þeir ekki um aðild að Evrópuband-
alaginu. Á hinn bóginn kynni Norð-
urlandasamstarfíð að ganga í
endurnýjun lífdaga, ef þátttökuþjóð-
irnar ættu samleið inn í EB. Staðan
er með öðrum orðum sú um þessar
mundir, að Norðurlandaráð kann ein-
faldlega að breytast í samstarfsvett-
vang Evrópubandalagsþjóða. Höfuð-
markmið ráðsins yrði að tryggja
hagsmuni aðildarríkjanna í samræmi
við samstarfsreglur Evrópuband-
alagsins.
Engum blöðum er um það að fletta
að hrun Sovétríkjanna og breytt
staða í öryggismálum er helsta for-
sendan fyrir því að Finnar óska eftir
aðild að EB. Upplausn kommúníska
miðstjórnarkerfisins hefur að sjálf-
sögðu áhrif á starf allra alþjóðastofn-
ana og þó sérstaklega Evrópustofn-
ana. Um leið og öflugustu ríki Norð-
urlandaráðs stefna að virkri þátttöku
í evrópsku samrunaþróuninni vilja
þau jafnframt efna til svæðisbundins
samstarfs við öflugasta aðildarríki
EB, Þýskaland. Þetta gera þau með
aðild að Eystrasaltsráðinu, sem verið
er að stofna, en auk Norðurlandanna
fjögurra nær það til Eystrasaltsríkj-
anna þriggja, Póllands og Þýska-
lands. Eystrasaltsþjóðirnar og Pól-
veijar vilja aðild að EB en pólitískar
og efnahagslegar forsendur hennar
eru ekki enn fyrir hendi í ríkjum
þeirra.
Evrópa og NATO
Innan Atlantshafsbandalagsins
(NATO) gerðist það á fundi utanrík-
isráðherra aðildarþjóðanna í Kaup-
mannahöfn á síðasta ári, að sam-
þykkt var að evrópsku aðildarríkin
skilgreindu öryggishagsmuni sína
sérstaklega í ljósi breytinganna í
Mið- og Austur-Evrópu. Var þessi
stefna áréttuð á leiðtogafundi
NATO-ríkjanna í Róm í nóvember
1991. Þarf enginn að fara í grafgöt-
ur um að ætlunin er að tryggja hina
evrópsku stoð innan bandalagsins
með auknu samstarfi EB-ríkjanna
um varnar- og öryggismál. Er litið
á Vestur-Evrópusambandið (Westem
European Union) sem sérstakan
samstarfsvettvang Evrópuþjóðanna
í öryggismálum.
Varnarstefna NATO hefur breyst
í samræmi við upplausn Varsjár-
bandalagsins og hrun Sovétríkjanna.
Bandarískum hermönnum á megin-
landi Evrópu fækkar og skipulag
herstjórna og herafla á vegum NATO
er allt annað en áður. Varnarstefnan
tekur nú mið af því að staðbundið
hættuástand getur skapast vegna
pólitískrar, efnahagslegrar og
félagslegrar upplausnar eða þjóðem-
isátaka. Hrun Sovétríkjanna skapar
óvissu í öryggismálum. Finnar og
Svíar ætla til dæmis að auka útgjöld
til hermála. Þótt kommúnisminn
hrynji, breytist landafræðin ekki og
tillit til hennar á að ráða ákvörðunum
þeirra, sem ekki stjórnast af ósk-
hyggju. Rangt stöðumat eða ósk-
hyggja hefur ekki hingað til sett
svip sinn á varnarstefnu NATO eða
öflugasta ríkis þess, Bandaríkjanna.
Kalt mat bandarískra stjórnvalda á
þeim öryggishagsmunum, sem þau
eiga að gæta, leiðir enn til sömu
niðurstöðu og eftir síðari heimsstyij-
öldina, að mikilsverðast sé að stuðla
að öryggi og stöðugleika á Atlants-
hafí.
Þriðja stoðin
í Morgunblaðsviðtali á hlaupárs-
dag skýrir utanríkisráðherra frá því,
að danski utanríkisráðherrann hafi
hafnað ósk íslensku ríkisstjómarinn-
ar um áheyrnaraðild að Eystrasalts-
ráðinu (í Helsinki sl. mánudag sam-
þykkti danski forsætisráðherrann
hinsvegar ósk Davíðs Oddssonar,
forsætisráðherra, um aðild íslands
að þessu ráði). Þá dregur hann upp
skuggalega mynd af því, sem kynni
að gerast í Atlantshafsbandalaginu
ef einangrunarstefna yrði ofan á hjá
bandarískum stjórnvöldum og þau
hyrfu frá beinni þátttöku í gæslu
öryggis í Evrópu. Má helst skilja
utanríkisráðherra á þann veg, að við
stöndum nú frammi fyrir því, að
meginstoðir íslenskrar utanríkis-
stefnu, þátttakan í samstarfí Norður-
landanna og aðildin að NATO, séu
að molna.
Augljóst er, að við íslendingar
getum litlu ráðið um hina dramatísku
atburðarás á alþjóðavettvangi. Eins
og aðrar smáþjóðir verðum við að
laga okkur að breytingunum og taka
afstöðu eftir ýtarlegt og yfirvegað
mat á því, hvernig hagsmunum okk-
ar er best borgið. Hin skjóta stefnu-
breyting Finna í afstöðunni til aðild-
ar að EB sýnir, að tími smáþjóða til
að taka ákvarðanir er ekki alltaf
langur. Mestu skiptir að nýta hann
vel og hrapa ekki að niðurstöðu í
fljótræði.
Þegar rætt er um norrænt sam-
starf og Atlantshafsbandalagið sem
meginstoðir íslenskrar utanríkis-
stefnu, má ekki gleyma þriðju stoð-
inni, það er hinni evrópsku. Nú er
það evrópska stoðin, sem ræður
mestu hvemig hinar tvær nýtast
okkur.
Árið 1950 samþykkti Alþingi aðild
íslands að Evrópuráðinu. Þar er stað-
inn vörður um lýðræði, mannréttindi
og félagsleg réttindi. Fyrir þijátíu
árum veltu íslensk stjórnvöld aðild
að Evrópubandalaginu fyrir sér. Þau
komust að þeirri niðurstöðu að sækja
ekki um aðild. Tæpum tíu árum síð-
ar gerðist ísland aðili að EFTA, Frí-
verslunarsamtökum Evrópu. Nú er
EFTA að semja við EB um evrópskt
Björn Bjarnason.
„Þegar rætt er um nor-
rænt samstarf og Atl-
antshafsbandalagið
sem meginstoðir ís-
lenskrar utanríkis-
stefnu, má ekki gleyma
þriðju stoðinni, það er
hinni evrópsku. Nú er
það evrópska stoðin,
sem ræður mestu
hvernig hinar tvær nýt-
ast okkur.“
efnahagssvæði (EES) en á sama tíma
blasir gjörbreyting á EFTA við vegna
aðildar að minnsta kosti þriggja þátt-
tökuríkjanna að EB.
Ástæðan fyrir því, að ísland kann
að einangrast innan Norðurlanda-
ráðs er einfaldlega sú, að íslendingar
hafa ekki ljáð máls á því að gerast
aðilar að EB. Þessi staðreynd ræður
vafalaust einhveiju um þá ákvörðun
Dana að hafna ósk utanríkisráðherra
íslands um áheyrnaraðild að Eystra-
saltsráðinu. Við kunnum einnig að
einangrast frá evrópskum öryggis-
málum, ef ekki er hugað að þróun-
inni innan Vestur-Evrópusambands-
ins. Líklegt er, að ósk um áheyrna-
raðild að því yrði vel tekið, enda
ræður þar mat á öryggishagsmunum.
Þegar rætt er um þróunina innan
Atlantshafsbandalagsins má ekki
gleyma hinni mikilvægu staðreynd,
að í gildi er tvíhliða varnarsamningur
milli íslands og Bandaríkjanna.
Mikilvæg heimavinna
Skömmu eftir að ísland hlaut fullt
sjálfstæði hófst undirbúningur sókn-
ar þjóðarinnar undir full yfirráð yfír
fískimiðunum umhverfís landið. Und-
ir forystu Ólafs Thors, formanns
Sjálfstæðisflokksins, var mótuð sú
meginstefna, að allar ákvarðanir í
málinu skyldu byggðar á vísindaleg-
um grunni og í samræmi við alþjóða-
rétt og þróun hans. Að baki stefnu-
mótunarinnar fólst fræðilegt starf
sem Hans G. Andersen þjóðréttar-
fræðingar vann. Þessi stefnumótun
skilaði giæsilegum árangri með út-
færslunni í 200 sjómílur 1975 , sem
var í góðu samræmi við þróun alþjóð-
aréttar og hefur verið staðfest með
hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóð-
anna.
í landhelgismálinu var loka-
markmiðið ávallt skýrt og ótvírætt:
Að tryggja yfirráðin yfír lífsbjörg
þjóðarinnar, þótt öflugar og almennt
vinveittar nágrannaþjóðir ættu ákaf-
lega bágt með að sætta sig við að
hætta að sækja á íslandsmið. í öllum
tilvikum tókst að lokum að ná sam-
komulagi við þessar nágrannaþjóðir
um viðunandi lyktir landhelgisdeilna.
Þeirrar staðreyndar eigum við að
minnast, þegar hugað er að mark-
miðum í samstarfinu við Evrópuþjóð-
irnar í samræmi við hinar öru breyt-
ingar á alþjóðavettvangi og í sam-
skiptum vinveittra nágrannaþjóða.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
21150-21370
LARUS Þ. VALDIMARSSON FRAMKVÆMDASTjQRk ,
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. loggiltur FASTEiGkAsiií
Til sýnis og sölu m.a. eigna.
Vel byggt steinhús - vinsæll staður
Einbýlishús ein hæð 165 fm, auk bílsk. 23 fm. 5 svefnherb. m. meiru.
Glæsileg lóð. Skipti möguleg á litlu sérbýli eða nýlegri 4ra herb. íb.
í lyftuhúsi með góðu láni
2ja herb. íbúð á 4. hæð við Arahóla. Svalir - sólstofa. Húsið er ný-
klætt að utan. 40 ára húsnæðislán kr. 2,2 millj.
Skammt frá Álftamýrarskóla
Suðuríbúð. á 3. hæð, 3ja herb. rúml. 80 fm, auk geymslu og sameign-
ar. Rúmgóð stofa. Sólsvalir. Ágæt sameign. Byrjunarframkvæmdirfylgja
að bílskúr.
Lítið einbýlishús í Austurborginni
Timburhús - járnklætt m. 3ja herb. ibúð að meðalstærð. Vel með far-
ið. Góð lán um kr. 3,5 millj. Útsýnisstaður. Laust fljótlega.
Skammt frá Háskólanum
2ja herb. kjallaraíbúð, ekki stór, í reisulegu steinhúsi við Ásvallagötu.
Sólrik. Rúmgott svefnherb. og stofa. Sturtubað. Sér hiti. Laus strax.
Rétt vestan við borgarmörkin
Glæsilegt raðhús 280 fm m. innb. bílskúr. í smíðum, nú fullbúið undir
tréverk. Selst þannig eða lengra komið. Eignaskipti möguleg.
• • •
Óvenju margir fjársterkir
kaupendur á skrá.
Margskonar eignaskipti.
• • •
ALMENNA
FASTEIGNASAl AH
LAUGWEGM8S?WAR2Íl50r2137Ö
SKEIFATN
FASTIIGNAMIÐLUN • SKIIFUNNI 19 • 685556
SÍMI: 685556
Vegna mikillar sölu
undanfarið vantar
okkur allar gerðir
fasteigna á söluskrá.
Skoðum og verðmet-
um samdægurs.
Einbýli og raðhús
| TUNGATA - RVIK
Mikið endurn. parhús sem er kj. og |
I tvær hæöir. Hæðin er stofa m/parketi,
glæsil. eldh. m/góðum innr. og tækjum, I
I vinnuherb., forst. og hol. Uppi eru 3 |
rúmg. svefnherb. m/parketi og bað-
herb. í kj. er 2ja herb. íb. Góður garö-1
j ur. Fráb. staðsetn. Verð 15,5 millj. Áhv. (
| byggsj. ca 3,4 millj.
SMÁRAFLÖT - GBÆ
Fallegt og vandað einbhús á einni hæð |
140 fm nettó ásamt 36 fm bílsk. 4 svefn-
herb. Allar innr. vandaðar. Parket. Mjög I
fallegur gróinn garður. Ákv. sala. Verð |
j 14,3 millj.
DALATANGI - MOS.
Fallegt 3ja herb. raðhús á einni hæö I
87 fm nettó. Góðar innr. Góður garður I
og verönd. Allt sér. Ákv. sala. Laus fljótl. |
Verð 8,2 millj.
4ra-5 herb. og hæðir
LYNGMOAR - BILSK.
Mjög falleg 4ra herb. íb. á 1. hæð 105 I
fm nettó. Fallegar innr. Parket. Suð-1
austursv. Bílsk. Sérþvhús í íb. Skipti [
mögul. á einb. í Garðabæ. V. 9,7 m.
ESKIHLÍÐ
Góð og björt endaíb. á 2. hæð. Suðvest-1
ursvalir. Fallegt útsýni. Góður staður. f
í Ákv. sala. Verð 7,2 millj.
ÍRABAKKI
Falleg 4ra herb. íb. á 2. hæð. Tvennar |
svalir. Sérþvottah. Ákv. sala. V. 6,8 m.
GRAFARVOGUR - BÍLSK.
Glæsil. 4ra herb. íb. á 2. hæð 117 fm. I
Fallegar innr. Suðaustursv. Þvhús í íb. |
Fallegt útsýni. Áhv. hátt lán frá byggsj.
3ja herb.
LAXAKVISL
Glæsil. 3ja herb. íb. á 1. hæð (jarðhæð) I
90 fm í litlu 2ja hæða fjölbhúsi. Vandað-1
ar innr. Sérþvhús í íb. Verönd í vestur. |
Ákv. sala.
HJALLAVEGUR
Falleg 3ja herb. íb. í risi. 55 fm nettó. I
Parket. Nýl. eldhúsinnr. Áhv. nýtt lán |
frá húsnstjórn 3 millj. Ákv. sala. Sér-
hiti. Verð 5,8 millj.
HÓLAHVERFI
Falleg 3ja herb. íb. á 7. hæð 88 fm í|
lyftublokk. Parket. Suðursv. Fráb. út-
sýni. Áhv. veðdeild ca 1700 þús. og fl.
langtímalán. Verð 6,5 millj.
2ja herb.
ASPARFELL
Björt og snyrtil. 2ja herb. íb. á 4. hæð I
60,5 fm nettó í lyftubl. Fallegt útsýni. [
Laus eftir mánuð. Áhv. húsnlán 2,51
millj. Ákv. sala. Verð 4,8 millj.
BARÓNSSTÍGUR
Falleg 2ja herb. íb. á 2. hæð 58,1 fm I
nettó. Vestursv. Parket. Góðar innr. I
Áhv. langtímalán 2 millj. Steinhús. Ákv. |
sala. Verð 6,2 millj.
SIMI: 685556
rMAGNUS HILMARSSON
EYSTEINN SIGURÐSSON
HEIMIR DAVIÐSON
JON MAGNÚSSON HRL.
Höföar til
.fólks í öllum
starfsgreinum!
Sérstakt blað um fermingar og fermingarundirbúning
mun fylgja Morgunblaðinu fimmtudaginn 12. mars nk.
Pantanafrestur auglýsinga er til 6. mars.
Skilafrestur á tilbúnum auglýsingum
er á hádegi 11. mars.
ÞEIR, SEM HAFA ÁHUGA Á AÐ AUGLÝSA í ÞESSU BLAÐI, HAFI SAMBAND VIÐ AUGLÝSINGADEILD MORGUNBLAÐSINS í SfMA 69 11 11