Morgunblaðið - 19.06.1992, Blaðsíða 20

MÁTTURINN OO DÝROIN
20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1992
Nýtt frá
SENSODYNE
SENSODYNE SEARCH 4 TANNBURSTINN.
ÁVÖXTUR SAMSTARFS VIÐ TANNLÆKNA.
SVEIGÐUR Á SAMA HÁTT OG TANN-
LÆKNAÁHÖLD SEM AUÐVELDAR BURSTUN
TANNANNA. FER ÞÆGILEGA í HENDI.
c/>

SENSODYNE TANNKREMIÐ NÚ EINNIG
FÁANLEGT í HANDHÆGUM PUMPUM.
SEARCH TANNBORÐINN - MIKLU BREIÐARI
EN ÞRÁÐUR. STÆRRA YFIRBORÐ NÆR
BETUR TIL TANNSÝKLU OG FÆÐULEIFA
OG FER BETUR MEÐ TANNHOLDIÐ.
KEMŒKMk
Hörgatúni 2, Garöabæ
Sími 40719
KJ ÖTMARKAÐUR
eftirGunnar
Einarsson
Sölukerfi landbúnaðarins
Sá háttur sem er á verðlagningu
og heildverslun með landbúnaðar-
vörur í dag er löngu úr sér genginn
og verður að breytast. Ýmsar ytri
aðstæður eins og erfiðar samgöng-
ur, stutt sumar, gamlar hefðir og
pólitík, hafa stuðlað að því, að koma
á og viðhalda því sölukerfi sem er
hér í dag. í dag eru samgöngur
góðar, landið er allt eitt markaðs-
svæði og tæknin hefur gert okkur
miklu minna háð hinu stutta sumri.
Það er því fyrst og fremst pólitík
að viðhalda kerfinu.
Þó samkeppni sé í sjálfu sér ágæt
er mjög mikilvægt að velja henni
heppilegan farveg annars getur far-
ið illa. Það hentar ekki sama sölufyr-
irkomulagið á allar vörutegundir,
það væri t.d. upplagt að bjóða út
mjólkurframieiðslu og koma á fót
kjötmarkaði til að sjá um heildsölu
á kjöti. Kjötmarkaðir eru víða er-
lendis. Þar koma saman þeir aðilar
sem vilja selja og kaupa kjöt. Kjötið
er síðan selt á uppboði, svipað og
fiskur er seldur hér í dag. Þó ég sé
sauðfjárbóndi sé ég fyrir mér marg-
ar tegundir kjöts á svona markaði.
Það eru mörg rök fyrir þessum
breytingum. Í haust hætta opinberir
aðilar að ákveða heildsöluverð 'á
landbúnaðarvörum. Þetta eitt hvetur
til breytinga. Þó að verð til bænda
verði ekki frjálst strax í haust er
stutt í það. Kerfi sem boðaði flatan
niðurskurð í fyrra og boSar flatan
niðurskurð í ár og að öllum líkindum
mun"boða flatan niðurskurð á hvetju
ári framvegis er í raun hrunið. Það
á aðeins eftir að viðurkenna það
opinberlega.
Það er svo sannarlega samkeppni
milli kjötsala. Svínabændur hafa
getað; í krafti þess að geta fullnýtt
sitt framleiðsluapparat, boðið hag-
stæðara verð á meðan við sauðfjár-
bændur, kurteislega, drögum sífellt
úr framleiðslunni. Þegar verði á
kindakjöti er haldið föstu en aðrir
geta hækkað og lækkað verð að vild,
liggur á borðinu að kerfið er eins
og hver önnur dauðagildra fyrir
sauðfjárræktina. Sauðfjárbændur
verða að vera tilbúnir til þess að
beijast fyrir markaðshlutdeild eða
deyja ella. Kjötmarkaðurinn væri
þeppilegasti vettvangur samkeppn-
innar.
Milli kindakjötssala, hefur þrátt
fyrir fast heildsöluverði, verið sam-
keppni sem meðal annars hefur leg-
ið í því að veita greiðslufrest jafnvel
marga mánuði. Samkeppnin hefur
Gunnar Einarsson
„Það er framleiðendum
fyrir bestu að það liggi
fyrir markaðsverð
hinna einstöku kjöt-
flokka þannig að þeir
geti aðlagað sína fram-
leiðslu þörfum markað-
arins.“
líka orðið til þess, að fjárhagslega
hæpnir aðilar hafa fengið kjöt á
kretid og farið síðan á hausinn. Á
kjötmarkaðinum yrði að staðgreiða
allt kjöt.
í landinu er núna til allt of mikil
afkastageta í slátrun. Þar má búast
við gjaldþrotum. Eigi bændur eins
og núna er boðað að bera meiri
ábyrgð. á sínu kjöti verður að taka
upp staðgreiðslu frá heildsölum,
annars er hætt við að ofan á allt
annað eigi bændur eftir að verða
fyrir stórtjóni vegna gjaldþrota bæði
í heildsölu og smásölu.
Það er ljóst að sláturkostnaður
og heildsöludreifing hefur verið allt
of dýr. Landbúnaðarráðherra hefur
meðal annars, til þess að knýja á
um breytingar, lofað að lítil slátur-
hús fái sláturleyfi. Það myndi gera
sláturhúsum, bæði litlum og stórum,
kleift að starfa sjálfstætt og ná mjög
niður kostnaði við slátrun og mark-
aðssetningu með því t.d. að senda
kjötið sem mest beint á kjötmarkað-
inn.
Ef núverandi sölufyrirkomulag
heldur áfram og samkeppni harðnar
eins og útlit er fyrir, geta smásalar,
nánast kúgað heildsala til hvers sem
er.
Vegna lítils sveigjanleika í verði
á hinum hefðbundnu landbúnaðaraf-
urðum hefur samkeppni í smásölu-
verslun legið í öðrum vörum. Þetta
hefur án hefa skaðað okkur bændur.
Það hefur færst mjög í vöxt að
kjöt sé selt ófrosið. Það má lengja
sauðfjárslátrun þannig að hún nái
yfír mest allt árið. Á kjötmarkaðin-
um yrði verð væntanlega misjafnt
eftir árstímum þannig að framleið-
endur myndu að öllum líkindum sjá
sér hag í að senda ferskt kjöt á
markaðinn miklu lengur en í dag.
Það er líka ákaflega erfitt að
ákveða verð á misfeitu kjöti og mis-
stórum skrokkum. Það er framleið-
endum fyrir bestu að það liggi fyrir
markaðsverð hinna einstöku kjöt-
flokka þannig að þeir geti aðlagað
sína framleiðslu þörfum markaðar-
ins.
Það geta ekki allir sauðfjárbænd-
ur haldið því fram að þeir séu að
bæta landið með búskapnum en þeir
sem það gera ættu að geta fengið
sitt kjöt sérstimplað. Ef markaður-
inn vill frekar þannig kjöt myndi
heiðarleg samkeppni milli bænda
fljótlega knýja alla til að stunda vist-
væna sauðfjárrækt. Blindir hljóta
að sjá að það styrkti greinina.
Markaðurinn er ekki frystibox af
ákveðinni stærð sem hægt er að tína
inn eitthvað sem bændur vilja þegar
bændum hentar, heldur fer stærð
hans ekki síst eftir því hvernig til
tekst að þjóna honum.
Búvörusamningurinn
Stjórnarskrá lýðræðisríkja ætti að
tryggja svo almenn mannréttindi að
samningur sem búvörusamningur-
inn væri ekki gildur. Stjórnvöldum
er ekki stætt á að banna framleiðslu
frá aðilum sem hafa til þess að-
stöðu, þó þau gætu staðíð á því að
veita frekar einum en öðrum stuðn-
ing til að stunda hana. Með því að
halda beinum greiðslum til bænda
og gefa markaðinn fijálsan, í anda
þeirra tillagna sem Sjálfstæðisflokk-
urinn vann að á sínum tíma, mætti
leysa mörg vandamál samtímis. Til
að hindra allt of mikið framboð
mætti láta bændur halda beinu
greiðslunum þó þeir framleiddu
minna en greiðslurétturinn segir til
um, jafnvel þó þeir framleiddu ekk-
ert ef nóg framboð væri. Þannig
mætti koma á þokkalegu jafnvægi
framboðs og eftirspurnar á kinda-
kjöti án þess það kostaði ríkið neitt
meira en núverandi fyrirkomulag.
Ef ekki verða gerðar róttækar
breytingar fljótlega verður „árang-
urinn“ sá að sauðfjárrækt dregst enn
meira saman.
Höfundur er bóndi á Daðastöðum.
>
►
>
>
>
\
>
Fyrir metnaðarfulla grillmeistara
OríginaJ Recipe
(Drapplitur fiöskukragi)
Sósan er mild og blönduð
grænmetí. Hana má nota sem
grunn fyrir aðrar sósur. Sósan er
einnig góð óblönduð bæði með
fiski og kjöti.
Original Recipe Bold
(bragðmeiri)
Hickory Flavor
(Brunn flöskukragi)
Sósan er með góðu Hickory-
reykbragði og blönduð grænmeti.
Hún er sérlega góð með öllu
nautakjöti, til dæmis grillaðri „T-
bone“ steik.
Hickory Flavor BoId
(bragðmeiri)
Southem Styde
(Ljósblár flöskukragi)
Sósan er sæt og léttkrydduð með
„mesquite" viðarreykbragði. Hún
er.mjög góð með kjúklingum,
nauta- og svínakjöti.
Sjá Iýsingu á öðrum Hunt's grillsósum í væntanlegum eða nýlega birtum auglýsingum.

I
HUNT’S -íjölskylda af tömatvörum