Morgunblaðið - 19.06.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1992
29
MORGUNBLA.ÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1992

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Þjóðhátíð í skugga
efnahagsáfalla
Islendingar héldu þjóðhátíðar-
daginn hátíðlegan að þessu
sinni í kjölfar tillögugerðar Haf-
rannsóknastofnunar um allt að
þriðjungs niðurskurð á þorskveið-
um næstu þrjú árin. Þjóðhátíðin
var því haldin í skugga einhvers
mesta efnahagsáfalls síðari ára-
tuga. Ávarp Davíðs Oddssonar
forsætisráðherra til þjóðarinnar
Qallaði því óhjákvæmilega að
miklu leyti um þessi nýju viðhorf
í efnahagsmálum. Tónninn í ræðu
forsætisráðherra einkenndist þó
af bjartsýni um að enn sem fyrr
muni íslendingar sigrast á erfið-
leikunum með áræði, dug og sam-
eiginlegu átaki.
Davíð Oddson sagði, þegar
hann fjallaði um vandann sem við
er að stríða í sjávarútvegi lands-
manna:
„Og einmitt þessa dagana eru
okkur kynntar tillögur helstu sér-
fræðinga um vistfræði hafsins og
þær virðast bera með sér að við
höfum gengið á ystu nöf í nýtingu
þorskstofnsins, gjöfulustu auð-
lindar íslands. Sú niðurstaða er
okkur öllum mikið áfall og vænt-
anlega vitnisburður um að við
höfum gengið illa um fiskimiðin á
undanfömum árum.
Fyrir aðeins tuttugu árum fisk-
uðu erlendir menn einir meira af
þorski við íslandsstrendur en okk-
ur er ætlað að gera nú. Hver hefði
vogað sér að spá því er landhelg-
in var færð út í 50 og svo 200
mílur að tveimur áratugum síðar
væri svo komið að okkur væri
ekki treyst til að veiða nema hluta
af því sem útlendingarnir höfðu
veitt og ekkert af því sem við
veiddum.
Auðvitað hljótum við að ræða
þær tillögur sem nú hafa verið
birtar af mikilli alvöru. Okkar vís-
indamenn gera sér auðvitað grein
fyrir því að mjög ríkar kröfur
hljóta að verða gerðar til þess
þekkingargrundvallar og þeirra
rannsóknaraðferða sem að baki
slíkra tillagna liggja. Við þurfum
að vera mjög sannfærð um rétt-
mæti þeirra áður en endanlega
verður ákveðið að fara eftir þeim.
Ákvörðun í þá veru mun ieggjast
þungt á þjóðina, lífskjaraskerðing
blasa við og afleiðingar verða al-
varlegar fyrir fjölmörg byggðar-
lög í landinu. Ákvörðun um að
ganga í gegnum þær þrengingar
allar getum við því ekki tekið
nema eftir mikla yfírlegu og um-
ræður, þar sem farið er yfír allar
forsendur í þaula og þannig kynnt
að meginþorri þjóðarinnar verði
sannfærður um að við eigum ekki
annan kost.
Ef sú verður þrátt fyrir allt
niðurstaðan, þá er að taka því.
Sem betur fer munu þær erfíðu
ákvarðanir sem teknar voru á síð-
astliðnu ári létta okkur þetta átak
nú. Ríkisútgjöld hafa verið minnk-
uð, þótt við ramman reip hafí
verið að draga. Dregið hefur verið
úr lánsfjárþörf ríkisins, vextir
hafa lækkað og verðbólga er nú
lægri en nokkru sinni fýrr í ís-
lenskri nútímasögu.
Á síðastliðnu ári var leitast við
að hlífa fiskistofnunum eins og
frekast þótti þá kostur. í þeim
efnum var farið mjög nærri tillög-
um vísindamanna, en nú er okkur
sagt að það hafí ekki dugað til.
En þótt vandinn verði ærinn er
hann þó ekki óyfirstíganlegur.
Átak af þessu tagi þarf í engu
að draga úr sóknarhug né bar-
áttudug þjóðarinnar. Við munum
vissulega þurfa að sækja fram um
brattar brautir. En við höfum
gert það fyrr án þess að kjarkur-
inn hafí bilað eða þorrið þrek.“
Ríkisstjómin mun á næstunni
fjalla um tillögur Hafrannsókna-
stofnunar og það er auðheyrt á
forsætisráðherra að hann vill að
forsendur verði rækilega kannað-
ar áður en aflaniðurskurðurinn
verður ákveðinn. Ummæli ann-
arra ráðherra hníga í sömu átt
og Þorsteinn Pálsson sjávarút-
vegsráðherra hefur tilkynnt að
hann muni leita til erlendra sér-
fræðinga til að meta allar forsend-
ur og útreikninga Hafrannsókna-
stofnunar. Það hefur þó komið
berlega fram hjá sjávarútvegsráð-
herra að hann ber fullt traust til
íslenzku vísindamannanna, en tel-
ur samt skynsamlegt að leita ráð-
gjafar óháðra sérfræðinga. Þessa
ákvörðun sjávarútvegsráðherra er
auðvelt að rökstyðja, t.d. með því
að með réttu eða röngu hefur
borið á harðri gagnrýni á starfsað-
ferðir Hafrannsóknastofnunar af
mikilsmetnum forystumönnum
innan sjávarútvegsins, útgerðar-
mönnum og skipstjórnarmönnum.
Nægir í því sambandi að minna á
ummæli Einars Odds Kristjáns-
sonar, fv. formanns VSÍ, í Morg-
unblaðinu fyrir fáum dögum.
Augljóst er hins vegar, að þeir
sem bera ábyrgðina á meðferð
auðlindar þjóðarinnar geta ekki
tekið neina áhættu af því að hún
verði eyðilögð með ofyeiði. Það
er of mikið í húfí fyrir framtíð
þjóðarinnar allrar og það er betra
að taka á sig erfiðleika í nokkur
ár _en að tefla í tvísýnu.
í þessu sambandi er rétt að
minna á ummæli sjávarútvegsráð-
herra í Morgunblaðinu 17. júní,
þar sem hann fyallaði um tillögur
Hafrannsóknastofnunar um nið-
urskurð þorskveiða:
„Nú er stofninn kominn í lág-
mark og þá sýnist mér að við
stöndum frammi fyrir þeirri
spurningu hvort ekki sé nauðsyn-
legt að setja ný markmið sem
miða að því að byggja stofninn
upp. Frá mínum bæjardyrum séð
eru fyrir því mjög gild rök og við
munum við undirbúning endan-
legrar ákvörðunar hafa þetta í
huga.-“- .
Lífskjaraskerðing blasir við
og afleiðingar verða alvar-
lega fyrir mörg byggðarlög
Þjóðhátíðarræða Davíðs Oddssonar, forsætisráðherra
Hér fer á eftir þjóðhátíðarræða
Davíðs Oddssonar, forsætisráðherra,
sem flutt var á Austurvelli í fyrra-
dag, 17. júní.
Góðir Islendingar.
Því er stundum haldið á lofti að
við sem þetta land byggjum séum
miklir þrætubókarmenn. Efnum
stundum til sundurþykkju um mál,
sem öðrum þykja sjálfsögð og ættu
að vera ágreiningslaus, og getum
jafnvel látið ómerkilegan orðhengils-
hátt og útúrsnúninga endast okkur
í dægurlangar umræður. Og víst er
það þekkt að stjórnmálamönnum
hættir til að gerast æði stóryrtir
hver um annan, jafnvel af litlu til-
efni. Slíkt er ekki til þess fallið að
auka trú þjóðarinnar á þeim sem við
stjómmál starfa, en engin stétt
manna á þó meira undir því að glata
ekki tiltrú.
Á þessari öld höfum við í senn
fíkrað okkur áfram á leið lýðræðis
og um stjórn eigin mála. Þrír áfang-
ar em þar stærstir, heimastjórnin
1904, fullveldið 14 árum síðar og
loks lýðveldisstofnun fyrir tæplega
hálfri öld. Auðvitað hefur margt far-
ið aflaga í stjórn þessa lands á þess-
um 88 árum, en þrátt fyrir það hef-
ur þróunin verið áhrifamikið ævin-
týri og íslenskri þjóð miðað betur
fram en flestum þjóðum öðrum. Öll
erum við sammála um, að ísland er
stórbrotið og fagurt, en jafnframt
vitum við, að þetta land gerir miklar
kröfur til þeirrar þjóðar sem byggir
það. Allt fram á þessa öld var þjóðin
leiksoppur náttúruaflanna, og varð
í flestu að beygja sig fyrir þeim.
Allur aðbúnaður íslendinga, lág-
reist húsakynni og þröng kjör, bar
glöggt vitni um, að þeir bjuggu um
margt við ok náttúrunnar og höfðu
takmarkaða getu til að veijast
duttlungum hennar. Það er ekki fyrr
en á þessari öld, sem þessu tafli er
snúið við. íslendingum lærist ekki
aðeins betur en áður, að búa við
harðgerða náttúru. Þeir öðlast þekk-
ingu og kraft, til að virkja stóran
hluta hennar í eigin þágu. Meira að
segja ógnvaldurinn sjálfur, jarðhit-
inn, er að hluta til beislaður til að
kynda upp heimilin, sem ekki eru
lengur lágreistar þústir sem kúra í
landinu. Áður foráttufljót eru brúuð
og nú beygð undir þarfír þjóðarinnar
og knýja stórvirkjanir víða um land-
ið. Á þessari einu öld þrefaldast íbúa-
talan og þjóðin brýst loks yfir þau
ósýnilegu skil, sem gilt höfðu frá
landnámstíð, að ekki Væri hægt að
brauðfæða nema um 70 þúsund
manneskjur á íslandi. Nú er svo
komið að við þurfum flóknar reglur
og stýringu til að koma í veg fyrir
að meira sé framleitt af matvælum
en þjóðin fær torgað.
Og þúsund árum eftir að landnám-
inu lauk, hófst nám sjávarins í nýjum
skilningi. Landhelgin er færð út í
fjórar mílur, í tólf mílur, 50 mílur
og loks 200 mílur á aðeins fíórum
áratugum. Og nú er svo komið að
náttúran er ekki aðeins í mörgu orð-
in þjóðinni undirgefin, heldur þarf
nánast að biðjast vægðar á sumum
sviðum. Alþekkt er nú sú mikla
umræða sem á sér stað um umhverf-
ismál og sá samhljómur sem þjóðim-
ar, jafnvel af illri nauðsyn, reyna að
finna, svo viðkvæmri lífkeðju jarðar
verði ekki ógnað.
Og einmitt þessa dagana eru okk-
ur kynntar tillögur helstu sérfræð-
inga um vistfræði hafsins og þær
virðast bera með sér að við höfum
gengið á ystu nöf í nýtingu þorsk-
stofnsins, gjöfulustu auðlindar Is-
lands. Sú niðurstaða er okkur öllum
mikið áfall og væntanlega vitnis-
burður um, að við höfum gengið illa
um fiskimiðin á undanförnum árum.
Fyrir aðeins tuttugu ámm fískuðu
erlendir menn einir meira af þorski
við íslandsstrendur, en okkur er
ætlað að gera nú. Hver hefði vogað
sér að spá því er landhelgin var
færð út í 50 og svo 200 mílur að
tveimur áratugum síðar væri svo
koraið að okkur væri ekki treyst til
að veiða nema hluta af því sem út-
lendingarnir höfðu veitt og ekkert
af því sem við veiddum.
Áuðvitað hljótum við að ræða þær
tillögoir, sem nú hafa verið birtar,
af mikilli alvöru. Okkar vísindamenn
gera sér auðvitað grein fyrir því, að
mjög ríkar kröfur hljóta að verða
gerðar til þess þekkingargrundvallar
og þeirra rannsóknaraðferða, sem
að baki slíkra tillagna liggja. Við
þurfum að vera mjög sannfærð um
réttmæti þeirra, áður en endanlega
verður ákveðið að fara eftir þeim.
Ákvörðun í þá veru mun leggjast
þungt á þjóðina, lífskjaraskerðing
blasa við og afleiðingar verða alvar-
legar fyrir fjölmörg byggðarlög í
landinu. Ákvörðun um að ganga í
gegnum þær þrengingar allar getum
við því ekki tekið, nema eftir mikla
yfírlegu og umræður, þar sem farið
er yfír allar forsendur í þaula og
þannig kynnt að meginþorri þjóðar-
innar verði sannfærður um að við
eigum ekki annan kost.
Ef sú verður þrátt fyrir allt niður-
staðan, þá er að taka því. Sem betur
fer munu þær erfíðu ákvarðanir, sem
teknar voru á síðastliðnu ári, létta
okkur þetta átak nú. Ríkisútgjöld
hafa verið minnkuð, þótt við ramman
reip hafí verið að draga. Dregið hef-
ur verið úr lánsfjárþörf ríkisins, vext-
ir hafa lækkað og verðbólga er nú
lægri en nokkru sinni fyrr í íslenskri
nútímasögu.
Á síðastliðnu ári var leitast við
að hlífa fískistofnunum eins og frek-
ast þótti þá kostur. í þeim efnum
var farið mjög nærri tillögum
vísindamanna, en nú er okkur sagt
að það hafí ekki dugað til. En þótt
vandinn verði ærinn er hann þó ekki
óyfírstígánlegur. Átak af þessu tagi
þarf í engu að draga úr sóknarhug
né baráttudug þjóðarinnar. Við mun-
um vissulega þurfa að sækja fram
um brattar brautir. En við höfum
gert það fyrr án þess að kjarkurinn
hafi bilað eða þorrið þrek.
Það góða skáld Jónas Hallgríms-
son spurði:
Veit þá engi
að eyjan hvíta
á sér enn vor
ef fólkið þorir
Guði að treysta
hlekki hrista
hlýða réttu
góðs að bíða.
Það var miklu dapurlegra um að
litast í landi þegar Jónas spurði svo.
Við þurfum ekki lengur að hrista af
okkur hlekkina, og við vitum vel að
eyjan hvíta á sér enn vor og það er
góðs að bíða. Samtímamaður Jónas-
ar, Jón Sigurðsson forseti, afmælis-
barn dagsins, hóf um þessar mundir
á ioft merki sinnar þjóðar, viljans
merki, merki sem aldrei mun falia,
merki sem lengst og best hefur dug-
að okkur. Það er eðlilegt að einmitt
á þessum degi lítum við íslendingar
til þess, sem sameinar okkur, og
minnumst þess, að engin þjóð hefur
minni ástæðu til sundurþykkju, en
einmitt hin íslenska þjóð. Hér er
meiri jöfnuður með mönnum en
þekkist hjá öðrum þjóðum og skiptir
þá engu hvaða kenningarkerfum þær
hafa lifað eftir eða verið jgert nauð-
ugum að búa við. Við Islendingar
erum allir á sama báti, og hver
maður, og hver fjölskylda, í náinni
snertingu við lífsbaráttu landa sinna.
Það skynjum við best þegar á móti
blæs.
Góðir íslendingar.
Sumir óttast, að við séum nú að
verða viðskila við löndin hið næsta
okkur, sem óðfluga virðast stefna i
r--------
Eru
þeir aö
fá 'ann
->
m
A--------
Besta byijun í
Hauku í áraraðir
Morgunblaðið náði tali af veiði-
manni á bökkum Haukadalsár í
Dölum í gærdag, en þá hafði verið
veitt í ánni í einn dag, eða frá há-
degi 17. júní. Kappinn sagði veiðina
rífandi góða og þá bestu í opnun í
Haukunni í mörg ár og bar hann
fyrir sig umboðsmanninn Torfa Ás-
geirsson sem stjórnað hefur Hauk-
unni í áraraðir. 20 laxar veiddust
fyrsta daginn, allir vænir, eða frá 9
til 14 pund og veiddust þar af marg-
ir á flugu, alveg niður í stærðir 8
og 10. Kvörnin gaf flesta fiska, nær
helminginn, en hinir fiskarnir veidd-
ust vítt og breitt um ána. Allir voru
laxarnir grálúsugir. Gott vatn var í
Haukunni.
Stórveiði í Grímsá
„Það var frábær veiði héma
fyrstu dagana, fyrsti hópurinn
veiddi 70 laxa fyrstu tvo dagana,
þar af veiddust 40 laxar fyrsta
morguninn. Mest veiddist á neðsta
svæðinu, Laxfossi, Þingnesstrengj-
um, Lambaklettsfljóti og alveg niður
í Langadrátt, en það komu einnig
laxar á land ofar í ánni, t.d. úr
Strengjunum og Kotakvöm,“ sagði
Rúnar Marvinsson listakokkur sem
ætlar að „slappa af í sveitasælunni
í sumar“ og elda ofan í Grímsár-
veiðimenn þessa vertíð. Rúnar sagði
flesta laxana á bilinu 6 til 9 pund,
en nokkrir stærri hefðu einnig
veiðst, allt að 17 punda. „Þeirgengu
á tánum kapparnir, svo glaðir voru
þeir,“ bætti Rúnar við og sagðist
alveg eins reikna með góðri veiði
áfram, mikill lax hefði sést í ánni,
t.d. hefði Ketill á Árbakka séð gríð-
arstóra göngu fara upp ána og virt-
ist áin sjóða á grunnum brotum er
laxarnir ruddust upp. Einnig væri
vatnið í ánni „mjög gott“.
Lífleg byrjun í Miðfirði
Böðvar Sigvaldason á Barði sagði
menn ánægða með byrjunina í Mið-
fjarðará, fyrsti hópurinn hefði dreg-
ið 32 laxa á þurrt og væri það betri
opnun en síðustu sumur. Þeir vom
í þijá daga, en síðan hefur varla
verið stætt við ána og lítið veiðst
fyrir vikið. „Þetta var allt fallegur
lax, 10 til 15 pund og hann veiddist
víða á svæðinu. Hann var ekki kom-
ið í ánni vegna forfalla
opnunargesta. „Þeir voru
að fá ’ann hérna fyrir
neðan, tvo væna laxa,
rétt í því að þú hringdir,"
sagði Ragnheiður. Hún
sagði marga laxana vera
8 til 11 pund.
Morgunblaðið/gg.
Egill Guðjohnsen t.v. og Ómar Sig-
geirsson með 19 punda lax sem Egill
veiddi í Laxá á Ásum fyrir skömmu.
Ómar reyndist Agli betri en enginn,
því laxinn lak af önglinum í fjöruborð-
inu en komst hvergi þar eð Ómar lagð-
Björn Roth gengur frá Fossbreiðunni
í Laxá í Kjós fyrir skömmu með falleg-
an flugulax. Veiði hefur verið að
glæðast í ánni að undanförnu.
inn fremst í árnar á svæðinu, en
ansi langt þó. Við vonum það besta
þegar veðrið fer að ganga niður,“
bætti Böðvar við.
Ágætt í Langá
Ra&nheiður Jóhannesdóttir mat-
ráðskona í veiðihúsinu við Langá
sagði í samtali við Morgunblaðið að
um 15 laxar væm komnir á land
úr ánni, þar af veiddust 7 fískar í
fyrradag. Hún sagði þetta betri
byijun en síðustu sumur og það
þrátt fyrir að þunnskipað hefði ver-
Víðar...
Guðný ísaksdóttir
starfsstúlka í veiðihúsinu
Tjarnarbrekku við Víði-
dalsá sagði fyrsta hollið
hafa haldið til síns heima
með 13 laxa, en það lauk
þriggja daga veiði sinni á
hádegi í fyrradag. Hópur-
inn sem tók við hafði
fengið a.m.k. þtjá laxa
er rætt var við Guðnýju
um miðjan dag í gær og
komu þeir allir á land í
gærmorgun og vom
smærri en fiskamir sem
veiddust fyrstu daganna,
8 til 9 punda, en fram að
þvi var algeng stærð 12
til 13 pund og sá stærsti
19 pund.
Elliðaámar höfðu gefið
12 laxa á hádegi í gær
og 49 laxar voru famir
um teljarann. Fjórir
þeirra höfðu veiðst. Síð-
ustu tvo til þijá sólar-
hringana hefur töluvert
gengið í ána af laxi þótt
það hafí ekki skilað sér í
veiði til þessa. Það má
segja, að laxinn er nokk-
uð vænn í bæjarlæknum,
af 12 löxum er einn 13
punda og fímm laxar á bilinu 7 til
7,5 pund. Aðeins þrír em af Elliða-
árstærðinni 4 til 4,5 pund. Þetta er
léleg byijun, en áþekk og í fyrra
að sögn Magnúsar Sigurðssonar
veiðivarðar.
gg
i
Islendingar sigursælir á Ölympíuskák-
mótinu í Manila:
Bretar og Hollend-
ingar lagðir að velli
Islenska sveitin í 4.-5. sæti eftir 10 umferðir
ÍSLENSKA skáksveitin er í 4.-5. sæti á Ólympiuskákmótinu i Manila
eftir að hafa sigrað Breta, 3-1, og Hollendinga, 2V2-IVÍ, í 9. og 10.
umferð mótsins. Islenska sveitin teflir sennilega við Rússa í 11. umferð-
inni á laugardag en Rússar hafa leitt mótið frá upphafi.
nánara þjóðabandalag, en við höfum
áður kynnst í Evrópu. Þessi ótti er
ástæðulítill eða ástæðulaus. Við ís-
lendingar ætlum ekki að reisa múr
einangrunar í kringum okkur. Þótt
við viljum búa vel að okkur.nær-
umst við af sambandinu við þær
þjóðir sem næst okkur standa. Við
höfum lagt okkur fram um að
tryggja stöðu okkar og samband við
hina nýju Evrópu með fullnægjandi
hætti án þess að glata í nokkm frelsi
okkar og fullveldi. Samningur um
hið evrópska efnahagssvæði hefur
að mínu mati ótvíræða kosti fyrir
okkur, og tryggir okkur farsæla leið
í viðskiptum við hina nýju Stór-Evr-
ópu og aðild að þeim gæðum sem
þar munu skapast.
Það er í sjálfu sér alveg rétt, sem
haldið hefur verið fram, að samning-
urinn um evrópskt efnahagssvæði
kemur ekki í veg fyrir að íslenska
þjóðin geti í framtíðinni sóst eftir
aðild að Evrópubandalaginu, kjósi
hún að gera svo. En á hinn bóginn
er fráleitt að samningurinn gefí til-
efni til, að íslendingar gangi í band-
alagið. Þessi samningsgerð er því á
marga lund hinn gullni meðalvegur
og er um flest okkur afar hagfelld.
Margur óttast að mjög lítið verði
úr hinni norrænu samvinnu ef hinar
Norðurlandaþjóðirnar fjórar ganga í
Evrópubandalagið. Sjálfsagt mun
það samstarf taka allmiklum breyt-
ingum, en hitt er líka rétt að við
getum töluverð áhrif haft á það, í
hvaða átt það samstarf þróast. Við
höfum .enga ástæðu til að ætla að
frændur okkar á Norðurlöndum vilji
vísvitandi láta okkur gjalda þess,
þótt við viljum fara öðruvísi að í
samskiptum við Evrópubandalagið,
en þeir koma til með að kjósa. Ég
sagði áðan við við íslendingar hefð-
um þjóða minnsta ástæðu til sund-
urþykkju og þrætu. Þvert á móti
sýnir íslensk saga, sem er og verður
baráttusaga, að þegar við eflum vilja
þjóðarinnar að einu og sama marki
nær hún bestum árangri. Þjóðhátíð-
ardagur okkar, 17. júní, eflir sam-
kennd og sátt með mönnum. Á þess-
um degi þykir okkur enn vænna en
endranær um allt sem íslenskt er og
hin íslenska stórfjölskylda gerir sér
sannan gleðidag. Ég óska ykkur öll-
um ánægjulegrar þjóðhátíðar.
Breska sveitin er önnur stigahæsta
sveitin á mótinu en íslendingar áttu
í fuilu tré við hana í 9. umferð móts-
ins. Jóhann Hjartarson tefldi við Nig-
el Short á fyrsta borði og beitti ítölsk-
um leik með hvítu. Short hóf snemma
sókn á kóngsvæng en Jóhann fómaði
peði og komst við það út í hagstætt
endatafl. Short tókst þó ávallt að
finna bestu leikina og í 40. leik urðu
Jóhanni á mistök þannig að jafntefli
blasti við.
Margeir Pétursson hafði allan tím-
ann trausta stöðu gegn Speelman á
öðru borði sem brá á það ráð að fórna
skiptamun fyrir peð. Margeir hefði
hugsanlega getað notfært sér þennan
liðsmun, að sögn Áskels Kárasonar
fararstjóra íslenska liðsins, en hann
ákvað að taka ekki áhættu og tryggði
sér jafntefli. Jón L. Ámason vann
Adams örygglega á þriðja borði og
Hannes Hlífar Stefánsson vann
Chandler á fjórða borði þegar Chandl-
er féll á tíma í 36. leik. Þetta var
fímmti vinningur Hannesar Hlífars í
sex skákum á Ólympíumótinu en
hann þarf væntanlega 7 vinninga úr
9 skákum til að ná áfanga að stór-
meistaratitli.
í 10. umferð tefldu íslendingar við
Hollendinga sem hafa teflt vel á
mótinu til þessa en nokkur þreytu-
merki hafa þó sést á taflmennsku
þeirra í síðustu umferðunum. Jan
Timman tapaði fyrir Akopjan frá
Armeníu í 9. umferð og tók sér frí
gegn íslandi og Jóhann tefldi því við
Piket á fyrsta borði. Jóhann beitti
ítalska leiknum aftur og vann peð í
miðtaflinu en varð síðan að gefa
skiptamun til að veijast hótunum
Hollendingsins. En undir Iok fyrstu
setu lék Piket illilega af sér og varð
að gefast upp skömmu síðar.
Margeir Pétursson fékk erfiða
stöðu út úr byijuninni gegn Sosonko
á öðru borði, en Sosonko lék síðan
tveimur slæmum leikjum í röð og
Margeir náði hættulegri sókn. Hol-
lendingurinn gafst síðan upp þegar
mát var ekki umflúið. Helgi tefldi
afar hvasst gegn van der Sterren á
þriðja borði en Hollendingurinn varð-
ist vel og þegar leið á skákina var
ljóst að Helgi hafði teygt sig of langt.
Hins vegar var tími van der Sterrens
orðinn naumur og hann þáði jafn-
teflisboð Helga, íslendingunum til
mikils léttis. Þröstur og van Wely
tefidu drottningarbragð á fíórða borði
og hafði Þröstur verri stöðu sem féll
saman við kóngssókn Hollendingsins.
Rússar töpuðu sinni fyrstu viður-
eign gegn Armenum í 10. umferð en
leiða samt mótið örugglega, hafa 29 V2
vinning. Armenar koma næstir með
26 vinninga, Bandaríkjamenn hafa
25 'h vinning og íslendingar og Lithá-
ar eru í 4.-5. sæti með 25 vinninga.
Á hæla þeirra koma Ungveijaland,
Úkraína og Bosnía-Herzegóvina með
24‘/2. Líklegt er að íslendingar tefli
við Rússa í 11. umferð á laugardag
en í dag er frídagur.
Að sögn Áskels Kárasonar eru all-
ir íslensku skákmennimir vel frískir
og virðast með öllu óþreyttir en nú
fer að reyna á úthald sveitanna.
„Menn eru samtaka um að leggja allt
í sölurnar til að ná sem bestum
árangri á þessu móti, sem nú stefnir
í að verða eitt besta Olympíuskákmót
íslendinga," sagði Áskell Kárason.
Ólympíuskákmótið:
Glæsileg frammistaða
Islendinga gegn Bretum
Skák
Bragi Kristjánsson
ÍSLENSKA sveitin á Ólympíu-
skákmótinu í Manila bætti held-
ur betur stöðu sína í gær og
fyrradag. Tvö stórveldi í skák-
heiminum, England og Holland,
urðu að láta í minni pokann í
viðureign við okkar menn. í
níundu umferð unnu íslendingar
einn stærsta sigur á ólympíumót-
um frá upphafi, þegar tennurnar
voru dregnar úr enska ljóninu.
Þjóðhátíðarstemmning ríkti í ís-
lenska liðinu, og sigurinn varð
3-1, en hefði jafnvel getað orðið
enn stærri.
Enska sveitin, sem skipuð er
stórmeisturunum Short, Speelman,
Adams, Nunn, Chandler og Hodg-
son, hefur ekki staðið undir vænt-
ingum í þessu móti. Hún er önnur
sterkust á pappírnum, en á henni
sannast hið fornkveðna, það er
ekki nóg að hafa mörg skákstig,
það verður líka að tefla vel!
Islendingar unnu Hollendinga
2‘/2—IV2, en í þeirri umferð hafði
sveitin meðbyr.
íslenska sveitin er nú komin í
4.-5. sæti á mótinu, með 25 v. af
40 mögulegum, og framundan hlýt-
ur að vera keppni við Rússland í
11. umferð á morgun.
9. umferð: 3. borð.
Hvítt: Jón L. Árnason.
Svart,: M. Adams.
Kóngsbragð (breytt leikjaröð).
1. e4 — e5, 2. Rc3 — Rc6, 3.
f4 - exf4, 4. Rf3 - g5, 5. d4 -
d6, 6. d5 - Re5, 7. Bb5+ - Bd7,
8. Bxd7+ - Rxd7, 9. Dd4 - f6,
10. h4! -
(Ekki gengur 10. Rxg5 — fxg5,
11. Dxh8 — Rdf6 og hvíta drottn-
ingin sleppur ekki lifandi út.)
10. - g4, 11. Rg5 - Rc5
(Eftir 11. - fxg5, 12. Dxh8 -
Rdf6, 13. hxg5 fær hvítur vinn-
ingsstöðu.)
12. Re6 — Rxe6, 13. dxe6 —
c6, 14. Bxf4 —
(Adams hefur nú fengið hartnær
tapað tafl út úr byijuninni eftir
leiki, sem hafa verið meira og
minna þvingaðir. Það er því ljóst,
að val hans á byijunarafbrigði hef-
ur verið misheppnað.)
14. - Db6, 15. Dd3 - 0-0-0
(Svartur má ekki leika 15. —
Dxb2, 16. Hbl ásamt 17. Hxb7
o.s.frv.)
16. 0-0-0 - h5, 17. Dg3 -
Dc7, 18. Hd3 - De7, 19. Hhdl -
Dxe6, 20. Bxd6 — Bxd6, 21.
Hxd6 - Hxd6, 22. Hxd6 - De7
(Eftir 22. — De5, 23. Dxe5 —
fxe5, 24. He6 fellur peð á e5, án
þess að svartur fái nokkurt mót-
spil.)
23. Df4 - Hh7, 24. Re2 -
Hf7, 25. Df5+ - Kc7, 26. He6 -
Dd7, 27. Df4+ - Kc8, 28. Hd6 -
De7, 29. Rg3!
(Alltaf batnar staða Jóns, án
þess að Adams fái minnstu gagn-
færi. Riddarinn hefur auga með
veiku reitunum í herbúðum svarts,
f5 og h5, auk þess að valda peð á
e4.)
29. - De5
(Svartur verður að fara út í þetta
tapaða endatafl, því eftir t.d. 29.
- Hh7, 30. Rf5 - De5, 31. Dd2
- Dxe4, 32. Hd8+ - Kc7, 33.
Hc8+ — Kb6, 34. Rd6 lendir svarti
kóngurinn í mátneti.)
30. Dxe5 — fxe5, 31. He6 —
Kd7, 32. Hxe5 - Hf2, 33. Rxh5
- Hxg2, 34. Hg5! - Rh6, 35.
Hg7+! - Ke8
(Eftir 35. - Kd8 36. Hh7 - Rg8
37. Hh8 fellur svarti riddarinn.)
36. Hh6 - Rf7 37. Hxg4! -
(Þar með vinnur hvítur annað
peð, því 37. — Hxg4 væri svarað
með 38. Rf6+ ásamt 39. Rxg4
o.s.frv.)
37. - Hh2, 38. Rg7+ - Ke7,
39. Rf5+ - Kf6, 40. b3 - a5
(Tímamörkunum er náð, og Jón
teflir lokin af sömu nákvæmninni
og fyrri hluta skákarinnar.)
41. Hg8 - Ke4, 42. Hf8 -
Rd6, 43. Rxd6 - Kxd6, 44. Hf4
- b5, 45. a3 - Ke6, 46. Hg4 -
Ke5, 47. Hg6 - Hxh4, 48. Hxc6
- Kd4, 49. a4! - bxa4, 50. Hc4+
- Ke3, 51. Hxa4 - Hh5, 52. Kb2
- Hg5, 53. Hc4 - Hh5 54. Ka3
- He5, 55. Ka4 - Kd2, 56. Hc8
- Kcl, 57. c4 - Kb2, 58. Hb8 -
Kc3, 59. Hb5
og Adams gafst upp, því hann
getur ekki komið í veg fyrir, að
hvítu peðin renni upp í borð og
verði að nýjum drottningum.