Morgunblaðið - 19.06.1992, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1992
21
DÝRAR SÆTTIR
eftir Ólínu
Þorvarðardóttir
Þá er afstaðið eitt erfiðasta
átakaþing Alþýðuflokksins í sjötíu
og sex ára sögu hans. Ekki ein-
göngu vegna þess að það er næð-
ingssamt á toppnum þar sem for-
ystan situr, heldur og vegna þess
að svörðurinn er illa farinn undan
hörðum vetri og pólitísk gróska á
erfitt uppdráttar - einkum nýgræð-
ingurinn.
Það gekk því illa að ná sáttum
á flokksþinginu um nokkur grund-
vallaratriði á borð við þjónustu-
gjöld og einkavæðingu. Svo mjög
var mönnum í mun að halda sínum
hlut í fjölmiðlum að þær málamiðl-
anir sem gerðar voru um orðalag
og innihald dugðu ekki lengur en
til næsta dags. En þá var stríðs-
hanskanum kastað á ný, og þar
með fauk „sáttin" í bankamálinu.
„Hvað er eiginlega að gerast í
þessum flokki?“ spurði sú hin
mæta framsóknarkona móðir mín,
er hún virti mig fyrir sér á öðrum
degi þingsins: „Er flokkurinn
margklofinn?“ Mér vafðist tunga
um tönn eitt andartak en eftir svo-
litla umhugsun datt ég niður á
svarið sem ég held að sé sannleik-
anum samkvæmt:
„Það er ekki flokkurinn sem er
klofinn - það er forystan. Alþýðu-
flokkurinn er heilsteyptur flokkur
sem geldur þess að gera ekki upp
á milli ólíkra forystumanna. Hjarta
flokksins slær með Jóhönnu en
hugsun hans vinnur með Jóni.
Innst inni eru alþýðuflokksmenn
sammála - en þeir gjalda þess að
vera dregnir í dilka þar sem ekki
er gerður greinarmunur á mönnum
og málefnum. Persónulegar vær-
ingar setja svip sinn á málefna-
starf og menn eru að örmagnast
á haldlitlum málamiðlunum." Móð-
ir mín spurði einkis frekar en bætti
við: „Þú þarft að hvíla þig, elskan.“
Sameiningardraumar
gærdagsins
í framhaldi af þessu samtali
okkar mæðgna fór ég að hugsa
um allar þær sviptingar sem orðið
hafa þau tvö ár sem liðin eru frá
því ég gekk í Alþýðuflokkinn. Þá
hafði flokkurinn verið í ríkisstjórn
frá 1987, fyrst undir forsæti sjálf-
stæðismanna - sú stjóm sprakk á
miðjum spretti - þvínæst undir for-
ystu framsóknarmanna. Á ýmsu
hafði gengið í þjóðmálum: Erfið-
leikar í atvinnulífi, einkum sjávar-
útvegi, versnandi þjóðarhagur og
átök á vinnumarkaði. Þó náðist sá
ávinningur í tíð síðustu ríkisstjórn-
ar að ráða niðurlögum verðbólg-
unnar. Þar með var fengin varan-
legasta kjarabótin sem langþreytt-
um launþegasamtökum hefur
hlotnast um áratugaskeið.
Margvísleg gerjun hafði sam-
hliða verið að eiga sér stað í stjórn-
málum. Flokksþingið 1990 var
átakaþing. Þar ríkti spenna<6g eft-
irvænting, en um leið léku ferskir
vindar um sali. Félagshyggjufólk
um land allt renndi vonaraugum
. til Alþýðuflokksins sem þá hafði
skömmu áður boðað þeim fagnað-
arerindið um sameiningu íslenskra
jafnaðarmanna. Byggðakosningar
voru nýafstaðnar með góðum
árangri fyrir flokkinn, ekki síst í
Reykjavík. Þar hafði Álþýðuflokk-
urinn stigið stórt skref með aðild
sinni að Nýjum vettvangi, óflokks-
háðum lista sem hlaut 14,8% at-
kvæða og tvo borgarfulltrúa. I
fjóra áratugi hefur Alþýðuflokkur-
inn aldrei verið jafn sterkur í reyk-
vískri byggðapólitík ef frá er talinn
tími vinstri meirihlutans 1978-
1982 en þá hlaut flokkurinn 13%
fylgi og tvo borgarfulltrúa. Var
að furða þótt vonir glæddust um
að Alþýðuflokkurinn yrði leiðandi
afl í sameiningu íslenskra jafnað-
armanna sem svo marga dreymir
um?
Skjótt skipast veður í lofti
Nú eru liðin tvö ár og margt
hefur breyt. Alþýðuflokkurinn er
ekki lengur í samstarfi við aðra
félagshyggjuflokka í ríkisstjórn.
hann er genginn til liðs við Sjálf-
stæðisflokkinn í tveggja flokka
stjórnarsamstarfi sem styrr hefur
staðið um frá upphafi. íslenskir
jafnaðarmenn eru margir hveijir
ráðvilltari en fyrr, og sameining
þeirra í eina stóra breiðfylkingu
undir forystu Alþýðuflokksins
verður að bíða enn um sinn.
Deilur um tilurð ríkisstjórnar-
innar, áherslur hennar og for-
gangsröðun hafa sett mark sitt á
Alþýðuflokkinn. Þegar hinn marg-
umræddi niðurskurður dundi yfir
á haustdögum hrukku flokksmenn
upp við vondan draum og beindu
spumaraugum til þingliðs og for-
ystu. Nokkrir flokkstjórnarmenn
óskuðu eftir sérstökum flokk-
stjórnarfundi í vetrarbyijun til þess
að ræða við forystuna um orð og
efndir. Elstu og mætustu flokks-
menn höfðu þar á orði að þá skorti
vopn og veijur til þess að standast
gangrýni og veija þessa sömnu
forystumenn á vinnustöðum og
víðar. Þessari umræðu var illa tek-
ið- og formaður flokksins lýsti því
yfir að fundinum loknum að hann
hefði naumlega staðið af sér illa
„aðför“. Setti nú kuldahroll að
mönnum. Viðbrögðin við þeirri
umræðu sem kölluð var fram á
haustdögum sýndi að foringjarnir
höfðu fjarlægst sitt eigið lið, þeim
Ólina Þorvarðardóttir
„Þar var þeim harðlega
refsað sem gagnrýnt
höfðu framgöngu
flokksins í ríkisstjórn.
Málsvarar félags-
hyggju og velferðar
sem höfðu starfað vik-
um saman í aðdraganda
þingsins og orðið ofan
á í málstofum þess -
fengu að greiða sinn
toll.“
hafði láðst að færa fótgönguliðun-
um vopnin í hendur - og sú hefur
reyndin verið nú um nokkra hríð.
Dýrar sættir
Á sama tíma hafa skammirnar
dunið á þeim sem hafa leyft sér
að efast um þá stefnu sem flokkur-
inn hefur tekið í stjórnarsamstarf-
inu. Gagnrýnendur innan flokksins
hafa verið sakaðir um sviksemi -
sakaðir um heimsku og lýðskrum
- illar hvatir í garð forystumanna
flokksins; sakaðir um að taka und-
ir með óábyrgri stjórnarandstöðu
og hýða sitt eigið fólk að ósekju.
Ótíndir leigupennar - sem starfa
við málgögn annarra flokka hafa
verið virkjaðir til þess að ráðast
með svívirðingur á nafnþekkta
flokksmenn; menn sem hafa ekki
annað til saka unnið en að vilja
vernda hið viðkvæma fjöregg Al-
þýðuflokksins: Verlferðarstefnuna;
frelsis- og jafnaðarhugsjónina.
Þannig var staðan þegar alþýðu-
flokksmenn gengu til 46. flokks-
þings, þar sem dragsúgur næddi
um dyragættir og rauðar rósir
dijúptu höfði. Þar sem menn stóðu
frammi fyrir áleitinni umræðu um
gildi og markmið jafnaðarstefn-
unnar í bráð og lengd. Þar sem
tekist var á um málefni ... og
menn, því það var kosið um fleira
en stefnuskrána.
Þar var þeim harðlega refsað
sem gagnrýnt höfðu framgöngu
flokksins í ríkisstjórn. Málsvarar
félagshyggju og velferðar sem
höfðu starfað vikum saman í að-
draganda þingsins og orðið ofan á
í málstofum þess - fengu að greiða
sinn toll. Þegar kom að kjöri í fram-
kvæmdastjórn og flokksstjórn
spruttu sendisveinar formannsins
úr sætum og dreifðu „línunni“ líkt
og hveiju öðru þingskjali. Þar gaf
að líta „reikningsskií“ málefna-
starfsins: Listann yfir þá útvöldu.
Af þijátíu fulltrúum sem kjörnir
voru í flokksstjórn náðu einungis
sjö konur kjöri. Verkalýðsarmurinn
náði engum fulltrúa í framkvæmd-
astjórn, mætir sveitarstjórnar-
menn féllu út úr flokksstjórn og
Kópavogsmenn - gestgjafár þings-
ins - fengu þar engan fulltrúa.
Flestir hinna útvöldu náðu hins-
vegar kjöri - ásamt fáum en sterk-
um einstaklingum sem sáu á fleti
fyrir og varð ekki haggað. Hinir
sem ekki gættu sín voru hinsvegar
kramdir undir fargi hinnar svoköll-
uðu málamiðlunar, og þeir voru
margir.
Þarna tókust dýrar sættir... sem
héldu í fimmtán klukkustundir.
Höfundur er borgarfulltrúi Nýs
vettvangs.
Ingvar
Helgason ht
Sævarhöföa 2
simi 91-674000
Ferðaáætlun okkar:
20.06 laugardag
Fáskrúösfjörður viö Shell
frá kl. 10.30-12.30
Breiðdalsvík viö Kaupfélagiö
frá kl. 14.00-15.30
Stöövarfjörður við Hótel Bláfell
frá kl. 17.00-18.00
21.06 sunnudag
Seyöisfjöröur viö Heröubreiö
frá kl. 10.30-12.00
Egilsstaöir við Esso skálann
frá kl. 13.30-17.30
22.06 mánudag
Neskaupstaöur við Shell
frá kl. 17.00-18.30
Eskifjörður við Shell
frá kl. 20.00-21.00
23.06 þriðjudag
Reyðarfjörður Lykill
Sýning og reynsluakstur
reynsluakstur á
Nissan Patrol
Nissan Terrano
Nissan Primera
Nissan Sunny 4WD
Subam Legacy Arctic
Edition

NISSAIM