Morgunblaðið - 30.06.1992, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚNÍ 1992
Áhrifin af minni þorskafla II:
Skelfilegt tekjutap á Vestfjörðum
eftirEinarK.
Guðfinnsson
Það leikur ekki á tveimur tungum
að Vestfirðir eru háðari þorskveið-
unum en önnur landsvæði. Fá-
breytni atvinnulífsins gerir það að
verkum að við höfum að fáu öðru
að hverfa. Við liggjum vel við gjöf-
ulum fiskimiðum, þar sem dijúgt
hefur aflast af þorski. Það er
ástæða þess að við höfum kosið
okkur búsetu hér, við aðstæður sem
oft á tíðum geta verið örðugar og
strembnar.
Þorskurinn hefur verið stærri
hluti af afla okkar en flestra ann-
arra. Samkvæmt upplýsingum sem
Þjóðhagsstofnun vann fyrir mig, er
nú helmingur eða 48,2% verðmætis
botnfiskafla íslendinga þorskur.
Séu Vestfírðir skoðaðir sérstaklega
kemur í ljós að tæpir þveir þriðju
hlutar verðmæta botnfískaflans
koma af þorskveiðunum hér. Nánar
tiltekið, þá er 64,5% af heildarbotn-
fiskaflanum á Vestfjörðum þorskur,
hvað verðmæti áhrærir. Þetta þýðir
að tvær af hveijum þremur krónum
sem inn koma vegna botnfískveið-
anna hér á Vestfjörðum eru vegna
þorskins. Það er því ekki ofmælt
að þorskveiðar og -vinnsla séu und-
irstaða mannlífsins hér. Minnsta
skerðing á aflaheimildum í þorski
mun því hafa hinar verstu afleiðing-
ar fyrir okkur.
Allt að 850 milljón króna
tekjutap útgerðar
Að beiðni minni tók Þjóðhags-
stofnun saman upplýsingar sem
kynnu að varpa ljósi á efnahagsleg
áhrif þorskaflasamdráttar hér á
Vestfjörðum. Og þó svo að við
gætum í sjálfu sér sagt okkur að
þær yrðu alvarlegar, tel ég að þær
tölur sem stofnunin vann sýni svart
á hvítu að afleiðingarnar yrðu
skelfilegar og hrollvekjandi.
Heildaraflaverðmæti þorskveiða
hér á Vestfjörðum er um 2 milljarð-
ar 140 milljónir króna. Miðað við
30 til 40% skerðingu á þorskafla-
heimildum næmi skellurinn fyrir
vestfírska útgerð 640 til 850 millj-
ónum króna. Með afleiðingum fyrir
sjómenn og vestfírskar byggðir,
sem allir geta gert sér í hugarlund.
640 til 850 milljónir er engin smá
tala. í fýrra var meðal aflaverð-
mæti vestfírsku skuttogaranna rétt
um 200 milljónir króna. Ef við
minnkum aflaheimildir í þroski um
álíka hlutfall og erlendir og innlend-
ir fískifræðingar hafa lagt til, þá
svarar það til þess að frá Vestfjörð-
um hverfí afli fjögurra meðal skut-
togara.
Áhrifin á fiskvinnsluna
Þetta er þó aðeins annar hluti
þessa máls. Enn hefur bara verið
rætt um útgerðarþátt sjávarútvegs-
ins á Vestfjörðum.-Þó má öllum
„Meira en tveggja millj-
arða tekjutap í veiðum
og vinnslu á einu ári er
miklu meira en vest-
firsk útgerð og fisk-
vinnsla getur þolað. Svo
einfalt er það mál.“
vera ljóst að hvað vinnsluna áhrær-
ir eru afleiðingarnar jafn augljósar
og hrikalegar og fyrir útgerðina.
Enn er byggt á sömu forsendum.
Af þeim má ráða að tekjur físk-
vinnslunnar á Vestfjörðum dragast
saman um í það minnsta 1,1 til 1,4
milljarða króna; eftir því hvort við
miðum við tillögur Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins eða Hafrannsókna-
stofnunar. Sú upphæð er samsvar-
andi því að framleiðsla tveggja
stærstu frystihúsanna á Vestfjörð-
um, Einars Guðfinnssonar hf. og
íshúsfélags ísfírðinga hf., þurrkað-
ist út á einu bretti.
Menn geta síðan spurt sig og
svarað eftir bestu getu hvað gerast
muni í kjölfarið á öðru eins. Tekju-
tap á Vestfjörðum einum, í útgerð
upp á allt að 850 milljónir og í
vinnslu allt að 1,4 milljörðum eru
stjarnfræðilegar tölur. Meira en
tveggja milljarða tekjutap í veiðum
og vinnslu á einu ári er miklu meira
Einar K. Guðfinnsson
en vestfírsk útgerð og fiskvinnsla
getur þolað. Svo einfalt er það mál.
Stöðugt tekjutap frá
árinu 1988
Því mega menn heldur ekki
gleyma, að undanfarin ár hefur
stöðugt minni þorskkvóti verið til
skiptanna, eins og ég rakti í fýrri
greininni. Sú þróun hefur hitt Vest-
fírði sérlega illa, af ástæðum, sem
þegar hafa verið raktar.
11
-----------------------------(T1|—
Árið 1988 var heildaraflaverð-
mæti botnfískveiða Vestfírðinga 4.
milljarðar 460 milljónir króna. Þar
af nam verðmæti þorskveiðanna 2,4
milljörðum. Nú í ár verður aflaverð-
mæti botnfiskveiðanna rúmlega 1,1
milljarði minni, eða 3 milljarðar 319
milljónir króna. Þar af verður afla-
verðmæti þorskveiðanna rúmlega 2
milljarðar og hefur því dregist sam-
an um 400 milljónir króna, frá ár-
inu 1988. Svarar það til aflaverð-
mætis tveggja vestfírska togara að
meðaltali.
Hér skal áréttað að algjörlega
er um samanburðarhæfar tölur að
ræða, reiknaðar til verðlags ársins
1991.
8. milljarða tekjutap í
vestfirskum sjávarútvegi
Miðað við gefnar forsendur er
varlega áætlað að tekjutap físk-
vinnslunnar á Vestfjörðum á sama
tíma sé ekki innan við 2 milljarða
króna. Með öðrum orðum: Á þessu
ári hefur sjávarútvegurinn á Vest-
fjörðum nálægt 3 milljörðum minni
tekjum úr að spila, en árið 1988. Á
fjórum árum hefur þetta hroðalega
högg riðið yfir.
Menn þurfa ekki að vera mjög
spámannlega vaxnir til þess að geta
sér til um afleiðingar þess ef enn
verður höggvið í sama knérunn; ef
enn verður dregið úr tekjumögu-
leikum vestfirsks sjávarútvegs, í
þeim mæli, sem boðað er með tillög-
um fískifræðinganna. Slíkar tillög-
ur bera svo augljóslega dauðann í
sér.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisfiokksins á
'Vestfjörðum.
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída:
Ó, ÍSLAND!
Kæra ísland, draumalandið,
eyjan hvíta, ísafold, föðurlandið
okkar. Alltaf er jafn dásamlegt
að sækja þig heim. Sérstaklega
fyrir okkur, börnin þín, sem erum
í sjálfskapaðri útlegð úti í hinum
vonda heimi. Þú hefur alltaf verið
land andstæðnanna, land elds og
ísa. En það endar ekki þar, því
svo virðist sem andstæður og
mótsagnir sé að fínna, hvert sem
litið er á þínu fagra skeri. Það,
sem við mest heyrum um, er
slæmt efnahagsástand, en aftur á
móti er ekkert á yfirborðinu að
sjá annað en framhald áratuga
framfara og batnandi lífskjör.
Allt er yfirfullt af sprenglærðu,
glæsilegu fólki, en samt virðist
sem skortur á góðum fyrirvinnum
fyrir þjóðarbúið þitt. Lánamál
námsmanna virtust meira hitamál
á Alþingi heldur en umræður um
atvinnu og afkomu landsins í
heild. ó, ísland!
Menningin springur alls staðar
út eins og blóm á akri og kúltúr-
inn flæðir yfir landið. Meðal ann-
arra hluta skoðuðum við glæsi-
legu, nýju musterin, Perluna og
Ráðhús Reykjavíkur. Þær bygg-
ingar og Flugstöð Leifs Eiríksson-
ar eru svo sannarlega á heims-
mælikvarða og þótt víðar væri
leitað. Samt heyrðum við ein-
hvetja nöldurseggi minnast á það,
að varla hefðu byggingar eins og
Perlan og Flugstöðin verið reistar
í útlöndum nema tryggt hefði
verið, að svo og svo margar þús-
undir viðskiptavina myndu nota
þær á hveijum degi. En er nokk-
urn tíma hægt að gera svo öllum
líki? Ó, ísland!
Það finnst fljótlega, þegar mað-
ur kemur á eyjuna þína, að þjóðin
er smá og samanþjöppuð. Orlög
einstaklinganna eru samtvinnuð
og allir vita næstum allt um alla.
Ættingjar og vinir taka þátt í
sorgum og gleði síns fólks. Allir
geta fylgst með öllum i hraðsuðu-
pottinum þínum. Fljótlega kemst
maður inn í örlagahringiðuna,
sem alla virðast hrífa. A sama
tíma þráir þín litla þjóð að vera
stór og fræg. Marga langar til
að bijótast úr viðjum smæðar og
smáborgaraháttar. íslandsmenn—
virðast stundum næstum sjúkir í
frægð og viðurkenningu heims-
byggðarinnar. Ó, íslandj
Miðað við margt i hinu þreytta
og slitna útlandi, er landið þitt svo
hreint og fínt. Allt er svo ósnort-
ið, nýtt og fallegt. Börnin þín eru
búin að taka tölvur og önnur nú-
tíma tæki í þjónustu sína í ríkara
mæli en annars staðar gerist, og
tæknivæðingin virðist næstum al-
ger. Sveitamenn frá henni Amer-
íku standa og gapa. Tilkoma
greiðslukortanna virðist hafa ver-
ið miklu mikilvægari fyrir íslenska
þjóð heldur en heimkoma handrit-
anna frá Danmörku á sínum tíma.
Handritin táknuðu og sýndu það,
sem forfeður okkar voru búnir að
færa á skinn og skrifa við erfiðar
aðstæður. Greiðslukortin eru aft-
ur á móti tákn þess, sem eftir á
að skrifa — hjá landsmönnum.
Ó, ísland!
Enn er margt fólkið þitt alvar-
legt í fasi, og sumt virðist ekki
hafa litið glaðan dag í mörg ár
þrátt fyrir það, að nú er ioks búið
að gefa því bjórinn. Of margir
taka sjálfan sig allt of alvarlega.
Samt lifir gálgahúmorinn og okk-
ar fræga illkvittnis-kímnigáfa
góðu lífi. Landsmenn stunda enn
þá ágætu iðju að draga út úr at-
burðum líðandi stundar dár og
skop. Þannig var mikið spekúlerað
og rætt í sambandi við manninn
í Hlíðunum, sem skaut félaga sinn
i andlitið með kindabyssu. Einn
sagði það ekki vera neina hemju,
að krimmar þessa tæknivædda
lands skyldu þurfa að notast við
úrelt tæki eins og kindabyssur við
iðju sína. Annar sagðist hafa fyr-
ir satt, að skotið, sem blessunar-
lega særði manninn ekki alvar-
lega, hefði numið burtu skemmd-
an jaxl í kjálka hans. Og nú ætl-
aði Tannlæknafélagið að fara í
mál við kindabyssumanninn fyrir
það, að hann hefði verið að stunda
tannlæknigar án þess að hafa til
þess menntun eða leyfi. Ó Island!
Alltaf fjölgar afburða-einstakl-
ingum, sem skara fram úr, hver
á sínu sviði. Margir fara út fyrir
landsteinana og afla landi sínu
frægð í útlöndum. Þetta er fólk,
sem fer ekki troðnar slóðir og
ferðast ekki í hópum. Svo eru líka
íjölmargir afburðamenn og konur,
sem hlotið hefðu mikinn frama
og frægð, en þeir hefðu fæðst inn
í stærri þjóð. Einnig eigum við
góðan slurk af kynlegum kvistum.
Þeir krydda mikið upp á tilveru
samborgaranna. En þrátt fyrir
einstaklingshyggjuna, halda
landsmennimir þínir áfram að
fylgja í stórum mæli alls tízkum
og stefnum í klæðaburði, tali,
tómstundum, matargerð,
skemmtunum o.þ.h. Þegar ég
heimsótti þig fyrir rúmu ári, tal-
aði varla nokkur maður þijár setn-
ingar án þess að hann notaði ekki
orðið „frábært". Núna veitti ég
því athygli, að ekki þurfti að ræða
lengi við náungann, að hann gæti
ekki komið þar inn orðinu „ein-
mitt“. Verandi ævilangur aðdá-
andi og skoðari fósturlandsins
freyja, hefí ég í gegnum árin tek-
ið eftir því, að fatatízkur ná sterk-
ari tökum á kvenfólkinu á Fróni
en í mörgum öðrum-löndum. Núna
þótti mér miður að sjá, að tízkulit-
urinn í ár er kolsvartur. Sáust
fjölmargar gyðjur skunda um torg
og stræti í svörtum síðbuxum og
jökkum. Ef vaxtarlag leyfði féllu
buxurnar fast að leggjunum.
Þessar svartklæddu verur fannst
mér ekki prýða vordag í Reykja-
vík. Vona ég bara, að það komist
ekki í tízku að fela fögru andlitin
bak við svartar slæður, eins ojg
gert er hjá Múhammeðsfólki. O,
Island.
"Renault Clio er betri en japanskir bílar"
Fallegur og rúmgóður fjölskyldubíll á fínu verði
BílablaðiðBíllinnermeð RenaultClio í 100.000 km langtímaprófun. Blaðið birtir
niðurstöðu eftir 13 mánaða 30000 km prófun í maí tölublaði 1992. Þar er meðal
annars að finna eftirfarandi umsagnir um Renault Clio:
"Renault Clio er, pð okkar dómi, fyrsti evrópski smábíllinn sem er betri en
iapanskir bílar á svipuðu verði", "Hann er efnismeiri og sterkbyggðari,
skemmtilegri í akstri, hefur mun betri aksturseiginleika, er hljóðlátari en
japanskir og evrópskir bílar í sama verðflokki og rúmbetri en þeir flestir".
...segir bílablaðið Bíllinn
Verð frá kr. 767.600,-
■ Verð með ryðvörn og skráningu samkvæmt verölista í maí
1992 (8 ára ryðvarnarábyrgð og 3 ára verksmiöiuábyrgö)
Bílaumboðið hf.
Krókhálsi 1 - Sími 686633
Renault
Fer á kostum