Morgunblaðið - 30.06.1992, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JUNI 1992
Iö|i5
„Mý SAGÐI þéróÁ nota ekkú róérarvél ■"
Hvað eig’um við að gera að
loknum hveitibrauðsdögun-
um?
WÍT529
Þessi ketill er eins og sá sem
mamma opnaði bréfin til
hans pabba ...
ffttorjptiMgi&fö
BRÉF TEL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Stjúpmóðurlega staðið að
málum ríkisútvarpsins
Frá Frá Sveini Einarssyni:
í fjölmiðlapistli Ólafs Jóhannes-
sonar í Morgunblaðinu 25. júní
sl., þar sem hann gerir snotra
mynd um Elliðarárdalinn að um-
talsefni, segir í lokin: „Þessa dag-
ana situr nefnd á rökstólum, sem
ætlað er að kanna hugsanlega
einkavæðingu ríkisfjöimiðlanna.
Dæmið um mynd Rafmagnsveitu
Reykjavíkur hlýtur að vekja upp
spumingar um hlutverk hins opin-
bera á sviði ljósvakamiðlunar.“
Þetta eru orð í tíma töluð. Þessi
umræða blossaði upp víða í Evrópu
fyrir nokkrum árum í kjölfar nýrra
viðhorfa og lagasetninga í fjöl-
miðlamálum. Um tíma var t.d.
rætt um, hvort heppilegt væri að
einkavæða aðrahvora rás BBC; frá
því var horfið, vegna þess hve
menn töldu BBC hafa gegnt mikil-
vægu lykilhlutverki í menningarlífi
Breta og ætti að gera. í dag hey-
rast þær raddir heldur ekki leng-
ur. Frakkar álpuðust hins vegar
til þess að einkavæða „Sjónvarps-
rás eitt“ hjá sér; í dag virðist al-
mennt viðurkennt, að hér hafi ver-
ið um slys að ræða og áhrifín
önnur en þau sem vænst var: sam-
keppnin hafí ekki eflt gæði efnis,
heldur flatt það út og aukið magn
erlends afþreyingarefnis og ann-
ars alþjóðlegs góss.
Hvergi á Norðurlöndunum eru
upp áform um að einkavæða hið
opinbera þjónustuútvarp, ekki
heldur í neinum fámennum Evr-
ópulöndum öðrum. Af hveiju?
Menn gera sér grein fyrir, að sjón-
varpið er áhrifamesti fjölmiðill
nútímans, hluti af skólakerfínu og
aflvaki menningar, lista og þjóð-
ernislegrar vitundar, þegar af
ábyrgð er á haldið. Ekkert fyrir-
tæki, sem hefur gróðasjónarmið
að leiðarljósi, getur eða ætlar sér
að sinna þessu hlutverki. Þegar
Stöð 2 fór á stúfana hér, vakti
örugglega fyrir forstöðumönnum
hennar að halda úti íslensku sjón-
varpi í íslensku samfélagi. Allir
vita auðvitað hvernig það hefur
farið, og nú er mest allt efni þar
á bæ erlent afþreyingarefni og á
einu erlendu tungumáli. Markað-
urinn hér er einfaldlega lítill og
stoðar ekki að einblína á kenning-
ar sem eiga við í milljónaþjóðfé-
lagi. Þrátt fyrir þetta greiða
áskrifendur Stöðvar 2 á mánuði
kr. 2.690, en hlutur Sjónvarps í
afnotagjaldi Ríkisútvarpsins er um
kr. 1.000 á hvert heimili.
Ef Ólafi Jóhannessyni fínnst
Elliðaárdalsmyndin ekki samboðin
Sjónvarpinu, þá er það- auðvitað
vegna þess að hann er góðu van-
ur, þegar Sjónvarpinu tekst vel
upp og það hefur sem betur fer
gerst oftar en ekki á 25 ára ferli
þess. Hins vegar er önnur leið
vænni en einkavæðing til að
styrkja stöðu þess og sýna það
dæmin frá útlöndum, þar sem
menn gera sér grein fyrir mikil-
vægi þess að hlúa að þessari opin-
beru menningar- og þjónustu-
stofnun. Hér innanhúss eða í sam-
vinnu við sjálfstæða dagskrár-
menn, hafa að undanförnu verið
unnir um 500 innlendir þættir á
hveiju ári — af fjölbreyttasta tagi,
frá leiknu efni til skemmtiefnis.
Þetta hefur verið framleitt fyrir
fé sem auðvitað er brot af því sem
þyrfti og brot af því sem veitt er
til fjölmiðlunar erlendis. Þetta hef-
ur slampast — en nú hefur hins
vegar syrt í álinn.
Þegar fjölmiðlun var gefin frjáls
fyirr um 6 árum, létu þingmenn
mjög ótvírætt í ljós, að það mætti
þó aldrei verða til þess að rýra
hlut Sjónvarpsins eða draga úr að
það gæti sinnt menningar- og
þjónustuhlutverki sínu. Efndirnar
hafa því miður ekki orðið góðar.
í fyrsta lagi var Ríkisútvarpið
strax á árinu 1986 svipt lögbundn-
um aðflutningsgjöldum af viðtækj-
um. Þetta fé mun í dag nema
hálfum öðrum milljarði króna og
hefur komið illilega niður á dreifi-
kerfinu, sbr. þegar loftnetsstöngin
sæla féll í fyrra.
I öðru lagi var fyrir nokkrum
árum samþykkt að lífeyrisþegar
og aðrir bótaþegar skyldu undan-
þegnir því að greiða afnotagjöld.
Fjöldi stjórnmálamanna hefur lýst
yfír því, að þetta þurfi auðvitað
að jafna peningalega í trygginga-
kerfínu. Reyndin hefur þó orðið
allt önnur; hér er orðið um að
ræða hundruð milljóna króna fé
sem Ríkisútvarpið er látið standa
undir og kemur auðvitað fram í
niðurskurði til dagskrárgerðar; á
þessu ári einu (1992) nemur þetta
141 milljón króna.
í þriðja lagi helst ekki kaup-
gjald milli ára og afnotagjald í
hendur. Á sama tíma og Stöð 2
er fijálst að hækka sín afnota-
gjöld (og gerði það á árinu um
10%), þá er heimild Alþingis í fjár-
lögum um 4,6% hækkun felld í
ríkisstjórn.
Hér er stúpmóðurlega staðið að
málum á tímum þegar mikið er í
húfi fyrir þjóðina, menningu henn-
ar og tungu. Fólk er oft dæmt
eftir því hvernig það fæst við börn
sín. Hér hefur ekki verið hlúð að
einu því sameiningartákni þjóðar-
innar, sem hún má hvað síst án
vera. Nýlega var í skoðanakönnun
spurt, hvers vegna þjóðin mæti
ekki stjórnmálamenn sína meira
en raun ber vitni. Það er ekki
vegna þess, að hún telji ekki að
þar séu á ferð hæfileikamenn. Það
er vegna þess, að setji þeir lög,
þá ætlast hún til, að staðið sé við
þau lög.
SVEINN EINARSSON,
Ríkisútvarpið - Sjónvarp,
Laugavegi 176, Reykjavík.
HÖGNI HREKKVÍSI
Víkveiji skrifar
Aundanförnum vikum hefur
töluvert verið fjallað í fjöl-
miðlum í Evrópu um skemmtigarð-
inn Evrópudisney, sem opnaður
var í vor skammt fyrir utan París.
Yfírleitt hefur sú umfjöllun verið
neikvæð a.m.k. á þann veg, að
aðsókn væri mun minni en for-
ráðamenn fyrirtækisins hefðu gert
ráð fyrir og þar af leiðandi fyrirsjá-
anlegt mikið tap á rekstrinum.
Margir hafa líka spurt, hvort hægt
væri að flytja svo dæmigert amer-
ískt fyrirbæri inn til Evrópu og
setja niður í heilu lagi.
Víkveiji kom stutta stund í
þennan skemmtigarð í síðustu viku
og sér ástæðu til að hvetja fólk,
sem á leið um þessar slóðir í sum-
ar til þess að koma þar við og
kynnast því, sem þar er upp á að
bjóða. í stuttu máli sagt er þessi
skemmtigarður afar vandaður að
allri gerð, raunar svo mjög að til
fyrirmyndar er. Þar hefur bersýni-
lega verið hugað að hveiju smáatr-
iði með þeim hætti, að ævintýra-
legt verður að teljast.
Það gildir einu, hvort um er að
ræða mannvirkin sjálf, búninga
og framkomu starfsfólks eða þau
skemmtiatriði, sem þarna eru á
ferðínni: til alls þessa er vandað
svo mjög, að áreiðanlega telst
fremur til undantekninga.
Þessi ævintýraheimur fellur vel
inn í umhverfi sitt og hugleiðingar
um, að hann eigi ekki erindi til
Evrópu eða Frakklands eiga ekki
við rök að styðjast.
XXX
Astæðan fyrir því, að skemmti-
garðurinn hefur verið minna
sóttur en búizt var við er áreiðan-
lega fyrst og fremst ein: aðgangur
kostar tæpar 2400 krónur eða
8000- 10000 krónur fyrir fjögurra
manna ■ fjölskyldu, eftir aldri
barna. Að vísu hafa gestir þar
með borgað fyrir aðgang að öllum
tækjum og skemmtiatriðum, sem
fram fara í garðinum. Þegar inn
er komið er ekki borgað fyrir ann-
að en mat og drykki og ýmis kon-
ar vörur, sem þar eru á boðstólum.
Raunar getur fólk sparað sér
kostnað við hið fyrrnefnda vegna
þess, að fyrir utan aðalsvæði
skemmtigarðsins hefur verið kom-
ið upp aðstöðu fyrir gesti til þess
að neyta þess nestis, sem þeir
kunna að hafa með sér. Hins veg-
ar verður áreiðanlegt erfitt fyrir
þá, sem koma í Evrópudisney með
börn að komast hjá ýmsum öðrum
viðskiptum!
xxx
rátt fyrir þá annmarka, sem
hér hafa verið nefndir má
ganga út frá því sem vísu, að
Evrópudisney verður mikið sótt í
framtíðinni. Þeir, sem hafa komið
þangað einu sinni hafa áreiðanlega
hug á því að koma þangað aftur.
Vandaður frágangur og vönduð
aðstaða á eftir að gera þennan
skemmtigarð að vinsælum ferða-
mannastað.