Morgunblaðið - 13.08.1992, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. ÁGÚST 1992
Tveir Bandaríkiamenn finnast í Úkraínu:
Vilja bádir fá að sjá
„heimalandið“ á ný
Petrichi, Pyanitsa, Úkrainu. Reuter.
TVEIR menn fæddir í Bandaríkjunum hafa fundist í Úkrainu eftir
að Rússlandsstjórn hóf leit að Bandaríkjamönnum sem sagðir eru
hafa verið teknir til fanga í lok síðari heimstyrjaldarinnar. Báðir
fluttust þeir í barnæsku burt frá fæðingarlandi sínu, en dreymir um
að komast þangað aftur. „Ég vildi fá að sjá gröf foreldra minna, en
ég vil aðeins fara með allri fjölskyldu minni,“ sagði Michael Semko,
73 ára gamall verkamaður fæddur í Ormrad, sem hann heldur að sé
í Pennsylvaníu.
Foreldrar Semkos fluttu til Pól-
lands árið 1923 þegar hann var
fjögurra ára, en hann varð eftir
þegar þeir fluttu aftur til baka tíu
árum síðar. Hann lenti handan
landamæra Sovétríkjanna í byijun
Japanir
sakaðir um
mannát í
stríðinu
Tókýó. The Daily Telegraph.
JAPANSKIR hermenn drápu
og átu einn stríðsfanga á dag
í Nýju-Gíneu undir lok síðari
heimsstyrjaldarinnar, sam-
kvæmt gögnum sem japansk-
ur sagnfræðingur hefur fund-
ið í Astralíu.
Sagnfræðingurinn, Toshiyuki
Tanaka, prófessor við Melbo-
ume-háskóla, kannaði skjala-
söfn í Canberra í hálft ár og
kveðst hafa fundið þar gögn sem
sýni að japanskir hermenn hafi
a.m.k. hundrað sinnum stundað
mannát. Á meðal gagnanna er
minnisblað frá japönskum hers-
höfðingja í Nýju-Gíneu þar sem
hann lætur í ljós áhyggjur af
því að mannakjöt hafi fundist í
fórum hermanna. „Þeir sem
hafa neytt mannakjöts (nema
ef vera skyldi af óvinunum), vit-
andi að það var mannakjöt,
verða dæmdir til dauða fyrir
alvarlegasta glæp sem menn
geta framið," skrifaði hann.
Yfírmenn japanska hersins virt-
ust hins vegar ekki líta á það
sem glæp að éta óvini í stríði.
Á meðal gagnanna eru eið-
svamar yfírlýsingar frá fyrrver-
andi hermönnum bandamanna,
sem lýsa því hvemig nokkrir af
félögum þeirra voru drepnir og
étnir.
heimstyijaldarinnar, barðist með
sovéska hemum í Tékkóslóvakíu og
var svo handtekinn af öryggislög-
reglu Stalíns þegar hann sótti um
að fá bandarískt vegabréf í Moskvu
árið 1947. Hann reyndi slíkt aldrei
aftur, en var handtekinn níu árum
síðar sakaður um samsæri gegn
Stalín, en var sleppt vegna „ónógra
sannana".
Semko átti erfítt með að fá vinnu
eftir þetta, en hann neitaði þó alltaf
að taka boði um að fá sovéskan
ríkisborgararétt. Hann talar nærri
enga ensku og reyndar ekkert
tungumál utan pólsku, en er þó
kallaður „Mike“ að bandarískum sið
af þorpsbúum. Hann telur sig hafa
fengið litla umbun erfíðis síns eftir
herþjónustu og áratuga strit, en
hann fleytir fram lífínu á launum
sem nema um 500 ÍSK á mánuði.
John Jarima er fæddur í New
York árið 1918, en flutti aðeins
tveggja ára með foreldrum sínum
til þess hluta Póllands sem Sovétrík-
in sölsuðu undir sig í heimstyijöld-
inni. Hann segist alltaf hafa haft
áhuga á að sjá fæðingarland sitt
aftur, en hann á tvö systkini í New
York. „Mig langar að fara og sjá
borgina og ef mér líkar hún þá
verð ég kannski eftir þar.“
Reuter
Erfið fæðing markaðshagkerfis
Allt er nú með kyrrum kjörum í iðnaðarborginni Shenzhen í suður-
hluta Kína eftir óeirðir sem brutust þar út í kjölfar sölu á miðum
sem gilda í hlutabréfahappdrætti kínverskra stjómvalda. Um milljón
manna flykktist til borgarinnar þegar salan hófst um helgina og
þúsundir manna, sem fengu enga miða, gengu berserksgang um
borgina á mánudag og sökuðu embættismenn um að hafa haldið
eftir miðum handa sér, ættingjum sínum og vinum. Yfírvöld gripu
þá til þess ráðs að gefa út fleiri miða til að sefa reiði Kínveijanna,
sem margir hveijir höfðu ferðast hundruð kílómetra í von um að
hreppa hlutabréf. í happdrættinu veitir einn af hveijum tíu miðum
handhafanum rétt til að kaupa hlutabréf í kinverskum fýrirtækjum
og er þetta liður í efnahagslegri umbótastefnu stjómarinnar. Eins
og sjá má á myndinni lá rusl á víð og dreif utan við banka borgar-
innar eftir söluna. Meðal annars mátti sjá skó, sem ijárfestarnir til-
vonandi misstu í troðningnum.
NAFTA, Fríverslunarbandalag Norður-Ameríku:
Bandaríkin, Kanada og
Mexikó einn markaður
Washington. Reuter.
GEORGE Bush, forseti Banda-
ríkjanna, tilkynnti í gær, að
sljómvöld I Bandaríkjunum,
Kanada og Mexikó hefðu náð
samkomulagi um að rifa niður
tollmúra milli landanna og
koma á einum markaði 360
milljón manna. Hafa viðræður
um fríverslunarbandalagið
staðið í 14 mánuði og bráða-
birgðasamkomulagið verður nú
borið undir þjóðþing rikjanna.
Samkomulagið verður tekið til
umíjöllunar í nefndum Banda-
Serbar bjóða Sameinuðu þjóðunum birginn:
Hóta að reka 20.000
múslima frá Bosníu
Zagreb. The Daily Telegraph.
SERBNESK yfirvöld í Bosníu-Herzegovínu hafa varað embættismenn
Sameinuðu þjóðanna við því að þeir þurfi að vera við því búnir að
taka á móti 20.000 flóttamönnum til viðbótar. Svo virðist sem þetta
sé liður í „þjóðernishreinsunum" Serba og þeir hyggist stökkva fólk-
inu á flótta frá heimkynnum sínum í Bosníu.
Þessi nýi flóttamannastraumur
eykur mjög vanda hjálparsveita
Sameinuðu þjóðanna og einn emb-
ættismanna samtakanna lét svo um
mælt að Serbar væru með þessu
að reyna að kúga þau til undir-
gefni. Serbar í Bosníu hafa að und-
anfömu verið með áróðursherferð
til að svara fregnum um voðaverk
í fangabúðum á yfirráðasvæðum
þeirra.
Serbnesk yfírvöld afhentu emb-
ættismönnum Sameinuðu þjóðanna
lista yfír fólkið sem þau hóta að
reka á brott frá bæjunum Bosanski
Novi, Prijedor, Banja Luka og
Sanski Most í norðurhluta Bosniu.
Embættismenn samtakanna
reyndu í gær að fá serbnesku leið-
toganna til að hætta við brottrekst-
urinn.
Fólkið, sem Serbar hóta að
flæma á brott, varð eftir í bæjunum
eftir sókn serbneskra hersveita á
svæðinu í maf og júní. Embættis- '
maður Sameinuðu þjóðanna sagði
að múslimar í bæjunum hefðu sætt
ofsóknum af hálfu serbneskra yfir-
valda. „Þetta er martröð fyrir þá,“
sagði hann. „Þjóðernishreinsanirn-
ar hafa ekki verið stöðvaðar, hvað
sem hver segir.“
Embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna fengu nýlega upplýsingar um
að múslimskir karlmenn í Sanski
Most hefðu verið teknir frá fjöl-
skyldum sínum. Ennfremur hefur
verið skýrt frá því að leyniskyttur
skjóti á múslima.
Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna telur brýnna að auka
neyðaraðstoðina en að senda her-
menn á vettvang. Stofnunin hefur
flutt rúmlega 2.000 tonn af mat-
vælum til miðhluta Bosníu, þar af
269 tonn til Sarajevo. Helsta
vandamálið er skortur á flutninga-
bílum og slæmir vegir. Flótta-
mannahjálpin er með 40 vörubíla
á svæðinu en telur þörf á 200 bílum
til að hægt verði að halda uppi
daglegum ferðum til bosnísku höf-
uðborgarinnar.
Undanfarna daga hafa flugvélar
verið notaðar til matvælaflutninga
til Sarajevo. Það er mun dýrara,
kostar um 700 dali (38.500 ÍSK)
á tonnið en kostnaðurinn af land-
flutningunum er aðeins 160 dalir
(8.800 ISK). Vörubílarnir verða oft
að fara torfæra fjallavegi þar sem
brýr á aðalvegunum hafa eyðilagst
í stríðinu.
ríkjaþings í næsta mánuði og þyk-
ir víst, að forsetakosningarnar,
sem þá verða ekki langt undan,
muni hafa nokkur áhrif á afstöð-
una til þess. Bush sagði í gær, að
NAFTA (Fríverslunarbandalag
Norður-Ameríku) væri góð tíðindi
fyrir Bandaríkin og fyrir alla Norð-
ur-Ameríku.
„Með því að ryðja burt þessum
hindrunum mun samkeppnisstaða
amerískra fyrirtækja batna hvar
sem er í heiminum. Fijáls verslun
er einn af homsteinum efnahags-
stefnu minnar og hún mun verða
til að auka atvinnu og hagsæld í
löndunum,“ sagði Bush en búist
er við, að hann muni reyna að
nota sér samkomulagið í kosninga-
baráttunni, tefla því fram sem
dæmi um reynslu sína í utanríkis-
málum gegn reynsluleysi Bill
Clintons, forsetaframbjóðanda
demókrata.
Clinton hefur verið hlynntur
samningunum um NAFTA en þó
því aðeins, að þeir leiði ekki til
aukins atvinnuleysis í Bandaríkj-
unum eða verði til að slaka á kröf-
um í umhverfis- og heilbrigðismál-
um. Verkalýðsfélögin hafa líka
mikinn vara á sér og segjast tals-
menn þeirra óttast, að bandarísk
og kanadísk fyrirtæki flytjist til
Mexikó þar sem launin eru lægri
og minni kröfur gerðar til um-
hverfisins.
ERLENT
Ný-Sjálend-
ingar vilja
endurreisa
ANZUS
VARNARMÁLARÁÐHERRA
Nýja Sjálands, Warren Cooper,
sagði í gær að Ný-Sjálendingar
ættu að efla samstarf sitt við
Bandaríkjamenn og Ástrali á
sviði varnarmála og að öryggis-
þörf þeirra væri best tryggð
með fullri aðild þess að ÁNZ-
US, varnarbandalagi Ástralíu,
Nýja-Sjálands og Bandaríkj-
anna. Ný-Sjálendingar slitu
samstarfínu innan bandalags-
ins árið 1985 eftir að þeir bönn-
uðu umferð kjamorkuknúinna
skipa eða skipa með kjarnorku-
vopn um lögsögu sína. Núver-
andi stjóm hefur lagt sig fram
um að bæta samskiptin við
Bandaríkin og sagði ráðherrann
að kjamorkubannið skipti ekki
máli lengur vegna hinnar víð-
tæku kjamorkuafvopnunar,
sem nú á sér stað á og í höfun-
um.
S-Afríkusljórn
ræðir við PAC
FJÓRIR ráðherrar í stjóm Suð-
ur-Afríku ræddu í gær við for-
ystumenn Afríska sameiningar-
ráðsins (PAC) og var þetta
fyrsti fundur þessara aðila í
Suður-Afríku. Embættismenn
stjórnarinnar og fulltrúar PAC
höfðu áður ræðst við í Nígeríu.
Eftir fundinn í gær vom menn
vongóðir um að hreyfingin
myndi taka þátt í Codesa,
samningaviðræðum suður-afrí-
skra flokka um hvernig koma
skuli á lýðræði í landinu. PAC
er herská hreyfíng sósíalista
sem krefst þess að hvítir Suður-
Afríkumenn skili aftur land-
svæðum sem 'þeir hafa eignað
sér síðustu 300 árin.
Hungursneyð
yfirvofandi
í Súdan
VESTRÆNAR hjálparstofnan-
ir segja að 300.000 manns horf-
ist í augu við hungur og dauða
í borginni Juba í suðurhluta
Súdans. Uppreisnarmenn sitja
um borgina og koma í veg fyr-
ir að matvæli og önnur hjálpar-
gögn séu flutt til hennar.
Starfsmenn hjálparstofnana
reyna nú að komast að sam-
komulagi við stríðsaðila um
flutning matvæla til borgarinn-
ar og dreifíngu þeirra annars
staðar í landinu en eru ekki
bjarstýnir á árangur vegna
mikillar hörku í stríðinu.
Bush með
lin/kind við
Rabin?
LEIÐTOGAR araba sögðust í
gær óttast að Bandaríkjastjóm
væri að draga úr þrýstingi sín-
um á ísraelsk stjórnvöld til að
tryggja George Bush forseta
stuðning bandarískra gyðinga
í komandi forsetakosningum
eftir að hann hafði fallist á 10
milljarða dala lánaábyrgðir til
handa ísraelum. Ekki hefur
verið skýrt frá skilmálum sam-
komulagsins sem Bush og Yitz-
hak Rabin, forsætisráðherra
ísraels, náðu á þriðjudag. Ara-
bar óttast hins vegar að Israels-
stjórn hafi ekki skuldbundið sig
til að hætta algjörlega við frek-
ara landnám gyðinga á hern-
umdu svæðunum. Yitzhak Rab-
in sagði í viðtölum við ísraelsk-
ar útvarpsstöðvar að hann hefði
tryggt ísraelum lánaábyrgðirn-
ar þrátt fyrir ágreining um
landnámið.