Morgunblaðið - 16.09.1992, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1992
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson..
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Atvinnulífið og
vaxtastigið
Ifyrradag tilkynnti þýzki
seðlabankinn um nokkra
vaxtalækkun í kjölfar breyt-
inga á innbyrðis gengi gjald-
miðla í gjaldeyrissamstarfi
Evrópuríkjanna. Millibanka-
vextir í Þýzkalandi voru
lækkaðir um flórðung úr pró-
sentustigi og almennir út-
lánsvextir um hálft prósentu-
stig.
I kjölfar þessarar ákvörð-
unar þýzka seðlabankans
lýsti Lamont, fjármálaráð-
herra Breta, yfir því að það
sem mestu máli skipti væri
að vaxtabreytingar væru nú
niður á við í stað þess að
vextir hefðu farið hækkandi
á undanförnum mánuðum.
Gert er ráð fyrir að fleiri
Evrópuríki tilkynni vaxta-
lækkanir eftir næstu helgi,
að lokinni atkvæðagreiðslu í
Frakklandi um Maastricht-
samkomulagið. Því er spáð
að Danir muni lækka vexti
og sænski seðlabankinn hefur
lækkað millibankavexti úr
75% (!) í 20%.
Jóhannes Nordal, formað-
ur bankastjórnar Seðlabanka
íslands, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær, aðspurð-
ur um hugsanleg áhrif þess-
arar þróunar á vaxtastigið
hér: „Ekki er það nú beint,
en það er kannski spurning
um það, hvort þessi vaxta-
lækkun er fyrirboði þess að
vextir fari að síga niður á við
aftur í Evrópu. Það er von-
andi að það gerist. Smám
saman mun þetta hafa áhrif
bæði hér og annars staðar,
svo fremi sem þessi vaxta-
lækkun heldur.“
I umræðum um vaxtastigið
í Evrópulöndum á undanförn-
um vikum og mánuðum hefur
hvað eftir annað komið fram
að uppsveifla í atvinnulífi
væri útilokuð á meðan raun-
vextir næmu um sex pró-
sentustigum. Hér á íslandi
eru raunvextir um 9%. Það
er jafn óhugsandi að atvinnu-
lífið hér geti náð sér á strik
meðan raunvextir eru svo
háir eins og það er í Evrópu
við vaxtastig sem þó er mun
lægra.
Þar með er ekki sagt að
það sé einfalt mál að lækka
raunvexti hér. Þar koma
margir þættir til sögunnar
og sumir hafa haldið því fram
að raunvextir gætu jafnvel
hækkað eitthvað fremur en
að lækka. Á hinn bóginn er
margt sem bendir til þess að
eftirspurn eftir' lánsfé hafi
dregizt mjög saman. Nú er
svo komið að lesa má auglýs-
ingar í Morgunblaðinu þar
sem lánasjóðir eru bersýni-
lega að auglýsa eftir umsókn-
um um lánsfé. Sumir við-
skiptabankanna a.m.k. hafa
ekki kynnzt jafn lítilli eftir-
spurn eftir lánsfé og verið
hefur um skeið.
Minnkandi eftirspurn eftir
lánsfé ætti að öðru jöfnu að
leiða til lækkunar vaxta. En
ef ríkisvaldið kemur til skjal-
anna á öllum vígstöðvum
fjármagnsmarkaðarins og
sækist eftir því fé sem ein-
staklingar og einkafyrirtæki
hafa ekki áhuga á að taka
að láni er hins vegar ekki von
á góðu. Þess vegna er engin
spurning um það að áhrifa-
ríkasta aðferð ríkisstjórnar-
innar til þess að ýta undir
uppsveiflu í atvinnulífinu er
sú að draga úr umsvifum á
lánamarkaðnum, sem leiði til
umtalsverðrar lækkunar
vaxta. í raun og veru ætti
þetta að vera höfuðmarkmið
þessarar ríkisstjórnar í at-
vinnumálum. Hún ætti að
leggja alla áherzlu á og beina
allri athygli sinni að því að
ná fram verulegri lækkun
raunvaxta.
Þess verður hins vegar
ekki vart að ríkisstjórnin
hugsi á þennan veg. Á meðan
svo stendur er tæpast við því
að búast að raunvextir lækki
og á meðan raunvextir lækka
ekki verulega er ekki hægt
að búast við því að atvinnulíf-
ið nái sér á strik. Aðrar að-
gerðir ríkisstjórnar geta auð-
vitað skipt máli en þær ráða
ekki þeim úrslitum sem veru-
leg vaxtalækkun mundi gera.
Þess vegna er nauðsynlegt
að ríkisstjórnin horfi mjög til
þróunar mála í Evrópu og
kanni hvaða möguleika hún
hefur til þess að tryggja að
vextir stefni niður á við hér
eins og er að byrja að gerast
þar. Að öllu óbreyttu gerumst
við aðilar að Evrópska efna-
hagssvæðinu eftir áramót.
Islenzk fyrirtæki verða ekki
samkeppnisfær á þeim vett-
vangi, ef þau borga margfalt
hærri vexti en fyrirtæki þar.
Yfirlýsing ríkisstjórnarinnar um aðgerðir til að efla atvinnulíf
Framkvæmdir auknar og
tekjuskattur félaga lækkaður
Hér fer á eftir yfirlýsing ríkisstjórnarinnar frá í gær um aðgerð-
ir til að efla atvinnulíf, ásamt lista yfir fyrirhugaðar viðbótarfram-
kvæmdir sem ríkisstjórnin hyggst ráðast í, einkum á sviði vegagerð-
ar, á næsta ári:
framleiðslu frá því sem áður var áætl-
að og mun það hafa áhrif á atvinnu-
ástand og væntingar í þeim efnum.
Viðbótarframkvæmdir næstu árin
eru ákveðnar í trausti þess og í þeim
tilgangi að hagvöxtur muni glæðast
á ný. Þau lán sem tekin verða til þess-
ara framkvæmda þarf að endurgreiða
og það verður að gera af því fé sem
til ráðstöfunar verður til framkvæmda
á viðkomandi sviði. Þegar á heildina
er litið yfir lánstimann verður þetta
ekki til að auka útgjöld ríkisins.
„Við gerð kjarasamninga á síðast-
liðnu vori var ákveðið að efna til sam-
starfs stjórnvalda og aðila vinnumark-
aðarins um atvinnumál. Hafa þessi
mál síðan verið rædd í sérstakri nefnd
er sett var á laggirnar og hefur ríkis-
stjórnin fylgst með störfum nefndar-
innar.
I ljósi þess að alvarlega horfir nú
í atvinnumálum landsmanna hefur rík-
isstjórnin ákveðið, í tengslum við fjár-
lagagerð, að gera eftirfarandi ráðstaf-
anir til að örva atvinnustarfsemi í
landinu.
1. A næsta ári verður tveimur milljörð-
um króna varið til viðbótarfram-
kvæmda, einkum vegagerðar. A árinu
1994 verður einum milljarði króna
varið til slíkra viðbótarframkvæmda
og hálfum milljarði árið 1995. Hér er
því samtals um að ræða 3‘/2 milljarð
króna á næstu þremur árum.
2. Tekjuskattur félaga verður lækkað-
ur úr 45% í 33%.
3. Á næsta ári verður 240 milljónum
króna varið til sérstakra rannsókna-
og J>róunarverkefna.
4. Á næsta ári verður varið 100 millj-
ónum króna til sérstaks markaðsátaks
á EES-markaði í samstarfi við samtök
atvinnulífs og fyrirtæki til þess að
nýta tækifæri sem EES-samningurinn
býður.
Franjkvæmdir
Gott samgöngukerfi er veigamikill
þáttur í öflugum hagvexti. Miklar
breytingar hafa orðið í flutningatækni
og munu halda áfram á næstu árum.
Vegakerfið þarf að geta mætt þessum
breytingum, m.a. með því að flutn-
ingsþungi á vegum verði aukinn. Það
auðveldar einnig að stækka atvinnu-
og markaðssvæði en slíkt er nauðsyn-
legt til að treysta stöðu fyrirtækja á
landsbyggðinni. Góðar samgöngur eru
einn mikilvægasti þáttur skynsam-
legrar byggðastefnu. Þær stuðla einn-
ig að sameiningu sveitarfélaga og
samgöngubætur eru reyndar oft for-
senda fyrir því að sveitarfélög samein-
ist. Fyrir utan þá beinu hagkvæmni
sem í sameiningunni felst fyrir rekstur
sveitarfélaganna auðveldar hún einnig
samstarf og samruna fyrirtækja sem
nú eru í fleiri en einu sveitarfélagi.
Það má þannig færa veigamikil rök
fyrir því að samgönguframkvæmdir
séu arðbærar framkvæmdir fyrir allt
þjóðarbúið. Þess vegna verða þessar
framkvæmdir auknar frá því sem fyrri
ákvarðanir gera ráð fyrir. Þá er einn-
ig haft í huga að þessi fjárfesting
kallar ekki á árleg rekstrarútgjöld síð-
ar. Við ákvörðun einstakra fram-
kvæmda verður miðað við að þær:
- auki flutningsgetu vega,
- stækki atvinnu- og markaðssvæði,
- auðveldi sameiningu sveitarfélaga.
Einnig verður þess gætt að unnt
verði að hefja þessar viðbótarfram-
kvæmdir sem fyrst í Ijósi atvinnu-
ástands. Það á ekki síður við um við-
haidsverkefni við opinberar bygging-
ar, sem einnig verður ráðist í. *
Miðað við núverandi stöðu ríkisfjár-
mála þýða auknar framkvæmdir
auknar lántökur ríkisins. Þetta setur
viðbótarframkvæmdum þrengri
skorður en ella. Sama gildir einnig
vegna þess að enn verður mikill halli
á utanríkisviðskiptum á næsta ári
þótt gert sé ráð fyrir því að hann
minnki talsvert frá því sem er í ár.
Hvort viðbótarframkvæmdir verða
fjármagnaðar innanlands eða með er-
lendum lánum fer fyrst og fremst eft-
ir ástandinu á innlendum fjármagns-
markaði með tilliti til heildarlánsfjár-
þarfar opinberra aðila og líklegs
sparnaðar. Við núverandi aðstæður
er ekki útlit fyrir aukna lánsfjáreftir-
spurn fyrirtækja. Það verður að vera
tryggt að fjármögnun þessara fram-
kvæmda valdi ekki vaxtahækkun.
Gera má ráð fyrir að þessar fram-
kvæmdir þýði um 0,6% aukna lands-
Tekjuskattur félaga
I stefnu ríkisstjórnarinnar segir að
skattlagning fyrirtækja verði sam-
ræmd því sem gerist með samkeppnis-
þjóðum. Þetta er reyndar veigamikil
forsenda þess að íslensk fyrirtæki
standi ekki lakar en erlendir keppi-
nautar á Evrópska efnahagssvæðinu
og þau geti nýtt sér þau tækifæri sem
þar verða í boði.
Á undanförnum árum hafa miklar
breytingar verið gerðar á tekjuskatti
fyrirtækja víða um lönd. Þessar breyt-
ingar hafa verið í þá átt að breikka
skattstofn og lækka skatthlutfall.
Sama breyting verður nú gerð hér.
Tillaga í fjárfestingarsjóð verður af-
numið, frádráttur vegna arðgreiðslu
verður minnkaður og nokkrar aðrar
breytingar gerðar svo sem varðandi
bifreiðakostnað og risnu. Jafnframt
verður skatthlutfallið lækkað úr 45%
í 33% og verður skatturinn þá svipað-
ur því sem algengt er í samkeppnis-
löndum.
Þetta mun treysta stöðu íslenskra
fyrirtækja þegar fram í sækir. Þetta
mun einnig treysta samkeppnisstöðu
íslands að því er varðar fjárfestingu
erlendra fyrirtækja hér á landi, m.a.
í orkufrekum iðnaði. Með þessu er
staðfest að tekjuskattslagning fyrir-
tækja á Islandi verður nálægt því sem
hún er í helstu samkeppnislöndum.
Rannsókna-og
þróunarverkefni
Mikilvægt er að auka nýsköpun og
fjölbreytni í íslensku atvinnulífi og
efla þannig hagvöxt á næstu árum.
Það hafa verið leiddar að því vaxandi
líkur að vísindi og rannsóknir séu
veigamikil undirstaða hagvaxtar til
lengri tíma litið. Er ekki ástæða til
að ætla annað en það eigi einnig við
hér á landi. í þessu sambandi skiptir
mestu máli að nýta sem best það fé
sem varið er til þessarar starfsemi.
Viðbótarframkvæmdir við
vegi og opinberar byggingar á næsta ári in.kr.
1. llöfudbonrarsvteði Suðurlandsv., Vcsturlandsv., Amamesv., þjóðv. í þétlbýli. 360
2. Sudurlánd Laupirvatnsv., Laugard. - Geysir, I>in)(- vallavegur. 156
3. Reykjanes Reykjanesbraut við flugvallarveg, Bláfjall- vegur. 80
4. Vnsturland Snsefdlsnesvegur uro Mjósund og Búlands- höfða, VestfjaiÁavegur um Sudurá, Vestur- landsvegur um Hellistungur. 170
5. Vestfirðlr Hálfdín, ÓshlB - vegsvalir, Hrúta(jaríará. 200
6. Nordurland vestra Hrútafjarðará, Vatnsskurð. 100
7. Nordurland eystra Öxnadalsheiði, ÓlafsQarðarvegur, Dalvlk - Ólafsfjórdur, Nordurlandsvegur 1 Mývatns- sveit 170
8. Austurland Austurlandsvegur um Jókulsá á Dal, Aust- urlímdsvcgur, Skeöarársandur - Breiðdal- svlk. 230
9. Stórverkefni Kúðaf\jót, Vegsvalir í Óshlíð, Jokuká á Dal. 335
10. Viðhald opinlaerra Irygginga, Þjúðminjasafn 100
11. Bygging húss fyrir Hæstarétt, byijunar- framkv. 100
Samtak 2000
En ríkisstjórnin viil einnig setja
ákveðnar áherslur í þessu efni, ekki
síst við núverandi aðstæður.
Á undanförnum árum hefur alþjóð-
legt samstarf um rannsóknir farið
vaxandi og á vettvangi Evrópubanda-
lagsins er t.d. beinlínis hvatt til þess
með fjárframlögum af hálfu banda-
lagsjns. Með EES-samningnum opn-
ast íslendingum miklir möguleikar til
þátttöku í þessu samstarfi. Er því
mikilvægt að íslenskar rannsókna-
stofnanir og fyrirtæki geti nýtt þessa
möguleika sem best. Til þess þarf að
efla íslenska vísinda- og rannsókna-
starfsemi.
Ríkisstjórnin hefur því ákveðið að
veija sérstaklega 240 milljónum króna
á næsta ári til nýrra verkefna á sviði
rannsókna og þróunarstarfsemi. Til
þess verður varið hluta af söluand-
virði þeirra eigna ríkisins sem seldar
verða á næsta ári. Lögð verður áhersla
á rannsókna- og námsstyrki og stuðn-
ing við þróunarverkefni. Sérstök
nefnd vinnur nú að gerða tillagna um
þessi mál.
Markaðsátak
Samningurinn um Evrópskt efna-
hagssvæði opnar íslensku atvinnulífi
ný tækifæri á Evrópumarkaði. Þetta
á bæði við um útflutning sjávarafurða
og iðnaðarvöru og reyndar einnig um
þjónustu. Tollalækkun á sjávarafurð-
um opnar nýjum afurðum leið inn á
markaðinn en í iðnaði og þjónustu eru
einnig margir möguleikar sem þarf'
að kanna vel.
Mikilvægt er að íslensk fyrirtæki
nýti þessi tækifæri svo sem kostur
er. Til þess þarf hinsvegar í mörgum
tilvikum kostnaðarsaman undirbúning
og nýrri markaðssókn fylgir jafnan
nokkur áhætta. Þess vegna hefur rík-
isstjórnin ákveðið að veija 100 milljón-
um króna í sérstakt markaðsátak á
EES-markaði á næsta ári. Þetta átak
verður undirbúið og framkvæmt í
nánu samstarfi við samtök atvinnulífs-
ins og fyrirtæki þannig að það nýtist
sem best.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ráðstafanir ríkisstjórnarinnar kynntar á blaðamannafundi í Ráðherra-
bústaðnum. Frá vinstri: Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra,
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra, Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra og Friðrik Sophusson fjármálaráðherra.
Virðisaukaskattur verði
lækkaður um 1 prósent
1.700 milljóna endurgreiðslur virðisaukaskatts til fyrirtækja felldar niður
RÍKISSTJÓRNIN hefur fallið frá hugmyndum um tveggja þrepa virðis-
aukaskatt og almennt afnám undanþága frá innheimtu skattsins. Þess
í stað náðist samkomulag á fundum ríkistjórnarinnar í fyrrakvöld og
gærdag um að lækka núverandi skatthlutfall um 1% eða úr 24,5% í
23,5% og fella niður endurgreiðslur virðisaukaskatts til fyrirtækja sem
eru undanþegin innheimtu virðisaukaskatts af sölu en geta við núver-
andi skattkerfi fengið virðisaukaskatt af aðföngum, svokallaðan inn-
skatt, endurgreiddan í rekstri sínum. Á þetta við um húshitun, afnota-
gjöld útvarps og sjónvarps, bækur, blöð og tímarit. Er gert ráð fyrir að
á móti verði auknar niðurgreiðslur til húshitunar á köldum svæðum
um 80 milljónir króna. Heildarupphæð þessara endurgreiðslna nemur
rúmlega 1.700 milljónum króna en ríkissjóður verður hins vegar af
um 1.500 millj. kr. tekjum vegna lækkunar álagningarhlutfalls virðis-
aukaskatts um 1%.
Ríkisstjórnin kom saman til fundar
á mánudagskvöld til að ganga frá
tekjuhlið fjárlagafrumvarpsins en þá
lá fyrir að þingflokkar stjórnarinnar
gátu ekki sætt sig við hugmyndir fjár-
málaráðherra um tveggja þrepa virðis-
aukaskatt. Fundurinn stóð í rúmlega
fimm klukkustundir og fyrir hádegi í
gær kom ríkisstjórnin saman að nýju
þar sem endanlega var gengið frá
nýjum tillögum og frágangi fjárlaga-
frumvarps var lokið. Var niðurstaðan
Iögð fyrir þingflokkana kl. 18 í gær
og síðan kynnt á fréttamannafundi.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði eftir ríkisstjórnarfundinn í gær
að fjárlagatillögunum væri lokið af
hálfu ríkisstjórnarinnar í öllum megin-
atriðum. Hugsunin á bak við það að
endurgreiðslur virðisaukaskatts verða
felldar niður sé sú að það sé óeðlilegt
að þeir sem ekki borguðu virðisauka-
skatt fái virðisaukaskatt endurgreidd-
an af vörum sem þeir kaupa. Sagði
hann fullt samkomulag í ríkisstjórn
um þessar tillögur. Hann neitaði því
hins vegar að upphafleg tillaga um
tveggja þrepa virðisaukaskatt hefði
verið felld í þingflokkum stjórnarinn-
ar. „Hugmynd fjármálaráðherra var
rædd og menn bentu á ýmis atriði.
Það er verkefni okkar sem erum í rík-
isstjórn í umboði þingflokka að taka
tillit til sjónarmiða sem þar koma
fram,“ sagði Davíð.
250 millj. vörugjald á áfengi,
bensín o.fl.
Heildartekjur ríkissjóðs af virðis-
aukaskatti eru taldar nema um 40
milljörðum króna. Að sölu kindakjöts
og mjólkurvara frádregnum, sem
njóta niðurgreiðslna í dag, áætlar fjáF-
málaráðuneytið að tekjutap ríkissjo )s
vegna 1% lækkunar virðisaukaskatt-
hlutfallsins nemi um 1.500 milljónum
króna. Auknar tekjur sem fást af því
að hætta endurgreiðslum virðisauka-
skatts af aðföngum nema rúmlega
1.700 milljónum króna. Þessu til við-
bótar var svo ákveðið að minnka end-
urgreiðslur virðisaukaskatts til iðnað-
armanna vegna vinnu við íbúðarhús-
næði en heildarupphæð þeirra í dag
nemur um 1.200 millj. kr. Nemur
lækkunin 480 milljónum króna í frum-
varpinu. Þá er talið að sérstakar inn-
heimtuaðgerðir muni skila ríkissjóði
150 milljóna króna viðbótartekjum
þannig að nettóáhrif aðgerðanna fyrir
ríkissjóð nema 750 milljónum króna.
Þá er ákveðið að verð tóbaks,
áfengis, bíla og bensíns verði áfram
óbreytt þrátt fyrir lækkun virðisauka-
skattshlutfallsins með upptöku vöru-
gjalda á þessar vörur sem er áætlað
að skili ríkissjóði um 250 milljónum
króna í viðbótartekjum en í upphafleg-
um tillögum um tveggja þrepa virðis-
aukaskatt var gert ráð fyrir að vöru-
gjald á þessar vörur myndi skiia
500-600 milljónum króna.
Heildarhlutur hitaveitna og raf-
veitna í endurgreiðslum ríkissjóðs á
virðisaukaskatti nemur um 40% af
heildarupphæðinni eða rúmlega 700
millj. króna.
Bráðabirgðaaðgerð
Rök íjármálaráðherra fyrir því að
ekki var ráðist í fækkun undanþága
frá virðisaukaskatti nú er sú að slík
breyting krefjist vandlegs undirbún-
ings. Þá hafi komið fram ábendingar
um að gildistaka þeirrar breytingar
um næstu áramót geti skapað sér-
staka erfiðleika eins og í ferðaþjón-
ustu sem þurfi að verðleggja sína þjón-
ustu með löngum fyrii'vara. Sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðsins
er sú breyting sem nú hefur verið
ákveðin ekki hugsuð til frambúðar
heldur sem skref í átt til þess að lækka
almenna skatthlutfallið og fækka und-
anþágum frá virðisaukaskatti.
Talið er að niðurfelling endur-
greiðslna virðisaukaskatts vegna hús-
hitunar komi þyngst niður á þeim
veitum sem hafa ráðist í miklar íjár-
festingar og framkvæmdir að undan-
förnu og hafa þannig getað fengið
kostnað vegna virðisaukaskatts af
aðföngum endurgreiddan.
Samkvæmt þessum tillögum verður
ekki hróflað við núverandi undan-
þágukerfi. Fyrir fjölmiðil sem leggur
ekki virðisaukaskatt á sölu eða
áskriftargjöld fyrir vöruna þýðir þessi
breyting að virðisaukaskattur af
kostnaði, svo sem af pappírskaupum,
fæst ekki endurgreiddur eftir næstu
áramót, verði þessi breyting í 12. grein
fjárlagafrumvarpsins samþykkt. Hins
vegar hefur auglýsingasala verið virð-
isaukaskattskyld samkvæmt núgild-
andi kerfi og verður það áfram en
fjölmiðillinn mun geta dregið innskatt
í tengslum við auglýsingasölu frá þeim
skatti sem hann þarf að standa skil
á til ríkisins.
Aðrar greinar vöru og þjónustu sem
hafa verið undanþegnar virðisauka-
skatti, svo sem fyrirtæki í flutninga1
þjónustu og ferðaþjónustu, hafa þurft
að greiða virðisaukaskatt af öllum sín-
um aðföngum en ekki verið heimilt
að draga innskatt frá útskatti og er
talið að með því að fella niður endur-
greiðslur til fjölmiðla og bókaútgáfu
sé verið að jafna aðstöðu á milli þess-
ara greina.
Ósamkomulag um einstakar
tillögur í þingflokkum
Samkvæmt upphaflegu hugmynd
fjármálaráðherra átti að ná um 400
milljónum króna með auknum skatt-
skilum og fækkun undanskota frá
skattheimtu en breytingarnar sem nú
hafa verið ákveðnar gera aðeins ráð
fyrir 150 milljónum króna vegna auk-
innar innheimtu.
Þingflokkar stjórnarinnar fjölluðu
um þær breytingar sem hafa verið
gerðar á fjárlagafrumvarpinu í með-
ferð ríkisstjórnarinnar á fundum síð-
degis. Var fjárlagafrumvarpið í heild
sinni samþykkt í báðum þingflokkun-
um en af viðtölum við einstaka þing-
menn má ráða að enn sé verulegur
ágreiningur uppi um einstakar að-
gerðir og tiliögur á tekjuhlið frum-
varpsins. Einn þingmanna Sjálfstæð-
isflokksins sagði að þingmenn þess
flokks hefðu eingöngu samþykkt
ramma fjárlaganna en eftir væri að
útkljá Jjölmörg atriði, meðal annars
sættu ekki allir sig við breytingar á
endurgreiðslu virðisaukaskatts til hús-
hitunar.
Gunnar Kristinsson
hitaveitustjóri
Heita vatnið
þarf að hækka
um 12-13%
HITAVEITA Reykjavíkur fær um
330 milljóna króna innskatt endur-
greiddan á þessu ári. Sé tekið tillit
til hugmynda um iækkun virðis-
aukaskattsins í 23,5% nemur
gjaldaauki Hitaveitunnar um 316
milljónum á einu ári.
„Þetta þýðir verðhækkun á vatni,“
sagði Gunnar Kristinsson hitaveitu-
stjóri í Reykjavík, þegar Morgunblaðið
leitaði viðbragða hans við afnámi end-
urgreiðslu innskatts til hitaveitna. í
fyrra varð um 170 milljóna króna tap
á Hitaveitunni og reiknað er með ein-
hvetju tapi í ár. Gunnar sagði að stefnt
væri að hallalausum rekstri Hitaveit-
unnar og því yrði að mæta þessum
nýja gjaldalið með hækkun á heitu
vatni. Við fyrstu sýn mætti áætla að
hækkunin yrði að nema 12-13%.
Gunnar kvaðst ekki trúaður á að jöfn-
unargreiðslur milli veitusvæða kæmu
viðskiptavinum Hitaveitu Reykjavíkur
til góða, líklegra væri að þeir yrðu
að leggja til jöfnunarsjóðsins.
María Gunnarsdóttir,
framkvæmdastjóri SÍH
Verðjöfnun
leysir ekki
vandann
HITAVEITUR ná til um um 85%
landsmanna og áætlar María Gunn-
arsdóttir, framkvæmdastjóri Sam-
bands íslenskra hitaveitna, að við-
skiptavinir hitaveitnanna verði að
greiða að meðaltali 10-12% meira
fyrir heita vatnið en nú, ef farið
verður að tillögum ríkissljórnar-
innar varðandi virðisaukaskattinn.
María telur að í heild leggist um
500 milljónir króna á hitaveiturnar í
landinu og að þær álögur hljóti að
skila sér út í verðlagið. Hún segir að
hér sé um beina skattheimtu að ræða
en til þessa hafi hitaveitur ekki greitt
skatta. Helsti aðstöðumunur hita-
veitna felst í því að veitur sem voru
reistar í kjölfar olíuverðhækkana á
8. áratugnum bera þunga greiðslu-
byrði af fjárfestingum samanborið við
eldri veítur. María segir það útbreidda
skoðun forsvarsmanna hitaveitna að
Vísitölufjölskyldan
Utgjöld hækka um
7.500 krónur á ári
Fjármálaráðuneytið áætlar að
framfærsluvísitalan hækki um
0,28% vegna breytinga sem
gerðar verða á virðisaukaskatti.
Þá er talið að sérstök hækkun
vörugjalds á áfengi, tóbak, bens-
ín og fólksbifreiðar gætu aukið
heildarútgjöld vísitölufjölskyld-
unnar um 3.000 krónur á ári.
Alls muni útgjöld vísitölufjöl-
skyldunnar hækka um 7.500
krónur á árinu.
Þannig er áætlað að matvörur
rnuni lækka um 0,7% og fatnaður
um 0,8%. Ljós og hiti hækka hins
vegar um 10%, tómstundaiðkun,
menning og menntun um 2,3%.
Munar þar mestu að talið er að
útgjöld vísitöluíjölskyldunnar
vegna bóka, blaða og tímarita
muni aukast um 5.730 kr. eða 10%.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra benti á það á fréttamanna-
fundi í gær að þessar áætlanir
gerðu ráð fyrir að allar breytingar
færu út í verðlag en þar sem verð-
bólga hefði verið lítil að undanförnu
væri óvíst að fyrirtækin veltu
kostnaðaraukanum að fullu út í
verðlagið. Minnti hann á að bænd-
ur hefðu nýlega samþykkt að
hækka ekki verð á kjöti um 1%
heldur taka sjálfir á sig þá hækkun
til að valda ekki röskun á markaði.
Áætl. heildaráhrif
Krónur %
Matvörur -3.626 -0,7
Áfengiog tóbak - -
Fatnaður -1.712 -0,8
Húsnæði, Ijós og hiti 9.471 2,4
Ljós o g hiti 6.449 10,0
Viðhaldskostn. o.fl. 4.022 1,2
Húsbúnaður -1.455 -0,8
Heimilisaðst., barnag. - -
Lyf og læknislijálp -216 -0,3
Lyf o.fl. -216 -0,8
Llkamsrækt — —
Læknishjálp - -
Ferðir og flutningar -864 -0,2
Bifreiðar og bensín — —
Annar rekstrarkostn. -616 -0,4
Almenn flutningatæki — —
Pósturogsími -248 -0,7
Tómstundaiðkuu 7.070 2,3
Tómstundavörur -558 -0,8
Afnotagj. sjónvarps 2.169 6,0
Menning, skemmtanir -277 -0,2
Bækur, blöð 5.736 10,0
Annað -1.167 -0,4
Snyrtivörur -682 -0,8
Orlofsferðir — —
Veitingahús -485 -0,7
Hótelgisting . — —
Ýmis þjónusta — —
Framfærsluvíst. alls 7.500 0,28
verðjöfnun sem byggist á millifærslum
milli veitna skekki myndina þannig
að raunverulegur kostnaður sjáist
ekki. Það bjóði heim hættunni á óarð-
bærum fjárfestingum. Því sé mun vit-
urlegra að jafna aðstöðumun hita-
veitnanna með því að cíkið greiði nið-
ur skuldir þeirra sem verst eru stadd-
ar.
Hörður Vilhjálmsson,
fjármálastjóri RÚV
Mikill
kostnaðarauki
AFNOTAGJÖLD Ríkisútvarpsins
hafa ekki hækkað undanfarin þijú
ár í neinu hlutfalli við almennar
verðlagshækkanir. Þess vegna er
stofnunin illa í stakk búin að tak-
ast á herðar enn auknar álögur,
að sögn Harðar Vilhjálmssonar
fjármálasljóra Ríkisútvarpsins.
Nákvæmar tölur um kostnaðarauka
Ríkisútvarpsins vegna niðurfellingar
endurgreiðslu innskatts lágu ekki fyr-
ir í gærkvöldi. Hörður vildi ekki tjá
sig nánar um upphæðir, né bein áhrif
á rekstur stofnunarinnar, fyrr en að
betur athuguðu máli.
Jóhann P. Valdimarsson,
formaður bókaútgefenda
18% hækkun
kostnaðar
„Kostnaður við bókaútgáfu
hækkar um 18%, sem hlýtur að
leiða til samsvarandi hækkunar
bókaverðs," segir Jóhann Páll
Valdimarsson, formaður Félags ís-
lenskra bókaútgefenda. „Það veld-
ur minni bókasölu sem aftur getur
kallað á enn frekari verðhækkun."
Jóhann Páll sagði íslenska bóka-
útgefendur hafa átt í miklum rekstrar-
erfíðleikum undanfarið, eins og gjald-
þrot stórra bókaútgáfa og miklir fjár-
hagserfiðleikar annarra beri vitni.
Bókaverð hafi verið sem næst óbreytt
undanfarin þijú ár. Jóhann Páll segir
bókaútgefendur hafa látið neytendur
njóta þess að fullu þegar virðisauka-
skatti var Jétt af bókum. „Sú verð-
lækkun skilaði sér í aukinni bókasölu.
Verðhækkun nú mun koma verst nið-
ur á bókum sem seljast í litlum upplög-
um á útgáfuári, íslenskum skáldsög-
um, ljóðabókum og öðrum bókmennta-
verkum,“ sagði hann.
Jóhann segir að þessi skattabreyt-
ing komi langþyngst niður á bókaút-
gefendum af þeim sem verði fyrir
breyttri skattameðferð. Hann telur að
hreinlegra hefði verið að setja aftur
virðisaukaskatt á bækur. Það hefði
jafnvel verið auðveldara fyrir bóka-
útgefendur en þessi breyting. Nú verði
þeir að fjármagna innskatt af tilkostn-
aði allan fyrrihluta ársins, meðan
bókasala er í lágmarki.
Bjarni Kristjánsson hjá
íslenska útvarpsfélaginu
Tug’milljóna
álögur
EF AUKNUM útgjöldum íslenska
útvarpsfélagsins hf. vegna niður-
fellingar endurgi’eiðslu á innskatti
verður velt yfir á áskrifendur
Stöðvar 2 þarf að hækka áskriftar-
gjöldin um 4-5%. Þá er miðað við
að áskrifendum fækki ekki í kjölfar
hækkunarinnar.
„Mér sýnist í fljótu bragði að við
verðum að bera um 40 milljóna króna
kostnaðarauka miðað við síðasta ár,“
segir Bjarni Kristjánsson fjármála-
stjóri íslenska útvarpsfélagsins. Hann
sagði rekstur Stöðvar 2 erfiðan en
hefði farið batnandi. Bjarni sagði það
grátlegt að menn væru ekki fyrr
komnir upp á hnén, fjárhagslega tal-
að, en þeir væru slegnir marflatir aft-
ur. Hann sagði jafnframt að þessar
auknu álögur myndu höggva stórt
skarð í þann hagnað sem menn hefðu
búist við af rekstrinum. Sá hagnaður
hefði verið nauðsynlegur til að vega
upp mikið tap fyrri ára. Bjarni taldi
þessa aðgerð ríkisstjórnarinnar draga
verulega úr framtíðarmöguleikum
einkarekinna ljósvakamiðla í landinu
og raunar draga úr vilja manna til
að leggja peninga í atvinnurekstur.