Morgunblaðið - 20.11.1992, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1992
EVRÓPA
eftir ÓlafPálsson
Ekki alls fyrir löngu birtust í dag-
blöðunum auglýsingar með stórri
fyrirsögn: Atvinnuréttindi í 18 lönd-
um. Þar segir svo:
1. Með EES-samningnum fá íslend-
ingar atvinnuleyfi í 18 öðrum
Evrópulöndum.
2. íslendingar, sem fara til starfa í
þessum löndum, munu njóta
sömu félagslegra réttinda og rík-
isborgarar viðkomandi lands.
3. íslensk vinnulöggjöf mun gilda
um ríkisborgara EES-landa sem
fá störf hér á landi.
4. Óheimilt verður að bjóða aðfluttu
fólki frá EES-löndum lakari kjör
en íslendingum.
5. íslendingar hafa góða reynslu af
sameiginlegum norrænum vinnu-
markaði.
Atvinnulífíð styður EES
Þeir sem kosta þessar auglýsingar
og undirrita þær eru vinnuveitenda-
samtökin, landssambönd og félaga-
samtök vinnuveitenda (þar á meðal
Hárgreiðslumeistarafélag íslands og
Félag íslenska prentiðnaðarins en
það kemur nokkuð á óvart því ósjald-
an hafa talsmenn þess komið fram
í sjónvarpinu með grátstafinn í
kverkunum vegna þess að prentun
íslenskra bóka er gerð í útlöndum,
meðal annars í Belgíu eða jafnvel í
Hong Kong). í stuttu máli þá undir-
rituðu þeir sem fjárráðin hafa svo
til einhvers er að vinna. Aftur á
móti undirritar enginn frá hinum
svokölluðu vinnandi stéttum og seg-
ir það sína sögu.
Síðastliðið sumar birtist í dagblöð-
unum útdráttur úr skýrslu frá
UNFPA en það er stofnun á vegum
Sameinuðu þjóðanna sem fjallar um
vandamál fólksfjölgunar í heiminum.
Þar segir meðal annars að íbúar
heimsins séu um 5,4 milljarðar en
um miðja næstu öld eða eftir 60 ár
megi búast við að þeir verði orðnir
10,2 milljarðar eða tvöfalt fleiri en
nú.
„Fjölgunin er mest meðal hinna
fátækari þjóða. Mest í_ Afríku, þeirri
heimsálfu sem síst hefur við fleira
fólk að gera. Þar er þess getið til
dæmis að íbúar þar séu um 650 millj-
ónir og að líkindum verði þeir orðnir
900 milljónir um aldamótin. í skýrsl-
unni er látið að því liggja að ef mönn-
unum fjölgi næstu áratugina sem nú
horfir, stofni sú fjölgun í hættu öllum
framförum með mannkyninu sjálfu.
í þriðja heiminum sjáist þegar þess
ærin merki að heilbrigðis- og skóla-
kerfi eigi fullt í fangi með að stand-
ast álagið, sem jjölgunin hefur í för
með sér. Fjölgunin eykur einnig óðum
álagið á umhverfið, þannig að því er
hætta búin, hún kemur af stað fjölda-
flutningum milli landa og heimshluta
og gerir það að verkum að mörg ríki
og heilir heimshlutar eiga með hviju
ári sem líður erfiðara með að fæða
sig.“
Eftir 40 ár til viðbótar eða 100
ár héðan í frá, er hægt að hugsa
sér að mannfjöldinn hafi tvöfaldast
aftur og náð þá 20 milljörðum ef
svo fer fram sem horfir.
Ef litið er tiL Vestur-Evrópu, þá
er mannfjöldinn nú um 400 milljónir
en ef sama hlutfall væri látið gilda
ætti það að tvöfaldast á næstu 60
árum. En nú er fólksfjölgunin þar
langt undir meðallagi svo réttast er
að meta hana aðeins helming af því
sem annars staðar er eða um 50 af
hluthafafundur
SAMSKIPA
Hluthafafundur í Samskipum hf. verður
haldinn föstudaginn 27. nóvember 1992
kl. 14:00 í matsal félagsins að Holtabakka.
Dagskrá:
1. Stjórnarkjör vegna breytinga
á eignaraðild
2. Önnur mál
Aðgöngumiðar og fundargögn verða afhent
á aðalskrifstofu félagsins að Holtagörðum
og við innganginn.
Stjórn SAMSKIPA hf.
tXSAMSKIP
Holtabakka við Holtaveg • 104 Rcykjavík • Sími (91) 69 83 00
hundraði. Með því móti mætti áætla
að mannfjöldinn þar yrði að 60 árum
liðnum um 600 milljónir. Þá verður
þar ákaflega þröngt setinn bekkur-
inn svo til stórra vandræða mun
horfa. Landrými er nú þegar orðið
of lítið á stórum svæðum, til dæmis
í vesturhluta Þýskalands, Niðurlönd-
um og Danmörku og hvernig verður
ástandið þegar fjölgar enn?
Tökum Danmörku til dæmis. Þeir
eru nú taldir vera um 5 milljónir en
með þessu hlutfalli sem nefnt hefur
verið ættu þeir að verða 7,5 milljón-
ir eftir aðeins 60 ár. Þá verður orð-
ið afar þröngt um þar eða yfír 170
íbúar á hvem ferkílómetra. Það er
ekki aðeins að lítið land verði undir
fótum, heldur skortir þá land til að
yrkja og annað vandamál verður
augljóst og það er, að skortur verður
á drykkjarvatni (en úr því verður
líklega hægt að bæta með leiðslum
frá Svíþjóð). Mörg önnur vandamál
verða en þau verða ekki rakin hér.
Þetta sama ástand kemur til með
að ná yfir alla Vestur-Evrópu með
tímanum.
Og hvað gerir fólk þegar þrengsl-
in verða óbærileg? Það flytur úr landi
og leitar þangað þar sem jarðnæði
er og þar sem góðar félagslegar
aðstæður em fyrir hendi. Reyndar
má segja að hingað til hefur nafn
landsins og viðsjál veðrátta varið
okkur talsvert fyrir þrýstingi utan
frá en það verður varla lengi.
í Austur-Evrópu búa nú líka um
400 milljónir. Þar er landrými
nokkm meira en þar er fólksfjölg-
unin meiri en í vestanverðri álfunni.
Vegna óvissuástands á þeim slóðum
má búast við straumi flóttamanna
þaðan vestur á bóginn og ekki bæt-
ir það útlitið.
I ofannefndri auglýsingu er alls
ekki getið um að með EES-samningi
verður útlendingum veitt hér at-
vinnuleyfi til jafns við íslendinga en
aðeins getið að íslensk vinnulöggjöf
muni gilda um aðkomumennina, sem
fá störf hér á landi og að óheimilt
sé að bjóða þeim lakari kjör en okk-
ar mönnum. Má skilja það svo að
þeir geti notið sömu félagslegra rétt-
inda og við enda stendur þar líka,
að með EES-samningnum munum
við njóta sömu réttinda og þeir heima
hjá sér. Með samningnum eigum við
að fá í staðinn atvinnuréttindi í 18
Evrópulöndum þar, sem fyrir er um
10% atvinnuleysi og er ekki gott að
sjá hvað þau geta komið okkur til
góða. (Varðandi félagsleg réttindi
þá hefur framkvæmdastjórn Evr-
ópubandalagsins ákveðið með til-
skipun að fæðingarorlof kvenna ætti
minnst að vera aðeins 14 vikur en
hér eru þær 26).
í síðasta lið auglýsingarinnar er
sagt að við höfum góða reynslu af
sameiginlegum norrænum vinnu-
markaði. Það er rétt svo langt sem
það nær en vita hinir ágætu menn
ekki að þar gætir norrænu bróður-
hugsunarinnar og við erum þar mik-
ið fremur þiggjendur en veitendur.
Atvinnulífið styður EES stendur
stórum stöfum. Nú eru þrengingar-
tímar, það vita allir. Það vekur at-
hygli að þeir sem kalla sig atvinnulíf-
Ólafur Pálsson
„En auðséð er á öllu að
margl óviðfelldið sem
við ráðum engu um,
getur enn sem fyrr
gerst á meginlandinu
og ætli það sé þá ekki
viturlegast að standa
utan við allt og taka
alls ekki þátt þar í nein-
um bandalögum, hvort
sem þau eru viðskipta
eða annars eðlis og
sigla okkar sjó fyrir
eigin afli.“
ið virðast ekki hafa þá reisn og
sjálfstraust sem af þeim er ætlast
til að standa á eigin fótum, og haldn-
ir bölsýni benda þeir fólkinu á ein-
hver óskilgreind atvinnutækifæri í
útlöndum. Það er af sem áður var.
En um leið fallast þeir á að opna
vinnumarkaðinn hér heima fyrir út-
lendu vinnuafli og líka fjármagni en
hvorttveggja getur leitt eitthað það
af sér, sem enginn getur séð fyrir.
En nú er mér spurn. Gera okkar
ágætu stjómmálamenn sér grein
fyrir því, þegar mannþröngin í Evr-
ópu er orðin óbærileg, hvaða afleið-
ingar það getur haft í för með sér
að opna landið fyrir erlendum mönn-
um sem eru að leita að stað þar sem
hægt er að lifa mannsæmandi lífi
eða þá í atvinnuleit? Það er ekki lík-
legt að einn og einn leggi leið sína
hingað, heldur hundrað og líklega
þúsundir svo ekki sé meira sagt.
Og að endingu verður hér vikið
að öðru. Þegar við heyrum fréttimar
úr Evrópu rekur marga í rogastans.
Að svona geti gerst hjá siðmenntuð-
um þjóðum nú á tímum. Trúar-
bragðadeilur misþyrmingar, ofbeldi
og meira segja nábúar og vinir
myrða hvem annan í skæðum bar-
dögum þar sem fulikomin vopn em
notuð. Þeir sem hafa kynnt sér sögu
álfunnar hafa fengið vitneskju um
að svona hefur það gengið af og til
gegnum aldimar þar um slóðir. Ef
tekin er öldin okkar þá var byijun
hennar ekki friðsamleg. Þá skall á
heimsstyijöldin fyrri með öllum sín-
um hryllingi. Að henni lokinni tóku
menn höndum saman og sögðu:
Þetta má aldrei koma fyrir aftur.
Þeir sem hrópuðu þetta voru kvenfé-
lögin, ungmennafélögin, alþýðusam-
böndin og yfirleitt hvar sem stórir
hópar komu saman. Aldrei aftur.
Lifum saman í friði! Lýðræði var
víða komið á og menningin blómstr-
aði en þrátt fyrir það vom víða um
álfuna einhver átök.
Mesta og glæsilegasta menning-
arþjóð álfunnar Þýskaland öðlaðist
nýja stjórnarskrá sem var fullkomn-
ari en nokkuð land átti. Hún entist
í meir en einn áratug en þá var
henni kastað eins og hveiju óþverra-
plaggi. Það tók ekki nema fáein ár
að breyta siðmenntuðu fólkinu þar
í óðar skepnur sem æddu með eldi
og brandi yfir nágrannalöndin. Ný
viðbjóðsleg heimsstyijöld var hafin
þar sem fólki var slátrað af mestu
grimmd. Hún kostaði 50 milljónir
manna Iífið. Saga Evrópu er öll
meira og minna blóði drifin. Aldrei
aftur hugsar fólk. Aldrei aftur.
En víða kraumar undir, því er
ekki að neita. Verður hættusvæði
austan til eða vestan? Geta orðið
átök milli landa eða innan þeirra? Á
einu sviði þjóðmála getur t.d. komið
upp alvarlegt ástand í Evrópu, en
svo er háttað að í flestum löndunum
eru þar nú stórir hópar innflytjenda
af öðru sauðahúsi en heimamenn og
eru hinir fyrrnefndu ekki vel séðir.
Ekki bætir úr að þeim ijölgar svo
að eftir allmarga áratugi geta þeir
náð því að verða í meirihluta í ein-
hveijum landanna. Þetta mun þá
valda sundrung og óánægju og þá
þarf ekki meira til en að einhveijir
æsingamenn nái völdum og flæmi
aðkomumennina úr landi og þá skap-
ast það ástand að gífurlegur fjöldi
flóttafólks leiti að landi til að setjast
að í. í slíku tilfelli megum við búast
við að hingað muni mjög margir
koma þeirra erinda.
En auðséð er á öllu að margt
óviðfelldið sem við ráðum engu um,
getur enn sem fyrr gerst á megin-
landinu og ætli það sé þá ekki vitur-
legast að standa utan við allt og
taka alls ekki þátt þar í neinum
bandalögum, hvort sem þau eru við-
skipta eða annars eðlis og sigla okk-
ar sjó fyrir eigin afli.“
í fyrra vor sat ég um kvöld við
borð úti á svölum í sólarlandi. Hljóm-
sveit lék fyrir dansi og fólkið
hringsnérist um. Við hlið mér sat
roskinn Þjóðveiji auðsjáanlega tals-
vert lífsreyndur. Hann var forvitinn
um landið okkar og ég sagði honum
að ég ætti heima á klettaeyju langt
úti í hafinu þar sem stríðir vindar
blésu. Honum var allt í einu mikið
niðri fyrir og sagði: „Mikið getið þið
verið hamingjusamir að eiga engin
landamæri að öðru landi og að eiga
þess vegna kost á að ráða málum
ykkar sjálfir." Það var hvorki stund
né staður til að hlusta á eina hörm-
ungarsöguna enn, svo ég var fljótur
að beina samtalinu í aðra átt.
Höfundur er verkfræðingvr
Norræna félagið mótmæl-
ir póstburðargjöldum
FRAMKVÆMDARÁÐ Norræna
félagsins á íslandi samþykkti á
fundi sinum 12. nóvember sl. að
senda eftirfarandi ályktun ásamt
greinargerð til samgöngumála-
ráðherra og yfirmanns Pósts og
síma:
„Norræna félagið á íslandi mót-
mælir þeirri ákvörðun að fella úr
gildi þá samþykkt ríkisstjóma Norð-
urlanda að póstburðargjöld innan
Norðurlanda skuli vera þau sömu
og í gildi eru innanlands í hveiju
landi fyrir sig.
Félagið beinir þeim tilmælum til
ráðherra og stjórnar Pósts og síma
að dregin verði til baka fyrri ákvörð-
un, sem felur í sér að póstburðar-
gjöld til Norðurlanda eru* nú önnur
en innanlands."
í greinargerð með ályktuninni
segir: „Árið 1953, á fyrsta þingi
Norðurlandaráðs, sem er samstarfs-
vettvangur þjóðþinga Norðurland-
anna, var samþykkt að kanna mögu-
leika á samvinnu í norrænum póst-
og símamálum. Næstu árin þar á
eftir voru síðan framkvæmdar víð-
tækar breytingar í hveiju landi fyrir
sig, sem leiddu m.a. til samhæfingar
á póstburðargjaldskrám landanna.
Sú ákvörðun ríkisstjórna Norður-
landanna að gjaldskrá fyrir innan-
landspóst skyldi gilda um öll Norður-
lönd hefur æ síðan haft álíka tákn-
ræna þýðingu fyrir norrænt sam-
starf og t.d. afnám vegabréfsskyldu
innan Norðurlandanna, möguleiki
íbúanna á sameiginlegum vinnu-
markaði og aðgangur að heilbrigðis-
þjónustu- og tryggingarkerfi hvers
lands fyrir sig, án tillits til þess hvar
á Norðurlöndum viðkomandi íbúi er
búsettur.
Það er álit Norræna félagsins að
fyrrgreind breyting, sem fram kem-
ur í gjaldskrá Pósts og síma frá 1.
nóvember sl., innihaldi formbreyt-
ingu, sem stangist í grundvallaratr-
iðum á við fyrri samþykktir ríkis-
stjóma á Norðurlöndum. Norræna
félagið vill ekki láta það átölulaust
að slíkt skref í norrænni samvinnu
verði stigið afturábak, ekki síst í ljósi
þeirrar umræðu sem á sér stað í dag
um gildi norrænnar samvinnu í
auknu samstarfi Norðurlandanna við
önnur Evrópuríki.
í því sambandi vill Norræna félag-
ið taka heils hugar undir það sjónar-
mið, sem m.a. kemur fram í skýrslu
nefndar forsætisráðherra Norður-
landa um breyttar áherslur í nor-
rænu samstarfi, að nauðsynlegt
verði að efla og styrkja norræna
samvinnu samfara breyttum áhersl-
um í efnahags- og viðskiptalegum
samskiptum Norðurlanda við aðrar
þjóðir Evrópu.“