Morgunblaðið - 20.11.1992, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1992
■Mi '0'
T1 ';"i v"'*T~
/f~Ví'ð-PÖram ekJct3.S~oo rrtilurá, f
ktukkvstund. þetta. erSnutvnpsmsetir "

Er eitthvað að. Þú hefur
ekki sagt aukatekið orð í 10
mínútur?
Ast er.
... skærust allra hugmynda
TM Rea. U.S P«t Off — aU rtghts reserved
• 1992 Los Angetes Times Syndicete
■ -p
Þá erum við orðin brún og
sæt. — Og hvað svo?
BEÉF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Nokkur orð
um atvinnuleysi
Frá Gesti Sturlusyni:
Undanfarið hefur mikið verið
rætt og ritað um atvinnuleysi og
er það að vonum, svo mikill bölvald-
ur sem það er í hveiju þjóðfélagi.
En það sem mér finnst vanta í
alla þessa umræðu er að vandamál-
ið hefur ekki verið krufið til mergj-
ar, hvorki orsök né afleiðing og
málið oft gert flóknara en þörf er
á. Það er eins og menn geti ómögu-
lega komið auga á aðal orsök at-
vinnuleysisins, sem auðvitað er hin
mikla og síaukna tæknivæðing í
flestum löndum heims og stað-
reyndin er sú að ég held að það
verði mjög erfítt að útrýma öliu
atvinnuleysi, a.m.k. í hinum þróaðri
löndum. Það mætti svo sem reyna
það með tvennu móti, þ.e. hverfa
til fyrri lífshátta. Hér á landi mætti
til sveita fara að nota hestaverk-
færi og til sjávar mætti minnka
skipin en íjölga þeim í staðinn, þá
þyrfti að fjölga fólki aftur í landbún-
aði og sjósókn og í landi mætti
minnka tækni í frystihúsum, þá
þyrfti að Qölga fólki þar.
En þetta held ég að væri ill mögu-
legt, það er svo erfitt að snúa hjóli
tímans til baka. En þá er annað sem
ég held að væri fremur lítandi á
og það eina sem hægt væri að gera
til bjargar, og það er að skifta vinn-
unni milli fólks svo allir hefðu eitt-
hvað fyrir stafni. Á þessu eru auð-
vitað miklir annmarkar.
Hætt er við að kaup yrði að
lækka því arður fyrirtækja mundi
skiftast á fleiri hendur. Eiginlega
er búið að setja þjóðina (já og flest-
ar þjóðir í nálægum löndum) upp
að vegg, það vantar ekki, það er
stungið upp á ýmsu til bjargar. Það
er hrópað á rneifi framkvæmdir,
þótt það sé að miklu leyti upp á
krít, einnig er krafíst aukins hag-
vaxtar. En það er þetta með hag-
vöxtinn. Ef við hugsum hnattrænt,
er allt tal um endalausan hagvöxt
bull eitt. Auðæfi jarðar eru tak-
mörkuð, og vistkerfí sömu jarðar
þolir ekki endalaust aukið álag.
Hvað mundi gerast ef allir Kínveij-
ar gætu verið í bílaleik í einu, eins
og við íslendingar, hvað mundi þá
olían endast lengi? Eða, ef allir Ind-
veijar myndu nota klósettpappír?
Hvað mundu þá skógamir endast?
Og hvað yrði um ósonlagið ef allt
þetta gengi eftir.
Vandamál þau sem af atvinnu-
leysinu skapast eru að mínu viti
meira félagslegs eðlis en fjárhags-
legs, því að í hinum auðugri löndum
er ekki svo mikill vandi að sjá at-
vinnulausum fyrir sæmilegum lífs-
kjörum ef pólitískur vilji er fyrir
hendi, t.d. hefur mér verið sagt að
í Danmörku og Þýskalandi hefðu
atvinnuleysingjar eins mikla kaup-
getu eins og láglaunafólk hér á
landi.
En það eru hin félagslegu og
sálrænu vandamál sem ég held að
verði erfiðara að fást við. Að hafa
ekkert fyrir stafni til lengdar getur
orðið mörgum andleg ofraun og
Frá Helgu Harðardóttur:
Stjómarflokkamir hafa nú sýnt,
svo ekki verður um villst, hverra
er valdið. Þeirra er ekki að taka
mark á, hvorki á undirskriftarlist-
um, né skoðunum minnihluta þing-
manna og kjósenda þeirra.
í þá tíð er stjórnarþingmenn
hlutu kosningu var þessi EES-
samningur ekki til umræðu.
Lítilsvirðing stjómarflokkanna
gagnvart kjosendum er alger. Þar
kemur berlega í ljós, að ríkisstjórn-
in telur sig hafa umboð til að henda
okkur inn í hina evrópsku ringul-
reið. Hún hefur að mínu áliti ekki
til þess umboð. Hún var ekki til
þess kosin. Meirihluti Alþingis (þijú
atkvæði) hefur nú beitt valdi sínu
til að ná fram vilja sínum í „trássi"
við 70% kjósenda, samkvæmt skoð-
anakönnun DV, sem vildu þjóðarat-
kvæðagreiðslu um EES-samning-
leitt til hins mesta ófarnaðar þótt
nóg sé að bíta og brenna. Því held
ég að hún hafí hreint ekki verið
vitlaus sú tillaga, sem upp kom á
fundi hér í borg, en hún var á þá
leið að stofna skuli skóla eða nám-
skeið þar sem fólki væri kennt að
lifa án stöðugrar vinnu, og því leið-
beint, hvemig það gæti notað hinar
auknu tómstundir til sér til ánægju,
og andlegrar og líkamlegrar upp-
byggingar.
Þetta tel ég nauðsynlegt, því
þótt takast megi að komast hjá stór-
felldu atvinnuleysi, verður vinnu-
tíminn svo stuttur vegna aukinnar
tækni (ég tal nú ekki um ef farið
vemr að skifta vinnunni eins og ég
áður stakk upp á að gert yrði).
Þetta er mál sem mér fyndist að
taka ætti til athugunar fyrr en
seinna því það hefur oft skapað
óþarfa ólgu og vandræði, að ekki
hefur verið bmgðið nógu fljótt við
að búa þjóðir heims undir breyttar
aðstæður. Og best gæti ég trúað
að framundan sé bylting sem ekki
gefur iðnbyltingunni eftir, hvað
varðar breytingar á högum mann-
kynsins.
GESTUR STURLUSON,
Hringbraut 50, Reykjavík.
inn. Að samþykkja atkvæðagreiðslu
hefði vissulega verið rós í hnappa-
gat alþingismanna. Kjósendum
hefði fundist, að til þeirra værí tek-
ið tillit, vitandi þó að ríkisstjómin
gæti, eftir sem áður, tekið eigin
ákvarðanir, hver sem niðurstaðan
úr atkvæðagreiðslunni hefði orðið.
Einnig hefðu stjómvöld þá neyðst
til að kynna innihald samningsins
betur fyrir almenningi. Niðurstaða
þingheims er raunverulega sú, að
70% kjósenda séu ófærir um að
hafa eigin skoðanir.
Samþykkt EES-samningsins fel-
ur einfaldlega í sér fyrsta skrefið
til inngöngu í Efnahagsbandaiagið.
Þangað komin emm við ekki lengur
íslendingar, heldur Evrópumenn.
Er það ósk okkar?
HELGA HARÐARDÓTTIR,
Reynimel 44, Reykjavík'
EES og þjóðaratkvæði
HÖGNI HREKKVÍSI
„ /MéR LÍKAR EK.KI ÞeSS| AYICIöeOR PAKHA! *
Víkveiji skrífar
Fréttastofa Stöðvar 2 hefur verið
að innleiða nýjan stíl og tekist
vel að flestu leyti. Á tímabili í haust
var „gul“ fréttamennska áberandi
hjá fréttastofunni en það hefur
breyst sem betur fer. Hins vegar
kann Víkveiji ekki við þá töffara-
fréttamennsku sem sumir frétta-
menn Stöðvarinnar hafa tamið sér.
Dæmi um slíkt var nýlegt samtal
við Sigurð Markússon stjómarfor-
mann Sambandsins. Fyrsta spum-
ingin var sú hvernig Sigurði þætti
að sjá um útför Sambandsins og
viðtalið var allt í þessum stfl. Sig-
urður svaraði spyrlinum á sinn kurt-
eisa máta en mátti þola frammíköll
og loks að klippt var á hann í miðju
svari. Sigurður Markússon á engan
veginn skilið svona meðferð.
xxx
Ríkissjónvarpið hefur haldið sín-
um stfl í fréttaflutningi og
geldur þess augljóslega í samkeppn-
inni við Stöð 2. Þá hefur samtals-
þáttur Eiríks Jónssonar kl. 20.15
dregið úr áhorfí á fréttir RUV. Það
hefur Víkveiji heyrt hjá fólki. Þótt
þættir Eiríks séu misjafnir gildir
hér sú einfalda regla blaðamennsk-
unnar að fólk vill heyra í fólki og
lesa um það.
Víkveiji hefur áður gert að um-
talsefni þau miklu mistök Ríkissjón-
varpsins að gefa Stöð 2 eftir frétta-
tímann klukkan 19.30. Eftir ■ því
sem árin líða sést betur og betur
hversu afdrifarík þessi mistök vom.
XXX
A
Iþróttavörufyrirtækið Nike hefur
verið að auka hlutdeild sína á
íslenzka markaðnum enda um að
ræða vandaðar íþróttavörur sem
margar heimsþekktar íþróttastjörn-
ur nota. Umboðsaðili Nike hefur
verið með áberandi auglýsingar á
kappleikjum þar sem stendur stór-
um stöfum „Just do it“. Þetta finnst
Víkveija ótækt. Umboðsaðilinn,
Austurbakki hf., hlýtur að geta
auglýst þessa vöru á íslenzku á ís-
lenzkum íþróttamótum.
XXX
Víkvetji veit að margir fylgjast
með útsendingum Sýnar frá
Alþingi, sérstaklega eftirlaunafólk.
Víkveiji heyrir á fólki að það undr-
ast málgleðina og jafnframt mál-
efnafátæktina hjá sumum þing-
mönnum. Þetta var áberandi á
mánudaginn þegar rædd var á Al-
þingi tillaga um ítarlega rannsókn
á afleiðingum atvinnuleysis. Nokkr-
ir þingmenn sem til máls tóku voru
fastir í gömlu hjólförunum og sögðu
að vandinn væri núverandi ríkis-
stjórn einni að kenna.
Því var einkar gleðilegt að einn
þingmaður stjórnarandstöðunnar,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, skyldi
í ræðu sinni benda á_ aðalatriði
málsins, nefnilega að íslendingar
glímdu við uppsafnaðan vanda sem
margir ættu sök á. Því væri fráleitt
að sakfella einhvem einn aðila eða
ríkisstjóm. Margir hefðu komið hér
að verki og margir væru t.d. ábyrg-
ir fyrir þeirri offjárfestingu, sem
OTðið hefði í sjávarútvegi. Upplýstir
íslendingar vilja að stjómmála-
mennimir kalli hlutina sínum réttu
nöfnum en skoði ekki málin í gegn-
um flokksgleraugu.