Morgunblaðið - 06.12.1992, Blaðsíða 6

?6 FRÉTTIR/INNLENT
Georgíumaðurinn Grigol Matsjavariani
Enginn kallar íslensku-
áhugann lengur sérvisku
DRAUMUR Georgiumannsins Grigols Matsjavarianis hefur ræst.
Hann er kominn til Islands lands íslenskunnar, tungunnar sem
hann heillaðist af sem ungur drengur og ákvað að nema. Það
var ekki fyrr enn eftir rúmleg'a áratugar sjalfsnám, sem hann
heyrði islensku talaðSTí fyrsta skipti, þegar Islendingur kom til
Tbilisi, höfuðborgar Georgíu. í kjölfar þess að hann ritaði bréf
til Velvakanda Morgunblaðsins var honum boðið hingað til lands,
ásamt eiginkonu sinni Irmu Oboladze, af stjórnvöldum til að kynn-
ast landi og þjóð.
Morgunblaðið/Kristinn
Grigol Matsjavariani og eiginkona hans Irma Oboladze.
Það er ekki annað hægt en að
heillast af þessum manni. Þrátt
fyrir að hann hafi haft mjög fá
tækifæri til að æfa samræður á
íslensku á hann í litlum sem engum
erfíðleikum með að tjá sig. Það
að hann hafi fyrst og fremst lært
íslensku úr bókum virðist síður en
svo hafa haft slæm áhrif; íslenska
hans er krydduð fallegum bók-
málsorðum í stað hinna einföldu
hugtaka talmálsins. Matsjavariani
spyr mikið um orð og hugtök, t.d.
hver sé blæbrigðamunurinn á „við-
búinn", „útbúinn", „tilbúinn" og
„reiðubúinn", og er sífellt með litla
rauða minnisbók á lofti þar sem
hann skrifar niður ný orð.
En hvernig stendur á þvi að
Matsjavariani frá Tbilisi í Georgíu
fékk þennan brennandi áhuga á
íslensku? „Einu sinni sem barn sá
ég bók á borði afa míns. Þetta var
íslandsklukkan. Þegar ég heyrði
nafnið Laxness fannst mér það
mjög hljómfagurt, eins og tónlist,
og ég ákvað að lesa bókina. Því
miður skildi ég ekki mikið í yrkis-
efninu, vegna þess að ég var bara
lítill strákur, en mér fannst öll
nöfnin í bókinni, eins og Snæfríður
og Jón Hreggviðsson, vera svo
hljómfögur. Eftir þetta fór ég að
lesa allt sem gefið hafði verið út
í fyrrum Sovétríkjunum eftir Lax-
ness.“
Matsjavariani segir að þegar
hann byijaði áttunda bekk um fjór-
tán ára gamall hafí hann verið
orðinn staðráðinn í að læra ís-
lensku. Hann hafi neitað að læra
þýsku í skólanum og kennarinn
jafnvel hótað honum brottrekstri
úr skóla af þeim sökum. „Fólki
fannst lengi vel að þetta væri mik-
il sérviska í mér, að vilja læra ís-
lensku, en það fínnst engum leng-
ur,“ segir hann.
„Því miður var og er enginn
íslendingur í Georgíu sem hægt
er að tala við,“ segir Matsjavariani
og lýsir því hvernig hann fór að
við íslenskunámið. A tveimur hinna
fjölmörgu bókasafna Tbilisi var til
íslensk-rússnesk orðabók, sem gef-
in var út 1962, og studdist hann
við hana. „Ég neyddist til að sitja
á bókasafninu og skrifa upp úr
orðabókinni ný orð og hugtök.
Mörgum árum síðar, mig minnir
1984, áskotnaðist mér orðabókin
á fombókasölu og á ég hana því
sjálfur nú,“ segir hann og lyftir
stoltur upp bókinni. „En heima á
ég líka heila kompu fulla af minnis-
bókum þar sem ég hef skrifað upp
alla þessa orðabók."
Þegar hann var spurður hvað
hefði reynst honum erfíðast í ís-
lenskunáminu sagði hann íslenska
málfræði vera mjög þunga og erf-
iða. „Ég yfírgaf þetta tungumál á
sínum tíma vegna þess hve mál-
fræðin var þung. En það stóð ekki
lengi. Ég gat ekki yfírgefíð íslensk-
una að eilífu og hef að lokum sigr-
ast á málfræðinni. En ef ég hefði
haft kennara þá væri hún miklu
betri.“
Það var ekki fyrr en fyrir fjórum
árum að Matsjavariani heyrði ís-
lensku mælta í fyrsta skipti en þá
kom Friðrik Þórðarson til starfa
við háskólann í Tbilisi. „Það kom
margt á óvart. Ég hafði til dæmis
aldrei heyrt hvernig ætti að bera
fram bókstafínn „ð“ og hélt að
hann væri borinn fram „djö“. Frið-
rik er eini íslendingurinn sem talar
georgísku og vildi hann alltaf tala
hana við mig. Ég vildi hins vegar
tala íslensku við hann. Þróaðist
þetta þannig að stundum spurði
hann mig um georgíska málfræði
en stundum ég um íslenska. Eftir
að hann fór frá Georgíu hefur
hann sent mér fjölmargar bækur
og líka upptökur þar sem t.d.
Eddukvæði eru lesin. Ég stend í
mikilli þakklætisskuld við hann.
Hann var jafnt fyrsti íslendingur-
inn, sem ég hitti, kennari, vinur
og ráðgjafi. Raunar má segja að
það hafi verið undarlegt að ég,
nemandinn, hafí verið búinn að
læra í rúm tíu ár áður en kennar-
inn kom. Má segja að ég hafi haft
undirstöðuna og mikinn orðaforða
en þegar hann kom þá fægði ég
kunnáttuna.
Það var sérstaklega þýðingar-
mikið að heyra talað mál vegna
hljóðfræðinnar. Þið íslendingar
takið ekki eftir málinu vegna þess
að það er móðurmál ykkar. En
fyrir útlendinga þá er íslenska
mjög sérkennilegt mál hljóðfræði-
lega séð.“
Bréfíð bar ávöxt
En hvernig stóð á því að hann
fór að hafa samskipti við ísland
og íslendinga? „í Bretlandi var ís-
lenskur námsmaður, Guðni H. Jó-
hannesson. Hann kynntist vinkonu
minni þar. Hún sagði að hún þekkti
mann í Georgíu sem talaði íslensku
en hann trúði því ekki. Ég skrifaði
honum því bréf og sagði að það
væri mjög erfitt að koma til Is-
lands. Guðni hafði ekki tök á því
sjálfur að bjóða mér en ráðlagði
mér að skrifa til Morgunblaðsins.
Ég gerði það því svona upp á „von
og óvon“ líkt og íslendingar segja.
Áður hafði ég skrifað mörgum
árangurslaust. Ég bað um að lítil
augiýsing yrði birt en í staðinn var
allt bréfið birt. Það bar ávöxt.
Þetta kom mér mjög á óvart og
ég vil gera eitthvað gott fyrir
Morgunblaðið. Ég er fullur þakk-
lætis í garð Morgunblaðsins. Það
gerði mikið meira en að hjálpa
mér,“ segir Matsjavariani.
Hann verður mjög hugsi þegar
hann er spurður hvernig honum
hafí liðið er hann frétti að til stæði
að bjóða honum til íslands.
„Hvernig skal svara þessu. Ég var
agndofa. Ég gat ekki glaðst undir
eins. Það gat ég ekki fyrr en nokkr-
um dögum síðar þegar ég var bú-
inn að jafna mig. Þetta var svo
mikið."
Matsjavariani er lögfræðingur
að mennt en var tónlistarmaður
áður. Lék hann á bassa með mörg-
um hljómsveitum. „Tónlistin
reyndist hins vegar ekki nógu
traustur tekjugrundvöllur. Það er
mjög dýrt og erfitt að sjá fyrir fjöl-
skyldu í Georgíu. Ég held samt
að það hafi verið mikil mistök að
fara í lagadeild því ég hef meira
gaman af málvísindum. Ég hefði
átt að læra þau. Faðir minn taldi
mig hins vegar á að læra lögfræði."
Hungur kæfír stjórnmála-
áhuga fólks
Ástandið í Georgíu spinnst einn-
ig inn í umræðuna en valdabarátt-
an þar hefur verið mikið í fréttum
á alþjóðavettvangi undanfarin tvö
ár. „Erlendir blaðamenn birta ekki
helming þess sem gerist í Georgíu.
Margir þeirra hafa heldur ekki
mjög traustar heimildir," segir
Matsjavariani. „Fólk var í fyrstu
mjög eftirvæntingarfullt þegar
nýsköpunarstarf Gamsakhúrdía
hófst. En ekki lengur. ímyndið
ykkur venjulegan launamann sem
fær 2.000 rúblur í laun á mánuði
eða um fjóra Bandaríkjadali. Það
má segja að fyrst og fremst bölvi
allir öllu. Þjóðin hefur ekki lengur
áhuga á stjórnmálum. Þegar frels-
isbaráttan hófst höfðu allir áhuga
á stjómmálum en þegar lífskjörin
versnuðu, þegar fólk kynntist
hungri og skorti, þá gleymdust
stjómmálin. Fólk vill viðunandi
lífskjör en ekki stjórnmál. Ræn-
ingjar hafa komist yfir vopn en
ríkið getur ekkert gert. Það ríkir
stjórnleysi. Verð á brauði hefur
hækkað um þúsundir prósenta á
einu ári. Það fæst ekki ostur eða
smjör mánuðum saman."
Þegar hér er komið við sögu
spyr Matsjavariani allt í einu: „Eru
íslendingar ánægðir?" Þegar hon-
um er svarað að svo sé nú ekki
verður hann mjög hissa. „Af hveiju
ekki? í Georgíu hefur verið sagt í
fréttum að lífskjör á íslandi séu
með þeim bestu í heimi. Er það
ekki rétt?“ StS
Keflavíkurflugvöllur
Gott útlit
með manna-
ráðningar
Keflavík.
NOKKRIR íslendingar hafa ver-
ið ráðnir til starfa hjá varnarlið-
inu að undanförnu og góðar líkur
eru á að fleiri verði ráðnir eftir
áramótin. Þetta kom fram á
fundi yfirmanns flotastöðvarinn-
ar, Michael D. Ilaskins flotafor-
ingja, með íslenskum starfs-
mönnum varnarliðsins.
Friðþór Eydal, upplýsingafulltrúi
varnarliðsins, sagði í samtali við
Morgunblaðið að Haskins hefði sagt
á fundinum að útlit væri fyrir svip-
aðar fjárveitingar og á síðasta ári
og því væru líkur á að einhveijir
starfsmenn yrðu ráðnir um og eftir
áramótin.
Friðþór sagði að vamarliðið hefði
óskað eftir því við vamarmáladeild
utanríkisráðuneytisins að veitinga-
staðurinn Wendy’s yrði opnaður að
nýju fyrir íslenska starfsmenn vam-
arliðsins sem orðið hefði við þeirri
beiðni.
-BB
Morgunblaðið/Kristinn
Góðar viðtökur
„Gjöf á gjöf“, jólapakkamerkimiðahappdrætti Slysavamafélags ís-
lands, hefur fengið mjög góðar viðtökur landsmanna.Sala miðanna
stendur sem hæst en allar slysavarnadeildir og björgunarsveitir
félagsins, en þær eru 208 að tölu, annast söluna. Er bankað uppá
hjá landsmönnum og einnig eru miðarnir seldir í flestum stærri
verslunum hringinn í kringum landið.Á Stór-Reykjavíkursvæðinu
eru miðamir víða seldir, s.s. í stórmörkuðum, og á myndinni eru
björgunarsveitarmenn við sölu í Kringlunni.
Tveir lögreglumenn
hlutu áminningu
RANNSÓKN er lokið innan
Lögregluembættisins á ummæl-
um Björns Halldórssonar, yfir-
manns fíkniefnadeildar lögregl-
unnar, í tímaritinu Mannlífi um
að ónafngreindir fyrrverandi
lögreglumenn í deildinni hefðu
vísvitandi spillt fyrir rannsókn
fíkniefnamála. Fengu tveir Iög-
reglumenn áminningu fyrir að
fara út fyrir starfssvið sitt. Tíu
fyrrverandi lögreglumenn við
fíkniefnadeildina kærðu um-
mæli Björns til ríkissaksóknara
en hann fór fram á að málið
yrði rannsakað innanhúss hjá
lögreglunni og yrði ekki með-
höndlað sem refsimál.
Tveir lögreglumannanna fengu
áminningu með hliðsjón af lögum
um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna. Rannsókn málsins
þótti leiða í ljós að þessir lögreglu-
menn hefðu farið út fyrir starfs-
svið sitt, að sögn Guðmundar Guð-
jónssonar yfírlögregluþjóns, sem
stjómaði rannsókninni. Hann
sagði að málinu væri þar með lok-
ið og yrðu engir eftirmálar vegna
þess. Þeim lögreglumönnum sem
málið snertir hefur verið send ítar-
leg greinargerð um málið.
------♦ ♦—♦----
Maður hand-
tekinn eftir
ábendingu
öryggisvarðar
MAÐUR, sem gert hafði tilraun
til að brjótast inn í söluturninn
Staldrið í Mjódd, var handsamað-
ur eftir ábendingu frá öryggis-
verði Securitas hf. snemnia á laug-
ardagsmorguninn.
Öryggisvörðurinn var á ferðinni í
nágrenni við söluturninn Staldrið
þegar öryggiskerfíð þar fór í gang
og var hann aðeins örskamma stund
á staðinn. Hann náði ekki til manns-
ins, sem brotið hafði rúðu í sölutum-
inum, en sá til hans á hlaupum í átt
að næstu bensínstöð. Öryggisvörður-
inn kallaði til lögreglu og handtók
hún manninn á Breiðholtsbrautinni
skömmu síðar.