Morgunblaðið - 12.01.1993, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR .1993
33
Ingi Björn Albertsson í þingræðu
Þarf 2-3 ár til að kynna sér EES
Mótsagnir hjá Inga Birni segir Björn Bjarnason
INGI Björn Albertsson (S-Rv) lýsti andstöðu við frumvarp til laga,
um evrópskt efnahagssvæði, EES, a.m.k. eins og það lægi fyrir við
lok þriðju umræðu síðastliðinn laugardag. Ingi Björn taldi þingmenn
þurfa 2-3 ár til að kynna sér samninginn til hlýtar og þá myndi
hann e.t.v. styðja hann. Samingurinn væri stjórnarskrárbrot og bera
ætti hann undir þjóðaratkvæði. Birni Bjarnasyni (S-Rv) formanni
utanríkismálanefndar var spurn hvernig og hvenær þjóðin ætti að
greiða atkvæði um samning sem Ingi Björn þyrfti 2-3 ár til að kynna
sér. Ingi Björn Albertsson var þriðji stjórnarliðinn sem lýsti yfir
andstöðu við samninginn. Hinir tveir voru Eggert Haukdal (S-Sl)
og Eyjólfur Konráð Jónsson (S-Rv).
Við lok þriðju umræðu á áttunda
tímanum síðdegis á laugardaginn
tók Ingi Björn Albertsson (S-Rv)
til máls. Ræðumaður minnti á að
hann hefði stutt þá tillögu að bera
þetta mál undir þjóðaratkvæði.
Hann sagðist taka undir orð sem
flokksbróðir hans, Eyjólfur Konráð
Jónsson, hafði látið falla um að
forseti lýðveldisins yrði settur í afar
erfiða stöðu ef Alþingi ætlaði að
samþykkja þessar „slitrur af sam-
komulagi", honum væri næst að
halda að forseti gæti ekki sam-
þykkt frumvarpið eins og það lægi
nú fyrir; það væri ekki þinghæft.
Ingi Björn sagðist enn hafa trú á
því að þetta mál yrði borið undir
þjóðaratkvæði en sú atkvæða-
greiðsla yrði um það hvort þjóðin
teldi að verið væri að bijóta ákvæði
stjórnarskrárinnar eða ekki. Ræðu-
manni sýndist það „kristaltært“ að
samningurinn væri brot á stjórnar-
skránni.
Ingi Bjöm Albertsson sagðist
skilja afstöðu Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur (SK-Rv) sem situr hjá.
Björn Bjarnason Ingi Björn
Albertsson
Hinsvegar þótti honum miklu alvar-
legra að fímm þingmenn Framsókn-
ar skyldu ætla sér að sitja hjá, þrátt
fyrir að þeir teldu mikinn vafa leika
á um hvort samningurinn stæðist
gagnvart ákvæðum stjórnarskrár-
innar. Þingmenn skrifuðu undir eið
um að virða stjórnarskrána. Hann
sagði að þeir sem ekki gerðu sér
þetta ljóst „yrðu að fara í andlega
endurhæfingu".
Samningurinn um EES væri mik-
ið meira en viðskiptasamningurinn
en jafnvel sá þáttur væri um margt
Utanríkisráðherra um EES-samninginn
Breytist í tvíhliða samning
ef Island verður eitt eftir
JÓN Baldvin Ilannibalsson utanríkisráðherra segir að hann og Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra séu reiðubúnir til þess að skrifa bréf
til framkvæmdastjórnar Evrópubandalagsins, EB, og óska eftir form-
legum umræðum við bandalagið um að fella niður stofnanaþátt
EES-samningsins ef/þegar önnur EFTA-lönd gangi í EB. Þetta kom
fram þegar utanríkisráðherra svaraði gagnrýni og spurningum Jó-
hannesar Geirs Sigurgeirssonar (F-Ne) í umræðum siðastliðinn föstu-
dag.
í þingræðu síðastliðinn föstudag
ítrekaði Jóhannes Geir Sigur-
geirsson (F-Ne) þá afstöðu að sitja
hjá við afgreiðslu frumvarpsins um
EES. Hann gagnrýndi vinnubrögð
og málflutning utanríkisráðherra
harðlega. Utanríkisráðherra hefði
aukið úlfúð og óeiningu. Ræðumað-
ur hugði skemmra vera á milli skoð-
ana manna heldur en sýndist, t.d
kæmi fram í greinargerð þing-
flokks og framkvæmdastjórnar Al-
þýðubandalagsins, 28 júní sl., að í
tvíhliða samningi yrði byggt á hug-
myndum um fijálsa vöruflutninga,
fólksflutninga, þjónustustarfsemi,
íjármagnsflutninga. Þarna væri
komið íjórfrelsið sem væri grund-
völlur EES. Jóhannes Geir ítrekaði
að á íslandi væri víðtæk andstaða
gegn EB. Hann taldi áð það myndi
stuðla að pólitískum sáttum að það
væri skýrara að við værum ekki á
leið inn í þetta bandalag og að leit-
að yrði eftir því að breyta EES-
samningnum í tvíhliða samning.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra vildi fyrir það
fyrsta benda þingheimi á, að ef
Alþingi íslendinga hafnaði samn-'
ingnum þá yrði honum auðvitað
ekki breytt í eitt eða neitt. Til þess
að verða við tilmælum Jóhannesar
Geirs yrði fyrst að samþykkja
samninginn og liðveisla hans til
þess yrði ákaflega vel þegin.
Utanríkisráðherra sagði að þótt
EES-samningurinn væri að formi
til þjóðréttarsamningur milli ís-
lands og EB, þá væru samningarn-
ir tilkomnir sem fjölþjóða samning-
ar. Nú hefðu hin EFTA-löndin sótt
um aðild. Á þessari stundu vissum
við ekki hver yrði niðurstaðan né
hvenær hún lægi fyrir; hvort þessi
afstaða ríkisstjórna hlyti samþykki
í þjóðaratkvæðagreiðslu. Það væri
sem sagt ekki vitað hvenær ísland
stæði eitt eftir gagnvart EB. Þessi
spurning hefði þó verið rædd í tvi-
gang við fulltrúa EB, við utanríkis-
ráðherra EB, Andriesen, og einnig
við Doglas Hurd utanríkisráðherra
Bretlands þegar það land gegndi
formennsku í EB. í báðum þessum
samtölum hefði það orðið sameigin-
leg niðurstaða, að ef svo færi að
ísland stæði eitt eftir yrðu teknir
upp samningar sem fælu það í sér,
að brott féllu eftirlitsstofnanir og
dómstólsstofnun en við tæki sam-
eiginleg nefnd til að stýra sameign-
inlegri framkvæmd samningsins.
Þar með hefði samningurinn breyst
í tvíhliða samning.
Utanríkisráðherra sagði að það
yrði að ráðast af atburðarásinni
hvenær tímabært yrði að fara í
slíka samninga. En forsenda slíkra
viðræðna væri að sjálfsögðu að
EES-samningurinn yrði samþykkt-
ur.
Jón Baldvin
Hannibalsaon
Jóhannes Geir
Sigurgeirsson
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
fagnaði þessari yfírlýsingu utanrík-
isráðherra. En honum var spurn
hvort ekki væri skynsamlegra að
stíga skrefíð stærra. Yrði það ekki
bréfaskriftum ríkisstjórnarinnar til
stuðnings, ef tilskrifíð yrði byggt
á samþykktum Alþingis? Jón Bald-
vin Hannibalsson utanríkisráð-
herra sagðist vera jafnaðarmaður
og hafa trú á hægfara umbótum.
Við skyldum stíga eitt skref í einu.
Fyrst skyldum við samþykkja EES-
samninginn.
óljós og ávinningurinn yrði minni
heldur enn ýmsir spáðu eða létu í
veðri vaka. Ræðumaður sagðist
gjarnan vilja sjá þingmann sem
segðist þekkja þetta mál út í gegn;
1.400 lagabálka og þúsundir síðna
af reglugerðum. Ingi Bjöm sagðist
ekki vera einn af þeim. Þrátt fyrir
þetta væri þingmönnum færður
þessi „pakki“ í hendur og ætlað að
samþykkja án þess að líta í hann.
„Ef vel ætti að vera þá ætti að
gefa þinginu cirka 3 ár til að færa
yfír svona mál. Þá væri hægt að
segja að vinnubrögð væru eðlileg."
Ræðumaður ítrekaði samlíkingu
EES við pakka: „Það er settur pakki
á borðið og sagt „nú tökum við
„sjens“ með íslenskt þjóðfélag."
Ingi Bjöm sagðist ekki vera tilbúinn
í þann „sjens“. En Ingi Bjöm sagði
ennfremur: „Það getur vel verið,
ef ég fengi þann tíma sem þarf.
Tvö, þijú ár. Þá getur vel verið að
ég myndi styðja þetta. Það getur
vel verið að innihaldið sé gott þegar
það er allt komið upp á borðið. En
ég veit það ekki. Og meðan ég hef
ekki heildarmyndina þá greiði ég
ekki svona samningi atkvæði mitt.“
„Eurókratar“ í stað
íslendinga?
Ástæður fyrir EES? Ingi Björn
sagði samninginn vera fyrst og
fremmst hugarfóstur „Evrópu-
krata“ sem vildu leiða okkur inn í
„eina kratíska Evrópu“. Frá EES
„beinustu leið inn í EB.“
Ingi Bjöm sagði að kynna yrði
bæði kosti og galla EES-samingsins
fyrir þjóðinni. Það hefði verið meðal
þeirra raka sem hefðu valdið því
að hann hefði studd þjóðaratkvæði
um samninginn. „Við eram að opna
hér dyrnar, eins og oft hefur verið
sagt, fyrir milljónum milljónum
manna. EFTA-löndin ein sem telja
eitthvað 30-40 milljónir era færri
heldur en allt atvinnuleysið í EB-
löndunum. Þó að við fengjum ekki
nema 1/2% af þessu fólki hér inn,
þá mundi það kaffæra íslenskt þjóð-
félag. Auðvitað eigum við sjálf að
stjórna því hveijir koma inn í þetta
land og hverjir ekki. Það er enginn

MMHfil
Stuttar
þingfréttir
EES í 102 tíma
Pálmi Jónsson þingforseti
sleit þriðju umræðu um fram-
varp til laga um evrópskt efna-
hagssvæði, EES, kl. 20.18
síðastliðið laugardagskvöld. Þá
hafði framvarpið verið rætt í
tæpar 102 klukkustundir. Það
var Páll Pétursson (F-Nv) sem
mælti fram lokaorðin í þessari
umræðu. Þau fólu í sér vantrú
ræðumanns á málflutningi Jóns
Baldvins Hannibalssonar utan-
ríkisráðherra.
„rasismi“ í því. Við eigum bara að
hafa tök á því sjálf. Eins og við
höfum haft og þjóðir hafa haft í
gegnum tíðina. En ekki opna hér
allt upp á gátt.“ Ingi Bjöm hvatti
þingmenn til að hugleiða spuming-
una um framtíð íslenskar þjóðar og
þjóðfélags. Hvort eftir 15-20 ár, _sú
tíð yrði efni uppryfjunar, þegar ís-
lendingar voru á íslandi. Hvort þá
yrðu landsmenn „Eurókratar um-
kringdir stjömum“.
Undir lok ræðunnar ítrekaði Ingi
Bjöm Albertsson þá von að þessi
samningur ætti eftir að koma undir
þjóðaratkvæði. Þjóðaratkvæði sem
hlyti að snúast um það hvort þjóðin
væri tilbúin að fótum troða stjórnar-
skrána. Ingi Bjöm sagði einnig, að
í ljósi þeirrar ræðu sem hann hefði
flutt myndi hann styðja frávísunart-
illögu sem stjórnarandstæðingarnir
Jón Helgason (F-Sl), Ragnar Arn-
alds (Ab-Nv) og Kristín Einarsdótt-
ir (SK-Rv) hefðu lagt fram.
Mótsagnir
Björn Bjarnason (S-Rv) for-
maður utanríkismálanefndar sagði
ræðu Inga Björns hafa einkennst
af nokkram andstæðum. Birni kom
það nokkuð á óvart að Ingi Bjöm
Albertsson lýsti því yfír að hann
þyrfti 2-3 ár til að átta sig á þessu
máli og kynni eftir þann tíma e.t.v.
að styðja það. En Ingi Björn segði
einnig að það þyrfti að fara fram
þjóðaratkvæðagreiðsla um málið.
Birni Bjarnasyni var spurn, hve
langur tími yrði að líða þangað til
hún gæti farið fram. Birni þótti það
og nokkur mótsögn að telja EES-
saminginn vera stjórnarskrárbrot
en geta þó e.t.v. hugsað sér að
styðja hann eftir 2-3 ár.
Ingi Björn Albertsson sagði
andsvar Bjöms Bjarnasonar vera
með ólíkindum. Ingi Björn sagði að
hann gerði sér það vel ljóst að Björn
Bjarnason og fleiri vildu ekki gefa
þingheimi þau 2-3 ár sem þyrfti til
að kynna sér þetta mál. Þess vegna
hlyti krafan að vera sú að fram
færi þjóðaratkvæðagreiðsla.
Atkvæðagreiðslu um EES frestað
FYRIRHUGAÐ var að greiða atkvæði þriðja og síðasta sinni um
frumvarp til laga um evrópskt efnahagssvæði, EES, í upphafi 99.
þingfundar kl. 10.30 í gær. Vegna ófærðar komust tveir þingmenn
ekki til þings og var atkvæðagreiðslu því slegið á frest til kl. 13.30
í dag.
Þriðju og síðustu umræðu um
staðfestingarframvarp EES lauk
á níunda tímarium síðastliðið
laugardagskvöld. Gert hafði verið
ráð fyrir því að greiða atkvæði á
99;, þingfundi í gær.
í upphafi þingfundar í gær til-
kynnti Salome Þorkelsdóttir for-
seti Alþingis að fyrirhugaðri at-
kvæðagreiðslu myndi frestað þar
eð nokkrir þingmenn hefðu ekki
komist til þingfundar vegna
ófærðar. Formenn þingflokka
myndu ræðast við í hádeginu og
vonaði hún að atkvæðagreiðsla
gæti farið fram síðar um daginn.
Vonir þingforseta rættust ekki.
Síðdegis í gær voru fjórir þing-
menn enn ókomnir. Var að því
stefnt að koma fjórmenningunum
til þingfundar og atkvæðagreiðslu
sem var nú áformuð kl. 18.00.
Þingmenn Suðurlands, Margrét
Frímannsdóttir (Ab-Sl) og Guðni
Ágústsson (F-Sl), vora veður-
tepptir heima, á Stokkseyri og
Selfossi. Var brugðið á það ráð
að hefilbíll frá vegagerðinni sótti
þingmennina og flutti til þingfund-
ar. En Stefáni Guðmundssyni
gafst (F-Nv) ekki flugveður frá
Sauðárkróki og fannkyngi og hríð-
arkóf hamlaði för Ólafs Þ. Þórðar-
sonar (F-Vf) frá Borgarfirði.
Kl. 18.00 sleit Salome Þorkels-
dóttir forseti Alþingis fundi. Hún
greindi frá því að áformuð at-
kvæðagreiðsla myndi frestast til
kl. 13.30 í dag þriðjudag.
Við atkvæðagreiðslu í dag
munu fyrst verða greidd atkvæði
um tillögu frá Jóni Helgasyni
(F-Sl), Ragnari Arnalds (Ab-Nv)
og Kristínu Einarsdóttur (SK-Rv)
um að vísa frumvarpinu til ríkis-
stjórnarinnar. Gert er ráð fyrir að
þeir fimm þingmenn Framsóknar
sem lýst hafa því yfir að þeir
muni sitja hjá við afgreiðslu stað-
festingarfrumvarpsins muni
greiða þessari tillögu atkvæði.
Ennfremur er reiknað með að Ing-
björg Sólrún Gísladóttir (SK-Rv)
muni ljá þessari tillögu atkvæði
en Ingibjörg Sólrún hefur boðað
hjásetu við endanlega atkvæða-
greiðslu um staðfestingarfrum-
varpið. Spár manna gera því ráð
fyrir að frávísunartillagan verði
felld með atkvæðum stjómarliða,
þrátt fyrir væntanlegan stuðning
sjálfstæðismannanna Eyjólfs
Konráðs Jónssonar (S-Rv), Inga
Björns Albertssonar (S-Rv) og
Eggerts Haukdals (S-Sl). Stað-
festingarfrumvarpið verði síðan
samþykkt með öllum atkvæðum
stjórnarliða að frátöldum fyrr-
greindum þremenningum úr Sjálf-
stæðisflokki, en fimm framsóknar-
menn og ein kvennalistakona
greiði ekki atkvæði. En aðrir þing-
menn leggist gegn frumvarpinu.
Erfið þingmannaleið
Sá möguleiki er til í samskiptum
stjórnar og stjórnarandstöðu að
þingmenn tilkynni fjarveru til þess
að hlutföll milli andstæðra fylkinga
raskist ekki. En í hinum stærri
málum er þetta ekki gert og vitað
var að báðum þessum þingmönnum
lék mjög hugur á því að greiða at-
kvæði gegn framvarpinu. Ólafur
Þ. Þórðarson mun þó hafa gefið
þess kost að jafngildur þingmaður
úr stjórnarliði yrði fjarstaddur.
Ólafur taldi engan þingmann sinn
jafninga annan en Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra.
í samtali við Morgunblaðið kom
fram að Guðna Ágústssyni og Mar-
gréti Frímannsdóttur þótti mikið til
um umhyggju ríkisstjórnarinnar.
En hins vegar gat Margrét ekki
dulið þau vonbrigði að verða að
fara erindisleysu til þings. Þetta
lýsti ráðleysi. Það hefði verið eðli-
legt að ganga úr skugga um að
þeir þingmenn sem átt hefðu lengri
og erfiðari þingmannaleið, Stefán
og Ólafur, kæmust áður en sent
hefði verið eftir henni og Guðna.