Morgunblaðið - 26.02.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ PÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1993
19
Niðurstöður danskra rannsókna um
Áfengi eyk-
urlífsUkur
Kaupmannahofn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
1 GREIN í breska læknatímaritinu The Lancet hefur
hópur danskra lækna birt niðurstöður rannsóknar, sem
benda til að áfengi getí haft fyrirbyggjandi áhrif varð-
andi blóðtappa. Rannsóknin bendir til að ákveðinn blóð-
flokkur, sem er háður erfðum, sé vísbending um að
viðkomandi eigi mikla hættu á að fá vissa sjúkdóma.
Forsvarsmaður læknanna sagði þó í samtaii við Morgun-
blaðið að sem læknir gæti hann ekki mælt með drykkju
við tiltekinn hóp sjúklinga, án þess að þekkja vel til
þeirra.
Hans Ole Hein læknir á Rikis-
spítalanum í Kaupmannahöfn
sagði í samtali við Morgunblaðið
að rannsóknin hefði beinst að
því að finna erfanlega áhættu-
þætti blóðtappa. í rannsókninni
var fylgst með hópi danskra kari-
manna, sem fengu blóðtappa á
árunum 1985 og 1986. Þeir heil-
brigðu voru athugaðir sérstak-
lega með það fyrir augum að
finna hvaða þættir skiptu máli
varðandi blóðtappa. í ljós kom
að áfengisneysla þátttakenda í
rannsókninni skipti máli, þannig
að þeir sem ekkert drukku áttu
margfalt á hættu að veikjast en
þeir sem drukku.
Hein sagði að áfengi hefði
þessi áhrif á þá þátttakendur,
sem væru af sérstökum blóð-
flokki er kallast Lewis a-b-, en
ætla má að um 9 prósent Dana
séu af honum. Boðskapurinn um
samhengi drykkju og heilbrigði
á við áhættu þessara einstakl-
inga varðandi blóðtappa, ekki
fólk almennt Hein sagði að nið-
urstöðumar sýndu í fyrsta skipti
að betrumbætandi áhrif áfengis
væru undir erfðaeiginleikum
komin.
í þessu sambandi beinist at-
hyglin að tengslum erfanlegra
sykurefnaskiptasjúkdóma, til
dæmis sykursýki sem stafar af
mótstöðu gegn insúlíni, tilhneig-
ingu til eplalaga vaxtariags (þeg-
ar fita safnast um mittið), en
einnig að háum blóðþrýstingi og
blóðtappa. Lewis blóðflokkurinn
gæti hugsanlega verið vísbend-
ing um hina sjúkdómana og góð
áhrif áfengis í áðumefndu tálfelli
gæti einnig átt við um þá. Sem
læknir sagðist Hein þó ekki geta
ráðlagt hópi sjúklinga að drekka
meira, því allir vissu að drykkja
væri vandamái fyrir marga. Eins
og svo oft þyrfti að gera ráð
fyrir hugsanlegum aukaverkun-
um.
Niðurstöðumar hefðu því fyrst
og fremst vísindalegt gildi.
Að lokum sagði Hein að rann-
sóknin væri forvitnileg vísbend-
ing um að sykurefnaskipti líkam-
ans væm mikilvægari þáttur
varðandi blóðtappa heldur en
fituefiiaskiptin, sem athyglin
hefði aðallega beinst að hingað
til. Ef svo reyndist vera stæðist
ekki að fita 'væri jafnhættuleg
og haldið hefur verið fram. Hins
vegar sýndi sig að hreyfing hefði
líka góð áhrif á sykurefnaskipti
ekki síður en fituefnaskipti og
því giltu ábendingar um hreyf-
ingu áfram, þó það sýndi sig að
sykurefnaskiptin en ekki fitu-
efnaskiptin væm lykilþátturinn
til skilnings á blóðtappa.
áhrif áfengis á blóðtappasj úklinga
Hollt áfengi?
DANSKAR rannsóknir benda til þess að áfengisneysla geti dreg-
ið úr hættu á blóðtappa.
Hjartavemd ósammála dönskuni læknum
Miður heppi-
legt læknisráð
JÞE'ITA er miður heppilegt læknisráð, sem ber vott um
dómgreindarleysi,“ segir Nikulás Sigfússon, yfirlæknir
hjá Hjartavernd um niðurstöður dönsku læknanna. Hann
segist ekki hafa lesið greinina, en getí ekki ímyndað sér
að danskir læknar hafi beinlínis ráðlagt drykkju.
„Þetta era engar nýjar upplýs-
ingar með áfengið," segir Nikulás.
„Það hefur lengi verið vitað að
áfengi víkkar út slagæðar og hefur
þannig áhrif á kransæðakerfíð, að
verkur fyrir hjarta getur horfið
tímabundið. Danir em alls ekki
fyrstir með svona rannsóknir,
Bandaríkjamenn birtu svipaðar
niðurstöður fyrir alllöngu.“
Fleiri áhættuþættír
„Það er alltaf verið að leita að
þáttum sem draga úr áhættu hjá
hjartasjúklingum og hóprannsókn-
ir oft í gangi á lífsvenjum þeirra.
Vitað er að áhættan er heldur
minni hjá hófdiykkjumönnum en
þeim sem drekka ekki. En það em
margar hliðar á þessu máii og
menn mega ekki fá afsakanir til
að viðhalda miður heppilegum
neysluvenjum.
Hætt er við að aukin drykkja
myndi orsaka fleiri sjúkdóma, sem
fylgja óhóflegri áfengisneysiu. TQ
era miklu betri lyf við hjartasjúk-
dómum sem hafa ekki slíkar hliðar-
verkanir. Þetta er viðkvæmt mál
hjá læknum," segir Nikulás, en
segist þurfa að sjá tölulegar upp-
lýsingar til að geta tjáð sig sérstak-
lega um niðurstöðu dönsku lækn-
anna.
TÍllögur um breytíng-
ar á næsta skólaári
Nýjar regl-
urumsam-
ræmd próf
ÁHESSLA er lögð á að fjölga
samræmdum prófum á fleiri ald-
ursstígum í áliti nefndar sem
starfað hefur um mótun mennta-
stefnu. Um er að ræða próf í
kjarnagreinunum, íslensku,
stærðfræði og ensku, bæði neðar
i grunnskólum sem og á fram-
haldsskólastigi. Stefnt er að því
að nýjar reglur taki gildi á næsta
skólaári.
„Farið verður að vinna úr neftid-
arálitinu á vordögum, þannig að
endanleg ákvörðun ætti að liggja
fyrir í sumar,“segir Guðriður Sig-
urðardóttir, ráðunautur mennta-
málaráðherra.
Auka upplýsingagildi
samræmdra prófa
„Auka má upplýsingagiidi sam-
ræmdra prófa frá því sem nú er,“
segir Einar Guðmundsson hjá
Rannsóknarstofnun uppeldis- og
menntamála. „Litlar rannsóknir
hafa verið gerðar á eiginleikum
samræmdra prófa, hversu áreiðan-
leg og réttmæt prófín eru til að
mæla kunnáttu nemanda í sam-
ræmdum námsgreinum í þau 15
ár sem prófin hafa verið lögð fyrir.
Hlutverk okkar hjá Rannsóknar-
stofnun er að tryggja sériiæfða
þekkingu við gerð prófanna,“ segir
Einar, „auk fagkunnáttu kennara
sem alltaf þarf að vera til staðar.
Niðurstöður prófanna eiga að geta
skilað inn miklu nákvæmari upplýs-
ingum um námsgetu bæði til nem-
enda og foreldra, auk þess að skapa
meira öryggi í kennslunni.“
Útíloka flokkun nemenda
JWér sýnist ekki vera ágreining-
ur um markbundin próf, en sam-
ræmd próf má útfæra á ýmsa
vegu,“ segir Guðríður. Einar er
sama sinnis, en segir að ágreining-
ur viröist vera um, hvort prófin
verði til að flokka nemendur. „Fólk
má ekki lrta á samræmdu prófin,
eins og þau eru byggð upp núna.“
Fjármáiaráðuneytið
HaJli á ríkissjóði 1,9
milljarðar í janúar
REKSTRARHALLl rikissjóðs varð 1,9 miHjarðar króna í janúar síðast-
liðnum samanborið við 3,7 mil(jarða króna i sama mánuði í fyrra. Þá
voru tekjur tæplega 700 miHjónum hærri en á síðasta ári vegna til-
færslu i greiðslu barnabóta en að öðru leyti urðu tekjur 300 milljónum
króna lægri en í fyrra.
Samkvæmt upplýsingum fjár-
málaráðuneytis kemur fram að gjöld
voru 1,1 milljarði lægri en í janúar
í fyrra vegna seinkunar greiðslna á
nokkrum tilfærsluliðum, þar af era
um 750 milljóna króna lægri greiðsl-
ur tir Lánasjóðs íslenskra náms-
manna. Þá urðu tiifærslur til land-
búnaðar 315 milljónum lægri og
vaxtagreiðslur lækka um 250 millj-
ónir. A móti koma hærri greiðslur
til almannatrygginga, samtals 190
milljónir.
Lánsfjárþörf í janúar nam 2,1
milljarði samanborið við 4 milljarða
í fyrra. Að viðbættum afborgunum
var hún 2,7 milljarðar samanborið
við 4,8 milljarða í janúar 1992. Þá
segir í fréttinni að til þess að mæta
þessari fjárþörf vora tekin 1,6 millj-
arðar króna að láni innanlands í jan-
úar með útboðum. Staða ríkissjóðs
gagnvart Seðlabanka versnaði þvf
um 1,1 miUjarð króna í janúar, en
innstæða rílcissjóðs í Seðlabanka um
áramót var um 2,5 milljarðar.
laugavegi 54, 2. hasð,
sími 91-624710
sim
ÚT5ALAN HELPUZ ÁFRAM
ALLTAÐ
707o
AF5LÁTTUR
OPIÐ KL.10-16 VIRKA DAGA, KL. 10-14 LAUGAPDAGA
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ *) Á KR. 10.000,00
1982- 1.fl. 1983- 1 .fl. 1984- 2.ft. 1985- 2.ÍI.A. 1985-2.ÍI.B. 01.03.93-01.03.94 01.03.93-01.03.94 10.03.93-10.09.93 10.03.93-10.09.93 10.03.93-10.09.93 kr. 148.357,60 kr. 86.196,00 kr. 68.432,10 kr. 43.878,60 kr. 26.416,50**)

*)lnnlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbætur.
**)Við innlausn fylgi ógjaldfallnir vaxtamiðar spariskírteinisins.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt frammi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, febrúar 1993.
SEÐLABANKI ÍSLANDS