Morgunblaðið - 12.03.1993, Side 50

50
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1993
t/TJeyrSu, vaenú, ef þú settaroÁ tyhéoL
dótturminnl út, er eins Qctt fynrþig aS
byrjtx ab saþncc hdrtr'
Fyrst þú ert búinn að skrifa
undir kaupsamninginn,
mætti ég kannski reyna að
selja þér vél í nýja bílinn?
HÖGNI HREKKVlSI
3H*«9tuiÞ!aMfr
BRÉF TTL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reylq'avík - Sími 601100 - Símbréf 681811
Kaffibollinn á hvolfi
Frá Richard Ryel:
Skyldu bátar mínir róa á morg-
un? Hvemig verður veðrið á Dal-
vík um páskana? Segir Breta-
drottning af sér í ár eða þá hún
Sara Ferguson, nær hún sér í
nýjan? Ætli hún Sigríður gangi
virkilega með tvíbura? Það er víst
best ég renni við hjá henni Boggu
spákonu, hún „veit“ þetta örugg-
lega.
Ekki er að sjá að atvinnuleysis
gæti hjá þeim sem spá í spil, lesa
í lófa, eða lesa örlög manna úr
mórauðum kaffibolla á hvolfi.
Spámennskan þrífst ágætlega í
samkeppni við öll fræðin, veður-
fræði, fiskifræði, jarðfræði,
stjömufræði eða þá „sérfræðinga“
sem kenna sig við tækni, tölvur
o.s.frv.
Spámenn voru upprunalega
boðberar Guðs. Tengsl þeirra við
Guð leiddi til trúnaðar á yfirnátt-
úruleg fyrirbæri, kraftaverk, og
hæfileikann til að sjá fyrir um
ókomin atvik.
Spámennimir Móses og Aron
og systir þeirra, Miriam (María),
vom öll í tengslum við Guð. Spáin
fór fram í vöku, dáleiðslu eða
draumi, og varð þá að túlka
drauminn.
í Grikklandi til forna voru mörg
musteri helguð guðinum Apollo,
guði söng- og tónlistar. Þar gátu
menn leitað ráða guðanna og
skyggnst inn í framtíðina. Fræg-
ust þeirra var véfréttin í Delfi.
Elstu spámenn (NABHI) frá
dögum Mósesar, Samúels og Sáls
(1050-1015 f. Kr) þáðu einnig
þóknun fyrir guðlega handleiðslu
og spá, hreint eins og hún Bogga
í dag. Fátt eitt var fest á blað af
spám þessara fyrstu spámanna,
þó era til glefsur af ritum eftir
spámenn eins og Habakukk, Amos
og Hóseas. Kóraninn viðurkennir
aðeins fáa af spámönnum bibl-
íunnar aðra en Adam, Nóa, Abra-
ham, Móses og Krist. Sjálfur var
Múhameð mestur spámanna, að
sögn áhangenda hans, þótt hann
ræki lestina.
Völuspá segir fyrir um endalok
alheims, en að sól muni aftur upp
rísa, og hefst þá hin eilífa hring-
rás að nýju.
Sértrúarflokkar spá endurkomu
„Messíasar". Ártöl og dagsetning-
ar hafa verið sett á komu hans,
en einnig á endalok veraldar. Þess-
ar dagsetningar hefur þó orðið að
framlengja nokkrum sinnum!
Sígaunar er þjóðflokkur frá
Norðaustur-Indlandi. Þetta eru
hestaprangarar en konurnar tald-
ar magnaðar spákonur. Þær spá
í kristalkúlur. Vissara er að telja
fíngurna eftir heimsókn í búðir
sígauna...
Þá var hann Nostradamus
(1503-1566) talinn heiðarlegri.
Hann á að hafa spáð komu Hitl-
ers, en einnig hrun nasisma, fas-
isma og kommúnisma. Aðrar spár
sem enn e'ru ekki komnar fram
eru árásir þjóðflokka úr austri á
Vestur-Evrópu. Líkir hann þessum
árásum við árásir Gengis Khan
og Attilla. Trúarleg átök og blóðug
eiga að hijá Italíu. Þá er von á
árás múslima úr suðri. Munu þeir
flæða um alla Suður-Evrópu. Enn-
fremur eiga „gular engisprettur“
undir forystu kínverskra kommún-
ista að leggja Evrópu að hluta
undir sig. Loks spáir svo Nostrada-
mus endurreisn konungsveldis í
Frakklandi og á sá konungur að
fæðast árið 1999 en verða krýndur
árið 2023. Það er þessi konungur
sem að síðustu á að hrinda árás
hinna kínversku kommúnista.
(Paris Match í febrúar). Það á nú
eftir að sjá hvort þessi hrikalega
spá rætist, en þetta á allt að ske
alveg á næstu áram.
Greinilegt er að spámönnum er
gefin meiri athyglisgáfa en öðram
mönnum. Þannig var um Móses
og Abraham og þannig er um þá
sem veita athygli lífríki og hrynj-
anda náttúru, veðurfari, sólfari,
árferði og sem geta lesið á opna
bók náttúrunnar. Góður spámaður
er athugull og dregur réttar álykt-
anir af því sem fyrir augu ber.
Hjá mörgum er kristalkúlan nú
orðin að safngrip, komin upp á
hillu innan um blómavasa og post-
ulínsstyttur.
Vísindin eru eins og kastljós
sem lýsir upp bæði fortíð og fram-
tíð og allt hið leyndardómsfulla
hverfur eins og dögg fyrir sólu.
Kraftaverkunum fækkar í réttu
hlutfalli við landvinninga vísinda
og tækni. Spádómarnir í dag snú-
ast æ meira um barneignir, hjóna-
skilnaði, framhjáhald, heilsufar og
persónulegar fjárreiður.
Þótt 450 ár séu liðin síðast síð-
asti spámaðurinn sem eitthvað
kveður að var uppi viðurkennum
við samt að við eigum enn margt
ólært. E.t.v. er spádómsgáfan ná-
tengd sjötta skilningarvitinu um
íjarhrif, ijarsýn og fjarskyn, og
er þannig eins og fálmari eða „rad-
ar“ sem sér jafnt að nóttu sem
degi, og yfir óendanlegar vega-
lengdir og bæði aftur og fram í
tíma og rúmi.
Forvitnin er lykill að því sem
koma skal. Þekking okkar er eins
og gárur á úthafínu. Látum okkur
því gleðjast yfir öllu því sem við
eigum enn ólært — því spámenn
geta allir orðið.
RICHARD RYEL,
Holte, Danmörku.
Víkveiji skrifar
Framvarp heilbrigðisráðherra
um aukið frjálsræði í lyfsölu-
málum hefur valdið nokkrum titr-
ingi milli stjómarflokkanna og eins
meðal lyfsala og lyfjafræðinga,
sem ekki er undarlegt í ljósi þeirra
hagsmuna sem um er að tefla.
Andi frumvarpsins er þó vafa-
laust réttur og þau mótrök að lög-
mál markaðarins eigi ekki við á
þessu sviði standast varla nánari
skoðun. Hins vegar má eflaust lag-
færa ýmis tæknileg atriði með
annarri útfærslu heldur en nú er
gert ráð fyrir í framvarpinu. Sjálf-
sagt er að virða ótta landsbyggðar-
fólks um að á það verði hallað með
nýju lyfsölukerfi og setja einhvem
vamagla þar að lútandi í endanlegt
frumvarp. Aðrar efasemdir hefur
Víkveiji heyrt úr röðum þing-
manna sem eiga að fjalla um mál-
ið, þ.e. hvort rétt sé að binda það
í lög að í öllum tilfellum séu það
einungis lyíjafræðingar sem fái
lyfsöluleyfið. Tekið er sem dæmi
að ætli t.d. stórmarkaður að hefja
sölu á lyfjum, þá sé það í reynd
lyfjafræðingurinn sem fyrirtækið
ræður sem fái lyfsöluleyfið. Bent
er á að einkennileg staða geti kom-
ið upp ef lyfjafræðingurinn í þessu
tilfelli reynist óhæfur og stórmark-
aðurinn sér sig knúinn til að segja
honum upp. Tekur lyfjafræðingur-
inn þá ekki lyfsöluleyfið með sér
og stórmarkaðurinn verður að
sækja um leyfið aftur um Ieið og
ráðinn er nýr lyijafræðingur? Það
hlýtur að vera eðlilegra að stór-
markaðurinn fái lyfsöluleyfið í eitt
skipti fyrir öll með því skilyrði að
jafnan sé þar starfandi lyfjafræð-
ingur sem í reynd er ábyrgur fyrir
því að stórmarkaðurinn uppfylli öll
atriði sem í lyfsöluleyfinu felast.
xxx
Það ríkir talsverð eftirvænting
í auglýsingaheiminum í dag.
Þá gengst íslenski markaðsklúbb-
urinn fyrir vali á athyglisverðustu
auglýsingunum frá síðasta ári og
verða veittar viðurkenningar í alls
fimm flokkum. Síðasta ár var aug-
lýsingabransanum almennt erfitt,
auglýsingahönnuðir höfðu úr minni
Ijármunum að spila og aukin krafa
að nýta þá fjármuni betur. Miðað
við það sýnishorn af tilnefndum
auglýsingum sem gat að líta í við-
skiptablaði Morgunblaðsins í gær
verður þó ekki merkt að minni fjár-
munir hafi komið umtalsvert niður
á gæðum íslenskrar auglýsinga-
hönnunar. Þar má líka sjá að
stærstu auglýsingastofumar, sem
hart hafa barist um gjallarhomin,
verðlaunagripi ímarks á síðustu
árum, halda velli miðað við fjölda
tilnefninga — Hvíta húsið með alls
11 tilnefningar, íslenska auglýs-
ingastofan með 9 tilnefningar en
fast á hæla hennar kemur auglýs-
ingastofan Gott fólk með 8 tilnefn-
ingar. Á auglýsingahátíðinni í
Borgarleikhúsinu í dag verður hins
vegar spurt að leikslokum en ekki
tilnefningum — þ.e. hvaða auglýs-
ingar skila hönnuðum sínum gjall-
arhorninu eftirsótta.
xxx
Víkveiji dagsins lét það eftir sér
um daginn að fara í bíó til
að sjá sömu myndina í fjórða sinn.
Kvikmyndin var Casablanca og í
tilefni þess að á þessu ári er hálf
öld liðin frá frumsýningu myndar-
innar gafst loks tækifæri til að sjá
Humphrey Bogart og Ingrid Berg-
man á stóru tjaldi í þessari sögu-
frægu mynd. í hin fyrri skiptin
þijú varð að láta sjónvarpsskjáinn
duga. Og bíóferð þessi var sannar-
lega ómaksins virði. Þessi tiltölu-
lega einfalda og allt að því bams-
lega ástarsaga býr yfir einhveijum
innri töfrum, sem erfítt er að lýsa
og hefur gert myndina lífseigari
en flestar aðrar sem gerðar vora
á þessum tíma. Framar öllu er það
þó líklega hið sérstæða andrúm
sem tekst að skapa í myndinni í
heild sem hrífur áhorfandann og
hefur gert Casablanca að því sí-
gilda djásni sem myndin óneitan-
lega er. Það verður enginn svikinn
af því að endumýja gömul kynni
af þessari perlu — hvað þá að sjá
hana í fyrsta sinn.