Morgunblaðið - 02.06.1993, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. JUNI 1993
11
Kirkjulistahátíð ’93
Hans Fagius
Tónlist
Ragnar Björnsson
Undirritaður minnist þess að
fyrir u.þ.b. 20 árum þurfti hann
að sitja í dómnefnd í Stokkhólmi,
þar sem ungir organleikarar frá
Norðurlöndum leiddu saman hesta
sína, en Fagius var þar einn þeirra.
Þótt Fagius yrði að sætta sig við
annað sæti fékk undirritaður það
sterkt á tilfínninguna að hann ætti
ekki síður glæsta framtíðina fyrir
sér en sá sem varð í fyrsta sæti
og svo virðist og hafa orðið raunin.
Fagius er glæsilegur organleikari,
hefur mikla og örugga tækni og
persónulegan stíl í leik sínum. Mik-
ið öryggi sýndi hann í Prelúdíu og
hinni mjög erfiðu fúgu í D-dúr eft-
ir Bach, þar sem mikið reynir á
pedalatækni og varð honum aldrei
fótaskortur. Aftur á móti skildi ég
ekki nauðsyn á því að bæta við
röddum í lok fúgunnar, í einfald-
leik sínum nýtur hún sín best, tær
og ómenguð allt til loka. Kannski
var að einhveiju leyti um að kenna
raddskipan orgelsins, en tæplega
er hægt að segja að hún sé heppi-
leg fyrir tæran, pólifónískan vef
Bachs og þá hættir manni til að
bæta upp með því að ofhlaða verk-
ið röddum, sem þessi fúga bíður
tæplega upp á. Varla var hægt að
nýta orgelið miklu smekklegar en
Fagius gerði í tilbrigðum Partít-
unnar „0 Gott, o frommer Gott“.
Fantasínuna í G-dúr (Bach) lék
Fagius af reisn, millikaflinn á
mörkunum að vera ofhlaðinn rödd-
um, en þó náði Fagius að sýna
mikilleik hans, sem aðeins fáum
tekst, og hann féll ekki í þá gröf
að spila síðasta hlutann píanó, eða
píanissimó, sem undirritaður hefur
aldrei fundið nein rök fyrir.
Tvísöngvr, verðlaunaorgelverk
Hallgrímskirkju eftir Norðmanninn
Kjell Mörk Karlsen sem byijaði
með þrumandi samstígum fim-
mundum, fékk fljótlega á sig róm-
antískan hljómagang með þjóðlegu
mótívi, býður upp á fínlegt fingra-
spil, en þrumandi fimmundirnar
yfirtaka í lokin. Verk sem höfðar
strax til áheyrandans, þó nokkuð
áhrifaríkt, tekur á sig ýmsar stíl-
myndir, klæðir orgelið í Hallgríms-
kirkju sérlega vel. Verkið er
kannski glæsilegra áheyrnar en það
er innihaldsríkt, en Fagius lék það
stórvel. Svo var og um „Partita per
Organo“ eftir Svíann Anders Nils-
son, sem hlaut önnur verðlaun
keppninnar. Tæknilega erfitt verk,
en vantaði einhveija músíklega
lausn, að mér fannst. Bach-Vivaldi
konsertinn í a-moll var vel spilaður
og með sterkri stílkennd þótt mið-
kaflinn væri óvenju rómantískt út-
færður og sumstaðar næðu mótívin
illa í gegn í fyrsta og síðasta þætt-
inum. Sálmforleikir tveir voru mjög
fallega spilaðir og tónleikunum
lauk Fagius með stóru g-moll
Fantasíunni og fúgunni. Þarna
fannst mér Fagíus fara yfir strikið.
Millikaflann í Fantasíunni spilaði
hann of sterkt til þess að andstæð-
ur gætu myndast og fúguna, sem
hann spilaði tæknilega mjög vel,
hlóð hann svo röddum að hún gat
ekki orðið sú spegilmynd pólifóníu
og kontrapunkts sem Bach ætlast
til.
Ekkert orgel er gert fyrir allar
tegundir tónlistar, frekar en tón-
leikasalir og Bach er kannske veik-
leiki þessa annars stærsta orgels
okkar Islendinga. Þrátt fyrir þessar
vangaveltur var um að ræða glæsi-
lega tónleika Fagiusar og um leið
verðugt upphaf Kirkjutónlistarhá-
tíðar að ræða.
Sven Asmussen átti salinn
Jass
Guðjón Guðmundsson
Tónleikar danska fiðlarans
Sven Asmussens ásamt tríói skip-
uðu bassaleikaranum Jesper
Lundgaard, gítarleikaranum Carl
Fisher og trommuleikaranum
Aage Tanggaard í Súlnasal voru
einstaklega velheppnaðir. Uppselt
var á tónleikana, en áður en As-
mussen og félagar stigu á svið lék
Stórsveit Reykjavíkur undir stjórn
Sæbjörn Jónssonar, en söngvarar
með sveitinni voru Ragnar
Bjarnason og Björn R. Einarsson.
Sveitin virtist ágætlega æfð en
eitthvað skorti á kraftinn.
Asmussen, sem er 77 ára gam-
all, stóð fyllilega undir þeim vænt-
ingum sem til hans voru gerðar á
tónleikunum og gott betur því auk
þess að vera frábær tónlistarmað-
ur er hann „entertainer" af guðs
náð og ekki spillir fyrir honum
danski húmorinn.
Asmussen hefur mikla útgeisl-
un á sviði og „átti salinn". Hann
lék hveija perluna á fætur ann-
arri á tónleikunum. Þrátt fyrir
háan aldur hefur hann engu týnt
niður og voru einleikskaflarnir
hans listrænustu tilþrifin á ný-
loknum Rúrek / ’93. Fjölmargir
gestir voru til að hlýða á leik
meistarans. Margir af eldri kyn-
slóðinni kváðust ekki hafa heyrt
Asmussen jafnmagnaðan og þetta
kvöld, en þó höfðu þeir heyrt í
honum í Kaupmannahöfn á stríðs-
árunum með Benny Goodman og
stórsveit hans. Yngri kynslóðin,
sem kannski þekkti Asmussen
ekki nema af afspurn, átti ekki
til orð yfir hvers hún hafði farið
á mis við öll þessi ár.
Auk velþekktra standarda lék
sveitin nokkur lög eftir Asmussen,
þar á meðal kalýpsó og þortúg-
alska sömbu, sem var falleg tón-
Milan Kundera hrífst af íslandi
Samdi hluta Ódauð-
leikans hér á landi
Tékkneski rithöfundurinn Milan Kundera hefur dvalist í einkaer-
indum á Islandi að undanförnu ásamt konu sinni, Veru Kund-
era. Þau héldu til Parísar á sunnudaginn, en þar eru þau bú-
sett. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Kundera kemur til Islands.
Hér á landi hefur hann samið hluta eins kunnasta skáldverks
síns, Ódauðleikans.
Af hálfu Morgunblaðsins var
óskað eftir viðtali við Kundera
og í því sambandi leitað til þýð-
anda hans og vinar, Friðriks
Rafnssonar. Síðastliðin 5-6 ár
hefur Kundera ekki veitt viðtöl
eða komið fram í fjölmiðlum að
öðru leyti en því að hann hefur
skrifað nokkrar tímaritsgreinar.
Ástæðu þessa sagði Friðrik
vera að eftir að Óbærilegur létt-
leiki tilverunnar kom út og sér-
staklega eftir gerð kvikmyndar-
innar með sama heiti hafi Kund-
era þurft að velja á milli þess að
„vera étinn upp til agna eða halda
áfram að skrifa og valdi síðari
kostinn sem betur fer“. Friðrik
sagði að Kundera væri mjög hlé-
drægur maður, ekki gefinn fyrir
að vekja athygli sem persóna.
Honum þætti sviðsljósið óþægi-
legt.
Um persónuleg kynni sín af
Kundera sagði Friðrik að hann
væri „mjög skemmtilegur maður
og mikill öðlingur, húmoristi og
hlýr“.
Friðrik sagði að Kundera hefði
komið til íslands í fyrra og liðið
mjög vel hér. Friðrik staðfesti
að Kundera hefði skrifað hluta
Ódauðleikans á íslandi. Hann
væri mjög hrifinn af landinu og
áhugi hans á íslenskri menningu
færi vaxandi.
í'slensk myndlist og tónlist
væru meðal áhugamála hans.
Líka íslenskar samtímabók-
menntir sem hann læsi í frönsk-
um og þýskum þýðingum. Á
Prag-árunum kynntist hann
ve: kum Halldórs Laxness og ís-
lenskum fornsögum í tékknesk-
um þýðingum.
Friðrik Rafnsson sagði að til
gamans mætti geta að í tvþimur
fyrstu bókum Kundera sé Island
nefnt. Þetta eru Kveðjuvalsinn,
1973, og Bók hláturs og óminnis,
1979. Laxveiðar á íslandi og al-
þjóðlegt skákmót koma lítillega
við sögu.
Friðrik vinnur nú að þýðingu
síðarnefndu bókarinnar, en í þýð-
ingu hans hafa eftirtaldar skáld-
sögur Kundera komið út: Óbæri-
legur léttleiki tilverunnar,
Ódauðleikinn og Kveðjuvalsinn.
Leikritið Jakob og Meistarinn
eftir Kundera var sýnt hjá Stúd-
entaleikhúsinu 1984.
Islandsáhugi Kundera_ nær að
sögn Friðriks til stöðu íslands í
Evrópu, „sjálfur er hann frá
smáþjóð og þar af leiðandi finnst
honum menning smáþjóða for-
vitnileg, hvernig þeim reiðir af í
nýrri Evrópu".
I Ódauðleikanum skopast
Ljósmynd/Aron Manheimer
Milan Kundera
Milan Kundera að sýndar-
mennsku, ekki síst skemmtana-
iðnaðarins og fjölmiðlanna. Sag-
an er innblásin og andrík, sveifl-
ast milli prósa og ljóðs og nálg-
ast á köflum að vera í formi
prósaljóðs. Meðal persóna sög-
unnar eru ýmsir frægðarmenn í
skáldskap og aðdáendur þeirra.
Eins og áður hjá Kundera er
afar djarflega skrifað um mann-
leg samskipti, einkum ástina og
lífshættir nútímafólks skoðaðir í
spéspegli.
Ekki er ofmælt að Kundera
sé meðal kunnustu skáldsagna-
höfunda og greinat- hans hafa
oft kallað á viðbrögð.
Aðspurður sagði Friðrik
Rafnsson að Kundera væri nú
að leggja síðustu hönd á greina-
safn sem kæmi út í Frakklandi
í haust. I því væru greinar sem
birst hefðu m.a. hér á landi og
víða vakið eftirtekt. En stór hluti
greinasafnsins hefði ekki verið
prentaður áður.
J.H.
Sven Asmussen lék fyrir fullu húsi gesta í Súlnasal sl. föstudags-
kvöld. I bakgrunni er bassaleikarinn Jesper Lundgaard.
smíð. Gítaristinn Carl Fisher lék
frábæra sólóa, en sá er kom undir-
rituðum mest á óvart með ein-
skærri snilli var Tanggard. Það
var ekki mikill hávaði frá settinu
hans, og vart hægt að hugsa sér
ólíkari trommuleikara en Louis
Hayes sem lék með Hubbard
kvintettinum fyrir rúmri viku. En
þó var alltaf eitthvað í gangi hjá
honum. Varla nokkur hljóðfæra-
leikari getur hugsað sér skemmti-
legri meðleikara en Lundgaard,
tónn hans er silfurtær og framar-
lega í hverri sveit, og einleikskafl-
arnir skólabókardæmi um tækni-
lega fullkomnun.
Með tónleikum Asmussen lauk
Rúrek ’93 fyrir undirrituðum, en
á laugardagskvöldið var þó loka-
veislan þar sem fram komu m.a.
Kuran Swing og tríó japanska
píanistians Hiroshi Minami. Há-
tíðin var að þessu sinni ákaflega
velheppnuð, að undanskildum
vonbrigðunum með Hubbard, en
rúsínan í pylsuendanum var að
sjálfsögðu Asmussen.
Tónleikar í Norræna húsinu
SINFÓNÍ UHL J ÓMS VEIT
Skellefteá, sinfóníublásarasveit
með 45 manns, mun leika í Nor-
ræna húsinu í kvöld, miðviku-
dagskvöldið 2. júní. í hljóm-
sveitinni er ungt fólk sem stund-
ar eða hefur stundað nám við
tónlistarskólann í Skellefteá í
N-Svíþjóð.
Efnisskráin er fjölbreytt, þýskir
marsar, jazz og kammertónlist.
Einig verður fruinflutt verk eftir
Svíann Tomas Liljeholm sem hann
samdi sérstaklega fyrir sinfóníu-
blásarasveit og klarínett. Einleik-
ari á klarínett er íslendingurinn
Hermann Stefánsson.
Allir eru velkomnir og er að-
gangur ókeypis.
VlKA í DUBLIN
ÁAÐEINS á%
38.070KR! w1
- fyrir Dagsbrúnarfélaga 12.-19. júlí.
Hressileg vikuferð með ótal möguleikum innan um fjörugt og
blómstrandi mannlíf í hinni fornfrægu borg Dublin.
Gist verður á Burlington, skemmtilegu fyrsta flokks hóteli þar sem allt er
að finna undir sama þaki: Góða veitingastaði, vinsælan pöbb og
næturklúbb.
Boðið verður upp á margvíslegar skoðunarferðir auk þess sem góður
tími gefst til að njóta borgarinnar á eigin vegum.
Fararstjóri verður Helgi Pétursson og Guðmundur J. Guðmundsson
slæst að sjálfsögðu einnig með í för.
Innifalið í veröi: Flug, akstur til og frá flugvelli erlendis,
gisting í 7 nætur með morgunverði, skoðunarferð um
Dublin, íslensk fararstjórn, skattar og gjöld.
Samvinniilerúir
Landsýn
QATXAS/*
Reykjavík: Austurstræti 12 • S. 91 - 691010 • Innanlandsferðir S. 91 - 6910 70 • Símbréf 91 - 2 77 96 / 6910 95 • Telex 2241 •
Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91162 22 77 • Símbréf 91 - 62 24 60 Hafnartjöröur: Reykjavfkurvegur 72 • S. 91 - 5 11 55
Kellavík: Hafnargötu 35 • S. 92 -13 400 • Símbróf 92-13 490 Akureyri: Ráðhústorgi 1 • S. 96 - 27200 • Slmbréf 96 -1 10 35
Vestmannaeyjar. Vestmannabraut 38 • S. 98 -1 12 71 • Slmbréf 98 -1 27 92