Morgunblaðið - 16.10.1993, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1993
Korpúlfsstaðanefnd leggnr til að
Korpúlfsstaðir verði endurbyggðir
Tillagan iiggur nú fyrir borgarráði
Korpúlfsstaðanefnd hefur samþykkt að leggja til að Korpúlfsstað-
ir verði steyptir upp að nýju samkvæmt tillögu byggingadeildar
borgarverkfræðings. Tillagan var samþykkt með fimm atkvæðum
gegn atkvæði Siguijóns Péturssonar borgarfulltrúa. Tillögunni
var síðan vísað til borgarráðs þar sem hún bíður afgreiðslu.
Morgunblaðið sneri sér til for-
manns Korpúlfsstaðanefndar,
Huldu Valtýsdóttur, og spurði
hana um stöðu mála. Hún sagði:
„Korpúlfsstaðanefnd hefur fjall-
að um það allt frá árinu 1989
hvemig best skyldi staðið að
varðveislu Korpúlfsstaðahússins
og endurbyggingu þess svo þar
mætti reka alhliða menningar-
miðstöð á vegum Reykjavíkur-
borgar. Rökin fyrir varðveislu
hússins eru margþætt og m.a.
þessi:
Þeim atvinnumannvirkjum,
sem reist voru af stórhug á fyrstu
áratugum þessarar aldar í
Reykjavík, fer nú óðum fækk-
andi. Kveldúlfshúsin í Skugga-
hverfínu eru horfin og byggingar
Sláturfélags Suðurlands við Skú-
lagötu munu víkja innan tíðar.
Af þeim fáu byggingum sem eft-
ir standa eru Korpúlfsstaðir ekki
einungis einstæð bygging í at-
vinnusögulegu tilliti. Húsið er
einnig mjög merkilegt frá sjónar-
hóli íslenskrar byggingarsögu. í
hugmynd þess er fólgin stórbrot-
in framtíðarsýn aldamótakyn-
slóðarinnar um háþróað tækni-
samfélag nýrrar aldar byggt á
grunni fomrar bændamenningar.
Byggingin er í raun verksmiðja,
þaulskipulögð að innan með hlið-
sjón af notagildi og vinnuhag-
ræðingu, en í ytra útliti klædd í
búning rómantískrar þjóðemis-
hyggju í byggingarlist. Sem slík
á byggingin sér engar hliðstæður.
hérlendis og fáar í nálægum lönd-
um. Þá er ótalið umhverfísgildi
hússins. Imynd þess er orðin óað-
skiljanlegur hluti af ásýnd borg-
arinnar, þar sem það blasir á til-
komumikinn hátt við einni helstu
aðkomuleiðinni inn í borgina.
Hætt er við að mörgum þætti
aðkoman að Reykjavík frá norðri
vart svipur hjá sjón, ef Korpúlfs-
staðahúsið yrði jafnað við jörðu.
Með endurbyggingu Korpúlfs-
staða er verið að varðveita eitt
merkasta hús í byggingar- og
atvinnusögu þessarar aldar. Ráð-
gert er að endurhanna innra rými
hússins með hliðsjón af nýju hlut-
verki, en ytra útlit hússins verður
með upprunalegu sniði.
Mörg fordæmi
Mismunandi aðferðir era
notaðar við endurgerð og varð-
veislu húsa. Annars vegar er
reynt að gera við og nýta eins
og mögulegt er uppranalega hluti
viðkomandi byggingar. Hins veg-
ar er byggingin endurbyggð úr
nýju efni, en í uppranalegri
mynd. Mörg fordæmi era fyrir
því að endurnýja þurfí einstaka
efnishluta bygginga að einhveiju
eða öllu leyti, jafnt burðarvirki
þeirra sem veðurhjúp. Má minna
á pagóður og hof Austurlanda,
sem staðið hafa í árhundruð á
sama stað og með sama útliti,
enda þótt hinn efnislegi hlutur
(þ.e.a.s. byggingin) hafí margoft
verið endumýjaður á því tíma-
bili, í kjölfar brana og náttúra-
hamfara.
Korpúlfsstaðir og sú starfsemi
sem þar fer fram mun gegna
mikilvægu hlutverki fyrir þann
nýja borgarhluta, sem nú er
óðum að rísa á Grafarvogs- og
Borgarholtssvæðinu. Þegar fram
líða stundir má sjá Korpúlfsstaði
fyrir sér sem eins konar þungam-
iðju svæðisins milli Grafarvogs
o g Mosfellssveitar. Korpúlfs-
staðahúsið er mikilvæg söguleg
og menningarleg tenging fyrir
þetta umhverfí, fátt er um önnur
mannvirki sem minna á fortíðina.
Reynslan sýnir, að menningar-
stofnanir með fjölþætt aðdráttar-
afl geta haft mikla þýðingu fyrir
þau íbúðarsvæði er næst þeim
liggja og má í því sambandi
minna á gildi Árbæjarsafns fyrir
Árbæjar- og Seláshverfí, Kjarv-
alsstaða og Miklatúns fyrir
Hlíðahverfíð, Háskólans og Nor-
ræna hússins fyrir vesturbæinn
og forsetasetursins á Bessatöð-
um fyrir Álftanesið. Það má ef
til vill segja, að skortur á viðlíkri
menningarstofnun sé þáttur í
þeirri neikvæðu svefnbæjarí-
mynd, sem loðað hefur við Breið-
holtshverfín.
Ut frá skipulagslegum for-
sendum er það tvímælalaust
hyggilegra að hafa Korpúlfsstaði
sem lifandi listamiðstöð, heldur
en dauðar rústir. Fjárfesting í
Korpúlfsstöðum er um leið fjár-
festing í því svæði, sem verða
mun helsti vaxtarbroddur borg-
arinnar á næstu áram.
Treysta menningarímynd
Korpúlfsstaðir treysta menn-
ingarímynd Reykjavíkurborgar
og þannig auka þeir á möguleika
Reykjavíkur sem ferðamanna-
borgar. Þó að flestir ferðamenn
komi hingað til lands til að skoða
náttúrana, þá hafa listasöfnin
einnig mjög mikið aðdráttarafl.
Listasöfn era meðal þess sem
flestir ferðamenn skoða í erlend-
um borgum.
Spyija mætti: Er það sparnað-
ur að hætta við Korpúlfsstaði?
Ef svo færi þyrfti að byggja
menningarmiðstöð með bóka-
safni og félagsaðstöðu fyrir þetta
hverfí, sem aldrei yrði jafn stór-
brotin og Korpúlfsstaðalistamið-
stöðin, en yrði vafalítið hátt í
500.000.000 framkvæmd. Slík
hverfísmiðstöð myndi aldrei ná
að höfða til þess breiða hóps sem
Korpúlfsstaðir gætu. Á sama
tíma yrði að efna loforð um rými
eða hús fyrir Errógjöfína, ef til
vill annað hús upp á sömu upp-
hæð. Listasafn Reykjavíkur á sér
ekkert rými nema einn sal að
Kjarvalsstöðum, sem vart annar
eftirspurn undir einkasýningar
íslenskra Iistamanna. Og svo
skulum við ekki gleyma því að
eitthvað verður að gera við Korp-
úlfsstaði, annað hvort verður að
rífa húsið eða endurbyggja og
það kostar sitt. Þegar upp er
staðið eram við kannski að tala
um mjög svipað fjármagri, sem
dreifast myndi í smærri en
ómarkvissari verkefni."
Utanríkisráðherra um framtíð íslenskra aðalverktaka á Keflavíkurflugvelli
Viðtal Agnes Bragadóttir
JÓN Baldvin Hannibalsson, utanríkisráðherra, segir tveggja
kosta völ, að því er varðar framtíð íslenskra aðalverktaka.
Annar sé sá að sameignaraðilarnir leysi til sín sinn eignarhlut
og leggi félagið niður, og hinn sé sá að reyna að halda starf-
semi Aðalverktaka áfram. Jón Baldvin sagði í samtali við Morg-
unblaðið að hann teldi síðari kostinn vænlegri og kvaðst vilja
reyna hann til þrautar. Eigið fé Aðalverktaka var um síðustu
áramót 3,3 milljarðar króna. Ríkið á 52% í Aðalverktökum, eða
1.716 milljónir króna, Sameinaðir verktakar eiga 32%, eða 1.056
milljónir króna og Reginn, sem Hömlur hf. eignarhaldsfélag
Landsbankans eiga, á 16% eða 528 milljónir króna.
„Væri fyrri kosturinn valinn,
þá væri lokið þeirri sögu að til
væri hér á landi öflugt, verkhæft
verktakafyrirtæki. Sumir myndu
fagna því ákaflega, sérstaklega
fjölskyldurnar sem eiga Samein-
aða verktaka, sem eiga 32% í
Aðalverktökum. Fjölskyldurnar
hafa fullan hug á því að leysa til
sín peningana. En það myndu
einnig aðrir fagna, sem segðu af
ýmsum ástæðum: „Farið hefur fé
betra“,“ segir Jón Baldvin.
Einokunargróði
velli, væri þetta félag engu að síð-
ur handhafi gagnlegrar reynslu
og þekkingar, sem væri þess virði
að halda saman. „Ég taldi og tel
rétt að í landinu sé til eitt öflugt
verktakafyrírtæki sem getur boðið
erlendum verktakafyrirtækjum
byrginn, þegar kemur að nýju
framkvæmdatímabili á íslandi.
Hvort heldur sem það verður við
stórvirkjanir eða aðra meiriháttar
mannvirkjagerð. Ég nefni sem
dæmi byggingu álvers," segir Jón
Baldvin.
Utanríkisráðherra segir það
Ákvarðanir teknar að afloknum
samningxim um varnir landsins
„Síðari kosturinn, sá að halda
félaginu áfram í krafti meirihluta-
valds ríkisins, kemur í veg fyrir
að fjölskyldurnar geti leyst til sín
einokunargróðann, sem hið póli-
tíska vald fyrri tíðar skenkti þeim,
ranglega," segir utanríkisráð-
herra.
Jón Baldvin sagði að þegar hann
hefði í góðri samvinnu við Thor
Ó. Thors heitinn, samið um meiri-
hlutaeign ríkisins í Aðalverktök-
um, sumarið 1990, hefði sú
ákvörðun byggst á þeirri framtíð-
arsýn að þótt brugðið gæti til
beggja vona með verktöku á veg-
um vamarliðsins á Keflavíkurflug-
alltaf hafa legið ljóst fyrir að
ákveðinn hópur fjölskyldnanna
sem að Sameinuðum verktökum
standa, hafí engan áhuga á verk-
takastarfsemi og láti sig engu
skipta hvað verður um Aðalverk-
taka og starfsfólk fyrirtækisins.
Almenningshlutafélag
- í ágúst 1990, eftir að ríkið
hafði eignast meirihluta í Aðal-
verktökum, gafst þú fyrirtækinu
fímm ára aðlögunartíma, og veitt-
ir því einkarétt til framkvæmda á
vegum varnarliðsins í Keflavík til
fimm ára. Á þessum tíma sagðir
þú að unnið yrði að því að breyta
Aðalverktökum í almennings-
hlutafélag. Nú era Iiðin rúm þijú
ár, og hvergi bólar á almennings-
hlutafélaginu. Hvað tefur?
„Það er rétt, að þeim var gefinn
framhaldandi einkaleyfi á forsend-
um aðlögunar. Fljótlega eftir að
það var ákveðið upphófst óvissu-
tímabil um framhald umsaminna
framkvæmda. Búið var að semja
í tvíhliða samningum íslands og
vamarliðsins um framhaldsfram-
kvæmdir sem náðu til lengri tíma
en þessa fímm ára aðlögunartíma-
bils. En breyttar aðstæður ollu því
að fjármögnun þessara fram-
kvæmda var og er í fullkominni
óvissu. Það var ekki fyrirséð þegar
ég tók þá ákvörðun að halda fyrir-
tækinu saman. Þegar fullkomin
óvissa ríkir um verk verktakafyrir-
tækis, er ekki mjög auðvelt að
selja áhættuna almenningi. Svo
einfalt er svarið við því hvers
vegna Aðalverktakar era ekki
orðnir að almenningshlutafélagi."
Utanríkisráðherra segir að sú
tækniþekking sem byggð hafí ver-
ið upp í höndum íslenskra aðila
með starfsemi Kögurs hf. og rat-
sjárstöðvabygginga, hafí raunar
lagt grunninn að því að Aðalverk-
takar gætu orðið meiriháttar verk-
taki erlendis, með hátækniþekk-
ingu, verkfræðilega reynslu og
fjárhagslega burði. „Þetta taldi ég
vera það mikil verðmæti, að það
væri skammtímaragl að vilja leysa
félagið upp og gera það að engu.
Ég er enn þeirrar skoðunar að
þetta hafi verið rétt stefna,“ segir
Jón Baldvin.
„Við erum núna að semja við
Bandaríkin um framtíð varnar-
samstarfsins. Þeim samningum er
ekki lokið. Ég ætla enga ákvörðun
að taka um framtíð Aðalverktaka
fyrr en þeim samningum er lokið.“