Morgunblaðið - 23.10.1993, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1993
17
Kerið
MIKILL fjöldi ferðamanna legg-
ur leið sína í Kerið á ári hverju.
Hyggjast
reisa veit-
ingahús
við Kerið
ÁÆTLANIR eru um að reisa 600
fermetra þjónustu- og veitingahús
við Kerið í Grímsnesi og taka það
í notkun næsta sumar. Að sögn
Árna Esra Einarssonar fram-
kvæmdasljóra, sem hyggur á þess-
ar framkvæmdir í samstarfi við
þijá félaga sína, er áætlaður kostn-
aður við bygginguna á bilinu 50-60
miiy. kr. Hann sagði að verið væri
að afla tiiskilinna leyfa fyrir fram-
kvæmdunum, og fengjust þau yrðu
þær hafnar í nóvember.
Árni sagði að veitingahúsið yrði
norðan megin við þjóðveginn gegnt
Kerinu, og þar yrði m.a. bensínstöð
og veitingastaður sem hugsanlega
yrði nýttur í tengslum við dansleikja-
hald. „Við erum að hugsa um fullan
rekstur í sex mánuði á ári, en síðan
samkomuhald í tengslum við sveit-
irnar í kring um helgar hina sex
mánuðina," sagði Árni.
Davíð Oddsson forsætisráðherra um kröfur Verkamannasambands íslands
Seðlabankinn stuðli að raun-
vaxtalækkun með tilslökumun
Forgangsverkefni að vinna að því að kjarasamningar haldi
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra telur forsendur vera fyrir
hendi fyrir raunvaxtalækkun og að Seðlabanki íslands geti
notað það svigrúm sem hann hefur til þess að flýta fyrir raun-
vaxtalækkun, m.a. með því að vera með ákveðnar tilslakanir
til handa viðskiptabönkum, að því er varðar refsivaxtastig,
lausafjárstöðu og bindiskyldu. „Við skulum sjá hvort við getum
ekki lagt fram áætlanir og greinargerðir sem Verkamannasam-
bandið getur sætt sig við,“ sagði forsætisráðherra í samtali
við Morgunblaðið í gær. Hann segir að það verði forgangsverk-
efni að loknum landsfundi Sjálfstæðisflokksins að tryggja að
kjarasamningar haldist.
Forsætisráðherra sagði í frétta-
viðtali hér í Morgunblaðinu í júní
sl. að hann teldi að á haustdögum
ætti að hafa náðst fram raunvaxta-
lækkun. Davíð var spurður hveijar
hann teldi helstu skýringar á því
að þetta hefði ekki gengið eftir,
og hvort teikn væru á lofti í þá
veru að hægt væri að fara að kröfu
Verkamannasambands íslands,
um að þrýsta á raunvaxtalækkun.
Aðferðir Seðlabanka
„Já, ég tel það vera,“ sagði
Davíð, „vegna þess að menn hafa
haft þá skoðun nú um nokkurra
ára skeið, að lánsflárþörf ríkisins,
og vaxtastig á ríkisbréfum, bæði
til skamms tíma og langs hafi
mest áhrif á raunvaxtastigið. Nú
er að koma á daginn að lánsfjár-
þörf ríkisins hefur lækkað á annan
tug milljarða króna á þremur
árum. Það hefur jákvæð áhrif til
raunvaxtalækkunar. Það kemur
líka fram að ríkisbréfin hækkkuðu
ekki með verðbólgunni núna síðast
og lækkun á vöxtum Seðlabankans
hefur þegar skilað sér í 'h% lækk-
un vaxta á ríkisvíxlum. Það er því
ljóst að það eru að skapast ákveðn-
ar forsendur til þess að lækka
raunvextina. Ég tel reyndar að
Seðlabankinn geti notað aðferðir
sem menn hafa stundum verið
hræddir við að myndi ýta undir
þenslu, eins og að slaka á ákveðn-
um böndum í samskiptum við
bankana, til dæmis að því er varð-
ar refsivaxtastig, bindiskyldu og
lausafjárstöðu. Við þessar aðstæð-
ur tel ég óhætt að slaka þar aðeins
á, sem gæti leitt til þess að raun-
vextir lækki.“
Forsendur fyrir
raunvaxtalækkun
Forsætisráðherra sagði ljóst að
vaxtaskiptasamningurinn skipti
máli, eins og komið hefði á daginn
þegar lánskjaravísitalan fór hærra
upp en menn áttu von á. Þá hafi
vaxtaskiptasamningurinn haldið
vöxtum bankanna niðri. „Það eru
því forsendur fyrir því nú að raun-
vextir geti lækkað og áhugi minn
í þeim efnum er sá sami og Verka-
mannasambandsins. Við skulum
sjá hvort við getum ekki lagt fram
hugmyndir og greinargerðir, sem
þeir geta sætt sig við, innan þeirra
tímamarka sem VMSÍ tilgreindi í
samþykkt sinni,“ sagði Davíð.
Davíð var spurður hvort ríkis-
stjómin væri tilbúin til þess að
verða við þeirri kröfu VMSÍ að
falla frá hugmyndum um svonefnd
heilsukort: „Við lítum þannig á að
þar sé um þjónustugjöld að ræða,
en ekki skattheimtu. Það er rétt
að taka fram, þegar rætt er um
að ríkið hafi vanefnt það sem það
lagði til, til samningsgerðarinnar,
þá er það ekki rétt að um brigð
sé að ræða þegar ákveðið er að
hækka tryggingargjald til þess að
mæta lækkun á matarskatti. Því
við sögðum ætíð að við myndum
afla tekna og verkalýðshreyfingin
gæti skoðað þær tekjur sem við
myndum afla og lagt mat á þær.
En það voru engin loforð gefin í
því sambandi, en á hinn bóginn
gáfum við loforð varðandi fjár-
magn til atvinnuskapandi aðgerða.
Þar er ágreiningur á milli fjármála-
ráðuneytsins og Alþýðusambands-
ins og yfir þann ágreining þurfum
við að fara. Við höfum tíma, að
vísu ekki mjög langan, en við
munum nota tímann í næstu viku,
og gera það að forgangsverkefni
að reyna að stuðla að því að samn-
ingar haldist," sagði forsætisráð-
herra.
Davíð sagðist telja að svo miklir
hagsmunir væru í húfi fyrir verka-
lýðshreyfinguna að missa ekki nið-
ur þann samning sem í gildi er,
missa ekki af lækkun matarskatts-
ins og missa ekki launþegarhreyf-
inguna út í bullandi ófrið, „núna,
þegar við erum að mínu mati, að
fara í gegnum síðustu erfiðu dýf-
una. Atvinnuleysi mun því miður
vaxa nokkuð á þessum vetrarmán-
uðum, og það væri kynt afskaplega
undir því atvinnuleysisbáli, ef
samningar héldu ekki,“ sagði Dav-
íð Oddsson, forsætisráðherra.
Guðmundur Magnússon þjóðminjavörður
Viðhorf Steinininar
hluti af gamalli og
mikilvægri umræðu
VIÐHORF Steinunnar Kristjánsdóttur, ungs fornleifafræðings
frá Gautaborgarháskóla, til fornleifarannsókna hér á landi er
ekki nýtt heldur hluti af umræðu sem átt hefur sér stað lengi
og er mjög mikilvæg eftir því sem Guðmundur Magnússon
þjóðminjavörður segir. Hann fagnar þátttöku Steinunnar í
þessari umræðu en segist ekki hafa áhyggjur af stöðnuðum
vinnubrögðum á Þjóðminjasafninu. Steinunn segist í viðtali
síðastliðinn sunnudag telja íslenska fræðimenn of bundna af
rituðum heimildum og fasta í stöðnuðum rannsóknaraðferðum.
Guðmundur kvað ánægjulegt
að sjá ungt fólk sem væri að stíga
sín fyrstu spor á sviði fornleifa-
fræði og væri jafn gagnrýnið í
hugsun og Steinunn. Eflaust hefði
hún margt til síns máls. „En ég
held að ekki sé rétt að fjalla um
einstök fagleg eða fræðileg atriði
í máli hennar af þessu tilefni af
þeirri einföldu ástæðu að fréttak-
Iausur í dagblöðum eru, með fullri
virðingu fyrir þeim og mikilvægi
þeirra, ekki heppilegur vettvangur
þegar rifja þarf upp sögulegar
forsendur eða færa fram fræðileg-
an rökstuðning sem einhver veigur
er í,“ sagði Guðmundur.
Hann benti á að viðtalið við
Steinunni væri byggt á BA-ritgerð
hennar og sagði að meðal háskóla-
manna og fræðimanna væri yfir-
leitt litið á verkefni af því tagi sem
æfingar fyrir stærri og þyngri við-
fangsefni. „BA-ritgerðir eru auð-
vitað mikilvægar á ferli fólks sem
leggur á sig langa skólagöngu en
þær þykja kannski ekki sæta nein-
um sérstökum tíðindum og
kanfi'ski ástæðulaust að gera þær
að viðmiðunarpunkti í umfjöllun
um fræðileg álitaefni.
Á undanförnum árum hafa farið
fram mjög áhugaverðar umræður
meðal íslenskra fornleifafræðinga
um ýmsa þætti íslenskra fornleifa-
rannsókna, bæði fyrr á árum og
síðar og allt það sem nefnt er í
þessu viðtali, s.s. gagnrýnin á rit-
heimildirnar og kenningarnar um
þróun húsagerðar, hefur áður
komið fram í ræðu og riti hjá okk-
ar lærðustu fornleifafræðingum.
Ég nefni sem dæmi dr. Margréti
Hermanns Auðardóttur og dr. Vil-
hjálm Örn Vilhjálmsson, þau eru
bæði starfsmenn á Þjóðminjasafni,
og dr. Bjarna_ Einarsson, sem
starfar fyrir Árbæjarsafn. Mér
skilst reyndar að hann hafí verið
leiðbeinandi Steinunnar við rit-
gerðarsmíðina þarna úti þegar
hann var þar,“ sagði Guðmundur.
Aðspurður hvort tekið hefði ver-
ið mið af gagnrýni á borð við þá
sem Steinunn setur fram tók hann
fram að menn á Þjóðminjasafninu
væru löngu búnir að átta sig á
að fráleitt væri að binda sig of
mikið við ritaðar heimildir sem
ekki væru samtímaheimildir. Hann
sagðist telja að fornleifafræðingar
á safninu reyndu að vera nútíma-
legir og gagnrýnir í hugsun. „Ég
hef ekki áhyggjur af því að það
sé nokkur stöðnun á þeim vett-
vangi eða eigi eftir að verða í fram-
tíðinni.“