Morgunblaðið - 13.11.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1993
23
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
Eftirlaunakröfur á
Sambandið vart ann-
að en fræðileg stærð
Morgunblaðið/Kristinn
FRÁ stjórnarfundi Sambands íslenskra samvinnufélaga í fyrradag.
SKÝRING þess að 220 milljóna
króna eftirlaunaskuldbinding-
ar Sambandsins við 20 starfs-
menn hafa aldrei verið gjald-
færðar til bókar í reikningum
Sambandsins liggur líkast til i
því að viðmiðun hafi verið tekin
af því á þvaða hátt ríkisvaldið
bókfærir eftirlaunaskuldbind-
ingar sínar við yfirmenn og
stjórnendur opinberra stofnana
og ríkisfyrirtækja. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins
hafa slíkar skuldbindingar rík-
issjóðs ekki verið færðar til
gjalda og ekki heldur til skuld-
ar í ríkisreikningum. Skammt
mun einnig síðan farið var að
gjaldfæra eftirlaunaskuldbind-
ingar banka við bankastjórn-
endur.
Geir Geirsson, endurskoðandi
hjá Coopers & Lybrand hf., End-
urskoðunarmiðstöðinni, er endur-
skoðandi reikninga Sambandsins.
Geir segir að erlendis séu engar
algildar reglur um það hvernig
skuldbindingar sem þessar eru
færðar 'til bókar, ýmist séu þær
færðar upp eða ekki og það sé
frekar nýtilkomið að almennt séu
slíkar skuldbindingar færðar í
efnahagsreikningi. Hins vegar
hafi það þótt við hæfi að geta
slíkra skuldbindinga í skýringum,
hafi þær ekki verið færðar í
skuldahlið efnahagsreiknings.
Hann segir að mjög stutt sé síðan
að bandarísk fyrirtæki byijuðu á
að færa eftirlaunaskuldbindingar
í sína reikninga. Meðal annars
hafi það orðið fréttaefni fyrir
nokkrum árum þegar bandarísk
fyrirtæki, sem voru að hefja slíkar
færslur í sínum reikningum,
sýndu mjög slaka afkomu.
Skýringarnar einnig
sögulegar
Geir sagði að skýringar þess
að eftirlaunaskuldbindingar hefðu
ekki verið færðar til gjaida í reikn-
ingum Sambandsins væru m.a.
sögulegs eðlis: Hann sagði að hjá
ýmsum stofnunum og ríkisfyrir-
tækjum hefðu slíkar skuldbind-
ingar ekki verið færðar til skuldar
eða gjalda. „Líklega er enn ekki
búið að færa eftirlaunaskuldbind-
ingar hjá bönkunum að fullu til
bókar. Fyrir nokkrum árum var
þetta alls ekki fært hjá þeim, en
svo tóku þeir sig til og fæðru til
bókar smámsaman, ákveðnar pró-
sentur á ári,“ sagði Geir.
Geir sagði aðra skýringu vera
þá, að eftirlaunaskuldbindingar
væru mjög óvísar skuldbindingar,
sem væru reiknaðar út frá trygg-
ingafræðilegum forsendum.
„Skekkjur í þessu hafa mjög mik-
ið að segja, vegna þess að hópur-
inn er svo lítill," sagði Geir.
Greiðslurnar myndu dreifast
á hálfa öld
Sigurður Markússon, stjórnar-
formaður Sambandsins, ritaði í
mars á þessu ári greinargerð um
eftirlaunaskuldbindingar Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga,
og var hún birt hér í Morgunblað-
inu þann 25. mars. Þar sagði Sig-
urður m.a.: „Það er mikil aldurs-
dreifing á þeim 20 aðilum, sem
samningarnir ná til. Fimm hafa
náð eftirlaunaaldri; þar af eru
tveir látnir, en í samningunum eru
ákvæði um makalífeyri. Aðrir
fímm ná eftirlaunaaldri fyrir alda-
mótin, 10 frá 2004-2018, þar af
9 frá 2010-2018. Miðað við töflur
um aldurslíkur virðist mega gera
ráð fyrir að lífeyrisgreiðslur dreif-
ist á 48 ár...“ Eftirlaunasamning-
ar Sambandsins við framkvæmda-
stjóra fyrirtækisins voru gerðir
árið 1975 og þeir síðan endur-
skoðaðir árið 1981. Meðal þess
sem sú endurskoðun hafði í för
með sér, var að þeim var gert að
hætta störfum við 65 ára aldur,
og hefur sú regla haldist síðan.
Samkvæmt samningnum árið
1975 tók það 35 ár að vinna sér
full eftirlaun (75% launa) en sam-
kvæmt endurskoðuninni frá því
1981 styttist það í 15 ár að ná
fullum réttindum, og réttindin
voru einnig aukin að því leytinu
að hlutfall eftirlauna af launum
varð 90%.
Við gjaldþrot fá
eftirlaunakröfuhafar ekki
neitt
Færa má rök fyrir því að fyrr-
verandi framkvæmdastjórar og
forstjórar Sambandsins, sem eiga
220 milljóna króna eftirlaunakröf-
ur á Sambandið, stæðu sterkar
að vígi, ef skuldbindingarnar
hefðu verið gjaldfærðar í bókum
Sambandsins, verði endalok Sam-
bandsins þau að fyrirtækið verði
tekið til gjaldþrotaskipta. Þannig
hefði verið bókfærður sérstakur
sjóður, sem litið hefði verið á sem
tryggingu yfirmanna Sambands-
ins fyrir því að greiðsla yrði innt
af hendi. Raunar er það mat heim-
ildamanna, að ef Sambandið verð-
ur gjaldþrota, þá fái eftirlaunakr-
öfuhafar ekkert greitt upp í kröf-
ur sínar, þar sem slíkar skuldbind-
ingar Sambandsins verði flokkað-
ar með almennum kröfum, en
ekki forgangskröfum. Nái stjórn
Sambandsins nauðasamningum
við lánardrottna og eftirlaunakr-
öfuhafa, sem hún hyggst reyna
næstu tvær vikurnar, er líkast til
hið sama uppi á teningnum, þar
sem lánardrottnar munu tæpast
gefa það mikið eftir af kröfum
sínum, að umtalsverðar upphæðir
verði eftir til þess að greiða upp
í eftirlaunakröfurnar. Raunar má
þannig líta á að þessar 220 millj-
óna króna eftirlaunakröfur séu
ekkert annað en fræðileg stærð
fyrir kröfuhafana, sem aldrei eigi
eftir að verða að áþreifanlegum
peningaseðlum.
Samningar gerðir i
forstjóratíð Erlendar
Einarssonar
Eftirlaunakröfuhafar eiga mis-
jafnlega háar kröfur á Samband-
ið, samkvæmt upplýsingum mín-
um. Ekki tókst að afla upplýsinga
um nöfn allra kröfuhafanna, en
hér á eftir verða taldir þeir sem
upplýsingar fengust um: Erlendur
Einarsson, fyrrverandi forstjóri,
Guðjón B. Ólafsson forstjóri, Sig-
urður Markússon, fyrrverandi
framkvæmdastjóri (nú stjórnar-
formaður), Hjalti Pálsson, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri, Agnar
Tryggvason, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri, Axel Gíslason,
fyrrverandi framkvæmdastjóri
(nú forstjóri VÍS), Geir Magnús-
son, fyrrverandi framkvæmda-
stjóri (nú forstjóri Olíufélagsins),
Hjörtur Eiríksson, fyrrverandi
framkvæmdastjóri, Jón Þór Jó-
hannsson, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri, Kjartan P. Kjart-
ansson, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri, og makar tveggja
fyrrverandi framkvæmdastjóra
sem báðir eru látnir, en þeir hétu
Harry Frederiksen og Hjörtur
Hjartar.
Þegar ég reyndi að afla mér
upplýsinga um hver eða hveijir
úr stjórn Sambandsins hefðu bor-
ið ábyrgð á eftirlaunasamningun-
um á sínum tíma, hvort sem var
árið 1975 eða 1981, fengust ekki
mörg né merkileg svör. Einfald-
lega var sagt að samningarnir
hefðu komið frá stjórninni og vér-
ið undirritaðir af framkvæmda-
stjórunum. Ljóst er að samning-
arnir voru gerðir og endurskoðað-
ir í forstjóratíð Erlendar Einars-
sonar og stjórnarformennskutíð
Vals heitins Arnþórssonar. Fullyrt
er að samningarnir hafi verið
sniðnir eftir einhveijum fyrir-
myndum úr ríkiskerfinu.
Vertu með
-draumurinn gæti orðið að veruleika !
GRAFlSK HÖNNUN: MERKISMENN HF