Morgunblaðið - 08.01.1994, Qupperneq 22

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 1994
Reuter
Illviðri í Vestur-Evrópu
VÁLYND veður ganga nú yfir Vestur-Evrópu, úrhellisrigning, ofsarok ók útaf í hríðarbyl og fjöldi fólks var fluttur á brott frá suður-hluta Alp-
og byljir. Hafa að minnsta kosti sex manns látið lífið og tugir manna anna vegna flóðahættu. Segja veðurfræðingar að ekkert lát virðist á veðr-
flúið heimili sín vegna veðurofsans. Vatnsflaumur hreif tólf ára gamlan inu á næstu dögum. Myndin var tekin við Frönsku ríveruna en ölduhæð-
dreng með sér í suðaustur Frakklandi, maður lést í Lundúnum er hann in náði um 10-15 metrum þegar mest varð.
Leiðtogafundur Atlantshafsbandalagsins í Brussel í næstu viku
Róttækar breytingar gerðar
á hernaðaruppbyggingunni
Brussel. Reuter.
í RÁÐI er að leiðtogar Atlantshafsbandalagsins (NATO) samþykki
á fundi sínum I Brussel í næstu viku róttækar breytingar á hernaðar-
legri uppbyggingu bandalagsins til að auðvelda samvinnu þess við
Sameinuðu þjóðirnar og Vestur-Evrópusambandið, varnarbandalag
Evrópubandalagsríkja, vegna hugsanlegra átaka í framtíðinni í lík-
ingu við stríðið í Bosníu. Markmiðið er ennfremur að auka áhrif
Evrópuríkjanna í bandalaginu og spara fjármagn á tímum minnk-
andi útgjalda til varnarmála.
Forsetakosningarnar í Finnlandi
Ovænt fylgis-
aukning Rehn
Helsinki. Reuter.
FYLGI Elisabeth Rehn, varnarmálaráðherra Finnlands, í forseta-
kosningum þar í landi hefur aukist töluvert síðustu daga, samkvæmt
skoðanakönnun sem birtist í dagblaðinu Helsingin Sanonmtá fimmtu-
dag. Nýtur Rehn um 15% atkvæða en hafði liðlega 10% í könnun
sem gerð var nokkrum dögum áður. Kemur skyndileg fylgisaukning
Rehn nokkuð á óvart, þó fæstir telji hana eiga raunhæfa möguleika
á því að verða næsti forseti Finnlands.
22
Sakar-
uppgjöf til
bænda?
CARLOS Salinas de Gortari
Mexíkóforseti sagði í gær að
til greina
kæmi að veita
sumum upp-
reisnarmönn-
um úr röðum
fátækra Ma-
ya-indjána
sakaruppgjöf.
Enn er barist
í grennd við San Cristobal de
las Casas í suðurhluta landsins.
Yfirvöld hafa dreift teikningu
af meintum leiðtoga uppreisn-
armanna, Marcos.
Rændi syni
þrisvar
BRESKUR kaupsýslumaður,
Peter Malkin, hlaut í gær 18
mánaða fangelsi fyrir að ræna
12 ,ára .gömlum syni sínum í
þriðja sinn frá móðurinni sem
býr í Frakklandi. Drengurinn
vill fremur vera hjá föðurnum.
Verðfall í
Þýskalandi
HLUTABRÉF í þýsku málm-
iðnaðarsamsteypunni Metall-
gesellschaft AG féllu í verði um
25% í gær. Samsteypan á í
miklum fjárhagserfiðleikum,
einkum vegna verðfalls á málmi
í kjölfar offramboðs frá fyrrver-
andi kommúnistaríkjum. Nokk-
ur stærstu fyrirtæki Þýska-
lands, þ. á m. Deutsche Bank
og Daimler-Benz, eiga veruleg-
an hlut í samsteypunni.
Segir Gorb-
atsjov geð-
veikan
RÚSSNESKI þjóðernissinninn
Vladimír Zhírínovskíj, lýsti því
yfir í viðtali við B.Z. dagblaðið
í Berlín í gær að Míkhaíl Gorb-
atsjov, fyrrverandi Sovétleið-
togi, hefði tapað glórunni, þeg-
ar borin voru undir hann þau
ummæli Gorbatsjovs að KGB
hefði mögulega kostað stjórn-
málabaráttu Zhírínovskíj.
Sagði hann leiðtogann fyrrver-
andi öfundsjúkan þar sem hann
hefði sjálfur eyðilagt flokk sinn
og Sovétríkin. Þá sagði Zhír-
inovskíj að Clinton væri hrædd-
ur við að hitta sig og sagði
hann vera til skammar.
Borgir
á uppleið
EFTIR meira en tíu ára fjár-
hagsvanda bendir allt til þess
að bandarískar borgir séu
margar að rétta úr kútnum,
segir í árlegri skýrslu svonefnds
Þjóðarsambands borganna.
Forseti sambandsins kvartaði
þó undan því að alríkisstjómin
í Washington legði oft fram
kröfur um ýmsar úrbætur, t.d.
í umhverfismálum, án þess að
veita fé til framkvæmdanna.
Kólesteról léleg
vísbending?
BRESK-bandarísk rannsókn
bendir til þess að kannanir á
magni kólesteróls í blóði gefi
ekki áreiðanlegar vísbendingar
um hættunna á hjartasjúkdóm-
um. 12 ára rannsóknir í Bret-
landi sýndu að mælingamr
dugðu ekki til að sjá fyrir alvar-
leg áföll sem ollu dauða sjúkl-
inganna. Mælingamar gætu
jafnvel gefið fólki falska örygg-
iskennd, sagði í grein lækna-
tímaritsins Lancet.
Elisabeth Rehn er 58 ára gömul
og frambjóðandi Sænska þjóðar-
flokksins. Nálgast fylgi hennar nú
fylgi keppinautanna, sem hafa haft
forystu í kosningunum: jafnaðar-
mannsins Martti Ahtisaari sem hefur
um 24% fylgi, miðflokksmannsins
Paavo Vayrynen, sem hefur um 19%
fylgi, og hægriflokksmannsins Ra-
imo Ilaskivi, sem hefur um 16% fylgi.
Stjórnmálaskýrendur segja fylg-
ismenn Rehn vera að stómm hluta
til ungt fólk, sem óvíst sé hvort kjósi.
Kosningamar einkennist af mikilli
óvissu og margir telji Rehn skera
sig úr hópi einsleitra frambjóðenda.
Hún hljóti mikið fylgi meðal kvenna,
hafí verið áberandi í embætti og
njóti virðingar meðal embættis-
manna. Þá er það talið koma vamar-
málaráðherranum til góða að utan-
ríkismál, ekki síst samskiptin við
Rússa, eru eitt meginviðfangsefni
Finnlandsforseta.
Ekki er talið að neinn einn fram-
bjóðandi hljóti 50% fylgi í fyrri um-
ferð kosninganna, sem fram fara
16. janúar.
Embættismenn í höfuðstöðvum
NATO í Brussel segja að áætlunin
um hernaðarlega endurskipulagn-
ingu bandalagsins marki tímamót
og geti stuðlað að lausn langvar-
andi deilu innan þess um valdajafn-
vægið milli Bandaríkjamanna og
Evrópuríkjanna. Gert er ráð fyrir
að Evrópuríkin geti gripið til hern-
aðaraðgerða án þátttöku Banda-
ríkjamanna þegar upp koma mál
sem þeir vilja ekki skipta sér af.
Bandaríkjamenn áttu framkvæð-
ið að áætluninni, sem felur meðal
annars í sér að komið verður á fót
fjölþjóðlegum stjórnstöðvum innan
NATO sem hægt verður að lána
öðrum bandalögum og nota til ann-
arra verkefna en þeirra sem snerta
beint varnir aðildarríkja NATO.
Deilan um hvernig bregðast ætti
við stríðinu í Bosníu, fækkun
bandarískra hermanna í Evrópu,
aukin pólitísk áhrif Evrópubanda-
lagsins og vilji NATO til að taka
að sér fleiri verkefni, svo sem friðar-
gæslu, kölluðu á slíka breytingu.
í kalda stríðinu miðaðist hernað-
arleg uppbygging NATO við hugs-
anlega árás Varsjárbandalagsins og
nú um stundir er afar ólíklegt að
ráðist verði á NATO-ríkin. Þótt
hermönnum NATO hafi verið fækk-
að veralega frá því kalda stríðinu
lauk hafa til þessa litlar breytingar
verið gerðar á hernaðaruppbygg-
ingunni til að gera bandalaginu
kleift að grípa til hernaðaraðgerða
utan aðildarríkjanna á tímum þjóð-
ernisólgu í grannríkjunum í austri.
Áætlunin á að ráða bót á þessu,
en þar er gert ráð fyrir sérstökum
„viðbragðssveitum", sem hafa yfir
að ráða öllum tækjum og mannafla
til að grípa til hernaðaraðgerða á
lofti, láði og legi. Þannig verður
hægt að senda hersveitir á átaka-
svæði utan aðildarríkja bandalags-
ins en halda um leið hernaðarlegri
uppbyggingu NATO til að veija
aðildamkin ef þörf krefur í framtíð-
inni.
Skapist hættuástand í Evrópu og
NATO vilji ekki skerast í leikinn
getur Vestur-Evrópusambandið
fengið eina eða fleiri af „viðbragðs-
sveitunum" að láni. Évrópuríkin
myndu síðan setja sveitirnar undir
stjórn einnar af stjórnstöðvunum.
Ennfremur er gert ráð fyrir að leið-
togarnir ákveði að heimila NATO
að lána Vestur-Evrópusambandinu
mikilvæg flutningatæki.
Þetta era mikilvægar breytingar
af tveimur ástæðum. í fyrsta lagi
hafa Evrópuríkin ekki ein og sér
þá hernaðarlegu uppbyggingu sem
nauðsynleg er til viðamikilla hern-
aðaraðgerða. Þau geta nú notfært
sér eignir NATO ef bandalagið, eða
Bandaríkin og Kanada, heimilar
það.
I öðru lagi minnkar þetta hætt-
una á of mikilli samkeppni milli
NATO og Vestur-Evrópusambands-
ins. Stjórnarerindrekar í Brussel
segja að á tímum minnkandi út-
gjalda til varnarmála sé einfaldlega
ekki hægt að halda úti tveimur
varnarbandalögum.
Ennfremur verður hægt að setja
„viðbragðssveitirnar" undir stjórn
Sameinuðu þjóðanna og minnka
þann mikla kostnað sem samtökin
hafa haft af friðargæslu sinni. Það
myndi einnig auðvelda samhæfingu
NATO og Sameinuðu þjóðanna, því
mismunandi hlutverk þeirra og
verkefni hafa valdið talsverðum
ruglingi í Bosníu.