Morgunblaðið - 25.01.1994, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JANUAR 1994
17
Um tekjumisræmi og
pólitíska spillingu
eftir EggertHaukdal
Það er athyglisvert, að skatta-
lagabreytingar, sem leitt hafa til
tekjumisræmis og ójöfnuðar, hafa
verið gerðar af flokki jafnaðar-
manna. Meðan Jón Baldvin Hanni-
balsson var fjármálaráðherra, var á
lagður svonefndur matarskattur,
sem rýrði kjör lágtekjufólks veru-
lega. Styr hefir staðið um þennan
skatt síðustu mánuði þegar reynt
var áð lækka hann að kröfu laun-
þegasamtakanna. Helzti andstæð-
ingur þess var sami Jón Baldvin
Hannibalsson. Lækkunin náði þó
fram að ganga. Við eigum langt í
land, því að virðisaukaskattur á
matvörur er 14% hérlendis, en 5%
í EB-löndum, sem við skiptum aðal-
lega við.
í Kanada og Bandaríkjunum er
sá háttur á hafður, að söluskattur,
sem er sambærilegur virðisauka-
skatti, er látinn haldast á matvör-
um, en endurgreiddur lágtekjufólki.
Það byggist á því, að fjölskylduút-
gjöld til matvörukaupa aukast að
upphæð með hækkandi tekjum, en
minnka sem hlutfall tekna. Slíkt
kerfi sparar ríkissjóði miklar fjár-
hæðir og vissulega var unnt að taka
það upp hérlendis gagnvart virðis-
aukaskattinum.
Annað afrek Jóns Baldvins
Hannibalssonar, meðan hann var
fjármálaráðherra, var að afnema
stighækkun tekjuskattsins. Þannig
greiðir lágtekjumaður sömu pró-
• sentu á skattskyldar tekjur og há-
tekjumaðurinn, sem hefir allt að
tíföld laun eða meira. Þetta er slíkt
ranglæti að ekki er búandi við það.
Síðan þessi háttur var upp tekinn,
er illmögulegt að ná inn skatttekj-
um fyrir ríkissjóð, sem gera mögu-
legt að afgreiða fjárlög hallalaus.
Skattfrelsi fjármagnstekna eyk-
ur á þann vanda. Þar eru kratar
harðastir í afstöðunni að breyta
ekki um stefnu. Þeir segja, að menn
hætti að spara eða komi fé sinu
úr landi, ef fjármagnstekjur eru
skattlagðar eins og aðrar tekjur.
Engin ástæða er þó til að ætla að
spariíjáreigendur sætti sig ekki við
að greiða sinn hluta tekna til samfé-
lagsins eins og t.d. launþegar.
Sannleikurinn er sá, að flokkur
jafnaðarmanna er orðinn fulltrúi
svartasta afturhalds á íslandi. Síð-
asta iðja hans hefur verið að rífa
niður velferðarkerfið sem fyrri leið-
togar flokksins byggðu upp. Per-
sónulegt kaþpsmál Jóns Baldvins
er að kollsteypa íslenzkum landbún-
aði með innflutningi niðurgreiddra
búvara frá EB-löndum á sama tíma
og Bretar stofna fiskimiðunum, og
þar með sjávarútvegi, í hættu með
kjarnorkuúrgangi. Fylgið hrynur af
krötum.
Það er óveijandi að afgreiða fjár-
lög ár eftir ár með milljarða króna
halla, þegar skuldasúpa ríkisins er
orðin slík sem raun ber vitni. Er-
lendar skuldir á einstakling, liðlega
ein milljón kr. á hvert mannsbarn
í landinu, eru hinar hæztu í heimi,
enda þótt hlutfallið sé ekki eins
slæmt, ef miðað er við þjóðartekjur
eða útflutning.
Til þess að unnt sé að snúa dæm-
„Við verðum að stöðva
sóun á opinberu fé og
pólitíska spillingu.“
inu við, byija að greiða niður skuld-
ir í stað þess að auka við þær, þarf
að gera þrennt, sem nefnt hefur
verið: 1) Taka upp tekjutengdan
afslátt virðisaukaskatts, 2) koma á
stighækkun tekjuskattsins með
tveim nýjum þrepum og 3) skatt-
leggja fjármagnstekjur. Meira þarf
til. Við verðum að gera gangskör
að því að uppræta skattsvik í land-
inu, sem nema um ellefu milljörðum
króna skv. nýlegri könnun opin-
berra aðila. Það er nokkru hærri
fjárhæð en allur fjárlagahallinn í
ár. Það var meira en lítið hæpið
að afnema aðstöðugjaldið meðan
skattsvik eru slík. Enginn heiður
er það fyrir fjármálaráðherra, hver
Eggert Haukdal
sem hann er, að lýsa því yfir að
skattar hafi ekki verið hækkaðir,
ef tekjutapið er jafnað með auknum
lánum.
Raunar þarf enn stærra átak til
að rétta við fjárhag ríkissjóðs. Við
verðum að stöðva sóun á opinberu
fé og pólitíska spillingu. Það er .t.d.
hin mesta óráðsía að hafa þijá
bankastjóra yfir hveijum þriggja
ríkisbankanna og á árslaunum sem
nema 10-11 milljónum króna, með-
an launþegar almennt hafa minna
en eina milljón króna. Þó væri það
sök sér að hafa þijá, ef laun og
fríðindi væru færð til eðlilegs horfs.
Þrefaldur launamismunur er af vitr-
um mönnum talinn algert hámark
í siðuðu þjóðfélagi, að því gefnu að
lægstu iaun hækki upp í að verða
mannsæmandi. Þessir bankastjórar
og raunar fleiri embættismenn,
hafa margháttuð fríðindi, jafnvel
skattfijáls, og þeir stunda auka-
störf, sem gera þeim erfitt að rækja
aðalstarfið sem skyldi. Það var von
margra íslendinga að bruðl af þessu
tagi endaði með brottför Jóhannes-
ar Nordals úr stöðu seðlabanka-
stjóra. Arðurinn af rekstri bankans
væri betur kominn í tómum fjár-
hirzlum ríkissjóðs.
Stjórnvöld eru líka ámælisverð.
Ferða-, bifreiða- og dagpeninga-
kostnaður er óhæfilegur, ef allt er
reiknað sem skyldi. Einnig hann
nálgast fjárlagahallann. Eftirlauna-
greiðslur til sumra embættismanna
eru ekki í neinu samræmi við slíkar
greiðslur til annarra þjóðfélags-
þegna. Slíkt er erfitt að réttlæta á
tímum atvinnuleysis og skorts.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
AF FARAÐLINGUM
eftir Halldór
Guðmundsson
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra sendir mér tóninn í
nýju vikublaði, Eintaki, síðastliðinn
fimmtudag, í tilefni greinar sem ég
skrifaði nýlega í Morgunblaðið.
Greinin var skrifuð vegna þess að
mér blöskraði barátta íslenskra
stjórnvalda gegn því að Bandaríkja-
her dragi eitthvað úr umsvifum sín-
um hér á landi, og taldi hana snú-
ast um peninga en ekki öryggishags-
muni. Þetta sjónarmið er sjálfsagt
að ræða, en utanríkisráðherra víkur
hvergi að því í grein sinni.
Hins vegar dregur hann upp úr
hatti sínum Hitler, Stalín, Hamsun,
Halldór Laxness, útrýmingarbúðirn-
ar, og einhvetja allsheijar hreyfingu
Rauðra penna og Máls og menning-
ar, en félagsmenn hennar „hæddu
og smánuðu ærlega stjórnmála-
menn, sem höfðu þá einu hugsjón
að bæta hversdagsleg lífsskilyrði
fólks“. Manni skilst að þessir menn
hafi svo bitið höfuðið af skömminni
með því að „hafa aldrei sýnt þá lág-
marks mannasiði að biðjast afsökun-
ar“. Þeir lofsungu lygina og rétt-
lættu ranglætið, og Jón segir í lok
greinar sinnar: „Og enn er Halldór
(þ.e. undirritaður) að í nafni Máls
og menningar."
Þetta er raunalegur samsetning-
ur: Mér er ljóst að ég er í vonda lið-
inu með Hamsun, Stalín, Hitler og
Halldóri Laxness, en þessir ærlegu
stjórnmálamenn sem báru hag fólks
fyrir bijósti, fyrirgefðu ég spyiji,
Jón, ert þú þá einn af þeim? Og
hvaða afsökunartal er þetta? Mér
er hvorki heimilt né skylt að biðjast
afsökunar á gerðum Kristins E.
Andréssonar, ef átt er við það, og
hvern ætti ég þá að biðja afsökunar
- Jón Baldvin? Ólíkt utanríkisráð-
herra hef ég ekki einu sinni aldur
til að hafa nokkurn tímann verið
samflokksmaður stofnanda Rauðra
penna. Ég hef aldrei hyllst hvorki
að nasisma né stalínisma (ekki held-
ur á vinstri róttækum námsárum
mínum). Tengsl Máls og menningar
„Ólíkt utanríkisráð-
herra hef ég ekki einu
sinni aldur til að hafa
nokkurn tímann verið
samflokksmaður stofn-
anda Rauðra penna.“
við stjórnmálaflokka voru rofnuð
fyrir mína daga: MM er bókaútgáfa
og ekki stjórnmálafélag, og þótt
Morgunblaðið hafi þann sið að láta
starfsheiti fylgja greinum manna,
hefur enginn heimild til að skrifa
pólitískar greinar „í nafni Máls og
menningar", einsog Jón Baldvin hef-
ur kannski frétt hjá aðstoðarmanni
sínum, stjórnarformanni MM.
En auðvitað kemur þetta málinu
ekkert við; utanríkisráðherra veit
betur en svo. Sannleikurinn er sá
að mér, líkt og mörgum öðrum ís-
lendingum, finnast niðurskurðar-
hugmyndir Bandaríkjahers hér á
landi ósköp eðlilegar, og mér leiðist
Hollur er heimafenginn baggi
eftir Axel
Eiríksson
Það hefur löngum verið lenska
hér á landi að telja útlenda vöru
fýsilegri en innlenda. Ég hef oft
velt skýringunni fyrir mér og helst
komist að þeirri niðurstöðu að
ástæðan sé að hluta til sögulegs
eðlis vegna langvarandi vörusveltis
í gegnum aldirnar. Vegna einokun-
ar, hafta og tollamúra var illmögu-
legt að verða sér úti um iðnvarn-
ing. í byijun aldarinnar, þegar ís-
lenskur iðnaður var að stíga sín
fyrstu spor, voru miklir erfíðleikar
með aðföng, bæði vélar og efni til
framleiðslunnar. Á sama tíma er
eins og fest hafi í huga almennings
sú mynd af íslenskum iðnvarningi
að hann væri einungis til að koma
í staðinn fyrir erlendan sem ekki
væri hægt að verða sér úti um þá
stundina.
íslenskur iðnaður á sér stutta
sögu samanborið við iðnað ná-
grannalandanna, s.s. Danmerkur
og Þýskalands. Þar er löng hefð
fyrir iðnaði og handverki en ekki
síður sterk hefð fyrir því að kaupa
innlenda vöru umfram erlenda.
Dæmin sanna að öflugur heima-
markaður er forsenda þess að fyrir-
tæki/iðnaður nái að vaxa og dafna
og nauðsynleg forsenda þeim inn-
„Gera má ráð fyrir að
hver fimm ný störf í
iðnaði skapi um það bil
tvö störf í þjónustu“
lendu iðnfyrirtækjum sem hyggja á
útflutning. Með bættum samskipt-
um, vélakosti og ekki síst fjölbreytt-
ari menntun starfsmanna hafa iðn-
fyrirtæki náð að bæta svo stöðu
sína að þau eru fullkomlega sam-
keppnisfær þegar gæði eru annars
vegar og hins vegar í flestum tilfell-
um þegar um verð er að ræða, það
er að segja ef keppt er á jafnréttis-
grundvelli. Minnkandi sjófang og
aukinn tekjumissir kalla á nýjar
tekjuöflunarleiðir og atvinnuskap-
andi aðgerðir.
Nú þegar við íslendingar sjáum
fram á viðvarandi atvinnuleysi með
allri þeirri mannlegu niðurlægingu
og þeim fjárhagslegu erfiðleikum
sem af því leiðir er mikilvægt að
lyfta íslenskri iðnframleiðslu á þann
stall sem henni ber, okkur öllum til
hagsbóta.
Gera má ráð fyrir að hver fimm
ný störf í iðnaði skapi um það bil
tvö störf í þjónustu. Framleiðsla,
nýsmíði, viðhald og þjónusta er sá
jarðvegur sem þarf til að skapa ný
störf. Samtök iðnaðarins hafa bent
aðaltískuflík unglinga útlend dún-
úlpa, en í dag hefur útigalli hannað-
ur og saumaður á íslandi „trónað
á toppnum" sem útiflik númer eitt.
Gaman er að unga fólkið er leið-
andi í að nota íslenska iðnaðarvöru.
Það lít ég á sem teikn um breytt
og jákvætt viðhorf. Ég er viss um
að þeir 60 til 70 starfsmenn sem
hafa vinnu við að sauma þessa
galla hjá Max og 66°N eru mér
sammála og taka undir að hollur
er heimafenginn baggi.
Höfundur er úrsmiður og tekur
þátt í prófkjöri SjAlfstæðisflokks
vegna borgarstjómarkosninga.
Halldór Guðmundsson
rislítil barátta íslenskra stjórnvalda
fyrir' þvi að láta bandaríska skatt-
greiðendur halda hér uppi millilanda-
flugvelli, björgunarsveitum og at-
vinnulífí á Suðurnesjum. Jón Baldvin
verður að vera maður til að taka
þeirri gagnrýni án þess að grýta
málshefjendur með Hitler, Stalín og
útrýmingarbúðunum.
Utanríkisráðherra okkar lætur sér
sæma í sömu grein að kalla Halldór
Laxness „dómgreindarlausan fáráð-
ling í pólitískri hugsun". (Það er
munur að hafa dómgreind; geta t.d.
líkt illræmdum einræðisherra við
Jónas frá Hriflu. Hér nýtur Jón þess
að Halldór hefur lagt frá sér stíl-
vopnið.) Og lætur þess að auki getið
að myndin af Halldóri Laxness muni
,enn hanga uppi í skrifstofu minni á
meðan „Norðmenn" hafi „tekið ofan
myndina af Hamsun". Ég vona svo
sannarlega að það verði seint svo
komið fyrir íslenskri bókaútgáfu, að
þar verði teknar niður myndir af
„dómgreindarlausum fáráðlingum“
á borð við Halldór Laxness, og sett-
ar upp myndir af „ærlegum stjórn-
málamönnum“ af þessari gerð.
Höfundur er i itgáfustjóri.
Axel Eiríksson
á að fram til ársins 2000 fjölgi at-
vinnufærum mönnum um 20.000
og er helst að iðnaður og þjónusta
geti tekið við þeirri íjölgun. Hægt
er að bæta rekstrarumhverfi fyrir-
tækja með réttum aðgerðum stjórn-
valda, en ef til vill er jákvætt hugar-
far almennings það sem skiptir ís-
lenskan iðnað mestu máli.
Fyrir um það bil 7 árum var
PROFKJOR SJALFSTÆÐISMANNA
Upplýsingaskrifstofa
Björgólfs Guðmundssonar
Vatnagörðum 28
S 88 30 44 *88 30 45
Opið 13 - 22. Allir velkomnir!