Morgunblaðið - 03.02.1994, Blaðsíða 33

I
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1994
33
Upptaka á
J eftir Gunnlaug
Þórðarson
I
Að undanförnu hafa birst marg-
Iar greinar um sölu á SR-mjöli hf.
vegna þess hvernig að sölunni hef-
ur verið staðið. Það er von að fjöl-
miðlar láti þetta mál til sín taka,
því hér er um eitt stærsta ríkisfyrir-
tækið að tefla. Athyglisverðustu
greinarnar eru: „Eignir þínar gefn-
ar“, DV. 4.1.’94, Jónas Kristjáns-
son ritstj., „Guðlast að ríkið eigi
skuldlausa eign“, Tíminn, 5.1.’94,
„Greingr. sjávarútvrn." Tíminn,
7.1.’94, „Fáein orð um sölu SR-
mjöls", Hreinn Loftsson, Mbl.
8.1.’94, „Rétt skal vera rétt“, Sig.
G. Guðjónsson og Símon Kjærne-
sted, Mbl. 8.1.’94 og „Ríkið seldi
réttum manni“, DV. 11.1.’94.
Þungar sakir
Greinar þessar skiptast í tvö
hom. Annars vegar, að sala SR-
j mjöls hf. hafi ekki verið með þeim
hætti, sem vera bar og að söluverð-
ið hafi verið of lágt. Þannig segir
I í grein Jónasar Kristjánssonar rit-
stjóra: „Hver einasta málsgrein í
alþjóðlegum stöðlum útboða var
brotin, þegar einkavina-væðingar-
nefnd ríkisstjómarinnar lét bjóða
út SR-mjöl.“
Síðar í sömu grein: „Afleiðing
vinnubragðanna er, að skattgreið-
endur tapa tugum milljóna, er
renna í greipar þeim, sem er þókn-
„Á það má benda að nú
stendur til að reisa
fiskimjölsverksmiðju í
Helguvík og er áætlað
að hún kosti um kr. 700
milljónir, en hin selda
eign á vel viðhaldnar
voldugar verksmiðjur á
fimm stöðum á landinu.
Söluverð hlutafjár SR-
mjöls er kr. 725 milljón-
ir.“
anlegir hinum opinberu aðilum, er
stóðu að útboðinu.“
Í lok greinarinnar segir: „í máli
þessu sker í augu, að ráðherrar,
ráðgjafar og bankamenn hafa ekki
fyrir neinum frambærilegum rök-
stuðningi fyrir framgöngu sinni.
Þeir fullyrða bara í síbylju, að allt
tal um röng og spillt vinnubrögð
sé á misskilningi byggt, án þess
að rökstyðja þá skoðun nánar.“
Þetta eru harðar aðfinnslur, sem
ekki verður séð að tekist hafi að
hrekja, hvorki með yfírlýsingu sjáv-
arútvegsráðuneytisins né skrifum
Hreins Loftssonar.
Mikilvægt fordæmi
Það sem er alvarlegast við þetta
mál er að hér er um almannafé að
almannafé
ræða og sölu á hlutafé, en salan
getur haft fordæmisgildi. Við at-
hugun á meðferð málsins fyrir Al-
þingi, kemur í ljós að bæði þótti
æskilegt að hlutafé dreifðist sem
mest og lenti síður í höndum fárra.
Sama skoðun kemur fram í grg.
ráðuneytisins. Manni verður því
spurn hvers vegna ríkiseignin var
eigi gerð að almenningshlutafélagi
eða a.m.k. sett ákvæði um að eng-
inn hluthafi færi með meira en t.d.
4% atkv.. Þá kom líka fram að
æskilegt væri að hagsmunir starfs-
manna yrðu tryggðir á fleiri en
einn hátt. Slíkt hefði mátt lögbinda
með rétti starfsfólks, sem starfað
hefði einhvern tíma hjá fyrirtækinu
til að eignast 5-10% hlutafjárins.
Ákveða hefði þurft með lögum
hvernig hlutafé yrði selt. Á Alþingi
kom fram að æskilegt væri að fara
hægt í sakimar. Mörg önnur atriði
mætti benda á, sem hefðu getað
orðið til bóta.
Óþolandi óðagot
Versta við framkvæmd málsins
er það fljótræði, sem einkennir sölu
hlutafjárins. Undirritaður hefur
rætt við ýmsa útgerðarmenn, sem
allir ljúka upp einum munni að það
hafi verið röng ákvörðun að selja
hlutaféð nú. Ábyrgir aðilar hafa
bent á að fyrirtækið hafi verið rek-
ið með hagnaði sl. ár og að miklar
líkur séu að svo verði næstu ár
þannig að hlutafé þess hækki óhjá-
kvæmilega mjög í verði á næstu
Gunnlaugur Þórðarson
árum. Þessir menn eru almennt á
þeirri skoðun í dag sé fyrirtækið
að nettó vermæti um 2,5 milljarð-
ar. Tveir og hálfur milljarður er
svipuð tala og eigið fé SR í októ-
ber 1993 að viðbættum uppsöfnuð-
um afskriftum. Þá megi reikna með
skattafrádrætti vegna afskrifta af
hækkuðu eignamati á sl. ári, sem
einkaaðili getur nýtt sér. Auðvitað
á fyrirtækið „good-will“, sem meta
mætti til frekari söluverðshækkun-
ar.
Á það má benda að nú stendur
til að reisa fiskimjölsverksmiðju í
Helguvík og er áætlað að hún kosti
um kr. 700 milljónir, en hin selda
eign á vel viðhaldnar voldugar
verksmiðjur á fimm stöðum á land-
inu. Söluverð hlutafjár SR-mjöls.
er kr. 725 milljónir.
Eins og málið horfir við var allra
hluta vegna rétt að fresta sölu
hlutafjárins, en lögbinda söluað-
ferðina nákvæmlega og miða við
að selja ekki meira en 25% hluta-
fjár á ári. Sala nú er „upptaka á
almannafé", eins og ritstjórinn seg-
ir.
Mér er óskiljanlegt hvað ráð-
herra getur séð mæla með því að
hraða sölu þessa merka fyrirtækis,
sem staðið hefur af sér aflabresti
í áratug, en haldið á sinn hátt lífi í
5 byggðum landsins. Einkavæðing
einkavæðingar vegna er hættuleg
stefna, ekki síst á kostnað almenn-
ings.
Mér er ómögulegt að stilla mig
um, að rifja upp orð _mín, þegar
ég skrifaði gegn sölu Utvegsbank-
ans hf., sem allir vita að var seldur
á of vægu verði til tjóns fyrir ríkis-
sjóð, sjá Mbl. 30. jan. 1987: „Þolir
íslenska þjóðin ánnað bankamorð?"
Einnig aðvaranir mínar við að ætla
að selja Búnaðarbankann, því nú
sýndi sig t.d. að Búnaðarbankinn
hugðist veita fyrirgreiðslu öðrum
aðilanum, sem hugðist kaupa SR-
mjöl, sjá „Bankar og fólk“, Mbl.
18. apríl 1991. Segja má að um-
rætt mál sanni að það er fjörráð
við almenning að ætla að selja
Búnaðarbankann yfirleitt og að
selja SR-mjöl nú.
Höfundur er
hæstaréttarlöfrmnður.
Sýknuð af
ákærum
umtrygg-
1 ingasvik
Sambýlisfólk á sjötugsaldri
hefur verið sýknað í Héraðs-
dómi Reykjavíkur af ákærum
um að hafa með sviksamlegum
hætti haft tæplega 700 þúsund
krónur af Tryggingastofnun
ríkisins sem konan fékk greidd-
ar með tekjutryggingu og heim-
ilisuppbót á tímabilinu maí 1991
til janúar 1993 með því að leyna
sambúð sem þau hafi verið í
þrátt fyrir lögskilnað.
| Fólkið neitaði sakargiftum og
® sögðust þau ekki- hafa búið saman
eftir skilnað árið 1979 en að mað-
i urinn hafi verið á hrakhólum og
hafí fengið að gista á heimili fyrr-
um eiginkonu sinnar við og við.
| Sem vitni var leitt fyrir dóminn
fólk sem bjó í fjölbýlishúsinu þar
sem konan var skráð til heimilis
eftir maí 1991 og kom fram í fram-
burði þeirra að sést hefði marg-
sinnis til mannsins í húsinu og
hefði ekki borið á öðru en að hann
hefði þar fasta búsetu.
í niðurstöðum dómsins segir að
sannað sé að fólkið hafi verið í
sambúð á þeim tíma sem ákæran
taki til, en samkvæmt lögum sem
giltu til 1. janúar 1993 hafi ógift
sambúðarfólk átt sama rétt og
hjón til bóta ef sambúðin hafi var-
að í tvö ár. Þegar haft sé í huga
að sambúð fólksins hafði ekki var-
að í tvö ár og böm þeirra voru
komin af framfærslualdri þegar
| þau tóku upp sambúð aftur sé
ekki unnt að líta svo á að þau
hafi sviksamlega haft af Trygg-
| ingastofnun þá peninga sem um
var að ræða í málinu; því beri að
sýkna þau. Sakarkostnað, þar á
meðal málsvarnarlaun Jóns Odds-
sonar hrl., veijanda fólksins, verð-
-| ur að greiða úr ríkissjóði.
Við bjóðum nú takmarkað magn þriggja
gerða BLOMBERG kæli- og frystiskápa
með sérstökum afmælisafslætti:
Gerð KFS 243. Kælir: 200 lítrar. Frystir: 50 lítrar.
Mál: H 1440/ B 540/ D 600 mm.
Verðáður kr. 51.900.
Verð nú aðeins
43.225
stgr.

l r
PTTTTTTTT íTTTÍTTTI

Gerð KFS 270: Kælir: 194 lítrar. Frystir: 76 lítrar.
Mál: H 1440/ B 595/ D 600 mm.
Verð áður kr. 62.900.
Verð nú aðeins
49.300
stgr. n
' —
T Gerð KFS 315. Kælir: 238 lítrar. Frystir: 76 lítrar. Mál: H 1640/ B 595/ D 600 mm.
“cn Verð áður kr. 69.900. Verð nú aðeins
kr.54.055s.gr
Þetta eru úrvalsskápar á einstöku verði! BLOMBERG
A.G. í Þýskalandi hefur margsinnis fengið verðlaun fyrir
framúrskarandi glæsilega og hugvitsamlega hönnun.
gggg Einar
mm m Farestveit & Co. hf.
Borgartúni 28 622901 og 622900