Morgunblaðið - 04.03.1994, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. MARZ 1994
Signý og Þóra Fríða Sæmundsdætur.
Signý Sæmundsdóttir
og Þóra Fríða á
Háskólatónleikum
Tónlist____________
Ragnar Björnsson
Á hádegistónleikum í Norræna
húsinu sl. miðvikudag gat að
heyra söngva sem sjaldan eða
aldrei hafa heyrst hérlendis fyrr
en nú. Signý á lof skilið fyrir það
framtak. Aðeins fáir söngvarar
geta leyft sér að koma með algjör-
lega óþekkta efnisskrá, þar sem
ekki einu sinni eitt lag er kunnug-
legt, en Signý er búin að festa
sig svo í sessi fyrir listrænan
flutning, að hún getur leyft sér
dirfskuna. Hans Pfitzner, tón-
smíðakennari, píanóleikari, leik-
stjóri, hljómsveitarstjóri víða í
Evrópu, mikilvirkt tónskáld, hvílir
nú í heiðursgrafreit í Vínarborg,
dáinn um miðja tuttugustu öldina,
átti fyrstu fjögur lögin á efnis-
skránni. Hér mun hafa verið um
lagagerð að ræða frá námsárum
Pfitzners og báru lögin merki
þess, hljómagangur og upplausnir
einhvern veginn hugmyndasnauð-
ar og lítið spennandi og gátu flytj-
endur litlu þar um bætt. Alma
Mahler, sú um margt umtalaða
dama og um tíma eiginkona Gu-
stafs Mahlers, var aftur á móti
spennandi að kynnast í lögunum
hennar fjórum, Die stille Stadt,
Laue Sommernacht, Bei dir ist es
traut og Ich wandle unter Blum-
en. Fróðlegt væri að vita ástæðu
þess að eiginmaður hennar, G.
Mahler, skyldi banna henni að
skrifa músík, aðra en þá sem
hann lét hana afrita eftir hann
sjálfan, en lögin fjögur eru sterk-
ir persónulegir einstaklingar, að
vísu með nokkur einkenni frá öðr-
um tónhöfundum, en góð tónskáld
losna aldrei við einhver slík ein-
kenni. En þar hafa auðsjáanlega
miklir hæfileikar verið lamdir nið-
ur. Þær systur Signý og Fríða
luku hálftímanum með þrem lög-
um eftir Joseph Marx, dáinn 1964v
Undirritaður þekkir ekki þennan
höfund, en hér var um ágætlega
gerð þrjú lög að ræða, sem alls
ekki voru auðveld í flutningi fyrir
söngvarann. Signý Sæmundsdótt-
ir, söngkona, eins og hún titlar
sig í efnisskrá, er löngu búin að
sanna sitt ágæti. Þó verður söngv-
ari með stóra rödd að hafa vaðið
fyrir neðan sig í litlum sal og
hættan er að línur allar verði of
stórar. Dýnamísk uppbygging
verður stórri rödd í litlum sal
miklu meira vandamál en lítilli
rödd, á þessu fannst mér kannske
Signý aðeins brenna sig. En þakk-
ir á Signý fyrir að kynna okkur
verk þessara þriggja tónhöfunda
og miklu fróðari fór maður en
kom. Hlutur Þóru Fríðu bauð að
þessu sinni ekki upp á mikil átök.
LANGHOLTSKIRKJA: Aft-
ansöngur kl. 18.
LAUGARNESKIRKJA:
Mæðra- og feðramorgunn kl.
10-12.
SELJAKIRKJA: Fyrirbæna-
stund í kirkjunni í dag kl. 18.
Fyrirbænaefnum veitt mót-
taka á skrifstofu safnaðarins.
Öllum opið.
GRAFARVOGSSÖFNUÐ-
UR: Visitasía biskups íslands
hr. Ólafs Skúlasonar. í dag
heimsækir biskup Heilsu-
gæsluna í Grafarvogi, Tón-
listarskóla Grafarvogs,
Skóladagheimilið Foldakot og
hjúkrunarheimilið Eir, hvar
hann mun heilsa upp á heimil-
isfólk.
HAFNARFJARÐAR-
KIRKJA: Kristin trú og
stjörnuspeki. Fræðsluerindi
sr. Þórhalls Heimissonar kl.
11 laugardagsmorgun í safn-
aðarathvarfinu, Suðurgötu
11. Léttur hádegisverður.
SJÖUNDA dags aðventist-
ar á íslandi: A laugardag:
AÐVENTKIRKJAN, Ing-
ólfsstræti 19: Biblíurann-
sókn kl. 9.45. Guðsþjónusta
kl. 11. Ræðumaður Ulv Gust-
afsson.
SAFNAÐARHEIMILI að-
ventista, Blikabraut 2,
Keflavík: Guðsþjónusta kl.
10.15. Biblíurannsókn að
guðsþjónustu lokinni. Ræðu-
maður David West.
SAFNAÐARHEIMILI að-
ventista, Gagnheiði 40, Sel-
fossi: Guðsþjónusta kl. 10.
Biblíurannsókn að guðsþjón-
ustu lokinni. Umsjón: Ung-
mennafélagið.
AÐVENTKIRKJAN,
Brekastíg 17, Vestmanna-
eyjum: Biblíurannsókn kl. 10.
AÐVENTSÖFNUÐURINN,
Hafnarfirði, Góðtemplara-
húsinu, Suðurgötu 7: Sam-
koma kl. 10. Ræðumaður
Steinþór Þórðarson.
Stuttmyndin Byron frumsýnd í Tjarnarbíói í kvöld
Eilífðar ljósapera og
íslenskt þjóðfélag
BYRON heitir stuttmynd sem
frumsýnd verður í Tjarnarbíói
í kvöld klukkan níu. Hún fjallar
um eilífa ljósaperu sem öðlast
sjálfsvitund, eins og aðstandend-
ur myndarinnar orða það. Þeir
eru kvikmyndagerðarmennirnir
Guðmundur Karl Björnsson og
Þorvarður Árnason og svo
Magnús Sigurður Guðmundsson
myndlistarmaður. Þorkell Harð-
arson sá um leikmynd en tónlist
í myndinni er eftir Steingrím
E. Guðmundsson og Einar Jóns-
son. Allir þessir menn um eina
ljósaperu og eilífa í ofanálag,
það þarfnast skýringar og Þor-
varður gefur hana.
Grunnhugmyndin er að hans
sögn úr bók eftir Thomas Pync-
hon, Gravities Rainbow. „Þar er
kafli um ljósaperuna Byron í Hitl-
ers-Þýskalandi. Hún endist og end-
ist og öðlast smám saman sjálfsvit-
und og fylgist með hremmingum
í landinu á þessum tíma. í hand-
riti Guðmundar Karls, sem leik-
stýrði líka myndinni, hefur peran
borist til íslands og lent í skrif-
borðslampa grúskara. Sá safnar
blaðaúrklippum og peran fær hug-
myndir um íslenskt þjóðfélag við
lestur þeirra.
Þegar handritið varð til var
ríkisstjóm Steingríms Hermanns-
sonar við völd og peran telur frétt-
ir af stjórninni fjalla um NFSL,
nefndina um frávik meðal sjálfgló-
andi ljósgjafa. Peran er haldin léttu
ofsóknarbijálæði og álítur að
nefndin vilji eyða henni. Hún lend-
ir raunar í hrakningum, er stolið
oftar en einu sinni og oftar en
tvisvar af ýmis konar karakterum
og hafnar hjá presti með nokkuð
einstrengingslegar skoðanir. En
þá hefur Byron séð margt.
„Þetta er auðvitað óhefðbundinn
söguþráður," segir Þorvarður, „og
tæknivinnan er óvenjuleg líka. Eg
ber sem tökumaður mesta ábyrgð
á henni og hef verið að prófa mig
áfram með formið. Við notum
svart-hvíta fílmu og höfum frekar
dramatíska lýsingu svo eitthvað
sé nú nefnt, þetta er eiginlega leik-
in mynd með tilraunaívafi. Við
höfum unnið að henni eftir föngum
og með öðru, viljum enda leggja
okkar skerf til að halda uppi stutt-
myndagerð á filmu. Hún gefur allt
aðra og meiri möguleika en vídeó-
ið.“
Af sjö nafngreindum leikendum
í myndinni eru Þröstur Guðbjarts-
son og Guðmundur Rúnar Lúðvíks-
son þekktastir og margir munu
kannast við rödd sögumannsins
Erlings Gíslasonar. Myndin var
tekin fyrir tveim árum og klippt í
fyrravor. Síðan tók eftirvinnsla við
og nú er loksins komið til kasta
áhorfenda. Þeir geta séð Byron í
Tjarnarbíói klukkan 21 og klukkan
22 í kvöld og sömu tímum á mánu-
dag, miðvikudag og föstudag í
næstu viku.
Þ.Þ.
HAFIÐ
_________Leiklist
Sverrir Páll Erlendsson
Leikfélag Dalvíkur: Hafið. Höf-
undur: Olafur Haukur Símon-
arson. Leikstjóri: Þórunn
Magnea Magnúsdóttir. Ljósa-
gerð: Ingvar Björnsson. Leik-
mynd og búningar: Leikfélag
Dalvíkur.
Einn af reglulegum þáttum í
félags- og menningarstarfi í
mörgum byggðarlögum hefur um
árabil verið leiklist. Um þessar
mundir eru fimmtíu ár liðin síðan
Leikfélag Dalvíkur var stofnað
og til marks um það hversu blóm-
leg starfsemin hefur verið á þess-
ari hálfu öld er að sýningar fé-
lagsins nema hálfum sjötta tug.
Aðeins §ögur ár hafa sýningar
fallið niður en alloft hafa verið
góð ár þar sem sýnd hafa verið
fleiri en eitt verkefni.
Verkefnaskrá Leikfélags Dal-
víkur er dæmigerð fyrir viðfangs-
efni, leikfélaganna á landinu,
framan af einkum þýddir gaman-
leikir auk klassískra íslenskra
verka en síðustu tvo áratugina
eru áberandi ný og nýleg leikrit,
oft krefjandi verk af alvarlegu
tagi. Má því segja að áherslan
hafí færst yfir á listræn boðskap-
arverk í stað afþreyingar, afþrey-
ingarverkin að minnsta kosti orð-
in í minnihluta miðað við það sem
áður ríkti.
Leikfélag Dalvíkur minnist
hálfrar aldar afmælisins með
myndarskap og færir á svið ný-
legt íslenskt leikrit, Hafíð, eftir
Ólaf Hauk Símonarson. Leikritið
hefur notið mikillar hylli, var fyrst
sýnt í Þjóðleikhúsinu við prýðilega
aðsókn og undirtektir, hlaut
Menningarverðlaun DV og er til-
nefnt til Norrænu leikskáldaverð-
launanna. Má því segja að ekki
sé ráðist á garðinn þar^sem hann
er lægstur.
I Hafínu fjallar höfundur um
mörg mál sem brenna heitt á
nútímasamfélagi okkar, meðai
annars togstreitu ólíkra kynslóða,
togstreitu dreifbýlis og þéttbýlis,
sanngirni, heiðarleika, mannlega
reisn og sjálfstæði einstaklingsins
og andhverfu alls þessa, svo eitt-
hvað sé talið. Viðfangsefnið er
þannig ekkert nýtt heldur hefð-
bundið og dæmigert en á ef til
vill meira erindi til okkar eins og
nú árar en á öðrum tímum.
Til þess að skerpa alvöru máls-
ins beitir höfundur töluvert háði,
skopi, hvatskeytni og grófu orð-
bragði. Þar varðar miklu að úr-
vinnsla leikstjóra og áherslur í
sýningu séu í því hófi að þessar
tjáningarleiðir beri sjálft verkið
og boðskap þess ekki ofurliði. Hér
reynir sem vonlegt er meira á
leikstjóra hjá áhugaleikhúsi en
meðal atvinnumanna.
Eins og fyrr segir er viðfangs-
efnið verðugt en útfærslan verkar
nokkuð klisjukennd og varla eins
sannfærandi og vegtyllur verks-
ins gefa tilefni til að álykta. Slíkt
færist á reikning höfundar.
Hafið gerist á heimili hálfsjö-
tugs sjómanns og útgerðarmanns,
Þórðar Haraldssonar. Þar á bæ
búa auk Þórðar Kristín, sambýlis-
kona hans og fyrrum mágkona,
Katrín, móðir hans, María, dóttir.
Kristínar, og fóstursonurinn
Bergur. Aðrar persónur eru börn
Þórðar fimm, burtflutt, og makar
þeirra. Þessi fjölskylduleikur ger-
ist um áramót þegar Þórður hefur
kallað til ættina til þess að gera
grein fyrir breytingum á högum
sínum. Eins ólíkur og ósamstæður
og barnahópurinn er er þess ekki
að vænta að sátt ríki um ætlunar-
verk föðurins, en sú saga verður
ekki rakin nánar hér.
Þórður er holdgervingur þeirra
sem halda vilja hefðbundinni
byggðaskipan, öllu ráða og engu
breyta, eins konar Bjartur í Sum-
arhúsum sjávarplássanna. Þenn-
an skapstirða föður leikur Krist-
ján Hjartarson af alvöru og festu.
Guðný Bjamadóttir fer af var-
færni með hlutverk Kristínar,
sambýliskonu hans, sem gengið
hefur í húsmóðurhlutverkið að
systur sinni fráfallinni og geymir
með sér leyndarmál ættarinnar.
Katrín, hin aldna móðir sem hefur
allt á hornum sér og sífellt ýfír
upp öll sár, er skoplega vel leikin
af Þórunni Þórðardóttur, sem hér
stígur fyrstu skref sín á sviði. Sá
sem meginhluti leiksýningarinnar
snýst um er uppgjafarflugmaður-
inn Jón, sonur Þórðar. Hann er
hér í höndum Björns Björnssonar,
sem er þvílíkur leikari að það er
sem tindri hver hans taug. Enda
þótt hvergi bregði fyrir áreynslu
eða ofleik er leikur hans sterkur
og sannfærandi í hvívetna. Því
fer ekki hjá því að smærri hlut-
verk og litminni frá höfundar
hendi falii nokkuð í skugga í
höndum óstyrkari leikenda.
Varginn Ragnheiði, systur
Jóns, leikur Ingveldur Lára Þórð-
ardóttir með góðum tilþrifum.
Mann hennar, Guðmund, kúgað-
an og fremur vitgrannan, leikur
Arnar Símonarson skoplega. Har-
aldur Þórðarson var svolítið óör-
uggur forstjóri hjá Steinþóri
Steingrímssyni. Táninginn Mariu,
dóttur Kristínar, Iék Lovísa María
Sigurgeirsdóttir væmnislaust og
vel.
Önnur hlutverk eru smá, meðal
annarra dæmigerðar eiginkonur
sem stundum eru eins og til upp-
fyllingar í leikritum, hér Áslaug
og Lóa, sem Helga Matthíasdóttir
og Elín Gunnarsdóttir gerðu eins
góð skil og ætlast má til, náms-
maðurinn frá útlöndum, sonurinn
Ágúst, sem var óþarflega óstyrk-
ur í meðförum Birkis Bragason-
ar, fóstursonurinn Bergur, sem
er afar lítið hlutverk en vel leikið,
sérstaklega í fyrri innkomu hjá
Sigurbirni Hjörleifssyni, og skáld-
ið, kennarinn og kvenréttindakon-
an Hjördís Þórðardóttir, sem
Helga Steinunn Hauksdóttir skil-
aði með góðu látæði.
Sýning Leikfélags Dalvíkur á
Hafínu er góð kvöldskemmtun.
Hins vegar hefði leikstjóri mátt
jafna áferð á sýningunni og
áherslur á efni verksins. Hér er
meðal annars um að ræða hversu
sterkt og ávirkt skopið á að vera,
hversu leiðandi groddalegur tals-
máti er og hve mikið á að velta
sér upp úr einstökum litlum atrið-
um eins og gramsinu í reytum
hins látna, svo dæmi sé nefnt.
Enda þótt hér sé bent á fáeinar
misfellur skal því ekki gleymt að-
þessi kvöldskemmtun í vinalegu
leikhúsi Dalvíkinga á fimm-
tugsafmæli félagsins er afrek
áhugaleikhúss og hér gera marg-
ir leikendanna ekki lakar og jafn-
vel betur en oft má sjá í leikhús-
um þar sem fólk hefur það að
atvinnu að bregða sér í annarra
gervi. Því er ástæða til að óska
Leikfélagi Dalvíkur til hamingju
á þessum tímamótum og óska
þess jafnframt að það hafí betur
en sjónvörp og myndbönd í sam-
keppninni um athygli fólks nær
og fja:r.