Morgunblaðið - 17.03.1994, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 19ð4
15
framtíðarsamskipti íslands og
Evrópusambandsins ágrundvelli
þingsályktunar frá 5. maí síðast-
liðnum hljóta að beinast að því
hvernig sannfæra megi Evrópu-
sambandið um að hægt sé að
tryggja viðhlitandi framkvæmd
samningsskuldbindinga og lausn
deilumála. Vera má að það auð-
veldi þær viðræður hversu hlut-
fallslega litlir hagsmunir eru í
húfi fyrir sambandið.
Hverfandi litlar líkur eru á því
að íslensk fyrirtæki misbeiti að-
stöðu sinni í viðskiptum á megin-
landinu. í viðræðum við fulltrúa
framkvæmdastjórnar og aðildar-
ríkja Evrópusambandsins hefur
ítrekað komið fram að þau réttindi
sem íslensk fyrirtæki og ríkisborg-
arar hafa áunnið sér á grundvelli
EES-samningsins muni haldast,
hvernig sem samningurinn þróast.
Þar hefur verið byggt á þeirri for-
sendu að viðunandi stofnanalausn
finnist. Sé pólitískur vilji fyrir
hendi, verður sú raunin, þótt ekki
megi vanmeta þau lagalegu og
stjórnskipunarlegu vandamál sem
við er að eiga. Gera má ráð fyrir
að framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins muni ætla sér þar
stærri hlut en hún hefur sam-
kvæmt EES-samningnum.
Framtíð EFTA
Innganga íslands í EFTA var á
sínum tíma gæfuspor. Þar með var
stigið stórt skref frá hefðbundinni
haftastefnu og landið tengt frí-
verslunarsamstarfi Vestur-Evr-
ópuríkja. Nú er framtíð samtak-
anna óviss eftir að flest aðildarrík-
in hafa lokið samningum um aðild
að Evrópusambandinu. Á næsta
ári gætu aðildarríkin verið orðin
aðeins þijú; ísland, Sviss og Liec-
htenstein.
Stofnskrá EFTA, Stokkhólms-
sáttmálinn, er sveigjanleg og
hindrar ekki að stofnanir og
starfslið EFTA sé aðhæft nýjum
aðstæðum. Séð hefur verið til þess
að ráðningarsamningar séu aðeins
framlengdir eitt ár í senn og verið
er að ræða hvernig áfallinn kostn-
aður skuli skiptast milli aðildar-
ríkja. Það er því ekki tilefni til að
óttast að fjárhagslegar skuldbind-
ingar EFTA verði íslandi óbærileg
byrði, þótt aðildarríkjum fækki.
Hins vegar verða verkefni ís-
lenskrar stjómsýslu erfiðari við-
fangs, þegar sá bakhjarl, sem
starfslið stofnunarinnar og önnur
aðildarríki hafa verið, er á braut.
Þótt ekki beri að útiloka að EFTA
geti bæst liðsauki og ný aðildar-
ríki, lítur þó út fyrir að flest þau
ríki, sem til greina gætu komið,
kjósi heldur að stefna beint á Evr-
ópusambandsaðild.
Síðasta spölinn í núverandi
-mynd verður EFTA undir leiðsögn
íslands; ísland tekur við for-
mennsku samtakanna 1. júlí næst-
komandi og Kjartan Jóhannsson,
sendiherra, verður aðalfram-
kvæmdastjóri þeirra 1. september.
Höfundur er formaður Alþýðu-
flokksins — Jafnaðarmannaflokks
íslands og ráðherra utanríkismála
og utanríkisviðskipta.
TJAKKAR
Bílavörubúöin
FJÖÐRIN
Skeifunnu 2 - Sími 812944
■ ■ ■
ÍTALSKIR
SKÓR
381brep
JVC-húsinu
Laugovegi 89

Hafa skal það sem
sannara reynist
eftirHeimi Steinsson
Hinn 16. febrúar sl. fjallaði Morg-
unblaðið í forystugrein um fjárreið-
ur Ríkisútvarpsins. Daginn eftir
birtist í sama blaði svar Harðar
Vilhjálmssonar fjármálastjóra Rík-
isútvarpsins. í svari sínu segir Hörð-
ur m.a.:
„Síðstliðin 4 ár hefur rekstri Rík-
isútvarpsins verið stillt upp með
halla í fjárlögum. Sá halli hefur
numið upphæð afskrifta og er enn
með sama hætti stefnt að halla á
árirfu 1994.“
Að svo búnu gerir Hörður grein
fyrir „halla samkvæmt fjárlögum"
á árunum 1990 til 1994 að báðum
meðtöldum. Niðurstöðutala þeirrar
greinargerðar er 404,2 milljónir.
í Reykjavíkurbréfí á laugardag-
inn var víkur Morgunblaðið að sama
máli. Þar er vitnað í upplýsingar
Harðar Vilhjálmssonar. Að svo búnu
lætur Reykjavíkurbréf þess getið
að einkafýrirtæki hafi ekki bolmagn
til að kepa við fyrirtæki sem geti
„tapað 400 milljónum á fímm árum,
eins og ekkert hafí í skorizt".
Hér er vert að staldra við. Um-
rædd upphæð gefur til kynna áætl-
aðan hallarekstur samkvæmt íjár-
lögum þann tíma, sem nefndur er.
Þegar hugað er að raunverulegum
rekstrarhalla á sama skeiði, er talan
önnur, nefnilega 127 milljónir.
Enginn getur fagnað þessari nið-
urstöðu fremur en hinni fyrr nefndu.
Eigi að síður er munur á og vert
að vekja athygli á honum sam-
kvæmt hinu fornkveðja, að hafa
skal það sem sannara reynist.
í sama Reykjavíkurbréfi bendir
Morgunblaðið á hinn ónotaða hluta
Útvarpshússins við Efstaleiti. Vel
er að blaðið hendi þetta efni á lofti.
Er ástæða til að biðja höfund
Reykjavíkurbréfs að gera betur og
leggja góðu máli það lið sem auðið
verður.
Ríkisútvarpið býr að byggingar-
áætlun sem komin er nokkuð á ann-
an tug ára. Framkvæmd þeirrar
áætlunar rak að miklu leyti í strand
árið 1987. Síðan hefur nokkuð verið
aðhafzt um byggingarmálið, en allt
of mikið er óunnið.
Skýring þessa ófremdarástands
er einföld. Ríkisútvarpinu er að lög-
um ætlaður tiltekinn tekjustofn til
framkvæmda sem þessarar. Þeim
tekjustofni hefur hins vegar verið
svipt burt með lánsfjáriögum ár
hvert um langt skeið. Þannig hefur
hið háa Alþingi í rauninni gert Ríkis-
útvarpinu ókleift að ljúka því verki
sem lengi hafði verið áformað og
samþykkt var af stjórnvöldum. Því
væri það þakkarefni, ef Morgun-
blaðið legði Ríkisútvarpinu lið við
að ráða þessu máli til farsælla lykta.
Senn hefst undirbúningur fjárlaga
fyrir árið 1995. Ríkisútvarpið mun
í fjárlagatillögum sínum óska eftir
að lögmæltur tekjustofn til fram-
kvæmda kom til skila. Það hefur
Ríkisútvarpið gert á hverju ári og
svo verður enn að óbreyttum út-
varpslögum. Það verður vel þegið,
ef fleiri taka undir þessa ósk.
í Reykjavíkurbréfí er talað um
„þann grundvallarmun sem er á
hugsunarhætti stjórnenda opinberra
fyrirtækja og einkafyrirtækja“.
Einnig segir, að forráðamenn Ríkis-
útvarpsins „skilji ekki einfaldar
staðreyndir í fyrirtækjarekstri".
Þetta sé spurning um „hugsunar-
hátt og afstöðu".
Hér þykir mér grálega talað í
garð fjármálastjóra Ríkisútvarpsins
Harðar Vilhjálmssonar. Hann rak
reyndar sjáifur einkafyrirtæki ára-
tugum saman og er því mætavel
kunnugur þeim „hugsunarhætti og
afstöðu", sem þar mun við eiga.
Undanfarin 17 ár hefur hann stýrt
fjármunum Ríkisútvarpsins og eigi
fyrr verið vændur um að „skilja
ekki einfaldar staðreyndir í fyrir-
tækjarekstri“. Hið virðulega Morg-
unblað mætti sér að skaðlausu biðja
þennan sæmdarmann afsökunar.
Reykjavíkurbréf nefnir Kára Jón-
asson fréttastjóra hljóðvarps og
eignar honum „grundvallarmisskiln-
ing“ varðandi rekstur Ríkisútvarps-
ins. Kári hafði gefið það eitt tilefni
til þessarar athugasemdar að benda
á þá staðreynd að fréttastofan fór
ekki fram úr fjárhagsáætlun árið
1993. Hér virðist mér höfundur
Reykjavíkurbréfs hafa farið offari
með hliðstæðum hætti og gagnvart
Herði Vilhjálmssyni.
Ef um einhvern „grundvallarmis-
skilning" er að ræða í máli þessu,
gæti hann hins vegar verið að finna
hjá höfundi Reykjavíkurbréfs sjálf-
um. Svo er raunverulega að sjá sem
höfundur ætli Ríkisútvarpið telja sig
vera hafið yfir aðhald og sparnaði
í fjárhagslegu tilliti. Þessa misskiln-
ings gætir ítrekað í Reykjavíkur-
bréfi. Sannleikurinn er þó sá að
Ríkisútvarpið sýnir aðgát á öllum
sviðum og sker niður útgjöld svo
sem framast má verða. Árangur
undanfarinna ára hefur ekki verið
sem skyldi í þessu tilliti. En vinsam-
legt hefði það verið að taka gild þau
orð Harðar Vilhjálmssonar fjár-
málastjóra, er birtust í áður nefndri
grein hans og lutu að fjárhagsáætl-
un Ríkisútvarpsins á þessu ári, i
stað þess að láta sem Ríkisútvarpinu
væri ókunnugt um nauðsyn sparn-
aðar.
Hinn 11. febrúar sl. skrifaði ég
grein í Morgunblaðið undir fyrir-
sögninni „Ríkisútvarpið og efna-
hagslögmálin". Þar bað ég menn
sýna sanngirni og hófsemi í umræðu
um útvarpsmál á íslandi.
Þessa beiðni árétta ég nú. íslenzk
útvarpsmál eru í deiglu um þessar
Heimir Steinsson
„Við þörfnumst ekki
byltinga í þessum efn-
um fremur en öðrum.
En hæfileg þróun er
heillavænleg. Þar
skyldi tekið tillit til
allra og hagsmunir sér-
hvers Islendings hafðir
í huga.“
mundir. Skilagrein Útvarpslaga-
nefndar er komin fram. Hún hefur
að vísu sætt aðfinnslu ýmissa þeirra,
er harðast vilja gangast í gegn.
Eigi að síður er skilagreinin á ýmsa
lund hófsöm og sanngjörn og því
prýðilega nothæf sem umræðu-
grundvöllur.
Við þörfnumst ekki byltinga í
þessum efnum fremur en öðrum.
En hæfileg þróun er heillavænleg.
Þar skyldi tekið tillit til allra og
hagsmunir sérhvers íslendings
hafðir í huga. Með þeim hætti mun
ámóta vel fyrir útvarpsmálum
landsmanna séð hér eftir sem hing-
að til.
Höfundur er útvarpsstjóri.
Heimsklúbbur Ingólfs og Ferðaskrifstofan Príma kynna sumaráætlun á
ffi\f/ MM____________________m
HOTEL SOGU, sunnudaginn 20. mars 1994
SÉRSTÆÐASTI BÆKLINGURINN MEÐ SPENNANDI,
ÓDÝRUM HEIMSREISUM.
HÓTEL SAGA -ÁRSALUR-sunnud. 20. mars kl. 14.00:
UNDIIR HEIMSINS 1 994-KYNNING: ÓKEYPIS
Töfrar Ítalíu, siglingar og dvöl í Karíbahafi, stjörnuborgir Austurlanda, hnattreisa
umhverfis jörðina, valin hótel, hagstæðustu flugfargjöld á fjarlæga staði,
tækifærisferðir s.s afmæli, brúðkaup o.fl. Myndasýningar. Kaffiveitingar á vegum
hússins. Ingólfur Guðbrandsson kynnir áætlun ársins og starfsfólk veitir upplýsingar.
HÓTEL SAGA-SÚLNASALUR-sunnud. 20. mars kl. 19.00:
r r r
(Árshátíð Heimsklúbbsins 1994)
með skemmtun, ferðakynningum, Ijúffengum kvöldverði, myndasýningum
og dansi til kl. 01 með vinsælustu danshljómsveitinni.
Kynntar verða: Hnattreisan 1994, Safaríferð um frægustu villidýralendur heims í
Kenya og Tanzania + lúxusgististaður við Indlandshaf á Grand Hotel o.fl.
GLÆSILEGUR MANNFAGNAÐUR OG KJÖRIÐ TÆKIFÆRI TIL AÐ GANGA í
HEIMSKLÚBBINN. Gestir hátíðarinnar frá árgjald 1994 ókeypis.
Aðgangseyrir með kvöldverði
AÐEINS KR. 1.900.
Pantið strax, áður en uppselt
verður og tryggið ykkur borð í
Súlnasal Hótels Sögu.
FERÐASKRIFSTOFAN
HEIMSKLÚBBUR INGÓLFS
AUSTURSTR&TI 17, 4. hæð 101 REYKJAVÍK'SÍMI 620400+AX 626564