Morgunblaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
Ráðherrar og sljómarþingmenn deila um búvörulagafrumvarpið
Ásakanír um óbilgimi
falsanir og blekkingar
RÁÐHERRAR og þingmenn stjórnarflokkanna deildu á Alþingi á þriðju-
dagskvöld í annarri umræðu um búvörulög ríkisstjórnarinnar. Hörð
orðaskipti urðu milli landbúnaðarráðherra og utanríkisráðherra og þá
gagnrýndi formaður landbúnaðarnefndar varaformann nefndarinnar
harðlega fyrir vinnubrögð og bar honum á brýn falsanir. Umræðan,
sem var framhald umræðu sem hófst síðasta fimmtudag, stóð langt
fram á miðvikudagsnótt. Við atkvæðagreiðslu í gær kröfðust stjórnar-
andstæðingar þess að málið yrði tekið til umræðu í landbúnaðarnefnd
fyrir 3. umræðu á Alþingi þar sem túlkanir ráðherra á því hvað fælist
í frumvarpinu stönguðust gersamlega á og hafa fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar i landbúnaðarnefnd ásamt Eggert Haukdal, þingmanni Sjálf-
stæðisflokks óskað eftir því við formann nefndarinnar.
Við atkvæðagreiðsluna studdu herra væri skylt að heimiia sam-
bæði stjómarþingmenn og stjómar-
andstöðuþingmenn 1. grein frum-
varpsins en greinin kveður á um inn-
flutningsbann á þeim vörum sem til-
greindar em í viðauka með fmmvarp-
inu. Einnig var almennur stuðningur
við ákvæði um að landbúnaðarráð-
herra geti heimilað innflutning á vör-
um í samræmi við ákvæði í fríverslun-
ar og milliríkjasamningum sem ísland
er aðili að. Ingi Björn Albertsson
þingmaður Sjálfstæðisflokks sat þó
hjá við alla atkvæðagreiðsluna. Þing-
menn stjómarandstöðunnar og Egg-
ert Haukdal þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins greiddu svo atkvæði gegn
ákvæðinu sem skilgreinir heimild
landbúnaðarráðherra til að leggja
verðjöfnunargjöld á innfluttar land-
búnaðarvömr.
í umræðunni á þriðjudagskvöld ít-
rekaði Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra gagnrýni sína á Egil
Jónsson formann landbúnaðarnefnd-
ar Alþingis og sagði að ef staðið
hefði verið við samkomulag stjórnar-
flokkanna frá í desember hefði enginn
ófriður skapast og ekkert tilefni verið
til deilna heldur málið leyst að sið-
aðra manna hætti. Hins vegar hefði
Egill Jónsson haldið uppi kröfum sem
gengu þvert á samkomulag stjómar-
flokkanna og upphaflegt fmmvarp
byggði á. Alþýðuflokknum hefðu ver-
ið settir kostir, sem væra mjög
óvenjulegir í samstarfi og við engan
annan væri að sakast í því efni nema
formann landbúnaðamefndar.
„Það er ákaflega mikið miður, að
það skuli að ástæðulausu hafa verið
efnt til þessa óvinafagnaðar. Ég veit
ekki í þágu hvers það er. Það er ekki
í þágu íslensks landbúnaðar, það vora
engin efni né rök að baki þess. Það
var einhver óbilgimi, einhver tor-
tryggni kannski, en óþarft var það
með öllu,“ sagði Jón Baldvin.
Ástæða til óbilgirni
Halldór Blöndal landbúnaðarráð-
herra sagðist skilja til hvers utanrík-
isráðherra hefði talað, þegar hann
brigslaði mönnum um óbilgirni af
verstu sort, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði ekki viljað standa við sáttaboð.
„Skildi ég fullvel að þar var átt við
þann málflutning sem ég hef uppi
haft og vísað til þeirra sjónarmiða
sem ég hef haft í ríkisstjórninni. Það
leikur því enginn vafí á því, að þau
ummæli sem hæstvirtur utanríkisráð-
herra hafði hér áðan voru ekki hugs-
uð fyrir formann landbúnaðarnefndar
heldur beint til þess sem hér stend-
ur,“ sagði Halldór. Hann sagði að
það gæti vel verið að hann hefði sýnt
óbilgimi í þessu máli en það væri þá
ekki að ástæðulausu. Það væri hins
vegar ekki rétt að hann hefði ekki
staðið við samkomulag.
Halldór sagði að samkomulag
stjórnarflokkanna hefði verið um að
endurreisa það réttarástand sem ríkti
í desember. Og talað hefði verið um
það, að landbúnaðarráðherra fengi á
nýjan leik heimild til að leggja á verð-
jöfnunargjöld, ekki aðeins þær sem
milliríkjasamningar og fríverslunar-
samningar kveða á um heldur yfír
höfuð landbúnaðarvömr. En nú væri
ljóst, að þær heimildir til landbúnað-
arráðherra, sem fælust í frumvarpinu
nú, væra ekki eins miklar og þær
heimildir sem fólust í lögunum frá í
desember, vegna vörulistanna sem
teknir voru upp í framvarpið að fram-
kvæði Alþýðuflokksins.
Jón Baldvin sagði að samkomulag
stjórnarflokkanna hefði meðal annars
snúist um að veita landbúnaðarráð-
herra heimiidir til að leggja á verð-
jöfnunargjöld á innflutning sem ráð-
kvæmt alþjóðlegum samningum, og
jafnframt væra framleiddar hér á
landi. Verðjöfnunargjöldin legðust því
á innlenda hráefnisþáttinn til að
vernda innlenda matvælaframleiðslu.
Því væri það ósatt mál, sem haldið
væri fram af formanni landbúnaðar-
nefndar, að allar landbúnaðarvörur
væm undir þessa sök seldar. „Al-
þýðuflokkurinn stóð við samkomulag-
ið upp á punkt og prik. Er reiðubúinn
til að standa við samkomulagið. Ef
ráðherrann sem flutti þetta fmm-
varp, samdi við þann sem hér stendur
um þetta mál, og sem stóð að því í
ríkisstjórn og fékk það samþykkt í
þingflokki, kemur svo hér og segir
að sá sem rauf þetta samkomulag
hafí rétt fyrir sér, þá skil ég ekki
ærlegheitin í samstarfínu," sagði Jón
Baldvin.
Bullandi ágreiningur
Þingmenn stjórnarandstöðunnar
fullyrtu að bullandi ágreiningur ráð-
herra um málið sýndi, að langt væri
í frá, að búvöralagaframvarpið eyddi
réttaróvissu. Steingrímur J. Sigfús-
son þingmaður Alþýðubandalags
sagði að ekki væri hægt að bjóða upp
á það enn einu sinni, að dulbúa ósam-
komulag stjórnarflokkanna í óljósan
lagatexta. Hann sagðist því miður
óttast að sú túlkun sem Alþýðuflokk-
urinn stæði fyrir á verðjöfnunar-
gjaldaheimildum landbúnaðaráðherra
í framvarpinu, geti reynst mönnum
skeinuhætt íyrir dómstólum og það
gæti þýtt að verðjöfnunarsvigrúmið
yrði allsendis óviðunandi.
Steingrímur og fleiri þingmenn
spurðu Davíð Oddsson forsætisráð-
herra ítrekað að kveða upp úr um
valdsvið landbúnarráðherrans gagn-
vart álagningu jöfnunargjaldanna.
Hvort ráðherra hefði heimild til að
verðjafna gagnvart öllum innfluttum
búvöram eða aðeins þeim sem einnig
era framleiddar hér á landi. Og hvort
lagatextinn fæli það í sér heimild til
að verðjafna fyrir bæði innlendum
og erlendum hráefnisþáttum í sam-
settum vöram.
í svöram Davíðs kom fram, að með
framvarpinu væri því til skila haldið,
að sá lagagrandvöllur sem menn ætl-
uðu að setja í desember væri tryggð-
ur, skýr og ljós. Ákvæðið, þar sem
tilgreint var að vöramar skyldu jafn-
framt vera framleiddar hér á landi,
hafi einnig verið inni í desemberlögun-
um og flestir þingmenn hefðu greitt
atkvæði með því þá.
Davíð Oddsson sagði að fráleitt
væri að halda því fram að stórstyij-
öld hefði verið milli stjórnarflokkanna
um breytingartillögurnar en hins veg-
ar hefði gengið meira á í þeim efnum
en ástæða var til. Hann sagði að
mikil samstaða hefði verið á þessu
þingi, að laga framleiðslu íslensks
Iandbúnaðar að breyttum háttum og
gera mönnum skylt búa sig undir
aukna samkeppni. „Ég tel að íslensk-
um landbúnaður hafí sýnt það bæði
í orði og verki, að hann biðst ekki
undan því. Á hinn bóginn biður hann
eðlilega um það að fá ekki Iakari
aðlögunartíma að því verki en aðrir,“
sagði Davíð.
Egill Jónsson gagnrýndi Alþýðu-
flokkinn og Gísla S. Einarsson þing-
mann flokksins harðlega fyrir nefnd-
arálit sem Gísli skilaði. Egill fullyrti
að nefndarálitið væri ættað úr utan-
ríkisráðuneytinu og vísaði því á bug,
að hann hefði unnið að undirbúningi
málsins með óeðlilegum vinnubrögð-
um, eins og stæði í þessu nefndar-
áliti. Hann sagði að það væri spurn-
ing útaf fyrir sig, hvaða vinnubrögð
ætti að viðhafa í samstarfí í nefndar-
starfí við Alþýðuflokkinn. Á síðast-
liðnu vori hefði verið gengið frá
nefndaráliti í landbúnaðarnefnd sem
stór hluti nefndarinnar undirritaði,
þar á meðal fulltrúi Alþýðuflokksins.
Samt sem áður hefði orðið að rjúfa
þingið, fyrst og fremst að kröfu for-
manns Alþýðuflokksins. svo málið
kæmi ekki til umræðu. Þessu mót-
mælti Jón Baldvin Hannibalsson síðar
í umræðunni.
Þá sagði Egill, að þeir sem sömdu
nefndarálitið hefðu búið sér til leið til
að ná fram tilteknum niðurstöðum.
Með álitinu væri fylgiskjal, sem í raun
væri vinnuskjal, unnið fyrir landbún-
aðamefnd,_ og þá sérstaklega merkt
sem slíkt. í nefndarálitinu væri vinnu-
skjalinu gefín sérstök fyrirsögn og
annað vinnuskjal tekið og því bætt
aftan við. Þessi tvö vinnskjöl væra
þannig gerð að einu fylgiskjali undir
breyttri fyrirsögn og fylgiskjalið væri
síðan notað til þess að sýna fram á
árangur Alþýðuflokksins við.breyting-
ar á framvarpinu.
„Ég hef ekki orðið vitni að því
áður að menn notuðu og túlkuðu
vinnuskjöl með þessum hætti og allra
síst að menn fölsuðu yfirskriftir á
slík skjöl. Það er sérstakt hlutverk
sem háttvirtur þingmaður Gísli S.
Einarsson fær hjá aðstoðarmönnum
sínum í utanríkisráðuneytinu. Að
vera þátttakandi í þessari vinnu í
landbúnaðarnefnd, hafa þessi gögn
og skjöl fyrir framan sig og síðan
að skila þeim inn í þingtíðindi með
því að breyta þeim með þessum hætti.
Mér er satt að segja ekki ljóst hvem-
ig hægt er að niðurlægja þingmann
meira heldur en hér er gert. Tillits-
leysi gagnvart þessum háttvirta þing-
manni frá sínum yfírboðuðum er nán-
ast óskiljanlegt," sagði Egill.
Ekkert hefur hnekkt
lagatextanum
Hann sagði, að það hefði verið frá-
leitur kostur, að láta utanríkisráð-
herra eða einhvetja aðra slíka, rit-
stýra nefndaráliti sem samið var af
sömu sérfræðingum og sömdu breyt-
ingartillögur landbúnaðarnefndar við
búvöralagaframvarpið. Hann sagði.
að það myndi reynast erfítt að
hnekkja lagatextanum sem þar væri
settur fram og rökstuddur af þeim
færu mönnum.
Gísli S. Einarsson sagðist vera
mjög friðsamur maður en stæði þarna
í deilu sem hann hefði ekki komist
hjá. Hann sagðist þó fagna því að
ekkert hefði komið fram í ræðu Eg-
ils, sem hnekkti þeim lagatexta sem
þeir stæðu saman af. „En það stend-
ur ekki steinn yfir steini í ræðu Eg-
ils Jónssonar um gagnrýni mína á
hans vinnubrögð. Hann kom með
þrjú breytileg frumvörp inn í landbún-
aðamefnd á jafnmörkum þriðjudög-
um til viðbótar við framvarp landbún-
aðarráðherra. Og það fjórða var fall-
ist á og settur fram sá lagatexti sem
sá sem hér stendur samþykkti. Það
var ítrekað reynt að fá formann
nefndarinnar til samstarfs en án
árangurs. Sama giiti um nefndarálit-
ið. (...) Honum var margboðið að
semja nefndarálit með mér og lög-
fræðingunum eða starfsmönnum
nefndarinnar en því var gersamlega
hafnað,“ sagði Gisli.
Halldór Blöndal gagnrýndi einnig
nefndarálit Gísla S. Einarssonar.
Hann vitnaði til þess sem þar stæði
um að Kanadamenn hefðu spurst
fyrir um kjúklingabringur sem ekki
hefði fengist innflutningsleyfi fyrir
hér þar sem heilbrigðisvottorð vanti.
í nefndarálitinu væri líkum leitt að
því að Kanadamenn láti þetta mál
ekki gleymast enda hafí þeir sent
viðskiptafulltrúa sinn í Osló til ís-
lands til að spyijast fyrir um gang
málsins.
Halldór sagðist hafa látið kanna
þetta hjá þessum kanadíska fulltrúa,
og þá hafí komið í ljós, að honum var
fullkomlega ókunnungt um kjúklinga-
bringurnar og látið þar að auki í ljósi
mikla undrun yfír því að innflytjendur
vilji ekki fara að lögum og reglum.
„Þannig að allt er þetta sviðsett og
tómur tilbúningur," sagði Halldór.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Hreystimenni
FÉLAGARNIR Ásgrímur Hilm-
isson, Kolbeinn Sigurbjörnsson
og Jónas Karlsson eru senni-
lega hreystimenni hin mestu en
að loknum vanabundnum há-
degissundspretti í gær settust
þeir niður á bekk og ræddu
málin.
Gunnar brá sér bæjarleið á
fjórhjóli.
Samgöngur röskuð-
ust í vonskuveðri
LEIÐINDAVEÐUR var í Eyja-
firði í gærdag og varð nokkur
röskun á samgöngum af þeim
sökum. I Grímsey varð að fella
niður skólahald vegna veðursins
og engir bátar komust á sjó.
Vegurinn milli Dalvíkur og
Ólafsfjarðar var lokaður í gærdag
og samkvæmt upplýsingum vega-
eftirlits á Akureyri var í biðstöðu
hvort moka ætti veginn milli stað-
anna. Snjófljóð féll á veginn í fyrra-
kvöld en hann var hreinsaður fljót-
lega. Mokað var til Grenivíkur í
gærmorgun en síðdegis hafði skaf-
ið mikið og vegurinn ekki fær nema
jeppum og stóram bílum. Mikill
skafrenningur var á leiðinni yfír
Víkurskarðið en fært var yfír að
sögn vegaeftirlitsmanns.
Þá varð einnig röskun á sam-
göngum í Iofti vegna veðursins.
Flugfélag Norðurlands flaug til
Egilsstaða, ísafjarðar og Reyjavík-
ur en komst ekki á Kópasker, Þórs-
höfn, Raufarhöfn og Vopnaíjörð.
Ófært var milli Akureyrar og
Reykjavíkur fram eftir degi en
Flugleiðavél komst á milli síðari
hluta dags.
50 milljóna tap af rekstri KEA í fyrra
Betri afkoma í verslun,
verri í öðrum greinum
UM 50 milljóna króna tap varð af reksti Kaupfélags Eyfirðinga á síð-
asta ári. Bráðabirgðauppgjör fyrir rekstur móðurfélagsins án dóttur-
fyrirtækja árið 1993 liggur fyrir og var það kynnt á aðalfundi Akur-
eyrardeildar KEA í fyrrakvöld. Uppgjöri dótturfyrirtækja er ekki lok-
ið en ljóst er þó orðið að verulegt tap verður á þeim í heild, sérstak-
lega að því er varðar vatnsútflutning félagsins.
Magnús Gauti Gautason kaupfé-
lagsstjóri sagði að ástæðu taprekstr-
ar í fyrra mætti m.a. rekja til hárra
vaxta sem mjög þjökuðu félagið. í
bráðabirgðauppgjöri fyrir síðasta ár
kemur fram að heildartekjur voru
tæpar 7.700 milljónir og lækkuðu
um 6% milli ára. Lækkun á veltu
skýrist aðallega af breytingum á nið-
urgreiðslum en hefði sama fyrir-
komulag verið á niðurgreiðslum 1993
og 1992 væri veltan mjög svipuð.
Heildarlaunagreiðslur félagsins
námu 1.275 millj. kr. og era nánast
óbreyttar frá fyrra ári. Hagnaður
fyrir fjármagnsliði er 271 milljón
króna á móti 360 milljónum króna
árið áður. Fjármagnskostnaður að
frádregnum fjármagnstekjum var
um 339 millj. kr. en hann hækkaði
um 6 millj. kr. milli ára. Að teknu
tilliti til skatta og ýmissa óreglulegra
liða er um 50 millj. kr. tap af rekstr-
inum.
Vatnsútflutningur
Uppgjöri dótturfyrirtækja KEA er
ekki lokið en þegar orðið ljóst að
verulegt tap verður á þeim í heild,
sérstaklega hjá Akva, dótturfyrir-
tæki KEA um vatnsútflutning. Á síð-
asta ári var opnuð skrifstofa í Boston
í Bandaríkjunum sem Þorkell Pálsson
stýrir. „Við höfum verið að vinna
mikið uppbyggingarstarf í þessu,
erum að leggja granninn undir fyrir-
tækið og það hefur kostað heilmikil
útgjöld. Við höfum lagt mikla fjár-
muni í að byggja upp þessa útflutn-
ingsgrein, sérstaklega á síðasta ári,“
sagði Magnús Gauti.
Afkoman í versluninni var betri á
síðasta ári en árið á undan, en lakari
í öðram greinum, iðnaði, þjónustu,
sjávarútvegi og afurðum.
Verri afkoma varð í iðnaði á liðnu
ári en var, sérstaklega í kjötiðnaði
og sagði Magnús Gauti að aukin
verðsamkeppni skýrði það að hluta.
Hvað varðar þjónustu var afkoman
lélegri af rekstri Hótel KEA. Bæði
var um að ræða samdrátt í veltu og
einnig varð verðlækkun á hótelher-
bergjum.
Afkoma sjávarútvegs var einnig
lakari 1993 en árið á undan, en
greiðsla úr verðjöfununarsjóði kom
þá- til sem ekki var í fyrra.
Tekið var á móti um hálfri milljón
lítra minna af mjólk á Iiðnu ári mið-
að við árið á undan. Rekstur Mjólkur-
samlagsins kom ágætlega út að sögn
kaupfélagsstjóra þó þrengt hafí verið
að honum á síðasta ári samanborið
við árið á undan.
Að sögn Magnúsar Gauta er sér-
staklega áberandi hversu afkoma
sláturhúss hefur versnað á milli
ára.„Ein skýring á því er hversu að
okkur er þrengt í verðlagningunni
og magnið er líka minna og síðan
er kjötmarkaðurinn líka yfírfullur.
Það er framleitt mun meira en selt
er sem þýðir harðari verðsamkeppni
og meira af undirboðum."