Morgunblaðið - 17.03.1994, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
SKYRSLA DREWRY SHIPPING CONSULTANTS UM SJOFLUTNINGA
Mark Page, aðalráðgjafi Drewrys
Há flutningsgjöld og
skortur á samkeppui
FLUTNINGSGJÖLD íslensku skipafélaganna til og frá íslandi eru
mjög há í alþjóðlegum samanburði og endurspegia ekki verðþróun
á alþjóðlegum sjóflutningamarkaði. Þetta sagði Mark Page, aðalráð-
gjafi breska ráðgjafarfyrirtækisins Drewry Shipping Consultants, er
hann kynnti úttekt fyrirtækisins á íslenska sjóflutningamarkaðinum
á ráðstefnu Félags islenskra stórkaupmanna í gær.
Mark Page sagði að gámaflutn-
ingar hefðu stóraukist á alþjóðleg-
um flutningamarkaði á sl. fimmtán
árum og samkeppni hefði harðnað
á sama tímabili og flutningafyrir-
tæki átt í erfiðleikum vegna offram-
boðs á flutningarými sem hefði leitt
af sér lægri flutningskostnað. Sagði
hann að meðalflutningskostnaður
flutningafyrirtækja á Atlantshafi
hefði lækkað verulega á síðastliðn-
um tíu árum eða úr 1.200-1.400
bandaríkjadölum miðað við 20 feta
gámaeiningu í um 600 dollara árið
1992.
Þrefaldaðist á tíu árum
Page sagði að við fyrstu sýn hefði
hann vart trúað þeim tölum sem
hann fékk í hendur yfir flutnings-
kostnað íslenskra inn- og útflytj-
enda. í íslenskri mynt væri um að
ræða mikla hækkun fiutningsgjalda
bæði til og frá landinu. Að meðal-
tali hafi innflutningsgjöld hækkað
samfellt til ársins 1991. Þá hefði
átt sér stað lítilsháttar lækkun en
flutningsgjöld hafí numið 15.800
kr. fyrir hvert tonn frá helstu Evr-
ópulöndum og austurströnd Banda-
ríkjanna á fyrri hluta ársins 1993.
Til samanburðar hafi flutnings-
kostnaður á sömu leiðum numið
5.300 kr. fyrir tonnið árið 1983 og
hafí þannig þrefaldast á tíu árum.
Síðast liðin fjögur og hálft ár hafí
flutningsgjöld vegna innflutnings
aukist að meðaltali um 37%. Meðal-
útflutningsfarmgjöld séu nokkru
læggi, eða um 12.000 kr. hvert tonn,
og hafa hækkað um 103% sl. sjö
og hálft ár.
Hann benti hins vegar á að í al-
þjóðlegum samanburði og reiknað í
bandaríkjadölum sé aftur á móti um
tiltölulega litlar breytingar að ræða
á flutningskostnaði til og frá land-
inu. Þótt flutningsgjöld hafí hækkað
nokkuð á sl. tíu árum þá séu þess
einnig dæmi að þau hafi lækkað.
Árið 1993 hafi meðalinnflutnings-
kostnaður lækkað um 8% frá árinu
1988 reiknað í dollurum en engu
að síður sé kostnaðurinn 16% hærri
en fyrir tíu árum. Telja skýrsluhöf-
undar að skyndilegt gengisfail ís-
lensku krónunnar árið 1989 hafí
haft mikil áhrif á flutningskostnað-
inn. Þessar niðurstöður breyti þó
ekki þeirri staðreynd að mati ráð-
gjafanna að hækkun gámaflutn-
ingsgjalda í íslenskum sjóflutning-
um eigi sér enga samsvörun á al-
þjóðamörkuðum. Þá benti Mark
Page á að upplýsinga hafi verið
aflað frá Eimskipafélaginu yfir með-
aiflutningsgjöld sem voru bornar
saman við upplýsingabanka Drewr-
ys og sagði hann að þær styddu
niðurstöðu Drewrys um þessa þróun
hækkandi flutningsgjalda á íslenska
markaðinum, þótt þau sýni nokkru
lægri gjöld en þær upplýsingar sem
FÍS aflaði hjá íslenskum flutninga-
kaupendum.
Vitnaði hann einnig til saman-
burðar við fiutningsgjöld skipa á
siglingaleiðinni frá Rotterdam og
Lissabon þar sem um sömu vega-
lengd væri að ræða og frá íslandi
og svipuð stærð skipa væru í þeim
siglingum. Þá kæmi í ljós að flutn-
ingskostnaður íslensks útflytjanda
væri rúmlega þrefalt hærri við að
koma vöru til Hollands en fyrir út-
flytjanda í Portúgal.
Hækkun út- og
uppskipunargjalda
Mark Page sagði að upplýs-
ingarnar bentu til að erlendur sam-
keppnismarkaður hefði lítil áhrif
haft á stöðu íslenskra farmflytjenda
sem virtust njóta lítillar samkeppni
sem væri sjaldgæft í nútíma skipa-
flutningum. Þá sýndi hann fram á
að upp- og útskipunargjöld í álagn-
ingu skipafélaga hefðu hækkað um
70% í íslenskri mynt á seinustu fimm
árum og um 13% reiknað í banda-
ríkjadölum.
Page sagði að íslenski gámaflutn-
ingsmarkaðurinn líktist vemduðum
innanlandsmarkaði, fremur en opn-
um alþjóðlegum samkeppnismark-
aði sem virtist tryggja íslensku
flutningafyrirtækjunum nauðsyn-
legar tekjur á sama tíma og flutn-
ingskaupendur og innflytjendur
nytu ekki hagræðis af kröfum sam-
keppninnar.
Þórður Sverrisson á ráðstefnu FIS
Hver hefur greitt
Eimskip þetta verð?
ÞÓRÐUR Sverrisson, framkvæmdastjóri flutningasviðs Eimskips, kvaddi
sér hljóðs við umræður á ráðstefnu Félags ísl. stórkaupmanna í gær
°g gagnrýndi harðlega tölur um flutningsgjöld í skýrslu Drewrys og
sagði þær rangar. Beindi hann þeirri spurningu til Mark Page, aðalráð-
gjafa Drewrys, á hverskonar upplýsingum skýrslan væri byggð og hvern-
ig hann gæti alhæft út frá þeim gögnum. Sagði hann að ráðgjafarfyrir-
tækið hefði ekki leitað eftir neinum upplýsingum hjá Eimskip.
Þórður beindi einnig þeirri spurn-
ingu til stórkaupmanna sem sátu
ráðstefnuna hver þeirra gæti staðið
upp og staðfest að hafa greitt þessi
flutningsgjöld sem fram kæmu í
skýrslunni í viðskiptum sínum við
Eimskip. Enginn fundarmanna svar-
aði Þórði og sagðist hann þá líta svo
á að það staðfesti að niðurstöður
skýrslunnar væru rangar og ekki í
samræmi við flutningsgjöld sem við-
skiptavinir félagsins greiddu í raun.
Olafur Ólafsson, forstjóri Sam-
skipa, gagmýndi einnig skýrsluna
og sagði íslenska markaðinn ekki
samanburðarhæfan við-Atlantshafs-
siglingar, þar sem ekki væri tekið
tillit til ýmiss kostnaðar sem farm-
flytjendur þyrftu að bera hér á landi.
Mark Page svaraði gagnrýni Þórð-
ar og benti m.a. á að meðal þeirra
upplýsinga sem Drewrys hefði fengið
hjá FÍS væru gögn frá Eimskipafélg-
inu yfír flutningsgjöld. í Ijós hefði
komið að þau sýndu einnig hækkun
á flutningsgjöldum og að fylgni væri
á milli þeirra talna og þeirra upplýs-
inga sem Félag íslenskra stórkaup-
manna hefði lagt fram.
Morgunblaðið snéri sér til Birgis
R. Jónssonar, formanns FÍS, sem
sagði að félagið hefði fengið bréf frá
Eimskip í desember sl. þar sem lagt
var fram línurit ásamt tölulegum
upplýsingum um þróun meðalflutn-
ingsgjalda hjá Eimskip frá árinu
1988. Þetta væri ekki verðskrá og
hefði Drewrys stuðst við þessar upp-
lýsingar í samanburði sínum.
Flutningsgjöld á hvern gám (teu) 1983-1992 (Vísitaia, 1986 =1 oo>
Til og frá Islandi
Frá íslandl (1986-92, +43%)-
Austur og vestur um Atlantshaf
40
’83 ’84 '85 '86 '87 '88 '89 ’90 ’91 ’92
'83 '84 '85 '86 ’87 ’88 '89 '90 ’91 '92
Flutningsgjöld til Islandi 1986-93
Mismunandi upplýsingar
16 þús. isl. kr. hvert tonn -
15-
'86 '87 '88 '89 ’90 ’91 ’92 ’93
Flutningsgjöld til íslandi 1983-93
(Vísitala, 1983=100) ___________________350
•" t i 1 1 ■ r
'83 '84 '85 '86 ’87 '88 ’89 '90 ’91 ’92 ’93
Flutningsgjöld á Atlantshafi 1992
(Bandaríkjadollarar hver gámur, teu)
Frá Evrópu Til Evrópu
til Islands
2.506
Svipuð vegalengd er trá
Hollandi til l'slands og
frá Hollandi til Portúgal
frá Islandi
dollarar Holland-Portúgal
■
1.007
575
1.726
I
Portúgal-Holland
frá N-Am.
1.116
575
Til N-Ameríku
frá íslandi
til Evrópu
frá Evrópu
1.722
!■
Heimild: „Freight Rates in lcelandic Conteiner Trades", Drewry, febrúar 1994 og Félag íslensra stórfcaupmanna
Drewry Shipping Consultants byggja skýrslu sína á upplýsingum um flutningskostnað sem Félag ís-
lenskra stórkaupmanna aflaði. Islenskir farmflyljendur gagnrýna þessar tölur og segja þær rangar.
Þannig segir Eimskip að flutningsgjald fyrir 20 feta gám frá N-Ameríku til íslands sé ofætlað um 72%.
Birgir R. Jónsson formaður FIS um skýrslu Drewrys
Kostnaðurinn
er margfaldur
SIGHVATUR Björgvinsson viðskiptaráðherra sagði í ávarpi á ráð-
stefnu Félags íslenskra stórkaupmanna í gær, að sér virtist ljóst við
fyrsta yfirlestur skýrslu breska ráðgjafarfyrirtækisins Drewi-y Shipp-
ing Consultation um íslenska sjóflutningamarkaðinn að flutningskostn-
aður til og frá íslandi væri all miklu hærri en flutningskostnaður á
sambærilegum leiðum. „Einnig virðist vera að við höfum ekki notið
framfara í flutningstækni til lækkunar á flutningsgjöldum og að sam-
keppni í flutningum að og frá landinu sé takmörkuð,“ sagði ráðherr-
ann. Birgir R. Jónsson, formaður Félags ísl. stórkaupmanna, sagði að
niðurstöður könnunar Drewrys sýndu skýrlega að flutningskostnaður
i myndun vöruverðs hér á landi væri margfaldur á við önnur lönd.
FÍS og íslenska flutningakaupar-
áðið fengu Drewrys, á seinasta ári
til að vinna að úttektinni. Tók það
fyrirtækið fímm mánuði og var
skýrslunni skilað í seinasta mánuði
en niðurstöður hennar voru kynntar
á ráðstefnu FÍS í gær.
Drewrys býr yfír miklum upplýs-
ingabanka yfír flutningskostnað á
bæði evrópskum og alþjóðlegum
flutningaleiðum en fTS veitti fyrir-
tækinu upplýsingar sem það aflaði
með úrtaki skv. tollskrámúmerum úr
skýrslum hjá inn- og útflytjendum
hérlendis til samanburðar við gagna-
banka Drewys um stöðu markaðarins.
Sighvatur Björgvinsson sagði á
ráðstefnunni í gær að nauðsynlegt
væri að huga vandlega að flutnings-
kostnaði þjóðarinnar og íhuga hvem-
ig mætti ná sem mestri hagræðingu
í öllum vöruflutningi til og frá land-
inu. „Það skiptir miklu máli fyrir
baráttuna fyrir því að lækka vöra-
verð á íslandi, að þessi flutnings-
kostnaður á vömr að og frá landinu
sé sem lægstur. Vissulega er það
okkar metnaðarmál, nú eins og áð-
ur, að flutningarnir séu í okkar hönd-
um, íslendinga, en þeir flutningar
verða að eiga sér stað á samkeppnis-
grundvelli þannig að við getum boðið
okkar fyrirtækjum sambærilegt verð
við það, sem aðrir myndu geta boðið
eða geta boðið á þessum leiðum,“
sagði Sighvatur. Lagði hann áherslu
á að bein tengsl væru á milli fijálsra
viðskipta og lífskjara þjóðarinnar og
afnema þyrfti þau viðskiptahöft sem
hefðu slegið múra í kringum eyland-
ið á umliðnum árum.
Aukið flutningarými og
hækkun farmgjalda
Birgir R. Jónsson sagði ljóst að
skýrsia Drewrys sýndi að áhrif flutn-
ingskostnaðar á verð útflutningsvöru
væru einnig margföld á við sambæri-
legar vegalengdir og flutningsmagn
í nágrannalöndunum. „Alls staðar
annars staðar, þar sem um er vitað,
hefur á undanfömum tíu ámm ríkt
virk og öflug samkeppni, sem hefur
tryggt að tækniframfarir og hagræð-
ing af gámavæðingu hefur dreifst út
í lækkandi framgjöldum til ailra at-
vinnugreina sem era notendur að
flutningum. Á þeim alþjóðamörkuðum
sem hér hafa verið skoðaðir er það
ófrávíkjanleg regla, að aukið framboð
af flutningarými framkallar verð-
lækkun. Þetta undirstrikar að mark-
aðimir era virkir samkeppnismarkað-
ir. Á íslenska markaðinum má hins
vegar sjá þess merki að auknu fram-
boði flutningarýmis fylgir hækkun
farmgjalda. Að mati Drewrys eru
þetta frekar einkenni markaðar opin-
berrar þjónustu en virks samkeppnis-
markaðar,“ sagði Birgir.
Sagði hann að ef tölum skýrslunn-
ar væri breytt í vísitölu sem stillt
væri á 100 miðað við árið 1986,
kæmi í ljós að reiknað í bandaríkjad-
ölum hefði orðið 15% hækkun á inn-
flutningsfrakt til íslands miðað við
20 feta gámaeiningu. Á tíu ára tíma-
bili sé hækkunin hins vegar rúmlega
26% og útflutningsfrakt hefði hækk-
að um 43% á tímabilinu 1986-1992.
Á Norður Atlantshafí hafi á sama
tíma átt sér stað 38% lækkun flutn-
ingsgjalda í austurátt á milli banda-
ríkjanna og Evrópu á árunum 1986-
1992, en 52% lækkun 1983-1992.
Birgir sagði að meðalnýting á
gámarými skipa í inn- og útflutningi
hafí verið 58,7%, sem væri verulega
lægra en í sambærilegum siglingum
á N-Atlantshafi.