Morgunblaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
Umsátur í
Lahti
LÖGREGLAN í Lahti umkringdi
í gær íbúðablokk í borginni þar
sem tveir vopnaðir fangar sem
brutust út úr fangelsi hafa tekið
mann og konu í gíslingu. Um
100 lögreglumenn taka þátt í
umsátrinu og þar sem óttast var
að til skotbardaga kæmi voru
íbúar nærliggjandi húsa beðnir
að yfirgefa heimili sín og götum
í nágrenninu var lokað fyrir
umferð.
Aukaafurð
gegn æxlisvexti
ÞÝSKIR, svissneskir og finnskir
vísindamenn sögðu í gær að
hugsanlega gæti aukaafurðin
2-methoxyoestradiol, sem félli
til við hormónastarfsemi-líkam-
ans, komið að gagni við að
stöðva vöxt illkynja æxla. Efnið
hindraði æðavöxt og gæti þann-
ig svelt æxlin. Frá þessu skýra
vísindamennimir í nýjasta hefti
vísindaritsins Nature.
Karl prins
óhress
KARL Bretaprins er óhress með
hvað þegnar drottningar virðast
misskilja hann og baráttu hans
á sviði byggingalistar, vistvæns
landbúnaðar og umhverfismála.
Einkaritari hans segir að prins-
inum, sem talinn hefur verið
veruleikafirrtur, sámi hve litlar
undirtektir baráttumál hans
hljóti meðal almennings.
Sex hjálpar-
starfsmenn
drepnir
SEX starfsmenn Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) létu lífíð og tíu
særðust í fyrirsát skæruliða í
Angóla í gær. Fólkið var
starfsmenn hjálparstofnunar
SÞ og var á leið frá borginni
Dondo, þar sem það færði
flóttamönnum matvæli.
A
Astkonan
villti á sér
heimildir
BRESK blöð skýrðu frá því í gær
að lafði Bienvenida Buek, ást-
kona Sir Peters Harding sem
sagði af sér sem forseti breska
herráðsins í vikunni, væri ekki
jafn aðalborin og hún hefði sjálf
haldið fram. Komið væri í ljós
að 64 ára gömul móðir hennar
væri ræstingakona á sjúkrahúsi
og faðir hennar múrari en ekki
stöndugur lögmaður.
Kinnbein,
augu o g haka
ráða fegurð
FÓLK hvaðanæva úr veröldinni
er í aðalatriðum sammála um í
hveiju andlitsfegurð felst. Þetta
eru niðurstöður könnunar sem
breskir og japanskir sálfræðing-
ar kynna í dag í vísindaritinu
Nature. Var notast við tölvu-
mypdir til að kanna hug fólks
til andlitsfegurðar og kom í ljós
að fagrar konur hafa há kinn-
bein og stór augu en myndarleg-
ir karlar hafa jafnan stóra höku.
Niðurstaðan er í ósamræmi við
fyrri athuganir sem leitt hafí í
Ijós að fegurð felist fyrst og
fremst í jöfnum hlutföllum í and-
liti. Sögðu sálfræðingarnir að
fólki félli betur andlit þar sem
hlutföllin væru ekki jöfn. „Að-
laðandi fólk var með há kinn-
bein, niðurmjótt andlit og stór
augu. Þá var fremur stutt bil á
milli munns og höku, og nefs
og munns,“ sagði í greininni.
Norðmenn ná samkomulagi við Evrópusambandið um sjávarútvegsmál
Olsen lýsir yfir sigri en
sjávarútvegurinn ósigri
JAN HENRY T. Olsen, sjávarútvegsráðherra Noregs, hefur lýst yfir
mikilli ánægju með það samkomulag sem náðist í sjávarútvegsmálum
milli Noregs og Evrópusambandsins aðfaranótt miðvikudagsins.
„Það var rétt að greiða atkvæði gegn aðild árið 1972 en nú er hins
vegar rétti tíminn til að ganga inn í Evrópusambandið. Ég er mjög
ánægður. Þessi samningur er mjög góður fyrir sjávarútveginn. Við
náðum meira að segja fram nokkrum kröfum sem ég átti ekki von á
að færu í gegn,“ sagði Olsen er hann kom út af fundi ráðherranefnd-
arinnar. Norges Fiskarlag, öflugustu heildarsamtök norska sjávarút-
vegsins, eru hins vegar ekki á sama máli um ágæti sjávarútvegsþátt-
ar aðildarsamningsins og lýstu strax yfir miklum efasemdum. „Þessi
niðurstaða er verri en ég óttaðist að hún yrði við upphaf samninga-
viðræðnanna. Við höfum tapað á öllum sviðum," sagði Einar Hepsöe,
formaður Norges Fiskarlag.
Aðlögunartími til 1998
En um hvað var eiginlega samið?
Sjávarútvegssamningurinn sjálfur
hefur enn ekki verið birtur í heild
en greint hefur verið frá því að Norð-
menn fái að halda óskertum yfirráða-
rétti yfír fískimiðunum fyrir norðan
62. breiddargráðu fram að 1. júlí
1998. Norðmenn fá einnig að við-
halda samningum sínum við Rússa
um heildarkvóta og kvótaskiptingu í
Barentshafí fram að 15. október það
ár eða jafnvel lengur, samkvæmt
upplýsingum frá Evrópusambandinu.
Eftir að aðlögunartíma lýkur verða
þessar veiðar hluti af heildarfisk-
veiðistefnu ESB en lúta áfram sömu
reglum og til þessa hefur verið fylgt.
Óbreyttar reglur munu gilda um
vemdarsvæðið við Svalbarða.
Frá og með 1. júlí 1998 verður
stjómun fískveiðanna formiega færð
til Bmssel en áfram verður fylgt
sömu reglum og Norðmenn hafa við-
haft við fiskveiðistjórnunina. Veiðar
Stjórn Evrópusambandsins verður við kröfum Frakka
Lágmarksverð framlengt
Brussel. Reuter.
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópusambandsins (ESB) kom í gær til
móts við kröfur Frakka og framlengdi reglur um lágmarksverð á inn-
fluttum fiski um tvo mánuði. Snerist stjórninni hugur en hún hafði
neitað að verða við kröfum Frakka á þriðjudag.
„í ljósi nýrra upplýsinga frá
Frakklandi og öðrum aðildarríkjum
var ákvörðunin endurskoðuð," sagði
talsmaður framkvæmdastjórnarinn-
ar. Talið er að megin ástæðan fyrir
tilslökuninni sé sú að Frakkar gerðu
það að skilyrði fyrir því að sam-
þykkja aðild Norðmanna að ESB að
lágmarksverð á innfluttum fiski yrði
framlengt. Hollendingar tóku sömu-
leiðis afstöðu með Frökkum og
sögðu ódýran fisk frá Austur-Evrópu
berast inn á markað ESB gegnum
Svíþjóð. Nýjar upplýsingar staðfesta
að verðlag á físki, einkum þorski,
fór lækkandi í febrúar. Undantekn-
ingar eru Frakkland og Belgía þar
sem verðið stóð í stað.
Frönsk stjórnvöld hafa gert kröfur
um að af hálfu EBS yerði reynt að
hafa betri stjórnun á fiskmarkaðs-
málum. „Það er kominn tími til að
ESB taki á sig ábyrgð, bindi enda
á stöðuga ókyrrð í markaðsmálunum
og taki tillit til erfiðleika sjómanna“,
sagði í yfirlýsingu frá franska land-
innan tólf sjómílna verða áfram al-
farið í höndum Norðmanna og ESB
gefur út yfirlýsingu um mikilvægi
þess að tryggja hagsmuni strand-
svæðanna.
Núverandi fiskveiðiréttindi Norð-
manna eru fest í sessi í aðildarsamn-
ingnum.
Þá náðist samkomulag um að und-
anþágur Spánveija og Portúgala frá
sameiginlegu sjávarútvegsstefnunni
(PCP) falli úrgildi 1. júní 1995. Sjáv-
arútvegsstefna ESB í heild sinni
verður svo endurskoðuð árið 2003.
Að mati Olsen þýðir þetta í raun
að Norðmenn hafi náð fram mikil-
vægustu kröfu sinni: Aframhaldandi
yfirráðarétti yfir fiskimiðunum.
Aukakvóti Spánverja
A síðustu vikum hafa stjómarer-
indrekar í Brussel lýst því yfir að
mesti vandinn í sjávarútvegsviðræð-
unum væri að finna lausn sem jafnt
Spánveijar og Norðmenn gætu túlk-
að sem sigur fyrir sínar kröfur.
Spænskir stjórnmálamenn yrðu að
búnaðar- og sjávarútvegsráðherran-
um, Jean Puech. Reglurnar féllu úr
gildi á þriðjudag en þær voru settar
fyrir rúmu ári vegna óeirða á meðal
franskra sjómanna sem mótmæltu
meintum undirboðum erlendra fyrir-
tækja. Reglurnar náðu til þorsks,
ýsu, lýsings, skötusels, ufsa, Alaska-
ufsa og Atlantshafslax sem fluttur
er inn frá ríkjum sem ekki eiga að-
ild að 'Evrópusambandinu.
Nefnd hagsmunaaðila ífyönskum
sjávarútvegi, CNPM, hvatti á þriðju-
dag til þess að aftur yrðu hertar
reglur um fiskinnflutning til að mót-
mæla því að norðlægar aðildarþjóðir
ESB vildu ekki sýna neinn skilning
á vanda franskra sjómanna.
geta komið heim og lýst því yfir að
þeir hefðu fengið stórauknar veiði-
heimildir en Norðmenn yrðu að sama
skapi að geta sagt að þeir hefðu
ekkert látið af hendi. Vissulega
vandasamt verkefni en samninga-
menn beggja aðila virðast una niður-
stöðunni vel. í samningaviðræðunum
um EES var samþykkt að ESB fengi
ellefu þúsund tonna þorskveiðikvóta
í norskri landhelgi, sem færi stig-
hækkandi úr sex þúsund tonnum á
þessu ári. Samkvæmt heimildum
norska blaðsins Aftenposten fá
Spánveijar 2.500 tonn umfram það
sem EES-samkomulagið gerir ráð
fyrir árið 1995 og 1.250 tonn til við-
bótar árið 1996. Þá verður reiknings-
aðferðum á kvóta Spánveija breytt
frá og með 1997 þannig að tvö þús-
und tonn bætast við heildarkvóta
þeirra. Einnig fá þeir þúsund tonna
hlut í kvóta Norðmanna fyrir utan
Kanada, sem lítið hefur verið nýttur.
Loks fá aðildarríki ESB að reikna
sér 10% „aukaafla" af öðrum fiskteg-
undum fyrir utan þorskveiðikvótann,
þ.e.a.s. 1.100 tonn miðað við ellefu
þúsund tonna EES-kvóta.
Þess má einnig geta að írar fá
aukin véiðiréttindi á írska makríl-
stofninum, sem flutt hefur sig um
set í norska landhelgi.
Markaðsaðgangur
Norðmenn virðast hafa náð fram
kröfu sinni um fullan markaðsað-
gang frá og með þeim degi sem þeir
gerast aðilar að Evrópusambandinu.
Fyrstu fjögur árin verður þó í gildi
eftirlitskerfi og „viðmiðunarkvótar"
á útflutningi þeirra afurða sem ekki
njóta algjörs tollfrelsis samkvæmt
EES-samkomulaginu, þ.e. fyrst og
fremst lax, makríll, síld og rækja.
Norðmenn munu taka þátt í mótun
eftirlitskerfisins og er tilgangur þess
að hægt sé að grípa inn í ef upp-
lausnarástand ríki á markaðnum. Þá
fá sölusamtök norska sjávarútvegs-
ins að starfa áfram í óbreyttri mynd.
Kvótahopp
Reglur Norðmanna um að einung-
is norskir ríkisborgarar geti átt fisk-
Fékk Stolpe heið-
ursorðu frá Stasi?
Berlín. Frá Hrönn Marinósdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
MANFRED Stolpe, forsætisráðherra í austur-þýska sambandslandinu
Brandenburg í Þýskalandi, er sakaður um að hafa unnið sem uppljóstr-
ari fyrir öryggislögregluna Stasi en áður starfaði hann sem Jögfræðing-
ur hjá evangelísku kirkjunni í fyrrum Austur-Þýskalandi. I sjónvarps-
þætti á vegum tímaritsins Der Spiegel fyrir skömmu voru dregin fram
í dagsljósið gögn sem fullyrt var að sýndu að Stolpe hefði í nóvember
árið 1978 átt fund með yfirmönnum Stasi, þar sem hann hefíti þegið
heiðursorðu fyrir vel unnin störf
Ekki er enn vitað hvernig þessar
upplýsingar bárust til tímaritsins en
ef þær reynast réttar hefur Stolpe
farið með ósannindi við yfírheyrslur
í fyrra. Frá sameiningu ríkjanna
hafa spjótin ítrekað beinst að Stolpe
fyrir að hafa starfað fyrir Stasi en
engar sannanir fundist.
Stolpe segir þessar ákærur vera
bolabrögð stjórnarandstöðunnar
vegna þingskosninga I sambands-
landinu í september næstkomandi. í
Brandenburg er Stolpe forsætisráð-
herra fyrir flokk Jafnaðarmanna
(SPD) sem er í samsteypustjóm með
frjálslyndum og Búndnis 90 en þing-
flokksformaður Búndnis 90 hefur nú
þegar krafíst afsagnar hans vegna
málsins. Stolpe hefur á hinn bóginn
farið fram á formlega afsökunar-
beiðni hans og stuðningsyfirlýsingu
í þinginu í Brandenburg.
Rannsóknamefnd á vegum þings-
ins í Brandenburg hefur starfað frá
árinu 1992 við að skoða tengsl Stolpe
við Stasi. Stolpe vísar á bug öllum
ásökunum á hendur sér en segist
í þagu öryggislögreglunnar.
starfs síns vegna hafa þurft að hafa
góð samskipti við yfirmenn öryggis-
lögreglunnar þar sem hann hafi
gegnt einhvers konar erindrekastarfí
milli Stasi ogþeirra sem leituðu ásjár
kirkjunnar vegna ósættis við stjórn-
völd. Stolpe hefur viðurkennt að hafa
þegið gjafír frá öryggislögreglunni.
Der Spiegel hefur lagt fram ljós-
rit af nafnalista frá tilteknum fundi
í nóvember árið 1978 þar sem fram
kemur dulnefni Stolpe en við yfír-
heyrslur sagðist Stolpe ekki hafa
verið á þeim fundi. Einnig hefur
tímaritið lagt fram kvittanir sem það
segir sanna að Stolpe hafi þegið pen-
ingagreiðslu fyrir störf sín. Talsmað-
ur nefndar þeirrar sem rannsakar
og skipuleggur skjalasafn Stasi sagði
í samtali við Morgunblaðið í gær að
skjölin væru ófölsuð og sagði jafn-
framt að mikið af skjölum hefði ver-
ið eytt og öðrum stolið í ringulreið-
inni við fall Berlínarmúrsins haustið
1989 og þannig hefðu þau borist í
hendur óviðkomandi.
Reuter
A
Ikveikja varð sjö að bana
SJÖ útlendingar biðu bana í bruna í þýsku borginni Stuttgart í gær, þar
af tvö börn, og 15 slösuðust. Ibúar hússins voru fyrst og fremst útlending-
ar og er ekki talið útilokað að um íkveikju hafi verið að ræða.