Morgunblaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Samningar
Norðmanna
Niðurstöðu í viðræðum Norð-
manna við Evrópusamband-
ið hefur verið beðið með nokkurri
eftirvæntingu hér á landi. Ástæðan
er sú, að menn hafa spurt, hvort
hugsanlegir samningar Norð-
manna gæfu tilefni til þess, að við
íslendingar breyttum afstöðu okk-
ar til Evrópusambandsins. Nú ligg-
ur niðurstaðan fyrir og ástæða til
þess að fagna því, að Norðmenn
hafa náð því marki, sem þeir hafa
stefnt að, þ.e. að ná samningum
við ESB. Jafnframt beinist athygli
okkar íslendinga að efnisatriðum
í samkomulagi Norðmanna og ESB
um sjávarútvegsmál. Samningur-
inn um sjávarútvegsmál hefur ekki
verið birtur í heild en hins vegar
liggur fyrir hveijir eru meginþætt-
ir þessa samkomulags.
Samkvæmt samkomulaginu
hafa Norðmenn óskertan yfirráða-
rétt yfir fískimiðum fyrir norðan
62. breiddargráðu til 1. júlí 1998.
Eftir að þessum aðlögunartíma
lýkur verða fískveiðar á þessu
svæði hluti af heildarfískveiði-
stefnu ESB. Frá sama tíma, þ.e.
1. júlí 1998, færist stjórn norskra
fiskveiðimála til Brussel. Norð-
menn leggja áherzlu á, að þrátt
fyrir þetta verði eftir 1. júlí 1998
fylgt sömu stefnu og sömu reglum
og Norðmenn sjálfir hafí fylgt og
framkvæmt. Þess vegna sé þessi
breyting fremur í orði en á borði.
Jafnframt er gert ráð fyrir því
í samningum Norðmanna og ESB
að næstu þijú árin megi einungis
norskir ríkisborgarar eiga físki-
skip, sem skráð eru í Noregi. Að
þessum tíma liðnum mega hins
vegar ríkisborgarar annarra ESB-
ríkja eiga fískiskip, sem skráð eru
í Noregi. Þessa meginþætti sam-
komulagsins hafa talsmenn
norskra stjómvalda túlkað á þann
veg, að niðurstaðan sé Norðmönn-
um hagstæð.
Vel má vera, að Norðmenn telji
þessa niðurstöðu hagstæða fyrir
sig. Hitt er alveg ljóst, að íslenzk
stjómvöld gætu aldrei gert slíka
samninga við ESB. Við íslendingar
gætum aldrei fallist á, að stjórn
fiskveiðimála okkar yrði færð til
Bmssel eins og Norðmenn hafa
nú samið um að gert verði eftir
mitt ár 1998. Jafnvel þótt Norð-
menn haldi því fram að þetta sé
aðeins að nafninu til er augljóst
að engu er að treysta í þeim efn-
um. Raunar eru engum samning-
um að treysta við ESB eins og við
höfum kynnzt vegna vandamála á
innflutningi á íslenzkum físki til
Frakklands undanfamar vikur.
Hér mundu menn ekki líta svo á
að fyrirvarar Norðmanna um að
sömu reglur gildi áfram, eftir að
fiskveiðistjórnin hefur verið flutt
til Brussel mundu, duga okkur.
Og hér mundu menn ekki telja
nokkru skipta almenn ákvæði um
endurskoðun fiskveiðistefnu ESB
í upphafí næstu aldar.
Við íslendingar gætum heldur
ekki fallizt á að fyrirtæki í öðmm
ESB-löndum gætu keypt upp ís-
lenzk sjávarútvegsfyrirtæki að
þremur árum liðnum, eins og Norð-
menn hafa samið um að geti gerzt.
Samningar Norðmanna við ESB
em staðfesting á því, sem bæði
Morgunblaðið og ljölmargir aðilar
hafa haldið fram, að aðild íslands
að ESB sé óhugsandi miðað við
óbreytta sjávarútvegsstefnu Evr-
ópusambandsins. Þá skoðun hefur
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegs-
ráðherra, ítrekað nú í tilefni af
samningum Norðmanna og er það
fagnaðare/ni. í sama streng tekur
Halldór Ásgrímsson, fyrrverandi
sjávarútvegsráðherra. Þá skoðun
hefur Kristján Ragnarsson, for-
maður LÍÚ, einnig ítrekað nú af
sama tilefni og er það einnig fagn-
aðarefni.
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, hefur lýst þeirri skoðun sinni
að samningar Norðmanna hafi
engu breytt um afstöðu íslands.
Ástæða er til að taka undir þau
sjónarmið forsætisráðherra. Jón
Baldvin Hannibalsson, utanríkis-
ráðherra, hefur talað nokkuð á
annan veg og kemur ekki á óvart,
þar sem Alþýðuflokkurinn hefur
augljóslega verið mun opnari fyrir
hugsanlegri aðild að ESB en Sjálf-
stæðisflokkurinn. Mundi Alþýðu-
flokkurinn skrifa undir sjávarút-
vegssamninga af því tagi sem
Norðmenn hafa nú skrifað undir?!
Sérstaka athygli vekur að Norð-
menn hafa að því er virðist gert
samninga við ESB um löndunar-
bann á físk sem veiddur er í Smug-
unni. Hvemig getur Evrópusam-
bandið tekið ákvörðun um að
banna löndun á físki sem veiddur
er á alþjóðlegu hafsvæði? Það er
svo annað mál að við íslendingar
höfum áður ítrekað orðið fyrir því
að nágrannaþjóðir okkar hafa sett
löndunarbann á físk frá íslandi í
þorskastríðum og við höfum lifað
það af jafnvel þegar hagsmunir
okkar voru hvað mestir í Bret-
landi. En óneitanlega kemur það
á óvart að náin frændþjóð geri slíka
samninga okkur til höfuðs en við
eigum eftir að sjá, hvort Evrópu-
sambandinu verður sigað á ís-
lenzka sjómenn í Smugunni.
Undanfamar vikur hefur þess
gætt í opinbemm umræðum að
aðild Norðurlandaþjóðanna þriggja
að ESB hlyti með einum eða öðmm
hætti að leiða til þátttöku okkar í
Evrópusambandinu. Væntanlegá
er mönnum ljóst, eftir að efnisat-
riði í sjávarútvegssamningum
Norðmanna liggja fyrir, að slíkar
umræður em ekki tímabærar.
Margt þarf að breytast áður en
einhveijar raunverulegar forsend-
ur em fyrir slíkum umræðum. Hitt
er augljóst að íslenzk stjómvöld
þurfa að huga að því á næstu vik-
um og mánuðum, hvaða breytingar
er nauðsynlegt að gera á þeim
samningum sem við höfum tryggt
okkur með þátttöku okkar í EES
til þess að íslenzkir hagsmunir
verði tryggðir gagnvart ESB í
framtíðinni.
HVAÐ SEGJA ÞEIR UM SAMNINGA NORÐMANNA VIÐ EVROPUSAMBANDIÐ?
Davíð Qddsson
Aðild Norð-
manna hefur
enga beina
þýðingu fyrir
okkur
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
og formaður Sjálfstæðisflokksins
segir að samningur Norðmanna við
ESB hafi enga beina þýðingu fyrir
íslendinga. EES-samningurinn
dugi til þess að tryggja viðskipta-
hagsmuni án þess að gefa eftir í
sjávarútvegi. Davíð sejgir einnig
ótta sumra við það að Islendingar
séu að verða útundan á einhvem
hátt ástæðulausan.
„Það er ekki hægt
að sjá í fljótheitum
að samningurinn
hafí beina þýðingu
fyrir íslendinga því
að afstaðan um að
láta samninginn um
EES nægja helgað-
ist af því að tryggja
viðskiptahagsmuni
án þess að gefa nokkuð eftir í sjávar-
útvegi eða fullveldi, svo nokkuð sé
nefnt. Það var fyrirséð að Norðmenn
ætluðu sér að gerast aðilar að ESB,
og ekki var hægt að ímynda sér að
þeir myndu gera það við lakari kost
en þeir hafa nú fengið.“
Davíð segir að samningurinn sé þol-
anlegur, eins og tekið var til orða, fyr-
ir Norðmenn en miðað við fullyrðingar
sjávarútvegsráðherrans norska hafa
þeir ekki fengið allt sem þeir vildu.
„Þeir munu • ekki halda forræði sínu
yfír norskum sjávarútvegi með form-
legum hætti til frambúðar þótt þeir
muni hafa veruleg efnistök. íslendingar
hafa ekki getað hugsað sér að þurfa
að sækja um kvóta til Brussel þótt
þeir fengju nær öllum kvóta við ísland
úthlutuðum af sögulegum ástæðum og
þessi niðurstaða breytir engu um það.“
Davíð segir einnig að svo virðist sem
sú tilfínning hafí vaknað hjá sumum
að menn hafí fundið fyrir því Iíkt og
böm gera að við værum að verða út-
undan en það sé ástæðulaust því ekk-
ert hafí gerst sem ekki hafí verið séð
fyrir fyrir tveimur árum. Davíð sagði
einnig í tilefni af ummælum þess efnis
að skip sem veiddu kvótalaus í Barents-
hafí gætu ekki landað í ESB-löndum:
„Það er dálítið merkilegt að Norðmenn
skuli reyna að ná samstöðu við ESB
um að fylgja fast stefnu sem ekki er
orðin hafréttarleg stefna. ESB hefur
ekki viðurkennt stöðu Noregs hingað
til og kröfur þeirra gagnvart alþjóðleg-
um hafsvæðum."
Jón Baldvin
Hannibalsson
Hugsanlegt að
meta málið í
nýjuljósi
JÓN Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra og formaður Alþýðu-
flokksins segir að samningsniður-
staða Norðmanna í sjávarútvegs-
málum hafi lykilþýðingu fyrir Is-
lendinga vegna þess að forræði yfir
fiskimiðum og stjórnun fiskveiða
hafi alltaf verið nefnt sem ein meg-
inástæða fyrir því að íslendingar
hafi ekki sótt um aðild að ESB í
samfloti við hinar Norðurlandaþjóð-
imar. Sé niðurstaðan sú að Norð-
menn hafi náð samningi sem er
umfram vonir sem menn gerðu sér,
eða samningsniðurstaðan sé á þá
leið að hún gæti verið ásættanleg
fyrir ísland sé komin forsenda fyrir
því að meta málið í nýju Ijósi.
„Blekið er varla
þomað á samningn-
um og við höfum því
ekki haft tækifæri
til þess að rýna í
smáa letrið. Hins
vegar höfum við
heimildir frá norsk-
um stjómvöldum
sem hafa fagnað
samningsniðurstöðunum sem mjög
jákvæðum fyrir Noreg. Sjávarútvegs-
samningurinn hefur mest gildi fyrir
okkur og þar draga Norðmenn megin-
atriðin saman í femt. í fyrsta lagi
lýsa þeir því að þeir hafí náð fijálsum
markaðsaðgangi fyrir norskar sjávar-
afurðir strax frá fyrsta degi. I öðru
lagi hefur fengist að þeirra mati full
viðurkenning fyrir því að Norðmenn
megi viðhalda núverandi fyrirkomu-
lagi sölumála á sjávarafurðum. í þriðja
lagi segir Jan Henry T. Olsen sjávarút-
vegsráðherra að Norðmenn muni
stjórna að öllu leyti nýtingu fískveiði-
lögsögunnar fram til 1998 en eftir
það yrði norska fyrirkomulagið hluti
af sjávarútvegsstefnu ESB. Það þýði
hins vegar í reynd, og fýrir því hafí
þeir fullvissu, að núverandi fyrirkomu-
lag gildi áfram. í fjórða lagi segja
þeir að Norðmenn muni semja beint
við Rússa um fískveiðar á Barents-
hafí til 1998 eftir það muni forræðið
formlega færast yfír til Brussel, þó
þannig að tekið verði í meginatriðum
tillit til norskra sjónarmiða í þeim
samningum."
Jón Baldvin segir að reynist þetta
rétt sé það hans mat að Norðmenn
hafí náð samningsniðurstöðu sem er
vænlegri út frá mati á norskum hags-
munum heldur en hann hafi þorað að
gera ráð fyrir. Aðspurður hveiju Norð-
menn hafi þurft að kosta til segir Jón
Baldvin: „Tvennum sögum fer af því
hvað þeir hafí þurft að leggja fram
fyrir þessa niðurstöðu í veiðiheimild-
um en norskir fíölmiðlar segja að hér
sé um að ræða 4.000 tonn í viðbótar-
veiðiheimildum á þorski. Spænskar
heimildir segja að Spánveijar fái
þorskkvóta upp á 6.100 tonn.“
Jón Baldvin segir ennfremur að
íslendingar hafi verið fullvissaðir um
það í tvígang að engir meinbugir
væru á því að ísland héldi inntaki
EES-samnings með réttindum hans
og skuldbindingum en samið yrði upp
á nýtt um stofnanaþáttinn. „Vandinn
er hins vegar sá að Eftirlitsstofnun
EFTA og EFTA-dómstóll eru fjölþjóð-
legar stofnanir á vegum EFTA sem
íslendingar áttu aðild að. Það sam-
ræmdist íslensku stjómarskránni þar
sem EFTA hafði ekkert yfirþjóðlegt
vald. Ef við erum einir EFTA þjóða
eftir verður auðvitað tæknilega vanda-
samt að fínna aðgengilega formúlu
fyrir því hvernig eigi að leysa hlut-
verk þeirra án þess að það feli í sér
frámsal á valdi til samtaka sem ísland
er ekki aðili að, það verður vandinn."
Þorsteinn Pálsson
Vildi ekki
leggja slíkan
samning fyrir
Alþingi
ÞORSTEINN Pálsson sjávarút-
vegsráðherra telur að samningur
Norðmanna við Evrópusambandið
færi þeim ekki umtalsvert forskot
á íslendinga. Hann telur að íslend-
ingar hafi tryggt sína hagsmuni
með EES-samningnum og hefði
ekki viljað leggja fyrir Alþingi
samning sem legði fiskveiðistefnu
íslands undir ESB.
„Þessi samningur
mun ekki hafa mikil
áhrif á okkar stöðu.
Við tryggðum okkur
býsna vel með EES-
samningnum og ég
hygg að við getum
sagt að við höfum
um það bil 96% toll-
fijálsan aðgang að
Evrópumarkaðnum fyrir okkar sjávar-
afurðir. Þessi samningur Norðmanna
færir þeim því ekkert forskot sem
umtalsvert er, samkeppnisstaðan
verður áþekk eftir sem áður. Á hinn
bóginn taka þeir á sig talsverðar
skyldur vegna þess að þeir verða að
undirgangast sameiginlega fískveiði-
stefnu ESB. Þar eru atriði sem ég
hefði ekki vilja leggja fyrir Alþingi
íslendinga." Þorsteinn segir að sú
ákvörðun að standa fyrir utan ESB
og láta EES-samninginn duga hafi
verið rétt og þetta breytir ekki hans
afstöðu í því. „Fari svo eins og horfir
að Norðurlandaþjóðirnar og Austur-
ríki gangi í ESB þurfum við að fara
í tvíhliða viðræður við ESB sem fyrst
og fremst miða að því að breyta EES-
samningnum tæknilega í tvíhliða
samning." Þorsteinn segir einnig að
hugsanlegt löndunarbann vegna veiða
kvótalausra skipa í Barentshafí sé
byggt á sömu reglum og beitt sé hér
gagnvart skipum sem eru að veiða
utan okkar lögsögu úr sameiginlegum
stofnum þar sem deila er um skipt-
ingu.
BjömBjamason
Ánægjuleg
niðurstaða fyr-
ir Norðmenn
BJÖRN Bjarnason formaður utan-
ríkismálanefndar Alþingis telur
ánægjulegt að Norðmenn skuli
hafa náð samkomulagi við ESB en
leggur áherslu á að íslensk sjónar-
mið liggi að baki þeirri ákvörðun
að fylgja ekki í fótspor EFTA ríkj-
anna.
„Það er mjög
ánægjulegt fyrir
norsku ríkisstjóm-
ina að þetta sam-
komulag skuli hafa
náðst því Norðmenn
og norska ríkis-
stjórnin, undir for-
ystu Gro Harlem
Brundtland, hafa
lagt mjög hart að sér við að ná þess-
um samningum. Norðmenn hafa alltaf
verið skrefí á eftir hinum EFTA-ríkj-
unum þremur sem hafa sótt um aðild
og nú hafa þeir náð þessu og vonandi
með þeim hætti að tímasetningar
gangi upp eins og að er stefnt. Það
eru hins vegar íslensk sjónarmið sem
liggja bakvið okkar ákvörðun þess
efnis að vera ekki með þessum fjórum
EFTA-ríkjum og sækja um aðild að
ESB.“
Björn segir varðandi tvíhliða við-
ræður íslands og ESB að EES-samn-
inginn verði lagður til grundvallar og
ólíklegt sé að sá samningur breytist
eitthvað efnislega vegna þess að ný
ríki séu orðin aðilar að ESB. „Samn-
ingurinn er á milli Evrópusambands-
ins og ríkja utan þess, en vafalaust
væri æskilegt fyrir okkur, með hlið-
sjón af því að þessi ríki eru að kom-
ast inn, að ákvæði í fisksölumálum
verði endurskoðuð og rýmri heimildir
fáist til að selja tollfrjálsan fisk á
Evrópska efnahagssvæðinu. Það eru
mál sem við þurfum að ræða við ESB
og þurfum að vinna að og skoða út
frá okkar hagsmunum. Hvað varðar
hugsanlegt löndunarbann vegna veiða
í Barentshafí tel ég að við eigum að
taka mið af reglum sem gilda um
úthafsveiðar og ESB er bundið af slík-
um reglum eins og Noregur og ís-
land.“
Steingrímur
Hermannsson
Breytir ekki
miklu fyrir ís-
lendinga
STEINGRÍMUR Hermannsson for-
maður Framsóknarflokksins telur
að Norðmenn fórni sérhagsmunum
sínum í sjávarútvegi og landbúnaði
með aðild að ESB. Hins vegar sé
sjávarútvegur 2% þjóðarfram-
leiðslu Norðmanna á móti 20% hjá
íslendingum og erfitt sé að leggja
hagsmuni þessara tveggja þjóða að
jöfnu.
„Mér fínnst hafa
verið skýrt frá þess-
um samningi á ein-
kennilegan hátt.
Norðmenn gera
samning þar sem
þeir fá aðlögunar-
tíma á öllum sviðum,
frá þremur árum
niður í eitt, í sjávar-
útvegi. Samningurinn við Rússa gildir
til 1. júlí 1998, í landbúnaði fá þeir
fímm ára aðlögunartíma í sumu en
þurfa að fallast á verðið í Evrópu
þannig að það sem þeir eru að gera
er að fórna sérhagsmunum sínum í
sjávarútvegi og landbúnaði fyrir aðra
hluti sem ég fyrir mitt leyti held að
hafí allt annað gildi fyrir okkur. Hjá
Norðmönnum er sjávarútvegurinn í
kringum 2% þjóðarframleiðslu en 20%
hjá okkur, þannig að mér finnst erfítt
að bera þessa hluti saman.“ Stein-
grímur segir einnig að þetta breyti
ekki miklu varðandi viðskiptahags-
muni íslendinga. „Við höfum náð
langflestu af því sem okkur er mikil-
vægast með EES-samningnum og í
tvíhliða viðræðum er fyrst og fremst
um breytingu á stofnanakaflanum að
ræða, sem ég held að samningar Norð-
manna breyti ekki út af fyrir sig. Áð
mínu mati ber að einbeita sér að form-
breytingum á samningnum í tengslum
við tvíhliða viðræður í stað þess að
kanna kosti og galla aðildar." Hann
segir að hugsanlegt löndunarbann á
Smugutogara komi dálítið óvænt.
„ESB hefur verið á móti því að setja
stjómun á úthafsveiðar utan 200 sjó-
mílna, þannig að ég kem því ekki
heim og saman að þeir ætli að fara
að hafa afskipti af veiðum á slíkum
svæðum. Spánveijar veiða til dæmis
á slíkum svæðurn víða um heim.“
Ólafur Ragnar
• Grímsson
ESB þurs í
þróun alþjóð-
legra viðskipta
ÓLAFUR Ragnar Grímsson for-
maður Alþýðubandalagsins telur
enga ástæðu til þess að vefengja
þá ákvörðun að sækja ekki um að-
ild að Evrópusambandinu, sem for-
maðurinn segir vera þurs í þróun
alþjóðlegra viðskipta.
„Samningurinn er
að mínum dómi af-
dráttariaus staðfest-
ing á því að sú af-
staða Islendinga að
sælq'a ekki um aðild
að ESB er rétt.
Norðmenn hafa í
þessum viðræðum
orðið að láta af
hendi yfírráð sín yfír fískveiðistjóm-
inni að fiórum árum liðnum. Árið
1998 verður norskur sjávarútvegur
hluti af sjávarútvegsstefnu ESB. Jafn-
framt kemur fram að sama ár munu
Norðmenn ekki lengur geta annast
sjálfír samninga við þjóðir utan ESB
um sjávarútvegsmál, eins og til dæm-
is Rússa. Það verður framkvæmda-
stjómin í Brussel sem þá annast samn-
inga um veiðar í norskri fiskveiðilög-
sögu.“ Ólafur segir að niðurstaða
samningaviðræðnanna sé því staðfest-
ing á því að sú ályktun sem sam-
þykkt var á Alþingi í maí 1993, sam-
hljóða, að ísland skyldi óska eftir tví-
hliða samningi við ESB þegar önnur
EFTA ríki fengju inngöngu, hafi verið
rétt. „Mér fínnst mjög miður að utan-
ríkisráðherra, Jón Baldvin Hannibals-
son, skuli í ummælum sínum í dag
tala eins og þessi stefnumörkun Al-
þingis sé ekki skýr. En það hefur
ekkert komið fram sem breytir þeirri
stefnu. Alþýðubandalagið hefur haldið
því fram að EES-samningurinn væri
ekki lausn á framtíðarskipan sam-
skipta íslands og Evrópubandalags-
ins, nú er komið í ljós að það álit er
rétt. Þess vegna er um tvo kosti að
velja, annars vegar aðild að ESB og
hins vegar að gera tvíhliða samning
við sambandið og það er mikilvægt
að utanríkisráðherra haldi sig við
stefnu sem Alþingi samþykkti ein-
róma á sínum tíma. Sú afstaða er í
sjálfu sér ekkert ný hvað það snertir,
hún er bara svipuð fyrri afstöðu Norð-
manna.“ Hann segir jafnframt að ESB
hafi enga lögsögu yfír Smugunni. Hún
sé á alþjóðlegu hafsvæði og verið sé
að vinna að samningi um slíkar veiðar
á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
„Veiðarnar í Smugunni munu lúta
þeim niðurstöðum sem þar fást. ís-
lendingar hafa mjög trausta markaði
fyrir sjávarafurðir sínar í Asíu og í
Bandaríkjunum og ég hef enga trú á
því að ESB taki upp slíkt bann. Ef
það gerir það þá staðfestir það að
ESB er slíkur þurs í þróun alþjóðlegra
viðskipta að það er eins gott að ganga
ekki í slík björg.“
Haraldur
Sumarliðason
Styrkir til
Norðmanna
varasamir
HARALDUR Sumarliðason, for-
maður Samtaka iðnaðarins, segist
ekki hafa kynnt sér efnisatriði
samnings Norðmanna við ESB en
við fyrstu sýn gætu styrkir í sjávar-
útvegi til Norðmanna haft eitthver
áhrif.
„Nú erum við með
fríverslunarsamning
við ESB og út af
fyrir sig á það að
vera í lagi að þó að
samningur sé gerður
við einhveija aðra,
við höldum okkar
samningi. Á móti
kemur, og mig lang-
ar að fá að átta mig betur á því, ótti
ýmissa við það að Noregur að hluta,
að minnsta kosti Norður-Noregur, eigi
möguleika á stórkostlegum styrkjum
í sjávarútveg sinn, og þá held ég að
það geti verið mjög varasamt fyrir
okkar markaðsmál. Eg veit hins vegar
ekki nógu mikið um samninginn að
svo stöddu,“ segir Haraldur.
Anna Ólafsdóttir
Bjömsson
Tvíhliða við-
ræður á okkar
forsendum
ANNA Ólafsdóttir Björnsson þing-
kona Kvennalistans telur að ekki
sé ástæða fyrir Islendinga að líta
á samning Norðmanna um aðild að
ESB sem grunn að viðræðum ís-
lendinga við sambandið. Þær hljóti
að verða byggja á okkar forsend-
um.
„Talsmönnum
Norges Fiskerlag og
fleirum þykir þetta
frekar vondur
samningur og sé
það rétt sem maður
heyrir á fyrstu við-
brögðum tel ég að
það muni hafa áhrif
á afstöðu þjóðarinn-
ar í þjóðaratkvæða-
greiðslunni. Mér þykir einnig mjög
skrýtið og alvarlegt að heyra það frá
utanríkisráðherra að hann telji að
þessi samningur, sem virðist sæta
gagnrýni í Noregi, sé einhver grunn-
ur fyrir okkur íslendinga til að byggja
á,“ segir Anna. Hún segir einnig að
tvíhliða viðræðurnar verði að vinna á
okkar forsendum. „Hagsmunir Norð-
manna eru með allt öðrum hætti. Til
dæmis eru þeir að gefa eftir feikileg-
an makrílkvóta í Norðursjó og þeir
borga sína aðild, ef af verður, mjög
dýru verði. Ráðamenn þar virðast
vera reiðubúnir að færa miklar fórnir
en þjóðin á eftir að segja sitt. Við
hefðum átt að sækjast eftir tvíhliða
viðræðum fyrir ári, það var fuil eining
um það þá.“ Hún segir að varðandi
hugsanlegt löndunarbann á skip sem
veiða kvótalaust í Barentshafi sé ver-
ið að vinna að veiðum utan lögsögu
einstakra ríkja á alþjóðlegri ráðstefnu
í New York. Á þeim vettvangi eigi
fyrst og fremst að móta stefnu í veið-
um á alþjóðlegum hafsvæðum. „Þar
erum við að vinna að okkar hagsmun-
um og þar kemur í ljós hvernig og
að hvaða leyti Norðmönnum og ESB
sé stætt á því að semja um þessa
hluti í einangrun. Þetta er ekki bara
þeirra mál heldur alþjóðlegt atriði
sem verið er að vinna að í hafréttar-
málum og við eigum að reyna að
beita okkur þar. Annars er þetta sam-
komulag um veiðar í Smugunni milli
ESB og Norðmanna væntanlega háð
því að samkomulag náist um önnur
mál og við eigum eftir að sjá til hvað
úr því verður.“
Benedikt Davíðsson
Umráðaréttur
yfir auðlindum
áhyggjuefni
BENEDIKT Davíðsson forseti ASÍ
telur visst áhyggjuefni að Evrópu-
sambandið sé orðið umráðaaðili
yfir auðlindum Norðmanna.
„Ég hef ekki efn-
islegar forsendur
þar sem ég hef ekki
getað fylgst með
þessu en það er auð-
vitað visst áhyggju-
efni að þetta stóra
bandalag sé að
miklu leyti orðið
umráðaaðili yfir
auðlindum sem Norðmenn ætluðu að
reyna að halda umráðarétti sínum
yfir. Sérstaklega hvað varðar yfirráð
yfir svæðum fyrir norðan 62. breidd-
argráðu. Það getur haft grundvallar-
þýðingu fyrir okkur, ekki einungis
með tilliti til veiða í Barentshafí, við
erum líka hér á þeim slóðum og ef
til væru sérreglur þar um þá gæfí
það visst fordæmi." Benedikt segir
einnig um veiðar kvótalausra skipa
að hann sé ekki talsmaður þess að
verið sé að veiða óskipulagt á ótil-
teknum eða tilteknum vernduðum
hafsvæðum. „Ég tel að allar veiðar
eigi að vera undir skipulagi og allir
stofnar undir einhvers konar stjórn
en ég þori ekki að leggja dóm á hugs-
anlegar refsiaðgerðir vegna veiða í
Smugunni.“
Kristján Ragnarsson
EES-samning-
ur dugir okkur
KRISTJÁN Ragnarsson fram-
kvæmdastjóri Landsambands . ís-
lenskra útvegsmanna telur að EES-
samningurinn fullnægi viðskipta-
hagsmunum íslendinga. Hann telur
hins vegar varasamt að Norðmenn
framselji fiskveiðistefnu sína til
ESB.
„Mitt mat er það
að við höfum gert
samning við ESB
sem fullnægir öllum
okkar þörfum í við-
skiptalegum hags-
munum. Að vísu er
einn hnökri á inn-
göngu Svíþjóðar í
ESB en hún hefur í
för með sér toll á saltsíld sem þá
þarf að fá breytt, en það er smámál.
Frá efnahags- og viðskiptasjónarmið-
um höfum við ekkert að sækja í ESB
vegna samningsins. Á pólitíska svið-
inu hef ég hins vegar áhyggjur af
því að Norðmenn sem eru að fá frest
í takmarkaðan tíma til þess að ráða
sínum málum sjálfír eru með vænt-
ingar um það að geta breytt fiskveiði-
stefnu ESB árið 2002, sem engin
vissa er fyrir og að mínu mati miklu
minni líkur til en ella vegna þess hve
Suður-Evrópuþjóðir hafa verið
óábyrgar í fískveiðistjórnun og
bandalagið allt.“ Kristján segir ESB
vera þekkt fyrir yfirgang gagnvart
öðrum og að taka ekki tillit til upp-
byggingar fískistofna og vill ekki að
íslendingar þurfi nokkru sinni að eiga
undir ákvörðun bandalagsins um
málefni sem snerta fiskveiðistjórn á
íslandi og ákvörðun um heildarafla.
„Ég hef ástæðu til að óttast að svo
verði og ég sé ekki að Norðmenn
hafi komið sér undan því nema í
mjög takmarkaðan tíma. Ég vil nefna
að ég tók þátt í samningaviðræðum
um skiptingu loðnuaflans milli ís-
lands, Noregs og Grænlands. Nú mun
bandalagið koma að þessum samn-
ingum fyrir hönd Noregs og ég hef
áhyggjur af því að það muni ekki
reynast jafn auðvelt og sanngjarnt
úrlausnarefni eins og það hefur verið
til þessa.“
Kristján segir einnig að hugsanlegt
löndunarbann snerti Islendinga ekki
mikið. ;,Við getum alltaf landað aflan-
um á Islandi og selt aflann til ESB-
landa þannig að það mun ekki koma
illa við okkur. Hins vegar vil ég benda
á að fyrir tæpum mánuði var verið
að ræða á vettvangi samstarfsnefndar
um Norður-Atlantshaf að Kanada-
menn báðu um að afturkallaður yrði
6.000 tonna þorskkvóti vegna ástands
stofnsins við Nýfundnaland. Við
greiddum atkvæði með þessu vegna
þess að þeir hafa bannað sjálfum sér
að veiða fram yfír aldamót en Norð-
menn greiddu atkvæði gegn þessu og
fylgdu bandalaginu eftir í því sam-
bandi þannig að afstaða þeirra stend-
ur á haus eftir því hvernig vindarnir
blása. Þannig að þeir sýndu mjög
óábyrga afstöðu á sama tíma og þeir
tala um óábyrga afstöðu okkar til
veiða í Smugunni."
Haukur Halldórsson
Tvíhliða samn-
ingur betri
HAUKUR Halldórsson formaður
Stéttarsambands bænda segir að
samningur á borð við þann sem „
Norðmenn hafa gert myndi ekki
henta íslendingum. Haukur er
þeirrar skoðunar að með tvíhliða
samningi megi best tryggja hags-
muni. „Að vera í slagtogi með þjóð-
um sem hafa mismunandi hags-
muni þýðir að ekki er tekið fullt
tillit til sérstöðu.“
„Ég held að þessi
samningur, það sem
ég hef séð af honum,
myndi ekki henta
okkur. Mér sýnist í
fljótu bragði að það
eigi bæði við um
landbúnað og sjáv-
arútveg. Hvað land-
búnaðinn varðar er
hugsanlegt að dregið verði strik í
Noregi og stuðningi við landbúnað
hagað samkvæmt því. Stuðningur við
landbúnað hefur hingað til miðast við
breiddargráðu og þeir viðurkenna í
reynd verri samkeppnisstöðu eftir því
hversu norðarlega menn búa og að
hana þurfi að jafna. Mér sýnist að
landbúnaður verði aðeins stundaður í
bestu héruðunum, þeir óttast allt að
40% samdrátt í landbúnaði, með öllum
þeim afleiðingum sem það mun hafa.
Mér þykir trúlegt að hliðstæður samn-
ingur hefði sömu áhrif hér.“ Hvað
sjávarútveg snertir segir Haukur að
Norðmenn virðist hafa gefíð eftir for-
ræði sitt yfír eigin auðlindum en
treysti á að hafa styrk til þess að
móta stefnuna síðar.
Einsýnt að sundurlyndi og hags-
munapot splundrar R-listanum
- sagði Markús Öm Antonsson borgarstjóri á fundi fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna
í RÆÐU sinni á fulltrúaráðsfundi sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík
í fyrrakvöld sagði Markús Orn Antonsson borgarstjóri að viðbrögð
andstæðinga sjálfstæðismanna við þeirri ákvörðun sinni að víkja
úr sæti borgarstjóra og oddvita framboðslista flokksins við borgar-
sljórnarkosningar í vor, hefðu á flesta lund verið eins og séð var
fyrir. Yfirlýsingar andstæðinganna beri með sér að óvænt ringul-
reið hafi sagt til sin í herbúðum þeirra. Markús Örn sagði að þó
vinstri flokkarnir hefðu náð samstöðu á yfirborðinu sem ef til vill
haldi fram að kosningum sé einsýnt að sundurlyndi og hagsmunap-
ot einstakra flokka og flokksbrota eigi eftir að splundra bandalag-
inu.
„Gerðir eru leynisamningar um
skiptingu embætta og áhrifa. Hver
fer raunverulega með völdin?
Verður það forseti borgarstjórnar
samkvæmt forskrift Alþýðubanda-
lagsins frá vinstra tímabilinu
1978-1982 eða verður það oddvit-
inn úr Framsóknarflokknum, sem
á að vera pólitískur verkstjóri list-
ans, líka borgarstjóra? Hver verða
þá áhrif borgarstjórans, ef ein-
hver? Hvert verður hlutverk hans
yfirleitt? Um það fáum við ekkert
að vita,“ sagði Markús Örn Ant-
onsson.
Ósammála í smáu og stóru
Hann sagði engum dyljast að
nákvæmlega sama óstjórnin í mál-
efnum Reykjavíkurborgar myndi
bresta á nú og Reykvíkingar þekkt
afreynsl frá stjórnarárum vinstri
flokkanna 1978-1982. „í smáu og
stóru gátu þeir verið ósammála,
hvort sem um var að ræða stór-
fellda hagsmuni borgarinnar í
samningum um Landsvirkjun eða
ráðningu húsvarðar á skrifstofur
borgarverkfræðings, sem tók heilt
sumar að útkljá vegna pólitískra
átaka vinstri manna um stöðuna,“
sagði Markús Örn Antonsson og
Markús Örn sagði að í fyrradag
hefðu fjölmiðlar loks með eftir-
gangsmunum getað togað það upp
úr Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttir
að hún ætlaði í framboð „á lista
ringulreiðarinnar, R-listanum.
Ætlunin hafði verið að tilkynna
þá ákvörðun við hátíðlega athöfn
á laugardag. Ólíkindalæti borgar-
stjóraefnisins höfðu verið með en-
demum,“ sagði Markús Örn og
sagðist hafa farið fýluferð til við-
ræðna við hana í sunnudagsþætti
á Stöð 2 en í annað skiptið fengið
að tala við Sigrúnu Magnúsdóttur.
Skoðanakannanir gátu af sér
R-listann
Hann sagði talsmenn andstæð-
inganna hafa lýst undrun á því
að hann tæki mark á skoðana-
könnunum aðloknu prófkjöti en
sagði mönnum í fersku minni að
einmitt skoðanakannanir í nóvem-
ber hefðu rekið hjarðir vinstri
manna saman til sameiginlegs , y
framboðs. Það væri flótti sem verði
skráður á spjöld sögunnar. „Þang-
að leitar flóttafólkið úr gömlu
vinstri flokkunum, sem þorir ekki
lengur að sýna sitt rétta andlit,
hefur flosnað upp frá pólitískum
heimkynnum sínum, tekið til fót-
anna og flúið í náðarfaðm Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur,“ , r
sagði Markús Örn.