Morgunblaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ DAGLEGT LÍF FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1994
Rétti tíminn
til að umpotta blóm er núna
TÍMI umpottunar er nú gengin í
garð og nú má sömuleiðis fara
að gefa inniblómunum áburð
vikulega eftir vetrardrungann.
Marsmánuður er ávallt heppileg-
asti tíminn til umpottunar þegar
inniplönturnar taka að lifna við.
Þá finna þær minnst fyrir því
raski, sem verkið hefur í för með
sér.
Vaxtartregðu verður gjarnan vart
hjá inniblómum, sem jafnan vaxa í
nvjög takmörkuðu pottarými, venju-
lega eftir eitt til tvö ár, jafnvel þótt
þau fái næringu og nostrað sé við
þau á annan hátt. Ástæður fyrir
dvínandi vexti og vanþrifum eru
ýmsar, en meginorsakir eru oft að
eðlisástand moldar rýmar og jafn-
vægi næringarefna raskast. Moldar-
kornin molna niður og hætta að
halda næringu. Umhverfí róta verð-
ur kannski of loftvana, jafnvel súrt.
Hægt er að koma í veg fyrir hnign-
un með því að umpotta.
Umpottunin fer þannig fram að
hluti af gömlu moldinni er fjarlægð-
ur og ný og næringarík sett í stað-
inn. Það þarf alls ekki að umpotta
hvert einasta heimilisblóm árlega.
Flestar safaplöntur, svo sem kaktus-
ar og þykkblöðungar, geta oft spjar-
að sig í þó nokkur ár án þess að
hreyft sé við þeim, séu pottar nógu
stórir. Pálma þarf mjög sjaldan að
hreyfa enda þola rætur þeirra illa
umrót fyrr en þær hafa fyllt pott-
inn. Svipað gildir um ýmsar aðrar
stæðilegar plöntur, ekki síst á það
við ef þær eru í þokkalega rúmum
ílátum og fá ögn af næringu í flest
skipti og vökvað er.
I fyrrnefndum tilvikum er heppi-
legt að íjariægja árlega gætilega
2-4 sm af yfirborðslagi moldar og
setja jafnmikið af nýrri mold í stað-
inn. Ungjurtir og hraðvaxta þurfta-
frekar plöntur, sem mynda öflugan
rótarvöxt á skömmum tíma skyldi
þó gert ráð fyrir að umpotta árlega,
ef ekki oftar.
Hvernig lörum við að?
Potta þarf að hreinsa og þvo vand-
lega. Séu notaðir leirpottar þarf að
leggja þá í vatn í 2-3 klst. Plantan
er síðan vökvuð rækilega í 1 klst.
áður en gengið er til verks. Þá er
hún tekin variega úr pottinum og
allt Iauslegt numið burt úr enda
kökksins og ofan af honum. Losað
er gætilega um lausa mold úr hliðum
og rótarflækjum. Matargaffall er
Plastpoka aðferðin
Gott er að setja plöntuna í glær-
an plastpoka á meðan hún er að
jafna sig eftir umpottun. Ef plant-
an er sett í poka er óhætt að skilja
hana eftir í nokkra daga, en þó
ekki of lengi því hún getur farið
að rotna. Plöntuna skal heldur
ekki skilja eftir þar sem sól skín
á hana því þá getur orðið of mik-
il rakaþétting, sem eykur líkur á
rotnun.
1. Vökvaðu plöntuna ríkulega.
Settu þijár bambusstangir, sem
eru lengfri en plantan, niður í
moldina út við pottinn og beindu
þeim út á við svo að pokinn snerti
ekki plöntuna.
2. Settu pottinn í loftþéttan
poka, sem nær alveg utan um
hana. Lokaðu pokanum með lím-
bandi. Nú myndast hringrás vatns,
sem gufar upp frá blöðunum og
þéttist aftur innan á pokanum eða
blómapottinum og fer þaðan ofan
í moldina.
heppilegur til verksins. Einnig má
núa kökknum varlega á milli hand-
anna. Klippa skal burtu allar sýnileg-
ar fúnar rætur, en skadda sem
minnst heilbrigðar.
Þvi næst er gróf vikurmold lögð í
pottbotninn og huliri með smá-
skammti af nýrri mold, sem þarf að
vera hóflega rök. Síðan er fyllt með
mold allt umhverfís kökkinn og henni
þrýst létt niður með þumalfmgrunum,
en. þó þannig að hvergi verði eftir
loftrými. Að síðustu skal vökva frem-
ur naumlega sé moldin vei rök.
Réttir frá gamla
landinu ylja um hjartarætur
Morgunblaðið/Júlíus
Davor Purusic og Nasiha Mravinac gáfu Daglegu lífi uppskrift
af dæmigerðum rétti frá Bosniu. Zlatan, eiginmaður Nasihu, var
á sjúkrahúsi þegar myndin var tekin.
EFTIR nær stöðuga bardaga
er líf íbúa í Sarajevo loks að
komast í eðlilegt horf. Á sama
tíma eru Bosníumennirnir þrír
sem hingað komu til lækninga
í byrjun október smám saman
að aðlagast íslenskum lífshátt-
um. En hugurinn leitar gjarn-
an heim og réttir frá gamla
landinu ylja um hjartarætur.
Hér á eftir fer uppskrift Bos-
níumannanna af dæmigerðri
bosnískri súpu og pottrétti. Á
eftir fylgir desert og á hann
ættir að rekja til Tyrklands.
Súpa
1,5 kg reykt lamba- eða nautakjöt
150 g makkarónur
1 gulrót
1 laukur
salt, pipar og þurrkaó grænmeti
Setjið 1,5 1 af vatni í pott og
bætið kjöti, saxaðri gulrót og
lauk út í. Síðan er örlítið salt
sett út í og beðið eftir að suða
komi upp. Þegar súpan hefur
soðið í 10 mínútur er kjötið tekið
upp úr pottinum. Annað er látið
sjóða 30 mínútur til viðbótar. Þá
er makkarónunum bætt út í og
látið sjóða í um 20 mínútur.
Bosnískur
poftréttur
1 kg hvítkól
1 kg blómkól
0,5 kg gulrætur
2 stórir laukar
1,5 kg (óðurnefnt) kjöt
salt, pipar
Setjið kjötið í pott og gulræt-
urnar (þverskornar) ofan á. Þar
á ofan fer lag af niðurskornum
lauk (einn laukur), lag af niður-
skornu grænkáli, lag af niður-
skornum lauk (þeim síðari) og
efst lag af niðurskornu hvítkáli.
Lagskiptingin á að haldast, þ.e.
alls ekki má hræra í pottinum.
Að þessu loknu er vatni bætt
í og látið fljóta ofan á. Því næst
er örlitlu af salti og pipar bætt
við og allt er látið sjóða í 3
klukkustundir. Á þeim tíma skal
hvorki opna pottinn né bæta við
vatni. Að loknum suðutíma er
rétturinn tilbúinn.
Eftirréttur
Tufahija
1,5 kg gul epli (ath. aóeins gul)
100 g valhnetukjgrnar
_________300 g sykur
150 g smjör
‘4 I rjómi
50 g súkkulaðikúlur (Daim)
í 1,5 1 af vatni er bætt 300 g
sykri og hann látinn bráðna. Á
meðan eru eplin afhýdd og kjarn-
inn tekinn úr án þess að eplin
séu tekin í sundur. Eplin eru síð-
an sett í sjóðandi vatnið í pottin-
um og látin standa þar í tvær
mínútur. Að því loknu eru þau
tekin upp, þeim snúið við og þau
látin standa jafn lengi í vatninu
á hinum endanum. Eftir að öll
eplin hafa verið meðhöndluð á
þennan hátt er potturinn tekinn
af eldavélinni og beðið eftir að
eplin kólni. Meðan beðið er, er
valhnetukjörnunum, mjúku
smjörinu og þrernur matskeiðum
af sykri blandað saman. Því er
svo komið fyrir inn í eplunum,
þ.e. þar sem kjarninn var.
Eplin eru sett á diska og
sykurvatninu hellt yfir þau. Því
næst er þeyttum ijóma bætt á
diskinn og súkkulaðikúlunum
dreift yfir.
Prijatno.
Dúnúlpu
tilboð
“ Nú kr. 5.990,-
Á5ur kr. 9.900,-
Litír: Dökkblált, grænt og Ijósblátt.
Stær&ir: S-M-L
Barnadúnúlpur
Tílboðsverö nú kr. 3.490,-
ÁSur kr. 6.490,-
SteerSir: 152,164,176
Nýtt kortatímabil. Sendum í póstkröfu.
»hummel'5ÍP
SPORTBÚÖIN
Ármúla 40 • Slmar 813555 og 813655
Hennes & Mauritz hefur sölu
á notuðum barna- og unglingafatnaði í
samkeppni við sænska Hjálpræðisherinn
SÆNSKA verslunarkeðjan Hennes & Mauritz, sem einkum selur
barna- og unglingaföt, ætlar að taka upp samkeppni við óvæntan
aðila á nýju sviði. Hingað til hefur Hjálpræðisherinn sænski verið
umsvifamikill í sölu notaðra fata, en nú ætlar Hennes & Mauritz að
fara inn á sama markað og fara að selja notuð föt. Ekki stafar þetta
þó af erfiðleikum innan fyrirtækisins, heldur vegna þess að innan
þess álita menn að vert sé að nota sér þá tískusveiflu meðal ungs
fólks að ganga í notuðum fötum.
Sænski hjálpræðisherinn hefur
um árabil rekið búðir víðs vegar um
Svíþjóð og ganga þær undir nafninu
„Myrorna" eða Maurarnir. Búðirnar
eru 24 og í þeim eru seld notuð föt.
I fyrra jókst salan um heil 30% frá
árinu áður. Forsvarsmenn búðanna
eru ekki í vafa um að aukningin
stafí ekki endilega af siæmum fjár-
hag fólks, sem neyðist til að kaupa
þessi hræódýru, notuðu föt, heldur
endurspegli þá afstöðu ungs fólks
að sjálfsagt sé og smart að kaupa
og ganga í notuðum fötum. Sama
tilhneiging komi fram í sölu á notuð-
um húsgögnum. Ekki er þetta þó
almenn tilhneiging heldur tengist
stórborgarlífinu fyrst og fremst. í
litlum bæjum og tii sveita þykir það
enn bijóstumkennanlegt eða hall-
ærislegt að ganga þannig til fara.
Nýtt og gamalt saman
í ijósi þessa áhuga á notuðum
fötum hafa forsvarsmenn Hennes &
Mauritz ákveðið að opna deildir í
nokkrum stærstu búðum sínum til
reynslu og selja notuð föt, einkum
alis kyns gallabuxur og -jakka. Þessi
föt er tilvalið að nota með nýjum
fötum, sem kaupendur geta þá keypt
á sama stað. Ekki þarf að fletta
tískublöðum lengi til að sjá að tölu-
vert er um að föt iíti út eins og
notuð og snjáð, þó þau kosti kannski
offjár. Þeir sem eru sniðugir og út-
sjónarsamir, geta sett saman sína
eigin línu með notuðum fötum.
Hennes & Mauritz höfðar fyrst
og fremst til ungs fólks og því er
þetta eðlileg viðbót við vöruval búð-
anna. Fyrirtækið er þekkt fyrir stór-
ar og áberandi auglýsingar í blöðum
og úti um borg og bæ, en þetta fram-
tak verður þó ekki auglýst með til-
standi, heldur verður látið nægja að
opna deildirnar og treysta á að fram-
takið spyijist út.
326 búðir
Hennes & Mauritz keðjunni hefur
á hugvitssamlegan hátt tekist að
auka sölu sína jafnt og þétt undan-
farin ár, þrátt fyrir samdrátt, sem
hefur komið illa við fatabúðir. í fyrra
opnaði keðjan 35 nýjar búðir í Evr-
ópu, sy? nú eru 326 búðir .í eigu
hennar. Þriðjungur búðanna er í
Svíþjóð og setja mikinn svip á miðbæ
Stokkhólms, þar sem næstum er
H&M-búð við búð. Sama er í Kaup-
mannahöfn, þar sem eru ijórar eða
fímm búðir á og við Strikið.
Samkeppnisaðilar H&M hafa látið
í ljós grun um að fötin séu í raun
ekki notuð, heldur bara þvegin og
þvæld, til að fá á þau notað yfir-
bragð. Því er þó harðlega neitað af
hálfu fyrirtækisins, sem segir fötin
notuð, þó ekki fáist uppgefið hvaðan
þau komi. Nú er að sjá hvort hægt
verður að selja notuð föt innan um
ný. Og hvers vegna ekki? Það er
þegar svo margt ungt fólk, sem
blandar saman gömlum og nýjum
flíkum og varia er verra að geta
gert það á sama stað. En vissulega
getur verslunarkeðja eins og Hennes
& Mauritz ekki keppt við útlit og
andrúmsloft hjálpræðishersbúð-
anna, nema hún stígi skrefið til fulls
og taki sér fátæklega innréttingu
þeirra til fyrirmyndar. ■
Sigrún Davíðsdóttir.
94026
Word námskeið
Tölvu- og verkfræöiþjónustan
Tölvuskóli Halldórs Kristjanssonar
Grensásvegi 16 • ® 68 80 90
}
I
I
»
►
I
!
i
!
í
t
L
I
í
I
I
í
I
f