Morgunblaðið - 30.03.1994, Side 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MARZ 1994
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MARZ 1994
27

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
*
Endurnýjun á Italíu
Sigur auðkýfmgsins og fjöl-
miðlajöfursins Silvio Berlusc-
oni í þingkosningunum á Italíu á
sunnudag og mánudag er einstæð-
ur atburður í nútíma stjórnmála-
sögu Evrópu. Ekki eru liðnir nema
tæpir þrír mánuðir frá því Berlusc-
oni kunngerði framboð og stofnaði
flokk sinn, Forza Italia, til að koma
í veg fyrir það sem hann nefndi
„hættuna á valdatöku vinstri-
manna“. Flokkur hans náði sam-
komulagi við flokka sambands-
sinna á Norður-Ítalíu og nýfasista
og þessi hreyfing hægri aflanna
vann stórsigur í þingkosningunum.
Fylking vinstri manna, sem mælst
hafði með mest fylgi og var um
tíma jafnvel spáð meirihluta á
þingi, beið að sama skapi afdrátt-
arlausan ósigur.
Sú lygilega spilling og algjöra
fyrirlitning á leikreglum lýðræðis-
ins, sem afhjúpuð var á Ítalíu,
hefur nú leitt til þess, að nýir
menn og nýir fiokkar hafa verið
leiddir til valda í landinu. Bylting
hefur orðið í ítölskum stjómmálum
og drög hafa verið lögð að nýju
flokkakerfi.
Skýringamar á óvæntum stór-
sigri hægri aflana og þá einkum
Berlusconi eru margvíslegar. Ekki
nægir að vísa eingöngu til yfir-
burðastöðu hans með tilliti til þess,
hversu greiðan aðgang hann átti
að fjölmiðlum á þeim stutta tíma,
sem honum gafst, til að reka raun-
vemlega kosningabaráttu. Áhrif
sjónvarpsins í stjómmálum sam-
tímans skyldi enginn vanmeta, en
loforð Berlusconi um aukna at-
vinnu, skattalækkanir og persónu-
vinsældir hans skiptu þó trúlega
sköpum; ítalir hafa af honum þá
mynd, að þar fari maður framtaks-
samur og heiðarlegur, sem miðlað
geti af reynslu sinni og velgengni
á viðskiptasviðinu. Þá virðast
vinstrimönnum hafa orðið á af-
drifarík grundvallarmistök í kosn-
ingabaráttu sinni, jafnt á fram-
kvæmda- sem hugmyndasviðinu.
Reynslan ein getur leitt í ljós,
hvort vonir þær, sem stór hluti
ítala bindur við Berlusconi, eiga
við rök að styðjast. Þeir era marg-
ir, sem telja hann færan um að
leiða ítölsku þjóðina út úr myrkviði
efnahagsþrenginga og atvinnu-
leysis. Á umbrota- og erfiðleika-
tímum hneigjast margir til upp-
hafningar á tilteknum persónum
og leiðtogum líkt og sagan sýnir.
Stjórnmálareynslu hefur Berlusc-
oni að sönnu enga, en það sama
gildir um mikinn fjölda þeirra sem
kosnir vora til setu á þingi í þess-
um sögulegu kosningum.
Óneitanlega varpar það skugga
á þennan sigur hægri aflanna á
Ítalíu, að innan vébanda kosninga-
bandalags þeirra sé að finna flokk,
sem kenndur er við nýfasisma.
Þótt ástæðulaust sé að líta á flokk
þennan sem beint framhald af
hugmyndafræði þeirri, sem Benito
Mussolini innleiddi á Ítalíu, fer því
vitanlega fjarri, að öfgastefna af
þeim toga hafi verið framtíðar-
markmið þeirra manna, sem leiddu
borgaraöflin á Ítalíu á árum áður
í baráttunni gegn mannhaturs-
kenningum kommúnismans.
Með sama hætti hljóta margir
að hafa áhyggjur af málflutningi
leiðtoga Norðursambandsins, sem
á stundum hafa lýst yfir því, að
Norður-ítalir muni segja sig úr
lögum við miðstjórnarvaldið, verði
ekki farið að kröfum þeirra.
Vandséð er hvernig hinn nýi
leiðtogi, Silvio Berlusconi, hyggst
tryggja, að hægri flokkarnir þrír,
Forza Italia, nýfasistar og Norður-
sambandið, geti starfað saman.
Að persónulegri óvild frátaldri er
að finna dúpstæðan hugmynda-
fræðilegan ágreining í kosninga-
bandalagi hægri aflanna. Nýfasist-
ar leggja til að mynda mjög ríka
áherslu á sterkt miðstjórnarvald,
en á andstöðu gegn einmitt því
sama valdi er öll stjórnmálabarátta
Norðursambandsins grundvölluð.
Fullyrða má að erfiðar stjómar-
myndunarviðræður muni nú fara í
hönd og vafalítið munu fulltrúar
Norðursambandsins reyna að færa
sér í nyt þá sterku stöðu, sem þeir
njóta, sérstöðu sinnar vegna, þó
svo flokkur þeirra sé minnstur
hægri flokkanna þriggja hvað fylgi
á landsvísu varðar. Takist Silvio
Berlusconi að mynda starfhæfa
ríkisstjórn, má það að sönnu telj-
ast afrek og til marks um kænsku
og hæfileika, sem ekki er vanþörf
á nú um stundir í ítölskum stjórn-
málum.
Nærtækt er að álykta sem svo,
að drög hafi verið lögð að nýju
flokkakerfi á Ítalíu í þessum þing-
kosningum og að umskiptunum í
stjómmálalífí landsmanna sé
hvergi nærri lokið. Hreinsunin á
stjórnmálasviðinu er trúlega að
mestu af staðin, margir þekktir
fyrrum stjórnmálamenn bíða nú
dóms réttvísinnar og eiga yfir höfði
sér vist innan fangelsismúra. Með
því að bola á brott fulltrúum spill-
ingar, hræsni og hagsmunagæslu
hefur tekist að skapa forsendur
fyrir nýju upphafi í ítölskum stjórn-
málum. Sú endurnýjun vekur von-
ir, þó svo sagan hvetji menn til
varfærni þegar stjórnmál, hags-
munir og spilling era annars vegar.
Langtímahagsmunir ítala felast
nú í því, að takast megi að skapa
stöðugleika í stjómmálum lands-
ins. Þeir erfiðleikar, sem samfara
hafa verið hreinsuninni á stjórn-
málasviðinu og því endurmati, sem
nauðsynlegt hefur reynst, kunna
að geta af sér vaxandi efasemdir
um gildi lýðræðisins, takist hinum
nýju kjörnu fulltrúum þjóðarinnar
ekki að grafa stríðsöxina. Óstöðug-
leiki í ítölskum stjómmálum mun
á hinn bóginn ekki einungis reyn-
ast landsmönnum og ítölsku efna-
hagslífi skaðlegur, hann mun einn-
ig hafa áhrif á vettvangi alþjóð-
legra efnahagsmála og Evrópu-
sambandsins. Á Ítalíu hafa í gegn-
um tíðina farið fram merk hug-
myndafræðileg átök, sem reynst
hafa þýðingarmikil. Ástæða er til
að vona, að sigur kosningabanda-
lags hægrimanna verði til þess að
tryggja stöðugleika á miklum um-
brotatímum í stjómmálalífi lands-
ins. Að öðram kosti mun upplausn-
in taka við af spillingunni og grafa
undan lýðræðinu í landinu.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir um „tíu lykla“ sjálfstæðismanna
Auðvitað ekkert annað en
tómur kosningaáróður
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir, borgarstjóraefni Reylgavíkurlist-
ans, segir að andvaraleysi og doði hafi ríkt í atvinnumálum borgar-
innar á síðustu árum og engin virk atvinnustefna hafi verið byggð,
atvinnulífið hafí hingað til mátt spjara sig upp á eigin spýtur.
Það væri hinsvegar stefna, sem ekki gengi á tímum sem þessum,
þegar atvinnulífíð þarfnaðist bæði frumkvæðis og almennra að-
gerða af hálfu ríkis og sveitarfélaga.
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu í gær kynnti Árni Sigfússon,
borgarstjóri, tillögur í atvinnumál-
um, sem frambjóðendur Sjálfstæðis-
flokksins fyrir borgarstjórnarkosn-
ingarnar leggja fram undir yfir-
skriftinni „Atvinna fyrir alla“ og
byggjast á „tíu lyklum að nýjum
tímum“.
Ingibjörg Sólrún segir að ekkert
sé svo sem nýtt undir sólinni, en
tillögur sjálfstæðismanna minntu
óneitanlega nokkuð á stefnumál
R-listans og ýmsar af þeim tillögum,
sem minnihlutinn í borgarstjórn
hefur viðrað á síðustu árum. Fyrsti
lykill sjálfstæðismanna fjalli t.d. um
„heilnæmustu borg í heimi“, sem
sé hálfgert stef við „vistvæna höfuð-
borg norðursins", eins og komist
er að orði í stefnuyfirlýsingu R-list-
ans.
„Við höfum t.d. gert okkur fulla
grein fyrir þeim vaxtarbroddi, sem
smáfyrirtæki skapa og höfum marg-
oft viðrað þessa hugmynd. M.a. var
tillaga um þetta efni flutt af minni-
hlutanum í borgarstjórn fyrir tveim-
ur áram án þess að fá þar hljóm-
grunn meirihlutans, en núna vildu
allir Lilju kveðið hafa. Þá tala sjálf-
stæðismenn um enduruppbyggingu
skipasmíðaiðnaðarins í Reykjavík.
Það er auðvitað dálítið seint í rass-
inn gripið þegar hann er orðinn ein
rjúkandi rúst. Menn hefðu auðvitað
átt að ranka við sér miklu fyrr, en
ekki rétt fyrir kosningar. í tvígang
hafa verið samþykktar tillögur í
borgarstjórn að framkvæði minni-
hlutans um að skora á ríkisvaldið
að auka hlut borgarinnar til vega-
framkvæmda, en eins og borgarbú-
ar vita hefur borgin farið mjög hal-
loka gagnvart landsbyggðinni í því
efni. Það hefðu átt að vera hæg
heimatökin fyrir sjálfstæðismenn
að fylgja þeim eftir ef raunveruleg-
ur áhugi hefði verið þar sem að fjár-
málaráðherra, samgönguráðherra
og forsætisráðherra eru allir sjálf-
stæðismenn," segir Ingibjörg Sólrún
m.a. um lyklana tíu.
„Ég saknaði þess hinsvegar að
fá ekki að heyra hvað sjálfstæðis-
menn hafa verið að gera í atvinnu-
málum á undanförnum árum. Auð-
vitað ættu menn, sem búnir era að
sitja svo lengi við stjórnvölinn, að
rekja afrek sín um leið og þeir
marka stefnu til framtíðar, en í
þessu máli eins og öðrum koma
þeir eins og hvítskúraðir englar, sem
eiga sér enga fortíð í borgarkerfínu.
Sjálfstæðismenn hafa vanrækt
stefnumörkun í atvinnumálum hing-
að til og það er dálítið seint að
ætla að fara að grípa í taumana
núna. Auðvitað er þetta ekkert ann-
að en tómur kosningaáróður. Fyrir
lifandi löngu síðan hefði átt að vera
búið að kalla til aðila úr atvinnulíf-
inu, frá verkalýðshreyfingunni,
þingmenn Reykjavíkur og ýmsa
aðra til skrafs og ráðagerða um
atvinnustefnu í Reykjavík,“ segir
hún að lokum.
Magnús Gunnarsson um ályktun framkvæmdastj órnar Vinnuveitendasambandsins
Óbreytt staða í Evrópumálum en skoða
þarf kostí Islands í breyttu umhverfi
MAGNÚS Gunnarsson, formaður Vinnuveitendasambands íslands,
segir að ályktun framkvæmdasljórnar VSÍ um stöðu íslands á alþjóð-
legum vettvangi, sem samþykkt var á fundi stjórnarinnar í gær,
geri ráð fyrir úttekt á stöðu íslands í alþjóðamálum, með áherslu á
Evrópumálum. „Við ætlum okkur að gera nyög ítarlega úttekt á
þeim kostum sem ísland hefur í þessum breytta heimi,“ sagði Magnús
í samtali við Morgunblaðið í gær.
Magnús segir að heljarmikil vinna
hafi nú verið hafin í þessu sambandi
og framkvæmdastjórnin hvetji aðild-
arsamtök Vinnuveitendasambandsins
til þess að vera virk í gagnaöflun, svo
hægt verði að skoða alla þá kosti sem
fyrir hendi eru.
Aðspurður um hvort um stefnu-
breytingu væri að ræða hjá Vinnuveit-
endasambandinu sagði Magnús: „Nei,
svo er ekki. Vinnuveitendasambandið
hefur bara viðurkennt þá staðreynd
að umhverfíð hefur breyst og það
þarf að skoðast rækilega hvaða áhrif
þessar breytingar hafa. Aðildarsam-
tök Vinnuveitendasambandsins mót-
uðu sameiginlega stefnu gagnvart
EES-samningnum á sínum tíma. Ég
geri mér vonir um það, að þegar
menn eru búnir að fara ofan í kjölinn
á þessum málum, með þessum athug-
unum, muni atvinnulífíð á íslandi
móta sameiginlega stefnu í utanríkis-
málum. Menn eru sammála um að
skoða alla þá kosti sem fyrir hendi
eru, og gildir þá einu hvort um full-
trúa sjávarútvegsins í framkvæmda-
stjórninni er að ræða, fulltrúa iðnað-
arins eða annarrar atvinnustarfsemi.
Við teljum að við þurfum að fara út
í miklu ítarlegri umræðu, áður en
heildarstefna samtakanna verður mót-
uð. Við erum að horfa á fyrstu við-
brögð manna við breyttum aðstæðum
og mér finnst það vera mjög ánægju-
legt að full samstaða sé um það að
menn fari í opinskáa umræðu um það
hvaða kosti við höfum, þar sem ekki
verði eingöngu horft til Evrópska
efnahagssvæðisins, EFTA eða Evr-
ópusambandsins heldur líka að skoða
þá kosti sem ef til vill gætu verið tii
staðar, gagnvart samstarfí í vestur,
en þar á ég m.a. við NAFTA-samning-
inn.“
EES-samningurinn mikil-
vægasti milliríkjasamningur
Islands síðustu áratugi
í ályktun VSÍ segir m.a.: „Samn-
ingurinn um Evrópska efnahagssvæð-
ið er mikilvægasti milliríkjasamningur
íslendinga síðustu áratugi og skipti
sköpum um möguleika og samkeppn-
ishæfi atvinnulífs hér á landi. Nú blas-
ir hins vegar við, að samningurinn
verður skammlífari í óbreyttri mynd
en ætlað var, þar sem allar hinar aðild-
arþjóðirnar úr EFTA hafa samið um
aðild að Evrópusambandinu.
Við þær aðstæður er brýnt, að taka
hið fyrsta upp viðræður við Evrópu-
sambandið um það, hvort og með
hveijum hætti EES-samningurinn
geti haldið gildi sínu og hvem veg
unnt sé að tryggja hagsmuni íslands
með ekki lakari hætti en EES-samn-
ingnum var ætlað að gera. Vinnuveit-
endasambandið telur mikilvægt að
áherslur íslendinga í þessum viðræð-
um verði mótaðar hið allra fyrsta, svo
unnt sé að hefja viðræður.“
Jafnframt segir: „Vinnuveitenda-
sambandið hvetur til opinnar og upp-
lýsandi umræðu um valkosti og við-
horf í þessu stærsta hagsmunamáli
atvinnulífs og þjóðar um þessar mund-
ir. Niðurstöður munu ráða miklu um
hagvöxt og lífskjör hér á landi á kom-
andi árum. Framkvæmdastjórnin felur
skrifstofu sambandsins að halda
áfram upplýsingaöflun, m.a. um aðild-
arsamninga annarra Norðurlanda að
Evrópusambandinu, þannig að unnt
sé að leggja mat á hugsanlegar breyt-
ingar á samkeppnisstöðu íslands sem
leiða kunna af aðild hinna EFTA-ríkj-
anna, einkum Norðmanna að ESB.
Jafnhliða verði kannað hvaða sam-
starf annað kunni að þjóna hagsmun-
um íslendinga til frambúðar og hvaða
færi kunna að felast í samningum við
önnur ríki.“
Reykjavík verði þjónustu-
miðstöð fyrir N-Atlantshaf
Sjálfstæðismenn andvígir sérsköttun á atvinnuvegi
ÁRNI Sigfússon borgarsljóri segir að hugmyndir um fríhöfn og frísvæði
í Reykjavík tengist auknum skipakomum til landsins og möguleikum
Reykjavíkurborgar á hlutdeild í vöruflutningum milli Evrópu og Amer-
íku, meðal annars fyrir þjónustumiðstöð í Norður-Atlantshafi. Þá sagð-
ist hann vera fullviss um að niðurfelling skatts á verslunar- og skrifstofu-
húsnæði muni skila sér til borgarsjóðs eftir öðrum leiðum en tekjur
borgarinnar af skattinum eru nú tæpar 300 millj. „Við erum andvíg
sérsköttun á atvinnuvegina og teljum eðlilegt að þeir sitji við sama
borð,“ sagði borgarsljóri.
„Það sem við höfum fyrst og fremst
horft til er að flutningar til og frá
Grænlandi hafa aukist og munu auk-
ast enn frekar á næstu árum,“ sagði
Árni. Á Grænlandi væri horft til hug-
mynda um námuvinnslu auk þess sem
aðild íslands að EES myndi þegar
fram í sækir auka möguleika á hlut-
deild Reykjavíkurhafnar í vöruflutn-
ingum milli Evrópu og Ameríku. Því
væri full ástæða til að vera undir það
búinn. Reykjavíkurhöfn hafi þegar
tekið upp samstarf við fyrirtæki eins
og Tollvörageymsluna um staðsetn-
ignu frísvæðis, en hugmyndin þyrfti
ekki að vera bundin við landfræðilega
staðsetningu, heldur skilgreiningu á
að ef varan uppfyllti ákveðin skilyrði
væri hún á fríhafnarsvæði.
Betri þjónusta
inu. Tekjur borgarinnar af þessum
skatti eru tæpar 300 milljónir króna.
Borgarstjóri sagðist ekki vilja tala
um tekjutap ef skatturinn yrði lagður
niður. „Ég er sannfærður um að þessi
upphæð mun skila sér í auknum
umsvifum atvinnulífsins og þar með
í auknum framlögum til borgarinn-
ar,“ sagði hann. „Ég er sannfærður
um að þessi leið að fella niður skatt
og styðja þannig við fyrirtækin muni
örva þau til íjárfestingar."
Árni sagðist andvígur sérsköttun
atvinnuveganna og telja eðlilegt að
þeir sætu við sama borð. „Þess vegna
hlýtur það að vera okkar markmið
að afnema svona sértækan skatt. Ég
geri ráð fyrir að eðlilegt sé að gera
það í áföngum á kjörtímabilinu. Sjálf-
stæðismenn eru þekktir fyrir að
standa við sín loforð. Eina loforðið
sem við ætlum ekki að efna að þessu
sinni tengist uppbyggingu Korpúlfs-
staða þar sem við teljum að í ljósi
nýrra upplýsinga sé ekki grundvöllur
til uppbyggingar," sagði borgarstjóri
að lokum.
Engin lausn á deilu mjólkurfræðinga
Deilunni vísað til fé-
lagsdóms eftír páska
AÐGERÐIR Mjólkurfræðingafélags íslands í mjólkursamlögunum á
Húsavík og Egilsstöðum hófust á miðnætti í nótt, en þær fela í sér
að nyólkurfræðingar munu ekki starfa við hlið ófaglærðra starfs-
manna við pökkunarvélar þannig að pökkun mjólkar stöðvast, en mjólk-
urfræðingar telja sig hafa forgangsrétt til þeirra starfa. Fundur var
boðaður hjá ríkissáttasemjara um hádegisbil í gær að ósk Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna til að fá útskýringar á efni bréfs stjórn-
ar MÍ um aðgerðirnar, og stóð fundur í um hálftíma. Fulltrúar VS
lýstu því yfir að loknum fundi að þeir teldu aðgerðir mjólkurfræðinga
ólöglegar samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur, þar sem
boðað var til aðgerðanna með aðeins tveggja daga fyrirvara og þær
séu tilefnislausar, og hyggjast stefna mjólkurfræðingum fyrir félags-
dóm.
Með fríhöfn væri hugmyndin að
bjóða ferðamönnum farþegaskipa
betri þjónustu og jafnframt auka
þjónustu við sjálf skipin. Meðal ann-
ars með því að útvega kost og annan
aðbúnaði. „Hugmyndin er að við nýt-
um okkur þessa aukningu sem er í
ferðaþjónustu og meðal annars fyrir
þjónustumiðstöð í N-Atlantshafi,“
sagði Árni. Vísar borgarstjóri í hug-
myndir um Víkingaferðir á slóðir vík-
inga á Grænlandi, Nýfundnalandi og
Kanada.
Milli áranna 1992 og 1993 hafí
komum skemmtiferðaskipa til lands-
ins fjölgað um 50% og sagði Árni að
markmiðið væri að sú tala tvöfaldað-
ist fram til áramóta og að gera mætti
ráð fyrir að hingað kæmu árlega
milli 60 og 80 skemmtiferðaskip. „Eg
tel mikilvægt að við lítum á málið í
heild sinni og að við sköpum okkur
þessa þjónustumiðstöð í Norður-Atl-
antshafí,“ sagði hann. „Við erum
mjög nærri því að skapa okkur for-
ystu hvað varðar veiðar og vinnslu á
sjávarfangi. Með því að taka betur á
öðrum þáttum þjónustu við skemmti-
ferðaskip, byggja betur upp skipa-
smíðaiðnaðinn hér sem sinni ákveðnu
viðhaldi, ná betri samningum um olíu-
verð þá er að skapast hér mjög sterk
þjónustumiðstöð."
I áföngum
Hvað varðar niðurfellingu skatta á
verslunar- og skrifstofuhúsnæði,
sagði Árni, að hugmyndin væri að
það yrði gert í áföngum á kjörtímabil-
Geir Jónsson, formaður Mjólkur-
fræðingafélags íslands, segir að-
gerðimar hins vegar löglegar og
samkvæmt áliti lögfræðinga félags-
ins. „Við höfum allan rétt í þessu
máli og þessar aðgerðir era ekki
vinnustöðvun, öfugt við það sem VS
heldur fram. Réttur mjólkufræðinga
til að vinna við pökkunarvélarnar er
viðurkenndur hjá öllum mjólkursam-
lögum öðram en þessum tveimur á
Húsavík og Egilsstöðum sem grípa
til hártogana í þessu sambandi,"
segir Geir.
Starfsmenn persónulega
ábyrgir?
Jón Geir Hlynarsson, fram-
kvæmdastjóri VS, kveðst telja hugs-
anlegt að þeir félagsmenn Mjólkur-
fræðingafélagsins sem hlíti tilmæl-
um stjórnar félagsins um aðgerðir í
mjólkursamlögunum, geti verið per-
sónulega ábyrgir þegar félaginu
verði stefnt, og útiloki VS enga
möguleika til þess að takmarka
skaða mjólkurbúanna tveggja af að-
gerðunum. Geir segir þetta atriði
hins vegar ekki eiga við rök að styðj-
ast.
Jón segir ekki deilt um rétt
mjólkufræðinga til að hafa yfirum-
sjón með áðumefndum pökkunarvél-
um, en hins vegar standi hvergi í
kjarasamningum mjólkurfræðinga
að þeir eigi að starfa við þessar vél-
ar, og um það snúist deilan. „Mjólk-
urfræðingar vísa í lög síns félags til
stuðnings í sinum aðgerðum, en við
getum getum ómögulega skilið að
lög þessa stéttarfélags séu landslög-
um æðri,“ segir Jón. Hann segir fyr-
irvara svo skamman að ekki vinnist
tími til að vísa málinu til félagsdóm
fyrir páskahátíðina, og auk þess séu
aðgerðirnar „ótímabundnar" en mál-
ið verði lagt fyrir félagsdóm eftir
páska. Geir og Jón voru sammála,
þegar Morgunblaðið ræddi við þá í
gær, um að lausn væri hvergi í sjón-
máli í deilu mjólkurfræðinga og við-
semjenda þeirra.
fæðing hjá ríkinu
Erfíð
eftirMarkús Örn
Antonsson
Sérstæðar umræður hafa farið
fram síðustu daga um málefni Fæð-
ingarheimilis Reykjavíkur og samn-
inga ríkis og Reykjavíkurborgar um
rekstur þess. Frambjóðendur R-list-
ans tala um kosningabombu sjálf-
stæðismanna og vilja eigna sér heið-
urinn af því að mál þetta virðist loks
í höfn. Það eru þó fyrst og fremst
ummæli heilbrigðisráðherra um að
Reykjavíkurborg hafi dregið lappirnar
í þessu máli sem koma mér til að
leggja fáein orð í belg.
Fyrir einu ári ítrekuðu borgaryfir-
völd enn á ný tilboð til Ríkisspítala
um ókeypis afnot af húsnæði Fæðing-
arheimils Reykjavíkur fyrir fæðingar-
þjónustu. Hinn 23. marz 1993 lögðu
allir borgarráðsmenn og áheyrnarfull-
trúar í borgarráði fram sameiginlega
tillögu og samþykktu, svohljóðandi:
„Reykjavíkurborg hefur sem kunn-
ugt er boðið ríkinu að nýta húsnæði
Fæðingarheimilis Reykjavíkur við Ei-
ríksgötu, án sérstaks endurgjalds, ef
þar verði áfram boðinn valkostur í
þjónustu við fæðandi konur. Borgar-
ráð ítrekar þetta boð, megi það verða
til þess að Fæðingarheimilið verði nú
nýtt sem skyldi, þar sem fyrir liggur
að þörfín fyrir slíka aðstöðu er rnikil."
Þessi samþykkt allra flokka í borg-
arráði var þegar í stað kynnt heil-
brigðisráðuneyti og forráðamönnum
Ríkisspítalanna.
Ríkið vildi stærra húsnæði
í október sl. kom fram ósk frá
heilbrigðisráðuneytinu um að Ríkissp-
ítalar fengju allt húsnæðið við Eiríks-
götu og Þorfinnsgötu 14 og 16 til
afnota. Ekkert var því til fyrirstöðu
af hálfu Reykjavíkurborgar að Rík-
isspítalar hæfu rekstur Fæðing-
arheimilisins á ný, og þó fyrr hefði
verið, en Skurðstofur Reykjavíkur
„Það á hins vegar eftir
að koma í ljós, hvaða
merkingu þessi ótví-
ræða skuldbinding um
rekstur Fæðingarheim-
ilisins hefur í augum
forráðamanna Ríkispít-
ala. Ummæli þeirra í
Qölmiðlum síðustu daga
lofa hreint ekki góðu.“
höfðu 1. hæð húsanna á leigu sam-
kvæmt samningi til síðustu áramóta
og var borgin bundin af honum.
Óvissa ríkti um framhald þess rekst-
urs en allar horfur voru taldar á að
Ríkisspítalar gætu fengið það hús-
næði ennfremur eins og óskað hafði
verið.
Það var síðan í lok janúar sl. að
Reykjavíkurborg barst bréf heilbrigð-
isráðherra, þar sem tilkynnt er að
Ríkisspítalar hyggist nýta húsnæði
Fæðingarheimilisins, takist sam-
komulag um leigu húsnæðisins til
Ríkisspítala. Vitnaði ráðherra í bréf
forstjóra Ríkisspítala frá 21. janúar
sl. þar sem segir m.a.: „Fjárlög fyrir
árið 1994 hafa nú verið samþykkt.
Með þeim fjármunum sem þar eru
fyrir hendi og hagræðingu í rekstri
Kvennadeildar er unnt að fæðingar
fari fram á ný í Fæðingarheimili
Reykjavíkur eigi síðar en 1. mars
1994, eins og áður.“
í þessum tilvitnuðu orðum forstjór-
ans kemur glöggt fram að Ríkisspítal-
ar höfðu ekki fjárveitingu til að hefja
rekstur Fæðingarheimilisins fyrr en
nú í mars og ætti ráðherra heilbrigðis-
mála að vera manna best kuhnugt
um það.
Sæðisrannsóknir og
glasafrjóvganir
i þessu sama bréfi forstjóra Rík-
Markús Örn Antonsson
isspítala var gerð grein fyrir nýrri
starfsemi sem ætlunin væri að hefja
á Þorfinnsgötu 14-16, m.a. sæðis-
rannsóknir og glasafijóvganir. Mér
þótti þá rétt að taka skýrt fram að
samþykkt borgarstjórnar um hin end-
urgjaldslausu leiguafnot ætti ekki við
um slíka þætti í rekstri Ríkisspítala
heldur væri vilji borgaryfírvalda ein-
dregið sá að Fæðingarheimilið yrði
áfram rekið á sömu forsendum og
fyrr varðandi fæðingarþjónustu og
byði eftirleiðis æskilegan valkost fyr-
ir fæðandi konur.
Hófst nú hin eiginlega gerð leigu-
samnings. í því sambandi vil ég sér-
staklega geta þess þáttar sem Páll
Gíslason, borgarfulltrúi og yfírlæknir
á Landspítala, átti í lausn málsins
með því að hafa þarflega milligöngu
á fyrri stigum og nú í síðustu viku,
þegar endanlegur samningur var
gerður.
í byijun mars barst Reykjavíkur-
borg samningsuppkast frá Ríkisspít-
ölum sem í flestum atriðum var ásætt-
anlegt frá mínum bæjardyrum séð
nema hvað ég hnaut um orðalag í
3. gr. sem ég taldi ógerlegt að fallast
á. Þar sagði:
„Leigutaki hefur þegar tekið við
hinu leigða og mun leigutaki reka
Fæðingarheimili Reykjavíkur allt árið
þann tíma sem leigusamningur þessi
gildir enda fáist fjármagn til rekstrar-
ins. “
Vildum ekki fallast á
fyrirvarann
Ég taldi óviðunandi að borgin fengi
Ríkisspítölum húsnæðið til end-
urgjaldslausra afnota til næstu tíu
ára með slíkum fyrirvara um fjárveit-
ingu. Borgin gæti ekki skrifað upp á
að fullkomið óöryggi myndi áfram
ríkja um rekstur Fæðingarheimilisins
og hann undir því kominn, hvort fé
fengist á fjárlögum hvers árs. Ég
taldi að af hálfu Ríkisspítala yrði að
koma fram mun afdráttarlausari
skuldbinding um rekstur Fæðingar-
heimilisins.
Þegar hér var komið sögu bárust
mér boð um það frá læknum Kvenna-
deildar að ekkert fé væri tryggt til
að reka Fæðingarheimilið og að Rík-
isspítalar gætu því ekki gert slíkan
samning. Kom mér þetta sannast
sagna mjög á óvart eftir það sem á
undan var gengið og undraðist þetta
sambandsleysi innan heilbrigðismála-
forystunnar hjá ríkinu. Enn á ný ósk-
aði ég eftir því við embættismenn
borgarinnar að þeir gengju á forráða-
menn Ríkisspítalanna um það, hvort
þeim væri raunverulega alvara í því
að annast rekstur Fæðingarheimilis-
ins.
Endanlegur samningur var undir-
ritaður 22. mars sl. Ut er fallinn sá
fyrirvari sem ég hafði gert athuga-
semdir við. Nú hafa forráðamenn
Ríkisspítala fallist á að 3. grein samn-
ingsins hljóði þannig:
„Leigutaki hefur þegar tekið við
hinu leigða og mun leigutaki reka
Fæðingarheimili Reykjavíkur þann
tíma sem leigusamningur þessi gild-
ir.“
Það á hins vegar eftir að koma í
ljós, hvaða merkingu þessi ótvíræða
skuldbinding um rekstur Fæðingar-
heimilisins hefur í augum forráða-
manna Ríkispítala. Ummæli þeirra
í fjölmiðlum síðustu daga lofa hreint
ekki góðu. En til þess er þessi upp-
rifjun gerð að vísa algjörlega á bug
fullyrðingu heilbrigðisráðherra um
að eitthvað hafi staðið á Reykjavík-
urborg í þessum samningum. Sömu-
leiðis þeirri drýgindalegu yfirlýsingu
borgarstjóraefnis R-listans að hið
sameiginlega framboð vinstri manna
og hræðsla við yfirvofandi kosningar
hafi knúið sjálfstæðismenn til að gera
samning um rekstur Fæðingarheimil-
isins.
Höfundur er frambjóðandi
Sjálfstæðisflokksins við
borgarsljórnarkosningunum.