Morgunblaðið - 09.04.1994, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. APRIL 1994

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. I lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Vísindi, tækni,
nýsköpun
Olafur G. Einarsson
menntamál aráðherra
mælti nýlega fyrir stjórnar-
frumvarpi um Vísinda- og
tækniráð íslands. Samkvæmt
frumvarpinu skal ráðið vera
sjálfstæð stofnun sem heyri
undir menr.tamálaráðuneytið.
Hlutverk þess verður að
treysta stoðir íslenzkrar menn-
ingar og atvinnulífs með því
að stuðla að markvissu vísinda-
starfi, tækniþróun og nýsköp-
um
í grein menntamálaráðherra
hér í blaðinu á dögunum, sem
fjallar um vísindastefnu stjórn-
valda, segir m.a.:
„Vísindi verða sífellt mikil-
vægari hveiju þjóðfélagi. Til
vísindalegrar hugsunar og at-
hafna getum við ekki aðeins
rakið bætta afkomu okkar í
efnahagslegum skilningi, held-
ur einnig þann skilning og
hugmyndir sem við höfum um
okkur sjálf, umhverfi okkar og
menningu. Vísindi og tækni
hafa áhrif á atvinnuhætti, sam-
göngur, samskipti og heilsufar,
svo fátt eitt sé nefnt. í dag
leggja því flestar þjóðir vax-
andi áherzlu á vísinda- og
rannsóknarstarf. “
Að frumkvæði menntamála-
ráðherra hefur verið unnið víð-
tækt athugunar- og undirbún-
ingsstarf að stefnumótun ís-
lenzkra stjórnvalda á þessum
vettvangi. Þar komu bæði við
sögu sérfræðinganefnd á veg-
um Efnahagssamvinnu- og
þróunarstofnunarinnar
(OECD) og ráðherraskipuð
nefnd til að gera tillögur til
ríkisstjórnarinnar um vísinda-
og tæknistefnu. Til þess að fá
fram sjónarmið sem flestra er
starfa að vísinda- og tæknimál-
um, boðaði ráðherra til mál-
þings um vísindastefnu stjórn-
valda í nóvember síðastliðnum,
sem sótt var af um hundrað
manns. Vísindastefnunefnd
menntamálaráðherra samdi
síðan frumvarp til laga um
yfirstjórn vísinda- og tækni-
mála í landinu, sem kæmi stað
laga um Vísindaráð og Vís-
indasjóð, Rannsóknaráð ríkis-
ins og Rannsóknasjóð.
Meginatriði frumvarps
menntamálaráðherra felur í sér
„sameiningu Vísindaráðs og
Rannsóknaráðs; að mat og út-
tektir verði gerð að virku
stjórntæki í vísinda- og tækni-
starfi; að Rannsóknanámssjóð-
ur verði lögfestur og að heimil-
að verði að setja á stofn emb-
ætti prófessora, sem einungis
sinni rannsóknarstörfum", eins
og segir í grein menntamála-
ráðherra hér í blaðinu.
Nýju Vísinda- og tækniráði
er ætlað að fylgjast með fram-
vindu í vísindum og tækni,
meta árangur rannsóknar-
starfs, leita leiða til að efla
rannsóknir og alþjóðlegt vís-
indasamstarf. Því er og ætlað
að vera ríkisstjórn og þingi til
ráðuneytis um stefnumörkun í
vísindum, rannsóknum og ný-
sköpun. „Með einu ráði er við-
urkennd nauðsyn þess“, segir
ráðherra, „að vísinda- og
tæknisamfélagið, atvinnulífið
og stjórnvöld verði samstiga í
þessum efnum og undirstrikuð
eru tengsl grunnvísinda, hag-
nýtra rannsókna og nýsköpun-
ar.“
Ólafur G. Einarsson fagnar
því og sérstaklega í grein sinni
að settur hefur verið á stofn
rannsóknanámssjóður til að
styrkja nemendur til fram-
haldsnáms til meistaragráðu
og doktorsprófs. Sem og að
heimild fáist til þess að skipa
sérstaka rannsóknarprófess-
ora, sem einungis sinni rann-
sóknum og ætlað er að byggja
upp rannsóknir á sviðum sem
talin eru mikilvæg. Orðrétt
segir hann:
„Vísinda- og tækniráð mun
starfrækja tvo sjóði er styrkja
rannsókna- og þróunarverk-
efni. Kröfur um vísindaleg
gæði verða ráðandi fyrir út-
hlutanir úr báðum sjóðunum.
Áherzla verður lögð á að meta
þann árangur, jafnt fræðilegan
sem efnahagslegan, sem næst
í vísinda- og tæknistarfsem-
inni. Mat á frammistöðu verður
gert að virku stjómtæki, bæði
í starfsemi sjóðanna og ráðsins
sjálfs.“
Reynslan sýnir að þær þjóð-
ir, sem veija hvað mestum fjár-
munum til menntunar fólks,
almennrar og sérhæfðrar, og
til vísinda, rannsókna og þró-
unar, ekki sízt í þágu atvinnu-
lífsins, skila mestum verðmæt-
um á hvern vinnandi einstak-
ling og búa þar af leiðandi við
bezt afkomuöryggi. Það ber
að fagna því að vísinda- og
tæknistefna ríkisstjórnarinnar
og frumvarp menntamálaráð-
herra um Vísinda- og tækniráð
íslands efla samvinnu atvinnu-
lífsins, stjórnvalda og vísinda.
Vegurinn til framtíðarhag-
sældar er varðaður menntun,
þekkingu, vísindum og rann-
sóknum. Þær þjóðir sem ekki
halda vöku sinni í þessum efn-
um heltast einfaldlega úr vel-
ferðarlestinni.
Fyrsta sameiginlega ráðstefna íslenskra hjúkrunarfræðinga
Kynna niðurstöður rann-
sókna hjúkrunarfræðinga
RÁÐSTEFNA Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Hjúkrun ’94, var
sett í gær í Háskólabíói að viðstöddum Vigdísi Finnbogadóttur, forseta
Islands, Jóhönnu Sigurðardóttur, félagsmálaráðherra, Guðmundi Árna
Stefánssyni, heilbrigðisráðherra, og um 450 hjúkrunarfræðingum. Ásta
Möller, formaður félagsins, setti ráðstefnuna og sagði að á ráðstefn-
unni yrðu kynntar niðurstöður rannsókna íslenskra hjúkrunarfræðinga
sem væru margvíslegar.
Ráðstefnan, sem stendur í tvo
daga, er fyrsta sameiginlega ráð-
stefna hjúkrunarfræðinga hér á
landi, en félög þeirra sameinuðust í
janúar síðastliðnum.
Ásta sagði að félagið legði í ár
áherslu á stöðu fjölskyldunnar, en
Sameinuðu þjóðirnar tileinkuðu árið
1994 fjölskyldunni. Alþjóðasamtök
hjúkrunarkvenna hefðu lagt línuna
með slagorðinu „Heilbrigðar fjöl-
skyldur fyrir heilbrigðar þjóðir", og
það væri markmið félagsins.
í frumvarpinu er miðað við að það
verði ákvörðun hvers sveitarfélags
hvort íbúar þess fái greiddar húsa-
leigubætur og eiga sveitarstjórnir að
ákveða fyrir 1. október ár hvert hvort
greiddar verði bætur næsta ár á eft-
ir. Sveitarfélögin eiga að leggja út
fé til greiðslu bótanna en ríkið endur-
greiðir þeim 60% af útlögðum kostn-
aði. Gert er ráð fyrir að heildarkostn-
aður við greiðslu bótanna verði 650
milljónir króna á ári og þar af greiði
ríkið 400 milljónir króna.
Skilyrði
Skilyrði fyrir húsaleigubótum er
meðal annars að húsaleigusamningur
um íbúðarhúsnæði sé til 6 mánaða
eða lengri tíma og honum hafi verið
þinglýst. Einnig er miðað við að um
sé að ræða íbúð með að lágmarki
einu svefnherbergi ásamt sér eldhúsi
eða eldunaraðstöðu og sér snyrtingu
eða baðaðstöðu. Þingmenn gagn-
rýndu nokkuð hve skilyrði fyrir bót-
unum væru ströng, og bentu meðal
annars á kostnað við þinglýsingu
húsaleigusamnings. Fram kom að sá
kostnaður er 1.000 krónur.
Hún sagði að reynsla hjúkrunar-
fræðinga væri dýrmæt og miður
væri að stjómvöld leituðu ekki til
þeirra við stefnumótun í heilbrigðis-
málum.
Afburðafærni í starfi
Aðalgestur ráðstefnunnar er
Patricia Benner, prófessor í hjúkrun-
arfræði við Kaliforníuháskóla í San
Fransisco, og sagði Ásta hana vera
leiðandi sérfræðing á sviði hjúkrunar-
fræði. Rannsóknir hennar fj'alla um
í drögum að reglugerð, sem fylgir
frumvarpinu, er miðað við að bó-
taupphæðin sé 7 þúsund krónur að
grunni. Síðan bætast við 4.500 krón-
ur fyrir fyrsta barn, 3.500 krónur
fyrir annað og 3 þúsund krónur fyrir
þriðja. Þá bætast við 12% þess hluta
leigufjárhæðar sem er á milli 20 þús-
und og 45 þúsund krónur. Er þess-
ari útfærslu ætlað að koma i veg
fyrir að greiðsla húsaleigubóta leiði
til hærra leiguverðs.
Bæturnar skerðast síðan um 2%
af árstekjum umfram 1,5 milljónir
og er þá miðað við samanlagðar tekj-
ur þeirra sem eiga lögheimili í leigu-
húsnæðinu, þar á meðal barna 20
ára og yngri. Þá verða bætumar
eignatengdar og skerðast við eignir
umfram 3 milljónir.
Lagt er til að húsaleigubætur telj-
ist til tekna og bótaþegar greiði af
þeim tekjuskatt. Með hiiðsjón af því
voru bótaupphæðirnar hækkaðar frá
upphaflegum áformum en nefnd um
húsaleigubætur hafði miðað við að
lágmarksbætur yrðu 5 þúsund krón-
ur og hámarksbætur 15 þúsund
krónur.
hvernig hjúkrunarfræðingar ná af-
burðafærni í starfi.
Annar gestafyrirlesari er Mari-
anne Arndt, sem íjallar um siðfræði
og hjúkrun og viðbrögð hjúkrunar-
fræðinga við mistökum. Hún sagði
að mikil þróun hefði orðið innan
hjúkrunarstéttarinnar undanfarin ár.
Aðrir fyrirlesarar eru íslenskir og
í fyrirlestrum þeirra verður meðal
annars fjallað um raunveruleika barna
með iangvinn veikindi, líknarmeðferð,
verki, reynslu kvenna með krabba-
mein og viðhorf til sorgarinnar.
Víða verk að vinna
Jóhanna Sigurðardóttir sagði
ánægjulegt að FIH tæki þátt í átaki
um ár fjölskyldunnar. Hún sagði að
hjúkrunarfræðingar kæmu víða við í
sínu starfi og víða væri verk að vinna
hér á landi til að stuðla að andlegri,
líkamlegri og félagslegri vellíðan
þegna landsins. Því þyrfti að leggja
áherslu á gott samstarf á milli hjúkr-
unarfólks og félagsmálaráðuneytisins.
Guðmundur Árni sagði að heil-
brigðisþjónusta stæði nú á tímamót-
um, tækninni fleygði fram en fjár-
magn væri af skornum skammti og
því þyrfti að ákveða hvernig fjár-
magninu væri best varið. Þar sem
hjúkrunarfræðingar væru fjölmenn-
asta starfsstéttin í heilbrigðiskerfinu
komi yfírsýn þeirra að miklu gagni
við skipulagningu og hagræðingu.
útgjölc
lækkut
ÚTGJÖLD til sjúkratrygginga á
árinu 1993 lækkuðu um 935 millj-
ónir króna á síðasta ári, sem er
tæplega 9% lækkun á föstu verð-
lagi. Þessi útgjaldaliður hefur að
jafnaði hækkað um nokkur pró-
sent á ári. Útgjöld til lyfjamála
lækkuðu um 10% milli áranna
1992 og 1993. Útgjöld vegna sér-
fræðilækniskostnaðar lækkuðu
um 180 milljónir og útgjöld vegna
tannlæknaþjónustu lækkuðu um
300 milljónir.
í fjárlögum fyrir árið 1993 var
stefnt að því að lækka útgjöld til
sjúkratrygginga um 700 milljónir.
Þetta markmið náðist og gott betur
því að sparnaðurinn milli ára varð
945 milljónir. Þetta eru allmikil
Mælt fyrir frumvarpi um húsaleiffubætur
Þinglýsing samn-
ings forsenda bóta
HÚSALEIGUBÆTUR verða að hámarki 21 þúsund krónur á mánuði og
7 þúsund krónur að lágmarki fyrir hverja íbúð, samkvæmt drögum að
reglugerð um slíkar bætur sem fylgja með lagafrumvarpi um húsaleigu-
bætur. Félagsmálaráðherra mælti fyrir frumvarpinu í gær en þar er
meðal annars miðað við að umsókn um húsaleigubætur fylgi þinglýstur
leigusamningur og að bæturnar teljist til skattskyldra tekna. Lögin
eiga að taka gildi um næstu áramót.
Tónleikar Tónlistarskólans í
Reykjavík í Langholtskirkju
TÓNLEIKAR Tónlistarskólans í
Reykjavík verða haldnir í Lang-
holtskirkju á morgun, sunnudag-
inn 10. apríl, og hefjast þeir klukk-
an 17.
Að þessu sinni flytur hljómsveitin
ásamt nemendum söngdeildar nokk-
ur atriði úr óperunum Carmen eftir
Bizet og Töfraflautunni eftir Mozart.
Einnig verður flutt Sinfónía nr. 8 í
G-dúr op. 88 eftir Antonin Dvorák.
Söngvarar með hljómsveitinni eru
Berglind Einarsdóttir, mezzósópran,
Bjarney Ingibjörg Gunnlaugsdóttir,
sópran, Erla Berglind Einarsdóttir,
sópran, Helga Rós Indriðadóttir,
mezzósópran, Margrét Stefánsdóttir,
sópran, Sigrún Jónsdóttir, mezzó-
sópran, og Xu Wen, sópran. Stjórn-
andi er Kjartan Óskarsson.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.
Frá æfingu nemenda í Tónlistarskólanum í gær. Morgunblaðið/Svcirir