Morgunblaðið - 14.08.1994, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUIM
MINIMING
SUNNUDAGUR14. ÁGÚST 1994 27
hraða. Eða hvemig skyldi standa
á því að sjónskertir unglingar og
blindir, heymardaufir og heymar-
lausir, spastískir, fjölfatlaðir og
þar fram eftir götunum, sæiqa
helst nám í Menntaskólann við
Hamrahlíð? (Sjá bls. 84 í skýrsl-
unni.) Meðal annars af því að þar
geta þeir lært á þeim hraða sem
hveijum hentar. Og árlega
streyma til okkar umsóknir um
skólavist frá nemendum úr bekkja-
skólum (einkum einum), sem
hlekkst hefur á í einni grein og
vilja komast hjá því að sitja heilan
bekk tvisvar. I samanburði á
bekkjaskólum og áfangaskólum
er líka vert að benda á það að
öldungadeildir, með því sniði sem
hér þekkjast, væm óhugsandi í
bekkjakerfi.
Fjöldi námsbrauta
í bréfi til menntamálaráðherra
gerði ég tilraun til að leiðrétta
misskilning sem fram kom í frum-
gögnum sem nefndin birti. Sömu
leiðréttingu reyndi ég að koma á
framfæri á fundi sem einn nefnd-
armaður sat. Það, að nefndin virð-
ist hafa ákveðið að hafa tilmæli
mín að engu, er ein ástæða þess
að ég tók þessa grein saman.
Annars tel ég eðlilegt að embættis-
menn noti aðra farvegi en dagblöð
til að koma ábendingum á fram-
færi við yfirboðara og samstarfs-
menn.
Nefndin leggur til (bls. 64) að
bóknámsbrautum til stúdentsprófs
verði fækkað í þijár, tungumála-
braut, náttúrufræðabraut og fé-
lagsfræðabraut. „Til viðbótar
brautarkjarna komi kjörsvið
brautar og frjálst val. Allar núver-
andi námsbrautir til stúdentsprófs
geta þannig fallið inn í þessa nýju
skilgreiningu á námsbraut sem
kjörsvið ...“
Þetta er ítrekað nokkrum línum
neðar: „Athygli er vakin á því að
ekki verður um að ræða takmörk-
un á heildamámsframboði á fram-
haldsskólastigi þótt námsbrautum
fækki.“
í Menntaskólanum við Hamra-
hlíð býðst nemendum að ljúka
stúdentsprófi af tónlistarbraut, og
nokkrir stúdentar brautskrást ár
hvert af henni. Tónlistamámið er
stundað við tónlistarskóla, sam-
kvæmt námskrá sem Mennta-
málaráðuneytið hefur gefið út, en
MH veitir svo þá kennslu sem á
vantar til stúdentsprófs. Ég hef
hvergi heyrt eða séð kvörtun um
það að stúdentar af tónlistarbraut
Menntaskólans við Hamrahlíð
standi sig lakar í háskóla en aðrir
stúdentar, enda krefst tónlistin
ögunar sem nýtist þessum ungl-
ingum í öllu námi.
Hvaða námsbraut gerir nefndin
ráð fyrir að nemendur tónlistar-
brautar skrái sig á? Tungumála-
braut, með verulegri áherslu á
erlend tungumál? Náttúrufræða-
braut, með kjölfestu í stærðfræði
og raunvísindum? Félagsfræða-
braut, með félagsfræði, hagfræði
og öðram félagsvísindagreinum?
Nei, hér þarf að bæta við fjórðu
brautinni, listabraut, sem táki,
ásamt því námi sem nú er stundað
á tónlistarbraut, yfir nám til stúd-
entsprófs í listdansi og í mynd-
mennt og handíðum. I kjama tón-
listarbrautar í MH eru síst færri
námseiningar en í kjarna annara
brauta. Það er því reginmisskiln-
ingur að ætla að slíkt nám verði
„metið sem ígildi kjörsviðs" eða
„skipulagt sem kjörsvið í einstök-
um skólum", eins og nefndin legg-
ur til á bls. 66.
Hér með ítreka ég fyrri tilmæli
mín til nefndarinnar að hún bæti
listabraut við skilgreindar náms-
brautir til stúdentsprófs. Að öðrum
kosti fer ég fram á að þingheimur
hafí vit fyrir henni, þegar málið
kemur til kasta Alþingis.
Samræmd próf og starfsnám
„Starfsnám á framhaldsskóla-
stigi verði forgangsverkefni í
skólamálum." (Bls. 66.) Þessu er
ég sem fyrr segir hjartanlega sam-
mála og mér virðist raunar að
árangur þeirrar nýskipunar í
skólamálum sem hér er boðuð sé
að veralegu leyti undir því kominn
hvernig þetta forgangsverkefni
verður leyst. Þekking mín á starfs-
námi er takmörkuð og reynsla mín
af því enn minni, svo ég treysti
mér ekki til að tjá mig í einstökum
atriðum um þá uppbyggingu sem
nefndin reifar, en mér líst í heild
vel á tillögur hennar í því efni.
Það hefur löngum staðið starfs-
námi á íslandi fýrir þrifum að
skólakerfíð hefur ekki leitað að
efnilegum nemendum í þetta nám.
Unglingar hafa frekar hafnað í
iðnnámi af því að þeir réðu ekki
við að beygja óreglulegar sagnir
á einhverri útlensku heldur en af
því að sög (eða fræsari) léki í
höndum þeirra.
í bréfí mínu til ráðherra, sem
fyrr er nefnt, lýsti ég ákveðnum
áhyggjum af því að það kerfí, sem
nefndin hyggst beita við að velja
ungmennum námsbraut við hæfí,
kynni að viðhalda þessu neikvæða
vali. Mér er ljóst af skýrslu
nefndarinnar að sú er ekki ætlun
hennar. Ég benti í bréfínu á hætt-
una af því að samræmd próf í
grannskóla yrðu fyrst og fremst
til þess að beina unglingum með
slaka námsgetu frá veginum til
stúdentsprófs. Á þessum tíma vissi
ég ekki hvaða greinum nefndin
hygðist láta prófa í en varaði við
því að ríkust hefð væri hérlendis
fyrir prófum í bóklegum greinum
og þvi hætt við að verkleikni og
listfengi yrði útundan.
í skýrslunni (bls. 41) er rætt
um samræmd próf í 4. og 7. bekk
grannskóla, sem öll skulu vera í
bóknámsgreinum. Samræmd próf
í lok 10. bekkjar eiga að „gegna
veigamiklu hlutverki við inntöku
nemenda í framhaldsskóla ...
Mikilvægt er að á hveiju ári verði
prófað samræmt í íslensku og
stærðfræði, en hugsanlegt er að
ár hvert verði dregið um náms-
greinarnar dönsku, ensku, nátt-
úrafræði, samfélagsfræði og verk-
og listgrein til samræmds prófs,
stuttu fyrir áætlaðan próftíma.
Biýnt er að þróaðar verði aðferðir
til að prófa með samræmdum
hætti í verklegum greinum og list-
greinum og að reglulega verði
prófað samræmt í þessum grein-
um.“
Hér gætir ákveðinnar mótsagn-
ar. Era það regluleg próf sem
hugsanlegt er að dregin verði úr
hatti stuttu fyrir próftíma? Mér
fínnst ekki að ég vinni reglulega
í Happdrætti Háskólans þótt ég
hafí lengi átt þar miða. Samt era
vinningslíkur mínar („meira en
ijórði hver ...“) meiri en líkumar
á því að nemandi í 10. bekk grann-
skóla þreyti samræmt próf í verk-
og listgrein samkvæmt hugmynd-
um nefndarinnar.
Ef samræmdu prófin eiga ekki
að verða til þess eins að stýra „lak-
ari“ nemendum inn í starfsnám,
þá verður að mínu mati að hafa
í þeim sem fullgildan og árlegan
þátt próf í verklegum greinum og
listgreinum, og helst ekki bara í
lok 10. bekkjar heldur líka fyrr í
grannskóla. Annars er hætt við
að meginfarvegurinn liggi sem
fyrr að stúdentsprófi og aðrar leið-
ir verði einkum affall fyrir þá sem
stranda á skeijum samræmdra
prófa í bóknámsgreinum.
Höfundur er rektor
Menntaskólnns við Hamrahlíð.
ARNDÓR JÓHANNESSON
+ Arndór Jóhannesson fædd-
ist í Skálholtsvík í Bæjar-
hreppi, Strandasýslu, 5. mars
1905. Hann lést í Sjúkrahúsi
Akraness 31. júlí síðastliðinn
og fór útför hans fram frá
Prestbakkakirkju 6. ágúst.
í LÍFI hverrar mannvera era ein-
stakar persónur sem hafa afger-
andi mótunaráhrif til góðs eða ills
strax í æsku. í mínu lífi var Arn-
dór Jóhannesson, kallaður Ðóri af
flestum, ein slík. Mig langar að
minnast þessa mæta og góða
manns í þessari stuttu grein. Fyrir
rúmlega fjöratíu áram komum við
í sveitina hans Dóra, móðir mín
og ég. Ég, lítil hnáta, en móðir
mín ráðskona, til Dóra. Þá var
Dóri orðinn eklq'umaður með unga
dóttur og stjúpson á sínu framfæri.
Hann stundaði búskap við hlið
bróður síns, Jóns, í Skálholtsvík.
Skálholtsvik er ysti bærinn í Bæj-
arhreppi í Hrútafírði. Bærinn
stendur hátt, og fagurt útsýni er
til allra átta. Eg hef heyrt fólk
tala um að Hrútafjörður sé ótta-
lega flatur g ljótur, en þeir sem
það segja hafa eflaust aldrei kom-
ið að Skálholtsvík. í mínum huga
er Skálholtsvík fegursti staður á
jörðu og hef ég þó víða ferðast.
Þvílíkt samræmi í dráttum lands-
lagsins, og íbúðarhúsið er alveg á
réttum stað. Skaparinn hefur verið
upplagður þann dag í tónverki lífs-
ins þegar ysti hluti Hrútaijarðar
varð til. Ættir Dóra kann ég ekki
að rekja. Hann er fæddur í Hrúta-
firðinum sínum, og bjó þar alla
sína ævi.
Dóri var mjög sérstakur per-
sónuleiki og honum er ekki auð-
lýst. Ég hugsa mér Dóra eins og
ég sá hann. Islenskur bóndi, sprott-
inn upp úr jarðveginum, óhaggan-
legur og traustur eins og fjöllin
sem sáust af hlaðinu við bæinn.
Rólegur, sérlundaður, með glettn-
isblik um augu og enni. Hann og
landið eru eitt. Dóri fór nánast
aldrei úr firðinum sínum, nema þá
sjaldan að hann varð. Það er ekki
hægt að hugsa sér meiri andstæð-
ur en Dóra, sem með fasi sínu og
tilvera sagði: „Lífið er gott og
heilbrigt" og síðan málæði, ringul-
reið og öngþveiti nútímans.
Þegar ég nú sjálf á miðjum aldri
horfí til baka, þá set ég á svið
mig, litla hnátu, og Dóra. Dóri
miðaldra ekkjumaður, fámáll en
traustur, en ég lítil hnáta að stíga
mín fyrstu skref í að uppgötva
undur lífsins. Mér finnst sem ég
skynji sorgina, reynsluna. Ég dái
manninn, ber óttablandna virðingu
fyrir honum. Gaman væri ef hann
væri pabbi minn. Ég flækist fyrir
honum hvenær sem tækifæri gefst,
það er svo margt að sjá og svo
margt sem þarf að spyija um.
Sjálfsagt hefur hann oft verið
þreyttur á hnátunni.
Dóri var bóndi fram í fingur-
góma. Hver stund notuð til starfa.
Ekki slórað að óþörfu. Oftast fór
hann á fætur kl. 4 að morgni, á
undan öllum öðrum. Þá þurfti að
gá til veðurs, hyggja að skepnum,
sem era heimavið, gefa hænsnun-
um og ýmislegt sem gott og nauð-
synlegt er að gera snemma dags.
Eg minnist þess að samband Dóra
við skepnumar var alveg sérstakt.
Hann leit ekki á þær sem númer
í framleiðslukvóta. Nei, skepnurn-
ar hans Dóra voru vinir hans. Ég
ítreka þetta atriði. Vinir hans.
Hann var mjög sérstakur að þessu
leyti. Hann talaði við skepnurnar
sínar eins og jafningja hvort sem
það vora ær, lömb, kýr, kálfar,
hundar eða hestar. Og það var eins
og skepnurnar skildu hann. Allir
virtu þetta leynisamband á milli
Dóra og skepnanna hans. Sagt
var: „Skepnumar hans Dóra“, með
virðingu í rómnum. Og svo vann
hann Dóri við öll hin hefðbundnu
sveitastörf sem sífellt kölluðu að.
Þetta tímabil var fyrir tíma vél-
anna, tími breytinganna hefur ver-
ið svo hraður eftir að vélarnar
komu til sögu í sveitum landsins
að það er eins og tímabilið, sem
hér um ræðir, hafi verið á annarri
öld.
Dóri bóndi fór sér hægt í að
kaupa vélar. Ég held að ég segi
satt frá að hann hafi látið sér
nægja að kaupa eina dráttarvél sín
búskaparár.
Árin sem móðir mín og ég dvöld-
umst í Skálholtsvík urðu ekki
mörg, en samt nógu mörg til að
þau eru mér mjög mikilvæg og
sérstök. Ég finn, að þessi ár, þeg-
ar barnið vaknar til vitundar um
lífið og tilverana, era þau ár sera-t
eru mikilvægust hvað varðar að
nema gott fordæmi af þeim sem
eldri era, í orðum og gjörðum.
Dóri var sá maður sem sáði í hug
minn fræjum, elsku til lífsins, og
virðingu fyrir náttúrunni. Hafi
hann þökk fyrir.
Ég er sannfærð um að á öðra
sviði munum við hittast aftur, ræða
saman og kryfja málin betur. Oft
liðu mörg ár á milli þess að ég
gæti heimsótt Hrútafjörðinn, og
hitt Dóra og alla mína kæru vini
í Skálholtsvík. En þegar það tókst, —
þá var alltaf tekið jafnvel á móti
mér af Dóra, Nonna og hans elsku-
legu eiginkonu Siggu. Ég held að
ég mæli fyrir munn margra að
þvílíkt þríeyki eins og þau þijú
fínnist varla nokkurs staðar hvað
varðar höfðingsskap í gestrisni og
vináttu. í hvert sinn sem ég heim-
sótti Skálholtsvík þá bundust þau
bönd, sem ekki eru sýnileg, fastar
í virðingu okkar á milli. Mig lang-
ar hér að nota tækifærið og þakka
vináttu þeirra sem er hrein og
ómenguð í gegnum öll árin.
Að lokum votta ég öllum eftirlif-
andi ættingjum samúð mína. Vil
ég nefna eftirlifandi systkini, Fjólu
dóttur hans, nafna hans Dóra
yngri, Siggu mína sem annaðist
hann og hlúði að honum eins og
eiginmanni númer tvö af ótrúlegri
óeigingimi til fjölda ára, og að lok-
um öllu frændliði. Ég kveð þennan
aldna heiðursmann. Þar sem góðir
menn ganga eru Guðs vegir.
Sigfríður Vilhjálmsdóttir.
LEGSTEINAR
Flutningskostna&ur innifalinn.
Stuttur afqreiðslufrestur.
Fáið mynaalistann okkar.
720 BorgarfirSi eystra, sími 97-29977
SUM/VRBÚSTAÐÆIŒNDUR
yt
OG
AE3RIR HÚSBYOOJENDUR
Leitið upplýsinga hjá sölumönnum
ÞAR SEM GÆÐI N GANGAFYR IR
Sefgöröum 3, ) 70, Seltjamamesi. Sími 91-61221 1. Fax91-614185
VATNSGEYMAR
staðlaðir og sérsmíðaðir,
100- 10.000 lítrar að stærð.
ROTÞRÆR
úr polyethylene,
viðurkenndar af Hollustuvernd
1.500 -10.000 lítrar að stærð.