Morgunblaðið - 31.08.1994, Síða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tæpir 45 milljarðar króna afskrifaðir í lánakerfinu á síðustu sjö árum
27 milljarðar kr.
endanlega tapaðir
Útlánaafskriftir og töp
innlánsstofnana
1987-93
í milljörðum kr.
á verðlagi hvers árs
Samtals 13,7 ma.kr.
á verðlagi 1993
0,5
0,2
Utlánaafskriftir og töp
fjárfestingarlánasjóða
1987-93
í ma. kr. á verðlagi hvers árs
Samtals 13,5 ma.kr.
á verðlagi 1993
'87 '88 '89 ’90 '91 ’92 ’93
'87 '88 '89 ’90 ’91 '92 '93
NÆR 45 milljarðar króna hafa
verið afskrifaðir í töpuðum útlánum
hjá innlánsstofnunum og fjárfest-
ingarlánasjóðum á sjö árum frá
árinu 1987 til 1993 á verðlagi árs-
ins 1993. Þar af eru 27 milljarðar
króna endanlega tapaðir en 17
milljarðar að auki'eru enn á af-
skriftarreikningum. Útlánaaf-
skriftir hafa numið á bilinu 9-10
milljörðum króna árlega síðustu
þijú ár sem jafngildir um 2,5% af
landsframleiðslu, en sem hlutfall
af útlánum og ábyrgðum lánastofn-
ana nema afskriftirnar 2,1% á
þessu árabili. Þessar upplýsingar
koma fram í grein í ágústhefti
Hagtalna mánaðarins sem Seðla-
banki íslands gefur út.
í greininni kemur fram að innl-
ánsstofnanir og fjárfestingarlána-
sjóðir eru mjög svipaðir að stærð.
Úm síðustu áramót voru innláns-
stofnanir samtals með í útlánum
og endurlánum 214 milljarða króna
en fjárfestingalánasjóðir með 224
milljarða króna. Tapið hjá báðum
aðilum er svipað en þó eru teknir
með fjárfestingarlánasjóðunum
fleiri aðilar en eru skilgreindir sem
slíkir, þ.e.a.s. Atvinnutrygginga-
sjóður útflutningsgreina, Hlutafj-
ársjóður og Þróunarfélag íslands,
þar sem þessir sjóðir hafi „verið
reknir til þess að taka á sig sér-
staka áhættu og vanda, einnig frá
bönkunum,” segir í greininni. Um
tveir þriðju hlutar útlána fjárfest-
ingarlánasjóða eru hins vegar til
íbúðarhúsnæðis sem hafa reynst
áhættulítil.
Langstærst tapið hjá nýmæla-
og vandamálasjóðum
Fram kemur að tap fjárfesting-
arlánasjóðanna hafi komið fyrr
fram en tap bankanna og er það
rakið til hruns hinna ýmsu nýgreina
sem þeir hafi lagt fjármagn til, auk
þess sem meiri fjármunir séu yfir-
leitt í húfi í stofnlánum en rekstrar-
lánum sem fjármögnuð séu af
bankakerfinu. Þá segir: „Lang-
stærstu töpin komu fram hjá hinum
sérstöku nýmæla- og vandamála-
sjóðum , einkum 1991 þegar þau
voru langhæst, en sumt af því hafði
í raun verið yfirfært frá öðrum
lánastofnunum. Bankarnir voru þó
með miklu hærri afskriftir 1992-93
og mun þar hafa gætt áhrifa frá
samsöfnuðum rekstrartöpum fyrir-
tækja.“
Útlánaafskriftir undanfarinna
ára hafa margfaldast frá því sem
var fram til ársins 1987. Fram
kemur að fram til þess tíma hefði
verið eðlilegt að áætla afskriftar-
hlutfallið í kringum hálft prósent
af útlánum en reynslan síðan þá
bendi til að þetta hlutfall geti tæp-
lega verið undir 1%.
Þá er gerður samanburður á
útlánatöpum hér á landi og á öðrum
Norðurlöndum. Nær hann einungis
til innlánsstofnana og kemur fram
að afskriftir voru öll árin að
minnsta kosti hærri í tveimur lönd-
um en hérlendis og síðustu þrjú ár,
þegar þær vor mestar hér, voru
þær að meðaltali lægstar saman-
borið við hin löndin. Af því megi
ráða að útlánatöp og afskriftir
vegna þeirra séu ekkert sérstakt
fyrir hið íslenska lánakerfi.
Verðbólguhjöðnun orsök
vandans
Um orsakir þessa vanda segir:
„Hér á landi skýrist uppkoma þessa
vanda að nokkru leyti af hjöðnun
verðbólgu, sem áður sléttaði yfír
flest mistök og velti þeim yfir á
innlánaeigndur, ásamt með upptöku
verðtryggingar og fijálsrar mark-
aðsákvörðunar vaxta, sem gera
strangari kröfur til lánþega og lána-
stofnana og komu á svipuðum aga
og ríkt hefur á fjámagnsmörkuðum
í umheiminum. Arfleifð verðbólg-
unnar hefur þó áfram verið til stað-
ar í margháttuðum offjárfestingum.
Óhófleg ásókn í nýtingu auðlinda
hefur haft sams konar áhrif, en stór-
felldar fjárfestingar í nýjungum í
atvinnurekstri til að bæta upp auð-
lindabrestinn hafa að miklum hluta
endað í gjaldþrotum. Við þetta bætt-
ist svo almennt ofris hagsveiflunnar
til 1987, með illa grunduðum
þensluáformum og fjárfestingum í
mörgum greinum, og að sama skapi
alvarlegri afturkippur og fjárhags-
kreppa um árabil síðan.“
Fræðsluefni fyrir sunnudagaskóia Þjóðkirkjunnar
Morgunblaðið/Þorkell
Ein í hópi spæjara
JÚ, HÉR er ekki um að vill-
ast. Bryndís Gunnarsdóttir,
brúðugerðarkona, hefur hann-
að og saumað 81 brúðu eftir
sömu fyrirmyndinni. Hug-
myndasmiður hennar er Elín
Jóhannsdóttir, náinsgagnahöf-
undur, og hlutverk brúðunnar
Guðfínnu spæjara verður að
rannsaka Biblíuna og ræða við
krakka í sunuudagaskólum
Þjóðkirkjunnar í vetur.
Engill í byrjun aðventu
Edda MöIIer, framkvæmda-
stjóri Skálholtsútgáfunnar
sem gefur út fræðsluefni fyrir
Þjóðkirkjuna, sagði að Bryn-
dís hefði meira og minna ver-
ið að i allt sumar. Hún hefði
gert 8 brúður í einu og sóst
verkið vel. Guðfinna spæjari
sem er 55 cm há munnbrúða
verður komin í kirkjur lands-
ins þegar sunnudagaskólinn
hefst 18. september næstkom-
andi. Hún eignast svo nýjan
vin í byijun aðventu. Sá heitir
Ástráður Engilbert og er lít-
01,28 cm, engill.
Fræðsluefni vetrarins sem
ber nafnið „Litlir lærisveinar”
er eftir höfund Guðfinnu og
er sjálfstætt framhald frá
fyrra vetri. Því fylgja stutt
leikrit. Fyrir jól er leikrit um
fingrafjölskylduna og er það
tileinkað ári fjölskyldunnar.
Eftir jól tekur við leikrit um
Litla og Stóra Sokk. Eiga
nafnarnir sér bústað í komm-
óðuskúffu.
Hvern sunnudag verður
sögð saga úr Biblíunni og er
hver Biblíusaga fléttuð inn í
sögu um litla Iærisveina sem
eru ásamt foreldrum sínum
að lagfæra gamla kirkju. Þeir
taka fljótlega eftir því að
kirkjan býr yfir miklum
leyndardómi. Eins og áður fá
börnin verkefnablöð sem þau
safna í möppu.
Mikill áhugi
Edda sagði að mikill áhugi
væri fyrir sunnudagaskólan-
um meðal barna. Hann færi
fram í flestum kirkjum lands-
ins, víðast kl. 11 á sunnudags-
morgnum, og væru flestir
þátttakendanna á aldrinum 3
til 7 ára.
Guðmundur Georgsson
prófessor að Keldum
GUÐMUNDUR Ge-
orgsson hefur verið
skipaður forstöðumað-
ur Tilraunastöðvar Há-
skóla íslands í meina-
fræði á Keldum og jafn-
framt prófessor við
læknadeild Háskóla ís-
lands.
Guðmundur nam
læknisfræði við Há-
skóla íslands. Að ioknu
embættisprófi í læknis-
fræði og kandidats-
störfum hóf hann árið
1962 sérnám í líffæra-
meinafræði, í fyrstu um
eins og hálfsársskeið
hjá prófessor Níels
Dungal við Rannsóknarstofu háskól-
ans en síðan við líffærameinafræði-
deild Háskólans í Bonn í fjögur ár
og eitt ár við taugameinafræðideild
sama skóla. Ytra lagði hann einkum
stund á rafeindasmásjárrannsóknir.
Árið 1966 lauk hann doktorsprófi
við Háskólann í Bonn. Guðmundur
sneri heim 1968 og tók upp störf
við Tilraunastöðina á Keldum sem
sérfæðingur í líffæra-
meinafræði og hefur
starfað þar æ síðan, hin
síðari ár sem yfirlæknir.
Jafnframt störfum sín-
um á tilraunastöðinni
hefur hann kennt nær
samfellt frá árinu 1969
vefja- og/eða mein-
veljafræði viðl íffræði-
skor og/eða læknadeild
Háskóla íslands. Rann-
sóknir hans hafa eink-
um verið á því sviði,
sem hefur verið eitt
meginviðfangsefni til-
raunastöðvarinnar allt
frá upphafi, þ.e. hæg-
gengir smitsjúkdómar,
og hefur hann birt fjölmargar grein-
ar um þær rannsóknir, einkum í
erlendum tímaritum eða bókum, og
flutt um þær erindi á fundum víða
erlendis og hérlendis. Hann hefur
varið rannsóknarleyfum við ýmsar
háskólastofnanir vestanhafs og
austan, m.a. annars við National
Institute of Health í Bethesda í
Bandaríkjunum um eins árs skeið.
Guðmundur
Georgsson
Flug-málastjórn
Bókhaldsrannsókn
tengcl starfsmanni
FRAMKVÆMDASTJÓRI fjármála-
þjónustu flugmáiastjórnar hefur lát-
ið af störfum að eigin ósk. í fréttatil-
kynningu flugmálastjóra segir, að
áður hafi þess verið farið á leit við
Ríkisendurskoðun að hún fram-
kvæmi rannsókn á bókhaldi og ijár-
reiðum tengdum þessum starfs-
manni.
Sú rannsókn stendur yfir og jafn-
framt hefur flugmálastjórn óskað
opinberrar rannsóknar.

Skjálftavirkni
gæti færst sunnar
Á MILLI tíu og fimmtán jarðskjálft-
ar urðu á Hellisheiði í fyrradag og
mældust þeir stærstu rúm 3 stig á
Richterkvarða. Ragnar Stefánsson
jarðeðlisfræðingur telur ekki óhugs-
andi að skjálftavirkni færist sunnar
að Skálafelli og Þrengslum. Skjálft-
arnir í fyrradag fundust í Reykjavík
og Akranesi, að sögn Ragnars.
Ragnar segir að erfitt sé að spá
um framvindu skjálftavirkninnar,
sem verið hefur norðan Hveragerði |
og á Hellisheiði undanfarnar vikur. |
Virknin gæti allt eins fjarað út. 1
Ekki varð vart verulegrar skjálfta-1
virkni í gær á þessum slóðum.