Morgunblaðið - 31.08.1994, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1994 21
Bjarnaborgin
- gott mál
í DAG lýkur form-
lega endurbyggingu
Bj arnaborgarinnar.
Þetta sögufræga hús
mun um fyrirsjáanlega
framtíð verða náms-
mannagarðar, iðn-
nemasetur fyrir fjöl-
skyldufólk. Húsið er
endurnýjað frá grunni
og þar verða 15 mjög
vistlegar tveggja her-
bergja íbúðir, sameig-
inlegt þvottahús og
lesstofa, leiksalur fyrir
börnin og lóð sem er
skipulögð sem leikvöll-
ur. Félagsíbúðir iðn-
nema (FIN) keyptu
Bjarnaborgina um leið og lánslof-
orð byggingasjóðs verkamanna lá
fyrir 9. febrúar síðastliðinn. Húsið
var þá komið í niðurníðslu eftir að
metnaðarfull áætlun um endur-
byggingu fyrir nokkrum árum varð
gjaldþrota í miðju verki. Grind
hússins var þá öll endurbyggð,
skipt hafði verið um glugga og járn
utan á húsinu og kjallarinn hafði
verið sprengdur niður í fulla loft-
hæð. Húsið var hins vegar alveg
hrátt að innan, óeinangrað, nær
gólf- og innveggjalaust og engar
lagnir voru í húsinu. Hugmyndin
var þá að setja upp veitingastað
en allt sem gert hafði verið nýttist
FIN þó að fullu fyrir nýtt hlutverk
hússins.
Forsenda kaupa FIN á Bjarna-
borginni var að kostnaður við kaup
og endurbyggingu yrði innan við-
miðunarmarka Húsnæðisstofnunar
um byggingarkostnað á fermetra
íbúðarhúsnæðis. Samningar náðust
um hóflegt kaupverð frá Islands-
banka sem hefur að auki reynst
hjálparhella við að fjármagna end-
urbygginguna hraðar en lánsút-
hlutanir Húsnæðisstofnunar gera
ráð fyrir og lækka þannig vaxta-
kostnað á byggingartíma. FIN leit-
aði eftir tilboðum í verkið og samdi
að lokum við Trésmiðju Snorra
Hjaltasonar um fullnaðarfrágang.
Þó svo vandað sé til alls frágangs
undir smásjá byggingaryfirvalda
og ströngustu kröfum fylgt um frá-
gang þá munu kostnaðaráætlanir
standast. Tímaáætlun mun einnig
standast að mestu þrátt fyrir
tveggja mánaða töf vegna opin-
berrar kröfu um uppfyllingu nýj-
ustu skilyrða um hljóðeinangrun í
þessu 90 ára gamla timburhúsi.
En í ágætri samvinnu verkkaupa
og verktaka fær verkið nú farsæl
iok. Ekki dregur það úr ánægjunni
að % hlutar alls kostnaðar eru vinn-
uliðir meðan launaliðir við nýbygg-
ingar eru jafnvel innan við 'h .
Síðustu vikur og mánuði hafa tug-
ir iðnaðarmanna haft mikla vinnu
og verktakinn hefur leitast við að
hafa alltaf eins marga iðnnema og
reglur heimila.
Já, það er ekki skrítið þó for-
svarsmenn iðnnema og fjöldi
barnafólks í iðnnámi gleðjist þessa
dagana. En þá kemur höggið.
Nokkrir fjölmiðlar, og þá helst þeir
sem aldrei sáu neitt fréttnæmt við
málefnið í heild, hafa haldið uppi
gengdarlausum áróðri gegn iðn-
nemahreyfingunni vegna þess að
innihurðir og innréttingahurðir eru
innfluttar. Við vissum ekki hvaðan
á okkur stóð veðrið mitt í allri gleði-
vímunni. Víst er það satt, og það
mjög leitt, að hurðir innréttinganna
eru innfluttar. FIN hafði áður keypt
og endurbætt þijú hús í gamla
bænum og þar voru að sjálfsögðu
eingöngu notaðar innlendar inn-
réttingar. En þegar samningar
voru gerðir um Bjarnaborgina þá
datt okkur ekki í hug að til þessa
gæti komið. Verktakinn er hús-
gagnasmiður og rekur eigin tré-
smiðju. Hann tjáði okkur hins veg-
ar að vegna tímaskorts þá hefði
hann þurft að fara
þessa leið. Það tókum
við gilt þar sem hann
hafði orðið fyrir
tveggja mánaða töfum
vegna hönnunar á
hljóðtinangrun og þar
sem hann hafði í alla
staði reynst okkur vel.
Enda var þetta smá-
mál og aðeins lítill
hluti kostnaðar við
innréttingarnar upp-
komnar. Eftir stendur
að hlutfall'launakostn-
aðar í heildarverkinu
er miklu hærra en
tíðkast um nýbygging-
ar.
En það var ekki bara ráðist á
okkur vegna innréttinganna sem
verktakinn keypti heldur eru inn-
fluttu innihurðirnar líka stórmál
hjá neikvæðu deild fjölmiðlanna.
Þá er ráðist á Snorra Hjaltason þar
sem hann sýnir sínar bestu hliðar.
Honum er svo umhugað um að
skila sínu með sóma að hann keypti
miklu dýrari og fínni hurðir en
verklýsing kveður á um. í húsinu
áttu að vera hvítar einfaldar hurðir
en hann setur mahoníhurðir því
honum finnst það fara svo vel við
gólfviðinn.
Hagnaður verktakans í
Bjarnaborginni verður
fyrst o g fremst sá góði
orðstír sem verkið veitir
fyrirtæki hans, segir
Brjánn Jónsson, sem
vonar að neikvæð um-
ræða síðustu daga verði
honum ekki til skaða.
Hjá Félagsíbúðum iðnnema vilj-
um við að allir hafi sóma af því
sem þeir gera okkur gott. Iðnnema-
hreyfingin er efnalítil hreyfíng og
uppbygging FIN hefði aldrei verið
möguleg nema fyrir velvilja og
stuðning þeirra sem með okkur
starfa. Við vitum alveg að hagnað-
ur verktakans í Bjarnaborginni
verður fyrst og fremst sá góði orðs-
tír sem verkið veitir fyrirtæki hans.
Við vonum svo sannarlega að nei-
kvæð umræða síðustu daga um
þessa annars ágætu framkvæmd
verði honum ekki til skaða. Verkin
tala og ég býð alla sem áhuga
hafa að líta inn í Bjarnaborgina
milli kl. 18 og 19 í dag, miðviku-
dag, og sjá hve vel hefur tekist
til. Iðnnemasambandið býður gest-
um upp á kaffi og pönnukökur á
staðnum.
Að lokum vil ég þakka stjóm og
starfsmönnum byggingarsjóðs
verkamanna fyrir velvilja þeirra og
stuðning við uppbyggingu náms-
mannagarða fyrir iðnnema. Stór
hópur iðnnema verður að sækja
nám sitt fjarri heimahögum og
þeir ásamt barnafólkinu eiga mjög
erfitt með að fjármagna sitt nám
á smánarlegum launatöxtum iðn-
nema. Uppbygging Félagsíbúða
iðnnema er því markviss notkun á
fjármagni byggingasjóðsins. Það
er fulltryggt að húsnæðið verður
um alla framtíð bústaður þeirra
sem við lökust kjör búa og gefur
þeim sem annars ættu þess ekki
kost tækifæri til mennta.
Iðnnemar fagna því í dag góðu
máli.
Höfundur er formaður
Iðnnemnsambands íslnnds og
stjórnarmaður í Félagsíbúðum
iðnnema.
Brjánn Jónsson
Skynsemissparn-
að í ráðuneyti
STÓRKOSTLEG-
UM sparnaði má ná í
ríkisrekstri. Lausnin
er í senn einföld og
snjöll. Aðeins þarf að
nota viðlíka skynsemi
og birtist í lögum um
Lánasjóð íslenskra
námsmanna. Frysta
má launagreiðslur til
æðstu yfirstjórnar rík-
isins í hálft ár í senn
eða þar til sýnt hefur
verið fram á 100%
árangur í starfi. Þann-
ig væru aðeins greidd
út laun í janúar og
júní og þá gegn vott-
orðum um ástundun
og áþreifanlega framvindu þeirra
verkefna sem starfsmönnum er
ætlað að sinna.
Hálft ár án launa
Einhvetjir íhaldssamir kurfar
gætu fett fingur útí frystingu
launa. Gott og vel, hálft ár er lang-
ur þorri að þreyja. En er ástæða
ti að æmta? Við þessi kjör þurfa
allir lánþegar hjá Lánasjóði ís-
lenskra námsmanna að búa. Stúd-
entum er aðeins greiddur fram-
færslueyririnn tvisvar á ári.
Síðan 1992 hafa námslán aðeins
verið greidd út um Jónsmessu og
jól, samkvæmt lögum um LIN. En
það eru ekki alltaf jólin og ein-
hvern veginn verður fólk að kom-
ast af fram að útborgun. Lánþegar
í hópi stúdentar þurfa nefnilega
ekki síður á mánaðarlegum útborg-
unum að halda, sér til framfærslu,
en ríkisstarfsmenn og ráðherrar.
Námsmenn og almennir launþegar
hafa allar sömu frumþarfir. Það
sem skilur þá að er fyrst og fremst
sú staðreynd að námsmenn hafa
ekki fastar tekjur til að framfleyta
sér yfir vetrartímann. Námsmenn
þiggja lán en aðrir laun.
Bjargræði bankalána
Ráðuneytisfólk á sjálfsagt eftir
að eiga mesta basli
með að skrimta án
nokkurs framfærslu-
eyris. Það þekkja
námsmenn. Bankarnir
yrðu þeim þó líklega
sömu frelsisenglar og
þeir eru námsmönn-
um. Launalausum rík-
isstarfsmönhum byð-
ust sjálfsagt yfirdrátt-
arheimildir á tékka-
reikningum. Að vísu
blasir við að umtals-
verður hluti launanna
færi þá í vaxtagreiðsl-
ur til banka. Þannig
er því nú einu sinni
farið með námslánin.
En þá er bara að bíta í það súra
því eitthvað verður fólk jú að éta.
Hver kann líka ekki að meta þá
nýrómantísku námslánahugsun að
bankar fitni meðan launaumslög
rýrni?
Ráðuneytisrökfræði
Að greiða út laun samkvæmt
árangri hljómar auðvitað mjög sér-
kennilega, kannski ekki síst í eyr-
um stjórnmálamanna. Fljótlega
myndu rísa upp háværar deilur um
mat á árangri. Hver á að meta
hvern og hvernig? Því er þó skjót-
svarað. Ríkisvaldið hefur reynslu
og rök í þessu sem öðru. Háskóli
Islands er, svo dæmi sé tekið, auð-
sýnilega langbest til þess fallinn
að meta árangur stúdenta sinna.
Það sama má segja um aðra skóla.
Þegar beitt hafði verið ráðuneyt-
isrökfræði á þessa staðreynd kom-
ust menn að þeirri kýrskýru niður-
stöðu að skaðræði væri að fela
Háskólanum þetta sjálfsmat.
Órannsakanlegir vegir lágu til
þeirrar lausnar að Lánasjóður ís-
lenskra námsmanna væri best vax-
inn til að meta námsframvindu
stúdenta. Lánasjóðurinn kveður úr
um hvaða árangur telst nægilegur
til að námsmaður haldi áfram í
námi eða ekki. Með sömu rökum
Dagur B.
Eggertsson
Lánþegar í hópi
stúdenta þurfa ekki síð-
ur á mánaðarlegum út-
borgunum að halda sér
til framfærslu, segir
Dagnr B. Eggertsson,
en ríkisstarfsmenn og
ráðherrar.
mun svokölluð lánasjóðsskynsemi
leiða okkur til þeirrar svipmiklu
niðurstöðu að guðfræðideild Há-
skólans verði falið að meta gjörðir
ríkisstarfsmanna til launa. Auðvit-
að mætti þó LÍN svo sem sjá um
ríkismat starfsafkasta líka.
Lagabreyting eða
skynsemissparnaður
Stúdentar hafa oft tekið undir
að námsárangur eigi að hafa áhrif
á útborgun lána hjá Lánasjóði ís-
lenskra námsmanna. Það kerfi sem
nú er við lýði er hins vegar órök-
rétt, óskynsamlegt og algerlega
óásættanlegt. Að námsmenn fái
lán sín eftirágreidd er ekki hótinu
skárra en sú hugmynd að ríkis-
starfsmenn fái laun greidd á hálfs
árs fresti. Námsmenn eru nú
neyddir til að draga fram lífið á
yfirdráttarreikningum banka. Það
þýðir að umtalsverður hluti náms-
lána fer í vaxtagreiðslur. Hinn
gríðarlegi milliliðakostnaður sem
þannig er byggður inn í námslána-
kerfið endurspeglast i því að LÍN
lánar um 40 milljónir árlega til að
mæta vaxtakostnaði námsmanna.
Með einföldum reikningum sést þó
að þær bætur duga hvergi til að
mæta þessum yfirdráttarkostnaði.
Bönkunum eru færðar tugmilljónir
að gjöf.
Alþingi á að sjá sóma sinn í að
breyta lögum um LÍN. Ég skora á
alþingismenn, alla sem einn. Ef
ekki í nafni sanngirni og skyn-
semi, þá allavega til að verðskulda
mánaðarlega útborgun launa
sinna.
Höfundur er formaður
Stúdentaráðs Háskóla íslands.
« .
Útbob ríkisvíxla
til 3, 6 og 12 mánaba
fer fram mibvikudaginn 31. ágúst
Nýtt útboð á ríkisvíxlum fer fram í dag.
Um er að ræða 17. fl. 1994 A, B og C í
eftirfarandi verögildum:
Kr. 1.000.000 Kr. 50.000.000
Kr. 10.000.000 Kr. 100.000.000
Ríkisvíxlarnir eru til 3, 6 og 12 mánaða
með gjalddaga 2. desember 1994,
3. mars 1995 og 8. september 1995.
Þessi flokkur verður skráður á
Veröbréfaþingi íslands og er Seðlabanki
íslands viðskiptavaki ríkisvíxlanna.
Ríkisvíxlarnir verða seldir með
tilboðsfyrirkomulagi. Lágmarkstilboð
samkvæmt tiltekinni ávöxtunarkröfu
er 5 millj. kr. og lágmarkstilboð í
meðalverð samþykktra tilboða er
1 millj. kr.
Löggiltum verðbréfafyrirtækjum,
verðbréfamiðlurum, bönkum og
sparisjóðum gefst einum kostur á að
gera tilboð í ríkisvíxlana samkvæmt
tiltekinni ávöxtunarkröfu.
Aðrir sem óska eftir að gera tilboð í
ríkisvíxla eru hvattir til að hafa
samband við framangreinda aðila,
sem munu annast tilboðsgerð fyrir þá
og veita nánari upplýsingar. Jafnframt
er þeim sjálfum heimilt að bjóða í
vegið meðalverð samþykktra tilboða
(meðalávöxtun vegin með fjárhæð).
Öll tilboð í ríkisvíxlana þurfa
að hafa borist Lánasýslu ríkisins
fyrir kl. 14 í dag, miðvikudaginn
31. ágúst. Tilboðsgögn og allar nánari
upplýsingar eru veittar hjá Lánasýslu
ríkisins, Hverfisgötu 6, í síma 62 40 70.
Athygli er vakin á því að
2. sept er gjalddagi á 5. fl. ríkisvíxla
sem gefinn var út 4. mars 1994 og
11. fl. ríkisvíxla sem gefinn var út
3. júní 1994.
LANASYSLA RIKISINS
Hverfisgötu 6, 2. hæð, 150 Reykjavík, sími 91- 62 40 70.