Morgunblaðið - 30.11.1994, Side 6
6 MIÐVIKUDAGUR 30. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
v
FRÉTTIR
Kvikmyndagerðarmenn kæra RUV til Samkeppnisstofnunar
Afnotagjöld greiða niður
kostnað við dagskrárgerð
Morgunblaðið/Þorkell
STJÓRN Framleiðendafélagsins, sem stofnað var fyrir ári til að
sinna ýmsurti hagsmunamálum kvikmyndaframleiðenda. Frá
vinstri: Guðmundur Kristjánsson, Viðar Garðarsson, formaður
félagsins, og Jón Þór Hannesson.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra á
fundi Félags íslenskra stórkaupmanna
Nei Norðmanna
flækir stöðuna
STAÐA íslendinga hefði verið betri
ef Norðmenn hefðu ekki hafnað
aðild að Evrópusambandinu (ESB)
og íslendingar stæðu einir utan
ESB með samninginn um Evrópskt
efnahagssvæði (EES) í hendi. Þetta
sagði Friðrik Sophusson fjármála-
ráðherra á fundi Félags íslenskra
stórkaupmanna um Evrópumál í
gær.
Hann sagði að Islendingar hefðu
í undirbúningi sínum, meðal annars
í samþykkt Alþingis í maí 1993,
gert ráð fyrir áð allar Norðurlanda-
þjóðirnar nema ísland gengju í
ESB. Núna þyrfti að endurmeta
stöðuna og grípa til aðgerða á ai-
þjóðavettvangi í kjölfar niðurstöð-
unnar í Noregi. Við þyrftum til
dæmis að taka upp viðræður við
Norðmenn og freista þess að sam-
ræma sjónarmið okkar gagnvart
EES.
Friðrik sagði að það gæti orðið
flókið að samræma hagsmuni ís-
lendinga og Norðmanna á EES og
meiri líkur hefðu verið á að ESB
tæki tillit til sérhagsmuna íslands
ef við værum eina EFTA-þjóðin í
EES. Ekki mætti heldur gleyma því
að Norðmenn hefðu aíltaf reynst
okkur erfiðir keppinautar og virtu
SLÖKKVILIÐIÐ í Reykjavík átti
annríkt í gær, m.a. vegna vatnselgs
og hvassviðris.
Slökkviliðsmenn byijuðu á að
losa stíflu í niðurfalli á svölum húss
við Mjóuhlíð snemma í gærmorgun
en þar hafði vatn lekið inn í íbúð.
Þvínæst negldu þeir plötur fyrir
glugga íbúðar á 3. hæð við Fífusel.
Þar hafði rokið sogað gler og karm
úr glugganum.
Tilkynnt var um eld í Kassagerð
stundum smæð okkar síður en aðr-
ar þjóðir.
ESB síður kosningamál
á íslandi
Á hínn bóginn þýddi nei Norð-
manna að auðveldara yrði að starf-
rækja stofnanir EES, það er eftir-
litsstofnun EFTA og EFTA-dóm-
stólinn, sagði Friðrik. Niðurstaðan
í Noregi hlyti líka að auka líkur á
að EFTA starfaði áfram með þátt-
töku íslands, Noregs og Sviss. Frið-
rik sagðist teljá víst að ESB myndi
fyllilega standa við EES-samning-
inn, eins og ítrekað hefði komið
fram í viðræðum við íslendinga,
jafnvel þó að Norðmenn hafi talað
af óvarkárni um EES í kosninga-
baráttunni og gert lítið úr samn-
ingnum.
Ein afleiðing úrslitamia í Noregi
væru þau að íslendingar myndu síð-
ur telja sig einangraða, sagði Frið-
rik. Minna myndi fara fyrir umræð-
um um hugsanlega aðild að ESB í
komandi kosningabaráttu, meðal
annars vegna þess að ein aðalrök-
semd stuðningsmanna aðildar ís-
lands að ESB væri sú að samkeppn-
isstaða okkar myndi .versna með
aðild Norðmanna að ESB.
Reykjavíkur kl. 9.19. Kviknað hafði
í vaxpotti og eldurinn náð upp í
gegnum loftstokk og upp á þak en
starfsmenn voru búnir að slökkva
eldinn að mestu þegar slökkvilið
kom á staðinn.
Kveikt var í drasli við ruslatunn-
ur við Rauðarárstíg og tilkynnt um
það kl. rúmlega þrjú. Það var út-
kall númer 1.111 hjá Slökkviliðinu
í Reykjavík á árinu.
FRAMLEIÐENDAFELAGIÐ, sam-
tök félaga og fyrirtækja sem fram-
leiða kvikmyndir, lagði í fyrradag
fram kæru til Samkeppnisstofnunar
á hendur Ríkisútvarpinu — sjón-
varpi (RÚV) fyrir meint brot á sam-
keppnislögum. Er því haldið fram
að framleiðsludeild RÚV beri ekki
allan kostnað sem hlýst af gerð
innlends dagskrárefnis því hluti
hans sé greiddur með afnotagjöld-
um. Er kærunni ætlað að koma til
leiðar að gerður verði greinarmunur
á rekstri vegna útsendingarskyldu
RÚV og framleiðslu á dagskrár-
efni, enda séu framleiðsludeildir
RÚV reknar í samkeppni við sjálf-
stæð kvikmyndagerðarfyrirtæki.
í kærunni segir meðal annars að
lögbundnir tekjustofnar eigi fyrst
og fremst að tryggja að RÚV geti
sinnt skyldum sínum hvað varðar
upplýsingaþjónustu og öryggishlut-
verk, sem kveðið er á um í útvarps-
lögum. i sömu lögum segi einnig
að kappkosta skuli að hlutur inn-
lends efnis verði sem mestur og
þess getið að dagskrárgerð megi
einnig sinna utan deilda RÚV með
sérstökum verksamningum og sé
væntanlega átt við samninga við
kvikmyndafyrirtæki í einkaeign um
gerð einstakra þátta eða annars
efnis.
Tilboðum hafnað
Byggist kæra framleiðenda meðal
annars á því að tilboðum sjálfstæðra
framleiðenda hafi verið hafnað á
þeirri forsendu að ódýrara sé fyrir
stofnunina að vinna verkið í fram-
leiðsludeild RÚV. í kostnaðaráætl-
unum stofnunarinnar hins vegar sé
launakostnaður, tækjakostnaður,
rekstrarkostnaður, stofnkostnaður
og kostnaður vegna umsýslu og yfir-
stjómar aldrei tekinn til greina og
einungis getið útlagðs kostnaðar
vegna verksins. Einnig sé RÚV und-
anþegið greiðslu ýmissa opinberra
gjalda en sjálfstæðir framleiðendur
verði að reikna slík gjöld inn í áætl-
anir um framleiðslukostnað að auki.
Með þessu móti liggi raunkostnaður
vegna framleiðslu innlends dag-
skrárefnis aldrei fyrir og því komið
í veg fyrir samkeppni við gerð þess
og megi segja að samkeppnisrekstur
RÚV sé greiddur niður með gjöldum
sem innheimt eru til að RUV geti
sinnt lögbundinni skyldu sinni.
Kostnaður ekki ljós
Fram kemur að auki að árið
1992 hafi Félag kvikmyndagerðar-
manna farið þess á leit við Hag-
fræðistofnun Háskóla íslands að
stofnunin athugaði framleiðslu-
kostnað innlends dagskrárefnis hjá
RÚV. Hafi niðurstaða Hagfræði-
stofnunar orðið sú að ekki væri
hægt að verða við þeirri beiðni því
forsvarsmenn RÚV gæfu ekki upp-
lýsingar þar að lútandi og auk þess
lægju upplýsingarnar ekki fyrir. Er
vakin athygli á því að samkvæmt
reglugerð um opinber innkaup og
framkvæmdir á Evrópska efna-
hagssvæðinu frá 1993 verði RÚV
eins og aðrir að efna til útboða
þegar kostnaðaráætlun framleiðsl-
unnar fari yfir ákveðna fjárhæð. )
Vakni sú spurning í tilefni af þessu i
hvernig stofnunin eigi að geta farið
að reglugerðinni þegar raunkostn- I
aður framleiðslu liggi ekki fyrir.
Reynum að nýta
fjármagn sem best
Sveinbjörn Baldvinsson dag-
skrárstjóri innlendrar dagskrár-
deildar Sjónvarps segist fagna um-
ræðu sem lúti að eflingu á inn- |
lendri dagskrárgerð. „Hún er mjög
af hinu góða og það sem vantar .
sárlega er meira fé,“ segir Svein-
björn. Hann segir jafnframt að-
spurður um aðstöðumun fram-
leiðsludeildar RÚV og sjálfstæðra
framleiðenda: „Það er staðreynd að
innlend dagskrárdeild hefur um 200
milljónir króna til ráðstöfunar á ári
og við reynum að nýta það fjár-
magn sem best og meðan við erum
ekki rukkaðir fyrir afnot af tækjum |
í eigu stofnunarinnar reiknum við
þann kostnað ekki með. Það væri j
þá ákvörðun einhverra annarra að •
breyta því fyrirkomulagi."
Eldur upp loftstokk
VÍB um verðmat og sölu á eignarhlut ríkíssjóðs í íslenskri endurtryggingu hf.
Kaupendurnir
neituðu að greiða
hærra verð
þ.e. Sjóvár-Almennra, Tryggingamiðstöðvar-
innar, VÍS og Burðaráss hf., í óformlegum
viðræðum við starfsmann VÍB, vegna fyrir-
hugaðra eigendaskipta, hafi verið að þeir hafi
talið sér hagstætt að halda starfsemi-félagsins
áfram í líku formi og hún hafi verið. „Á hinn
bóginn kom fram hjá fulltrúum stærstu eig-
enda að þeir töldu sig einnig geta komið við-
skiptum félaga sinna fyrir á annan hátt án
viðskipta við Islenska endurtryggingu ef ekki
næðist samkomulag sem talist gæti viðunandi
um áframhaldandi samstarf meðal trygginga-
félaganna sem þar hafa mest komið við sögu
til þessa,“ segir í greinargerð VIB.
Ríkisendurskoðun gagnrýnir m.a.
að verðmat fyrirtækisins hafi ekki
. verið miðað við fjárhagsstöðu þess
raðið SOlU- í árslok 1992 heldur ársgamlan árs-
verði“ reikning og eignarhluti ríkissjóðs
' þannig metinn 65 millj. kr. lægri
en raun varð á. Munar þar mestu að umtals-
„Upplausnar-
virði aat ekki
Við sölu á hlut ríkisins í ís-
lenskri endurtryggingu var
stuðst við ársgamalt yfírlit
yfír stöðu félagsins en í sam-
antekt Ómars Friðrikssonar
kemur fram að Verðbréfa-
markaður íslandsbanka hf.
sem sá um söluna hafði áður
lagttil að fullnaðaruppgjör
færi fram þegar nýr ársreikn-
ingur lægi fyrir.
SIGHVATUR Björgvinsson heilbrigðis- og
tryggingaráðherra og Friðrik Sophusson
fjármálaráðherra undirrituðu samkomulag um
sölu á eignarhlut ríkisins og Tryggingastofn-
unar ríkisins (TR) í íslenskri endurtryggingu
23. desember 1992. Kaupverð 39,23% eignar-
hluta ríkisins og TR var rúmar 162
millj. kr. sem skiptist þannig milli
kaupenda: Sjóvá-Almennar trygg-
ingar hf. 7,45%, Trygging hf.
6,28%, Tryggingamiðstöðin hf.
11,70% og Vátryggingafélag ís-
lands hf. 13,80%. Þessi félög voru
fyrir í hópi stærstu eigenda Islenskrar endur-
tryggingar og jafnframt voru þau einu við-
skiptavinir fyrirtækisins.
I greinargerð Verðbréfamarkaðar Islands-
banka hf. (VÍB), sem annaðist söluna fyrir
Framkvæmdanefnd um einkavæðingu, frá 13.
janúar 1993, segir að fyrstu viðbrögð fulltrúa
stærstu eigenda íslenskrar endurtryggingar,
verður hagnaður varð á rekstri félagsins á
árinu 1992. í skýrslu Ríkisendurskoðunar
kemur raunar fram að VÍB lagði til í bréfi
13. nóvember 1992 að verð á eignarhluta ríkis-
ins yrði miðað við innra virði félagsins í árslok
1992. Þar var lagt til að einkavæðingarnefnd
gerði stjórn Islenskrar endurtryggingar tilboð
um að félagið sjálft leysti til sín eignarhlut
ríkisins. Fyrir hlutinn var lagt til að félagið
greiði sama hlutfall af bókfærðu eigin fé fé-
lagsins miðað við árslok 1992 og að unnt verði
að ljúka fullnaðaruppgjöri vegna sölu á hlut
ríkisins þegar ársreikningur fyrir árið 1992
lægi fyrir.
I öðru bréfi viku síðar leggur VÍB hins veg-
ar til að gengið verði til samninga við trygg-
ingafélögin um kaup þeirra á eignarhlut ríkis-
ins og er sú leið sögð vænlegri en að gera
stjórninni tilboð eins og lagt var til í bréfinu
frá 13. nóv. Er gerð tillaga' um að til grund-
vallar kaupverðs í samkomulagi um
viðskiptin verði miðað við hlutdeild
ríkisins í éigin fé félagsins og er í
því sambandi eingöngu vísað í bók-
fært eigið fé félagsins í árslok 1991.
Á minnisblaði VÍB frá 14. júní
1993, þar sem gerð er grein fyrir
þessari verðlagningu á hlutabréfunum, segir
m.a. að allt frá því að fyrstu óformlegu þreif-
ingarnar áttu sér stað hafi kaupendur tekið
það skýrt fram að hærra verð kæmi ekki til
greina af þeirra hálfu. Þeir hafi gert að úrslita-
atriði frá upphafi að miðað yrði við sama verð
og gilt hafí á fyrri hluta ársins 1992 við sölu
á hlut Skipaútgerðar ríkisins í félaginu en þá
var miðað við innra virði hluta í árslok 1991-
Annað helsta gagnrýnisatriði Ríkisendur-
skoðunar er að líklegt sé að upplausnarvirði
fyrirtækisins í árslok 1992 hafi verið 144
millj. kr. hærra en endanlegt söluverð og af .
gögnum málsins verði ekki séð að þeir sem I
stóðu að sölunni hafí talið ástæðu til að leggja
slíkt mat á fyrirtækið. Ríkisendurskoðun fékk
Vátryggingaeftirlitið til að meta svokallað
hreint öryggisálag í tryggingasjóði fyrirtækis-
ins. Niðurstaða þess var sú að í árslok 1991
hafí það numið 205 millj. kr. og í árslok 1992
185 millj.
„Reiknað upplausnarvirði fyrirtækisins gat
ekki ráðið söluverðinu," segir Hreinn Lofts-
son, formaður Framkvæmdanefndar um
einkavæðingu. „Það getur tekið mörg ár, jafn- i
vel áratugi, að slíta endurtryggingafélagi með <
allri þeirri óvissu sem slíkur rekstur er háður.
Ekki stóð til að leggja fyrirtækið niður, ríkis-
sjóður hafði ekkert um það að segja sem eig-
andi innan við 40% hlutafjárins. Það vafðist
heldur ekki fyrir stjórnendum Eimskipafélags
íslands að selja sinn hlut í íslenskri endur-
tryggingu skömmu eftir að ríkissjóður seldi
sinn hlut á sama gengi. Fullvíst er, að enginn
kaupandi hefði fengist að fyrirtækinu með
hliðsjón af upplausnarvirðinu,“ segir Hreinn.
Hann sagði einnig að markmið
sölunnar hefði ekki verið að starf-
semin flyttist úr landi heldur að
tnyggja. hana um ókomna tíð. Vart
væri hægt að hugsa sér aðra kaup-
endur en tryggingafélögin þar sem
þau höfðu áframhaldandi viðskipti
þess í hendi sér. Þá sagði Hreinn að VÍB hefði
bæði tekið mið af eigin fé og hreinu öryggisá-
lagi í tryggingasjóði í verðmati sínu. „Heil- :
brigðis- og tryggingamálaráðuneytið hreyfði ]
engum athugasemdum við verðmat VÍB með
þeirri aðferð sem var viðhöfð og samþykkti .
það fyrir sitt leyti,“ segir Hreinn. )
Eigendur
sögðust geta
flutt viðskipt-
in annað