Morgunblaðið - 07.12.1994, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUÐAGUR 7. DESEMBER 1994 35
MINNINGAR
HALLVARD
MAGER0Y
+ IIallvard Mag-
erey fæddist í
Borgnnd við Ala-
sund 15. janúar
1916. Hann andað-
ist í Ósló 15. nóvem-
ber síðastliðinn.
Hann lauk
cand.philol. prófi í
norrænum fræðum
við Háskólann í
Ósló 1946 og dokt-
orsprófi 1958 fyrir
rit sitt um Banda-
mannasögu (Stud-
iar i Bandamauna
saga). Hann var
lektor í norsku við Háskóla Is-
lands 1949-52, síðan styrkþegi
hjá norska Rannsóknaráðinu í
fjögur ár og þá starfsmaður við
útgáfu norska Fombréfasafns-
ins í sex ár. 1962 varð hann
dósent í norrænum fræðum við
Óslóarháskóla og prófessor í
íslensku frá 1974, uns hann lét
af störfum fyrir aldurs sakir í
árslok 1983. Hallvard Mageroy
gerði úr garði útgáfur og
norskar þýðingar íslenskra
fornrita og ritaði margt um þau
efni. Einkum fékkst hann mjög
við fomsögumar - auk Banda-
mannasögu sérstaklega við
Ljósvetningasögu og Böglunga-
sögur. A 75 ára afmæli hans
1991 gáfu vinir hans og sam-
starfsmenn út af-
mælisrit honum til
heiðurs með úrvali
ritgerða eftir hann
sjálfan (Norroena
et Islandica). Hall-
vard átti við nokkra
vanheilsu að stríða
hin síðari ár, en
hélt þó áfram rann-
sóknum og ritstörf-
um til hinstu stund-
ar, og fyrr á þessu
ári kom út eftir
hann allmikið rit
um Austmenn á Is-
landi. Eftirlifandi
eiginkona Hallvards er Ellen
Marie listfræðingur, og eignuð-
ust þau þrjú börn sem öll lifa
föður sinn, Nils Are, Jostein og
Ingeborg. Ellen Marie Mageroy
hefur lagt stund á íslenskar
menntir eins og maður hennar.
Einkum hefur hún rannsakað
íslenskan útskurð frá fyrri tím-
um og ritað margt um það efni,
meðal annars doktorsritgerð
sina Planteomamentikken i is-
landsk treskurd (1967). Einnig
hefur hún sérstaklega rannsak-
að íslensk drykkjarhom, og
hún hefur gert miklar skrár
um íslenskan tréskurð í erlend-
um söfnum sem Kristján Eld-
jám birtí í Arbók Fornleifafé-
lagsins.
MEÐ Hallvard Mageray er hniginn
að foldu merkur fræðimaður og
mikill vinur íslands. Hann fékk
þegar á unga aldri áhuga á íslandi
og íslenskum fræðum, enda alinn
upp í kristilegu og þjóðlegu and-
rúmslofti og var ávallt trúr æsku-
hugsjónum sínum; hann var alla
ævi einlægur trúmaður, bindindis-
maður og nýnorskumaður. Að loknu
háskólaprófi í norrænum fræðum
fór hann í námsför til Islands, og
síðar var hann í þijú ár norskur
sendikennari við Háskóla íslands.
Þá lærði hann ágæta vel að talá
og rita íslenska tungu og varð í
raun og veru mjög íslenskur í anda
og hugsun. Þannig aðhylltist hann
þau viðhorf og rannsóknaraðferðir
sem efst voru á baugi hérlendis á
yngri árum hans - varð fylgismað-
ur hins „íslenska skóla" sem svo
hefur stundum verið nefndur. Hann
var einn þeirra fræðimanna sem
leggja meiri stund á að hlaða stein
við stein í musteri fræðanna heldur
en reyna að gera einhveijar frum-
legar og snillilegar uppgötvanir -
sem oftar en ekki reynast einberar
tálsýnir þegar betur er að gáð.
Hann fór ekki grólega geyst, en
sótti fram með jöfnum hraða, elju-
oamur og vandvirkur og furðulega
seigur að koma í framkvæmd
áhugamálum sínum. Þó hann væri
hógvær og bros hans feimnislegt
þá var hann Ijarri því að vera nokk-
ur veifískati í stefnu sinni og at-
höfnum. Og þótt hann kæmist ekki
hjá því að taka umdeildar og af
sumum óvinsælar ákvarðanir, þá
held ég að hann hafí ekki átt sér
nejna óvildarmenn, enda var hann
vinmargur og sýndi vinum sínum
tröllatryggð.
Fyrir vináttu sakir er ég ef til
vill ekki alveg óhlutdrægur, en ein-
hvem tíma sagði ég við Hallvard
að ég væri yfirleitt sammála öllu
sem hann héldi fram, hvort sem
hann væri að tala um Bandamanna-
sögu, Böglungasögur eða Aust-
menn á Islandi. Þessi eindrægni
okkar var vitanlega bæði sprottin
af eðlisfari og ytri aðstæðum; við
höfðum hlotið menntun á sama sviði
og stóðum á sama grundvelli. Hann
var ágætur latínumaður og þess
nutu rannsóknir hans á ýmsan hátt.
Þegar fundum okkar bar saman í
hinsta sinn réttu ári fyrir dauða
hans, tjáði hann mér að hann þætt-
ist hafa uppgötvað ýmisleg áhrif
frá Eneasarkviðu á Eddukvæðin
sem enginn hefði fyrr haft orð á.
Þessi áhrif þyrftu raunar engan að
undra, þar sem kviða Virgils var
lesin í öllum latínuskólum á liðnum
öldum. „Ef ég væri yngri þá mundi
ég skrifa um þetta heila bók,“ sagði
hann. „En nú verð ég að láta nægja
að semja um það dálitla ritgerð."
Og með áskapaðri staðfestu sinni
lauk hann þeirri ritgerð, við bana
sjálfan, og mega menn bíða þess
með eftirvæntingu að kynnast nið-
urstöðum hans.
Meðal verka Hallvards er mest
vert um það sem hann gerði fyrir
Bandamannasögu, enda sýslaði
hann við hana árum saman í mörg-
um áföngum. Sagan er varðveitt í
tveimur ólíkum gerðum, og höfðu
ýmsar skoðanir verið uppi um sam-
band þeirra sfn á milli. Hallvard
byijaði á rannsókn textanna og
skrifaði um það efni mikið verk,
sem jafnramt var doktorsritgerð,
þar sem hann heggur á hnútana
af skynsamlegu viti. Jafnframt
gerði hann úr garði undirstöðu-
útgáfu sögunnar, byggða á fyrri
rannsóknum sínum, þar sem hann
birti báða textana stafrétt með
athugasemdum og ítarlegum inn-
gangi um öll handritin. Þá þýddi
hann söguna á norsku - að sjálf-
sögðu á landsmálið, með alþýðleg-
um inngangi. Og að lokum gaf
hann svo söguna út á frummálinu
með samræmdri stafsetningu, og
er textinn valinn eða endurgerður
samkvæmt niðurstöðunni af rann-
sóknum hans. íslenska textanum
fylgja skýringar og inngangur á
ensku til að útgáfan megi nýtast
mönnum sem best víðs vegar um
heim. Ég hygg að vart hafí nokkur
íslendingasaga verið búin svo vel
og vandlega í hendur nútímamönn-
um sem Bandamannasaga með öll-
um rannsóknum og útgáfum Hall-
vards Mageray, og mætti þetta
vera okkur íslendingum sjálfum til
fyrirmyndar. - Af öðrum verkum
Hallvards skal ég aðeins nefna
rannsóknir og norska þýðingu
Ljósvetningasögu, og útgáfu hans
á Böglungasögum sem kom fyrir
fáum árum ásamt ítarlegum inn-
gangi í sérstöku bindi.
Ást sína og tryggð til íslands
sýndi Hallvard vel þegar hann hafði
forgöngu um það _árið 1974 að
Norðmenn færðu Ámastofnun á
íslandi veglega bókagjöf til að
minnast ellefu alda afmælis íslands
byggðar. Með honum var að verki
annar norskur íslandsvinur, Ludvig
Holm-Olsen prófessor og háskóla-
rektor í Björgvin. En Ludvig sagði
mér að Hallvard hefði verið aðal-
maðurinn í þessu fyrirtæki, og sam-
kvæmt því kom hann út hingað
með gjöfína færandi hendi. Með
frábærri lagni og eljusemi hafði
hann dregið saman ótrúlegan fiölda
fágætra bóka, einvörðungu með
frjálsum framlögum margra stofn-
ana og fyrirtækja. Sumar bókanna
máttu virðast gersamlega ófáanleg-
ar, en þá náði Hallvard þeim út úr
bókasöfnum sem hann vissi að
mundu eiga tvö eintök af sömu
bókum eða ritsöfnum. Síðan fékk
hann kunnan norskan listamann til
að teikna bókmerki sem límt var inn
í hveija bók. Þar er höfð að fyrir-
mynd spássíuteikning í Flateyjar-
bók, og stendur Jetrað fyrir ofan
„Ámastofnun á íslandi", en fyrir
neðan „874 Norska bókagjöfin
1974“.
í fornum sögum er sagt frá ís-
lenskum mönnum sem gerðust
handgengnir konungum Noregs.
En Hallvard Mageray sneri stefn-
unni við og gerðist ungur hand-
genginn íslandi og íslendingum.
Nálega allt hans mikla æviverk var
unnið í þágu íslands og íslenskra
fræða, og fyrir það er okkur skylt
að heiðra minningu hans. Og við
Sigríður sendum Ellen Marie og
börnunum þeirra Hallvards inni-
legar samúðarkveðjur og þakkir
fyrir trygga vináttu og velgjörðir
í okkar garð. Nú er hann stiginn
í æðri heima, en eftir lifir í jarð-
neskum heimi minningin um „góð-
an dreng og merkilegan mann“.
Jónas Kristjánsson.
GUÐMUNDA
SESSELJA
G UNNARSDÓTTIR
+ Guðmunda Sesselja Gunn-
arsdóttír fæddist í Reykja-
vík 3. febrúar 1929. Hún lést í
Landspítalanum 14. nóvember
síðastliðinn og fór útför hennar
fram frá Fossvogskirkju 18.
nóvember.
ELSKU Munda mín, nú ert þú far-
in frá mér um stundarsakir, en við
sjáumst aftur því að eitt er víst að
við eigum þetta öll eftir að kveðjast
og heilsast.
Mamma okkar og pabbi voru
vinafólk, svo urðum við vinkonur
bara sjö ára. Þetta var ein fiöl-
skylda.
Manstu þegar við fórum í skát-
ana, Farfuglana, leikfimina og svo
í danskennslu í Þjóðleikhúsinu. Þá
vorum við ungar með mörg áhuga-
mál, svo komu stríðsárin með sinn
blæ.
Lilla systir þín fór til Ameríku
og giftist þar, hún sendi þér alltaf
svo falleg föt svo þú varst alltaf
svo fín í dansinum. Tíminn leið við
vinnu í Laugavegs Apóteki. Þá hitt-
ir þú þinn mann, Böðvar Ámason,
sómamann, og þið eignuðust fímm
yndisleg böm, byggðuð hús í Kópa-
vogi, og voruð þar alla tíð.
Nú eru að koma jól. Þú sem elsk-
aðir að gleðja aðra og sérstaklega
þá sem áttu lítið, þú varst einstök
vinkona. Ég þakka þér fyrir sam-
veruna og tryggðina og bið Guð að
fylgja þér og styrkja ástvini þína.
Vertu yfir
\ og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar
saman í hring
sænginni yfir minni.
Guðrún Axelsdóttir.
BRIDS
Umsjón Arnór G. Ragnarsson
Jólamitchell
Breiðfirðing'a
Hæsta skor á eins kvölds mitchell
1. desember sl.:
NV:
Hrafiihildur Skúladóttir - Jörundur Þórdarson 319
SigriðurPálsdóttir-EyvindurValdimarsson 306
GuðlaugurNielsen-AnnaG.Nielsen 287
IngibjörgHalldórsd.-SigvaldiÞorsteinsson 278
Páll !>. Bcrgsson - Þórður Sigfússon 270
AV:
ÓskarKarlsson-ÞórirLeifsson 307
Kristín Þórarinsdóttir - Helga Bergmann 301
RagnheiðurNielsen-SigtryggurSigurðsson 295
Halldór Svanbergsson - Jón Stefánsson 287
Björn Svavarsson - Bjöm Ámason 282
Næsta fimmtudag verður einnig
spilaður eins kvölds mitcheU, sigurveg-
arar í báðar áttir taka með sér jóla-
glaðning.
Bridsfélag Sauðárkróks -
jólatvímenningur rt
Mánudaginn 5. desember var
spilaður eins kvölds tvímenningur með
þátttöku 13 para, Efstu pör urðu:
AsgrimurSigurbjöms-JónBemdsen 166
EinarSvansson - Eyjólfur Sigurðs 147
ÞórdisÞonnóðsdóttir-ElisabetKemp 124
Mánudaginn 12. deseipber er síð-
asta spilakvöldið á þessu ári. Pör verða
dregin saman og fá tvö efstu pörin
jólagjafir, einnig verður eitt par dreg-
ið út í happdrætti.
Framtíðin er þvottatölva
sbr. skrifstofutölva.
Miele EIRVIK
heimilistæki hf.
Suðuriandsbraut 22.108 Revkiavík. sími 91-880200.