Morgunblaðið - 20.12.1994, Side 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Hafþór Ferdinandsson
JÓLAVARNINGUR borinn í hús á Hveravöllum sl. laugardagskvöld.
50 tíma ferð með jóla-
vistir til Hveravalla
Bændur um athugasemd stórkaup-
manna við framkvæmd GATT
Meiri ástæða
fyrir framleið-
endur að óttast
Iðnaðarráðherra um
sinkverksmiðju
Ekki talin
mjög
hagkvæm
SIGHVATUR Björgvinsson, iðnað-
arráðherra, sagðist í samtali við
Morgunblaðið ekki hafa séð niður-
stöður forathugunar Zink Coiporati-
on of America um hagkvæmni þess
að reisa hér 125 þúsund tonna sink-
verksmiðju. „Mér skilst þó, að sam-
kvæmt þeirri niðurstöðu sé ekki tal-
ið mjög hagkvæmt að reisa hér sink-
verksmiðju," sagði Sighvatur.
Sighvatur sagði að það væri auð-
vitað sjálfsagt að skoða málið áfram,
en honum sýndist sem fátt benti til
þess að ákvörðun um byggingu sink-
verksmiðju hér á landi yrði tekin
innan skamms.
„Hinir erlendu viðmælendur hafa,
samkvæmt því sem mér er sagt,
bent á ýmis atriði, sem hægt væri
að breyta, til þess að hagkvæmni
aukist. Á þessu stigi málsins tel ég
þó varlegast að segja sem allra
minnst, svo að menn fari nú ekki
að gera sér allt of háar vonir,“ sagði
iðnaðarráðherra.
--------------
Þyrla stöðv-
ar vélsleða
LÖGREGLAN hefur þessa dagana
eftirlit með umferð í efri byggðum
borgarinnar og nýtir þyrlu til verks-
ins. í gær stöðvuðu lögreglumenn
vélsleðaakstur pilta í Kvíslahverfi í
Árbænum eftir slíkt eftirlitsflug.
Piltamir reyndust réttindalausir og
á sleða sem þeir höfðu stolið.
Akstur vélsleða er bannaður innan
borgarmarkanna, en lögreglumenn
fylgjast einnig með umferð sleðanna
utan borgarmarka. Þar er sérstak-
lega hugað að því hvort sleðarnir
eru skráðir, eiris og skylt er, og
hvort ökumenn þeirra hafa réttindi
til að aka þeim.
Lögreglan bendir eigendum vél-
sleða á að ganga tryggilega frá
þeim, en á það skortir oft verulega,
að sögn Iögreglu.
Morgunblaðið/Hólmfríður
Stjúpur
við heim-
skautsbaug
Grímsey. Morgunblaðiil.
ÞAÐ var heldur óvenjuieg sjón
sem blasti við þegar Hulda Reykja-
lín í Garði í Grímsey leit út í garð-
inn sinn nýlega. Síst átti hún von
á að sjá nýútsprungnar stjúpur í
blómaheðinu en sú var raunin.
Hulda tók eftir því fyrir nokkru
að stjúpurnar voru farnar að gera
sig vorlegar en var bæði hissa og
glöð þegar hún sá þessi sígildu
sumarblóm nýútsprungin. Klippti
hún blómin af og setti í skál.
HAFÞÓR Ferdinandsson fór um
seinustu helgi ásamt syni sínum
Arnari Þór með jólavarning til
hjónanna á Hveravöllum,
Magnúsar Björnssonar og Sig-
rúnar Þórólfsdóttur, sem annast
þar veðurathuganir fyrir Veður-
stofuna. Þetta er þrettánda árið
sem Hafþór tekst þessa ferð á
hendur með birgðir fyrir jólin til
veðurathugunarmanna á Hvera-
völlum og hefur ferðalagið aldrei
tekið jafn langan tíma og nú því
þeir feðgar komu ekki til byggða
fyrr en eftir 50 klukkustunda
ferð.
„Við lögðum af stað klukkan
8 á föstudagskvöldið. Spáin var
frekar leiðinleg og lentum við í
skafrenningi og leiðindaveðri
upp við Gullfoss en ferðin sóttist
þó bærilega allt inn undir Hvítár-
nes. Þar hittum við fyrir stráka
á tveimur Toyota-jeppum sem
ákváðu að skella sér með okk-
ur,“ segir Hafþór.
Veðrið versnaði þegar leið á
nóttina og um kl. 6 á laugardags-
morguninn varð Hafþór fyrir því
óhappi að dekk fór af felgu á
Ford-Econoline-bifreið hans.
Ákváðu þeir þá að láta fyrir ber-
ast um tíma og sofa af sér veðr-
ið. Undir hádegi á laugardag
varð að ráði að aka á Toyota-bíl-
unum þá 25 kílómetra sem eftir
voru til Hveravalla með dekkið
til viðgerða og gekk það greið-
lega. „Við komum svo til Hvera-
valla klukkan rúmlega 11 á laug-
ardagskvöldið með jólavistirnar.
Þar beið okkar steik og fínheit.
Við stoppuðum þó ekki nema tvo
tíma en þá var byrjað að snjóa á
ný og hvessa og ákváðum við að
leggja í hann,“ segir Hafþór.
Blindbylur og 10-12 vindstig
„Klukkan sex á sunnudags-
morguninn neyddumst við til að
stoppa aftur því þá var veðrið
orðið svo vont að við sáum ekki
handa okkar skil. Við vorum
staddir milli Fremri- og Innri-
Skúta á Kili og vindhraðinn var
í kringum 10-12 vindstig. Okkur
tókst að sofna en vöknuðum aft-
ur klukkan 11 og var þá enn
skafrenningur og frekar slæmt
skyggni en þó skárra á milli.
Héldum við aftur af stað og sótt-
ist ferðin seint og komum til
byggða klukkan 10 á sunnudags-
kvöld eftir 50 tíma ferð og hefur
jólaferðin hjá mér aldrei verið
lengri," segir Hafþór.
Mesta snjódýpt frá 1975
Mikil snjóþyngsli eru nú á
Hveravöllum og meðalsnjódýpt
61 sm., sem er mesta meðalsnjó-
dýpt sem mælst hefur á þessum
slóðum frá 1975. Hafði Hafþór
eftir Hveravallahjónum að lítið
hefði verið þar um mannaferðir
það sem af er vetri en þau eigi
von á gestum um áramótin. Er
þetta fyrsti vetur þeirra hjóna á
Hveravöllum og að sögn Hafþórs
létu þau vel af vistinni.
FORSTÖÐUMAÐUR Upplýsinga-
þjónustu landbúnaðarins telur að
ótti stórkaupmanna við þær breyt-
ingar sem fyrirhugaðar eru á ís-
lenskum tollareglum í tengslum við
GATT-samkomulagið sé með öllu
ástæðulaus.
Félag íslenskra stórkaupmanna
hefur eins og fram kom í blaðinu
um helgina lýst yfir ótta um að
breytingarna.r leiði til þess að allur
innflutningur á grænmeti leggist af
um ókomna framtíð. Helga Guðrún
Jónasdóttir, forstöðumaður Upplýs-
ingaþjónustu landbúnaðarins, segir
að þessi fullyrðing sé næsta furðu-
leg, að sá alþjóðlegi samningur sem
afnema á innflutningshöft verði til
þess að innflutningur leggist af. Inn-
lendir framleiðendur hafi, þegar öll
kurl eru komin til grafar, mun meiri
ástæðu til að óttast um sinn framtíð-
arhag en stórkaupmenn.
Fortíðarbinding
„Fyrirsjáanlegt er að GATT-
samningurinn mun grisja verulega
úr röðum grænmetis-, kartöflu- og
„ blómaframleiðenda, og beiti stjórn-
völd ekki þeim heimildum til aðlög-
unum sem samningurinn veitir þeim
verður innlenda framleiðslan svipur
hjá sjón um aldamótin."
Helga Guðrún segir að í GATT-
samkomulaginu felist nokkurs konar
fortíðarbindíng, þ.e. að ekki megi
draga úr eða leggja hömlur á þann
innflutning sem átti sér stað á viðm-
iðunarári samningsins, 1988. Hin
síðari ár og áratugi hafi verið flutt
inn verulegt magn af grænmeti á
lágum tollum. Það þýði að jafn mik-
ið verði flutt til landsins á sömu
tollum. Tollaígildum megi aðeins
beita á innflutning umfram það.
Tollaígildin eigi að lækka um 36%
á sex árum, eða um 6% á ári frá
gildistöku hans.
Þá segir Helga að tollaígildum sé
ætlað að koma í stað innflutnings-
hafta eða -hindrana. Bannað verði
að beita tollum, verðjöfnunargjöldum
og öðru því sem yfirstjóm GATT
hefur talið ástæðu til að flokka und-
irraunverulega eða tæknilegar hindr-
anir. Hún segir rétt að undirstrika
það rækilega að ígildin séu eins og
heiti þeirra segir til um ekki tollar
heldur umreiknuð aðlögunarþörf að
nýjum alþjóðlegum viðskiptareglum
með búvörur. Hvert einasta tollaígildi
sé háð samþykki yfirstjómar GATT.
Ernir, mávar og hrafnar valda tjóni í æðarvörpum hjá bændum
Flökkuemir mestir skaðvaldar
í 70% þeirra tilfella sem kvartað var yfir umtals-.
verðu tjóni af völdum arna í æðarvörpum og skað-
valdarnir vom þekktir, komu flökkuernir við sögu.
Hugsanlegar aðgerðir til að draga úr tjóni ættu
því einkum að beinast að flökkuörnum.
Þetta kemur fram í skýrslu sem Náttúrufræði-
stofnun íslands vann fyrir umhverfisráðuneytið,
þar sem kannað er tjón af völdum arna í æðar-
vörpum. í niðurstöðum segir, að ernir séu mjög
sjaldgæfir gestir í 42% varpa, en árvissir og hafi
stutta viðdvöl í 23% varpa. í um 35% varpa sem
vom skoðuð séu ernir algengir gestir ag verpi
jafnvel steinsnar frá þeim.
Ernir eru algengastir við innanverðan Breiða-
fjörð, einkum í eyjum í mynni Hvammsljarðar, á
Skarðsströnd og í austanverðri Barðastrandar-
sýslu.
Mávar og hrafnar eiga líka hlut að máli
Þegar bændur tilgreindu tjón var það oftast í
því fólgið að ernir fældu kollur úr varpi og má-
var og hrafnar eyðilögðu egg og dún í kjöU'arið.
Þá segir í skýrslunni, að sumir bændur skelh allri
skuldinni á erni þegar dúntekja minnki og örn
Sjáist í varpinu. Sennilega sé mjög erfitt að greina
á milli tjóns af völdum arna annars vegar og
máva og hrafan hins vegar, þegar allar þessar
tegundir komi fyrir í sama varpi. Mávar og hrafn-
ar ræni og eyðileggi æðarhreiður, stundum vegna
þess að ernir hafi styggt kollur af hreiðrum, en
miklu oftar án þess að ernir komi þar nærri.
í lok skýrslunnar em lagðar fram tillögur að
viðræðum ríkisvalds og æðarbænda. Þar segir,
að meðal annars ætti að ræða og reyna að ná
samkomulagi um hvernig æðarbændur vilji að
tjón sé metið, fjármögnun á greiðslum til að
bæta tjón á æðarvarpi og leiðir til að koma á fót
tryggingarsjóði til að bæta veruleg skakkaföll.
Æskileg niðurstaða er talin sú, að kvartanir
æðarbænda verði metnar sérstaklega, ef meint
tjón sé ofan settra viðmiðunarmarka. Til greina
komi að fela þetta mat gerðardómi.