Morgunblaðið - 20.12.1994, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1994
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Reuter
Orðstír Carters
að veði í Bosníu
London, Pale. The Daily Telegraph, Reuter.
MARGIR kunnir menn hafa reynt
að miðla málum í Bosníudeilunni,
lávarðamir Carrington og Owen,
Cyrus Vanee, Francois Mitterrand,
Boutros Boutros-Ghali og hans heil-
agleiki Jóhannes Páll páfi. Ef eitt-
hvað er þá hafa þeir ástæðu til að
iðrast þeirra afskipta sinna. Jimmy
Carter, fyrrverandi Bandaríkjafor-
seti, ætlar þó ekki að láta sér víti
annarra að vamaði verða qg er nú
kominn til Sarajevo í boði Radovans
Karadzics, leiðtoga Bosníu-Serba.
Þegar Carter fór úr Hvíta húsinu
fyrir 14 ámm bjuggust flestir við,
að hann væri _þar með horfinn af
sjónarsvíðinu. Á síðustu árum hefur
vegur hans hins vegar farið mjög
vaxandi og hann átti mikinn þátt í
að samningar tókust við Norður-Kór-
eustjóm um kjarnorkumálin og um
valdaafsal herforngjastjómarinnar á
Haítí. Nýtur Carter jafnvel meiri
virðingar nú en þegar hann var for-
seti.
Carrington lávarður reyndi að
finna lausn á Bosníudeilunni í sex
mánuði í upphafi átakanna en þegar
hann áttaði sig á, að tilraunir hans
vom til einskis, dró hann sig í hlé.
Cyrus Vance fór eins að og komust
þeir báðir nokkum veginn óskaddað-
ir úr eldrauninni. Það sama verður
ekki sagt um Owen lávarð. Hann
virðist ekki kunna þá list að hætta
hveijum leik þá hæst stendur. Hann
streittist við í óþökk allra og uppskar
ekkert nema fyrirlitningu.
Mitterrand Frakklandsforseti
vakti mikla hrifningu í Sarajevo þeg-
ar hann birtist þar skyndilega eins
og einhver napoleanskur frelsisengill
en fljótlega kom í ljós, að loforðin
og heitstrengingamar vom ekkert
nema orðin tóm. Ekki þarf að hafa
mörg orð um hvaða viðtökur Bout-
ros-Ghali, framkvæmdastjóri Sam-
einuðu þjóðanna, fékk í Sarajevo á
dögunum.
Fátt bendir til, að Carter muni
ganga betur. Hann er í Bosníu í
boði Serba og það eitt er nóg til að
gera hann tortryggilegan í augum
múslima og Króata. Framtak hans
mælist heldur ekki vel fyrir á Banda-
ríkjaþingi eins og staðan þar er nú
og vel getur verið, að hann eigi ekki
síður en aðrir eftir að iðrast afskipta
sinna af þessari erfiðu deilu.
Rússneskir hermenn fella fólk á flótta
Tsjetsjenar hæðast að
Rússum fyrir að hika
Kissinger
berst fyr-
ir hund
Boston. Morgunblaðið.
ARISTÓTELESI var ekkert
mannlegt óviðkomandi, en ít-
alskir þingmenn og Henry
Kissinger, fyrmrn utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna og
handhafi friðarverðlauna Nó-
bels, hafa ákveðið að láta sig
tilveru hunds eins í bænum
Danville í Virginíu varða, eða
öllu heldur koma í veg fyrir
að bundinn verði endi á hunda-
líf hans.
Fyrir skömmu var kveðinn
upp dauðadómur yfir Labrad-
orhundnum Smokey fyrir að
hundelta bréfbera og bíður
hann þess nú að vera
sprautaður eitri. Þeim fjölgar
hins vegar óðum, sem vilja að
hundurinn verði náðaður.
Fjörutíu ítalskir öidungadeild-
arþingmenn hafa sett upp
hundshaus yfir bandarísku
réttarfari og Kissinger hefur
tekið sér frí frá því að gefa
fyrirmennum holl ráð um al-
þjóðamál til þess að tryggja
að réttur Smokeys verði ekki
hundsaður.
„Látið eigandann hafa
hundinn að nýju og bréfber-
ann aðra útburðarleið," sagði
Kissinger, sem rétt er að taka
fram að á hund af Labrador-
kyni, í sjónvarpsþættinum
„American Journal“ og kvaðst
jafnvel mundu biðja ríkisstjóra
Virginíu að sýna Smokey mis-
kunn.
Stuðningsmenn hundsins
segja að veita eigi honum grið
þar sem hann hafi aldrei bitið,
aðeins gelt. Ástandið var hins
vegar orðið slíkt í götunni þar
sem Smokey réði ríkjum að
póstþjónustan hafði hótað íbú-
um þar að hætta að bera út
póst. Nú hafa vonir Smokeys
um að fara ekki í hundana
glæðst, en það er spurning
hvort nágrannar hans taki því
eins og hveiju öðru hundsbiti
að eiga á hættu að fá ekki
póstinn sinn.
Jólin
nálgast í
Sarajevo
FRANSKUR hjálparstarfsmað-
ur í jólasveinabúningi gefur
börnum í Sar^jevo jólagjafir í
miðborginni. Jólin sem nú fara
í hönd eru þriðju jólin sem
kristnir íbúar borgarinnar
halda eftir að stríðið í Bosníu
hófst. Enn er umsátursástand í
borginni, í gær særðu leyni-
skyttur Bosníu-Serba tvo veg-
farendur skotsárum, þar af
annan alvarlega. Þá var
sprengikúlum varpað á Bjelave
í nágrenni Sarajevó en vegfar-
endur sluppu við alvarleg
meiðsl.
Grosní, Moskvu, London. The Daily Telegraph, Reuter.
VOPNAÐIR Tsjetsjenar við varðeld í miðborg Grosní.
Keuter
RÚSSNESK stjómvöld héldu áfram
uppi þrýstingi á stjóm Dzhokars
Dúdajevs í uppreisnarhéraðinu
Tsjetsjníju um helgina. Umsáturslið
Rússa við höfuðstaðinn Grosní
skaut á sunnudag af fallbyssum á
skotmörk í jaðri borgarinnar, einnig
vom gerðar loftárásir. Frestur sem
Borís Jeltsín Rússlandsforseti setti
Dúdajev til að gefast upp rann út
á miðnætti á laugardag á*1 þess að
ráðist væri af öllu afli á Grosní.
Á laugardag hófu rússneskir her-
menn fyrirvaralaust skothríð á þijá
bíla flóttafólks frá Tsjetsjníju sem
vom á leið inn í grannhéraðið Ingú-
setíu og féllu níu manhs. Rúslan
Ásjev, leiðtogi Ingúsetíu, senreinn-
ig er byggð múslimum, sagði í gær
að hann hefði skipað saksóknara
að heíja rannsókn á málinu. „Her-
mennimir voru dmkknir", sagði
Ásjev. „Við fundum sprautur með
fíkniefnaleifum á staðnum", bætti
hann við og lýsti því hvernig Rúss-
ar hefðu síðar flýtt sér að fjarlægja
öll sönnunargögn sem eftir voru.
Ásjev, sem barðist sjálfur í 10 ár
í Afganistan, sagðist telja að með
íhlutun hersins í Tsjetsjníju hefðu
orðið vatnaskil og alræðisstjóm
væri að búa sig undir taka völdin
á ný í Rússlandi. Ljóst væri að her-
liðið hefði fyrirmæli um að beita
almenning mikilli harðneskju en
sjálf innrásin hefði fram til þessa
verið „klaufalega framkvæmd“.
„Úrslitakostir frá Allah“
Liðsmenn Tsjetsjena, sem gættu
norðurhverfa Grosní, hæddust að
Rússum fyrir að setja tímafrest sem
síðan rynni út án aðgerða. „Einu
úrslitakostir okkar koma frá Allah“,
sagði einn þeirra. „Rússar standa
aldrei við orð sín og virðast ekki
geta gert upp hug sinn“. Ekki var
skýrt frá neinu manijtjóni af völdum
árása Rússa á laugardag og sunnu-
dag.
Dúdajev setti sem skilyrði fyrir
samningaviðræðum um helgina að
þær færu fram í Grosní. Hann
heimtaði einnig að annaðhvort
Jeltsín eða Viktor Tsjernomýrdín
forsætisráðherra yrðu aðalfulltrúar
Rússa og jafnframt að umræðuefn-
ið yrði brottflutningur rússneska
hersins frá héraðinu.
Grannríki styðja Rússa
Vestrænir ráðamenn forðast
flestir að gagnrýna stefnu Moskvu-
stjórnarinnar í málum Tsjetsjníju
af ótta við að auka enn ágreining
Rússa við Vesturveldin. Bill Clinton
Bandaríkjaforseti sagði er fregnir
bárust af innrás rússneska hersins
í héraðið að um „innanlandsmál"
Rússa væri að ræða. -Fullyrt er að
kæfi Rússar uppreisnina í blóði
muni aðgerðimar að vísu verða for-
dæmdar opinberlega en vestrænir
leiðtogar hljóti um leið að anda létt-
ar yfir því að hættunni á sundrungu
Rússlands hafí verið afstýrt.
Stjórnir nokkurra fyrrverandi
sovétlýðvelda í Mið-Asíu, Kazak-
hstans, Úzbekístans og Túrkmen-
ístans, sem öll eru að meirihluta
byggð múslimum, hafa stutt stefnu
Moskvumanna. Talsmenn þeirra
segja að Tsjetsjníja sé óaðskiljan-
legur hluti rússneska sambandslýð-
veldisins. Edúard Shevardnadze,
forseti Georgíu, lýsti einnig stuðn-
ingi við Rússa í gær, sagði Jeltsín
vera að gæta „ýtrustu ríkishags-
muna“ með aðgerðum sínum í
Tsjetsjníju.
Breska tímaritið The Economist
riflar í leiðara upp stuðning Jeltsíns
við sjálfstæðisbaráttu Eystrasalts-
þjóðanna. Sagt er að Tsjetsjenar
hafí ekki sýnt mikla stjómvisku en
ef þeir hafi ákveðið að skilja í snatri
og án samráðs við hina gömlu kúg-
ara sína sé það ótvíræður réttur
þeirra. „Sá mikilvægi lærdómur
sem Jeltsín ætti að draga af málinu
er að ekki er hægt að halda saman
lýðræðislegu samfélagi með vald-
beitingu", segir ritið.
GOTT VERÐ
Dúkar, einlitir, munstraðir, falleg
gjafavara, ghesilegar jólaskreytingar.
, Blómastofa Friðfinns
Suðurlandsbraut 10, sími 684499.