Morgunblaðið - 31.12.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 1994 31
AÐSENDAR GREINAR
Hátíð ljósanna
FYRIR rúmum aldarfjórðungi
átti sá sem þetta ritar vetrardvöl
við Kennaraháskólann í Kaup-
mannahöfn og kom heim í jólaleyfí
fáum dögum fyrir hátíðina. Búsettur
var ég þá norður í Þingeyjarsýslu
og lá leiðin því þangað, þó með
næturgistingu í Reykjavík. Því sá
ég höfuðstað okkar í jólabúningi og
gat borið saman við okkar fomu
höfuðborg, Kaupmannahöfn. Sá
munur sem vakti mesta eftirtekt
mína var, hve ljósaskreytingar voru
margfalt meiri í smáborginni,
Reykjavík, en í heimsborginni,
Kaupmannahöfn. Mest munaði þar
um þann fjölda íbúðarhúsa sem bar
ljósaskreytingar í Reykjavík en slíkt
sást nánast ekki í Kaupmannahöfn.
Ekki einungis það, heldur virtust
mér búðir og verslunargötur ríkuleg-
ar skreyttar í Reykjavík en gerðist
í hinni dönsku höfuðborg. Þetta hef-
ur æ síðan verið verið mér ríkt í
minni og orðið umhugsunarefni.
Farg vetrarmyrkursins
veldur því, að matiGuð-
mundar Gunnarsson-
ar, hve ljósadýrðin veg-
urþungtíjólahaldi
landans.
Síðustu tvo áratugi hefi ég verið
búsettur á Akureyri. Ekki hefi ég
marktækan samanburð við aðra bæi
og kaupstaði hér á landi en trúa
mín er sú, að Akureyringar standi
ekki að baki öðrum þéttbýlisbúum í
þvi efni að skreyta umhverfi sitt ljós-
um á jólahátíð. Víst er að mér og
konu minni hefur þótt ómaksins vert
flest þau ár sem við höfum átt hér
búsetu að veija einni kvöldstund ein-
hvern daganna milli nýárs og þrett-
ánda til þess að aka um bæinn og
virða fyrir okkur þær ljósaskreyting-
ar sem prýða nánast hvert einasta
hús sem haft er til íbúðar auk þeirra
sem fyrirtæki og stofnanir hafa
komið fyrir.
Þetta hefur leitt mig til hugleið-
inga um á hvern hátt við íslendingar
skynjum jólin eða svo gripið sé til
nútímalegra orðalags, hver ímynd
jólahátíðarinnar er í hugum okkar.
Ekki fer á milli mála, að jólin eru
ef svo mætti segja langumfangsmest
þeirra hátíða sem hringrás ársins
færir okkur í skaut. Þau eru fjöl-
skylduhátíð sem marka má best af
því að fólk sækir um langan veg,
jafnvel heimsálfa á milli, til að eyða
hátíðisdögum með foreldrum og öðr-
um nánustu ástvinum.
En ótvírætt hafa jólin einnig orðið
okkur íslendingum hátíð ljósanna.
Þau eru haldin einmitt á þeim tíma
þegar dagur stystur og skammdegi-
smyrkrið grúfir yfir umhverfi okkar.
Álitið er að uppruni þeirra nái langt
aftur fyrir tilkomu kristins siðar,
íbúar á norðurhveli jarðar fundu hjá
sér hvöt og nauðsyn þess að halda
hátíð á þessum árstíma og fagna
því að uppspretta alls ljóss, sólin,
hækkaði aftur á himni og vann smátt
og smátt bug á myrkri því sem þrúg-
aði fólk er bjó í dimmum húsakynn-
um með frumstæð ljósfæri. Enn
frekar átti þetta við hér á landi en
í suðrænni og auðugri löndum. Hér
var vetrarnóttin enn lengri og fólk
átti þess vart nokkurn kost að líta
þá ljósadýrð sem fínna mátti í höllum
og höfuðkirkjum þeirra landa. Sú
hugsun hvarflar að, hvort farg vetr-
armyrkursins á hugum íslendinga á
fyrri öldum sé ekki ein drýgsta upp-
spretta draugatrúarinnar, hins
drungalega þáttar í þjóðmenningu
okkar. Ómæld hefur verið sú sálar-
nauð er á fyrri öldum um þennan
árstíma sótti að fólki, umluktu
myrkri lágra torfbæja, sem ekki vissi
hvort lífsbjörg þess mundi endast til
næsta sumars. Ekki virðist með öllu
fjarstæðukennt að hugsa sér, að
uppsöfnuð blundi þessi reynsla geng-
inna kynslóða í okkur íslendingum
nútímans. Þar sé dulin orsök þess
hversu ríka áherslu við leggjum á
að prýða umhverfi okkar sem
skrautlegustum ljósum bæði í að-
draganda þessarar stærstu hátíðar
ársins og þó allra helst yfir hátíðis-
dagana sjálfa. Þannig umlykjum við
okkur meiri og dýrðlegri birtu en
forfeður okkar og mæður gat dreymt
um meðan þau höfðu ekki annað en
flöktandi loga á kerti eða kolu til
að rjúfa vetrarmyrkrið.
Að framan voru jólin skilgreind
sem hátíð fjölskyldunnar. Af því
sprettur sú venja og skylda að gleðja
sína nánustu með gjöfum og þá og
sjálfan sig með þeirri tilbreytni í
mat og drykk sem besta má til finna.
Þar af leiðir það yfirbragð kaupskap-
ar, streitu og ofgnóttar sem vissu-
lega fýlgir hátíðinni og er oftlega
gagnrýnt ekki að ástæðulausu. Hinu
skyldum við ekki gleyma, að vafa-
laust færir jólahátíðin fjölda fólks
meiri kærleik, gleði og birtu í huga
en í allan annan tíma ársins. Kemur
þar hvort tveggja til, fögnuður hins
kristna jólaboðskapar og unun þess
að sýna öðrum gjafmildi og um-
hyggju og þiggja vott hins sama frá
meðbræðrum sínum. Vart er þá
hægt að fínna eðlilegri hátt á að
opinbera fögnuð hátíðarinnar í hug-
um manna og sigur ljóssins í náttúr-
unni sjálfri en láta það skína í myrkr-
inu, gæða umhverfi okkar þeirri
dýrð ljóss og lita sem við fegursta
finnum.
Höfundur er fyrrum opinber
starfsmaður, búsetturá Akureyri.
óÆlÆ//?/>/lsV//ni / Æ//U
yóÆÆÆ á/unÆy/á// á á/'úiu
hreifinf fitf.
Vatnagörðum 8.
Gleðilegt nýtt ár!
65.000 félagsmenn innan vébanda Alþýðusambands íslands og fjölskyldur
þeirra senda landsmönnum öllum innilegar óskfr um gott og farsælt
nýtt ár. Megi nýja árið færa íslensku þjóðinni gæfu þótt framundan kunni
að vera erfiður vetur þingkosninga og kjarabaráttu.
Félagar í ASI leggja þunga áherslu á að þegar verði gengið til kjara-
samninga sem skili raunhæfum kjarabótum. Kjaraskerðing undanfarinna
ára hefur leikið almenning grátt og við slíkt verður ekki lengur unað.
Ki afan er að sá bati sem nú er í íslensku efnahagslífi verði notaður til að
baeta hag launafólks í landinu svo um munar.
Um leið og tekist er á við vanda líðandi stundar er brýnt að horfa tiL
framtíðar. Félagar í ASI heita á íslensku þjóðina að sameinast um öfluga
atvinnustefnu, uppbyggingu og sókn til nýrrar aldar. Markmið okkar er að
trygggja fulla atvinnu með vel launuðum og góðum störfum.
Framsækin atvinnustefna sem byggir á traustri og sívirkri verk- og
tækniþekkingu er forsenda öflugrar atvinnuuppbyggingar og hagsældar til
framtíðar. Oflug sókn í menntamálum, einkum á sviði verk- og tækni-
menntunar hlýtur að vera ein helsta stoð atvinnustefnu til nýrrar aldar. Þar
er fólkið sjálft mikilvægasta auðlindin. Með því að tryggja betur kunnáttu
og hæfni verður atvinnulífið betur í stakk búið til að auka fjölbreytni sína.
Því er nauðsynlegt að fólk njóti stöðugrar símenntunar á starfsævinni.
Hæfni, kunnátta og þekking, þar sem eiginleikar einstakíingsins fá að njóta
sín, eru forsenda aukinna verðmæta íslenskrar framleiðslu.
Meiri þekking = verðmætari framleiðsla = betri kjör.
ASI minnir landsmenn á að fara varlega með eld á gamlárskvöld og sýna
aðgát við meðferð blysa og flugelda.
ALÞYÐUSAMBAND ÍSLANDS
Samstaðan er afl