Morgunblaðið - 19.01.1995, Page 4
4 D FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
/IlÐNAÐUR
Vaxtarbroddar iðnaðar eru í sérhæfðri framleiðslu sem byggir á tækni og hugviti
Lag til markaðs-
sóknar með lágu
raungengi
Efnahagsumhverfíð er
íslenskum iðnaði hag-
stætt um þessar mund-
ir. Hugi Ólafsson segir
að bjartasta framtíðin
bíði þeirra sem sérhæfi
sig og sýni natni við
markaðssetningu.
IÐNAÐUR á íslandi býr að
mörgu leyti við erfið skilyrði
og á á brattann að sækja í
samkeppni við erlend iðnfyrirtæki
sem njóta stærðarmunar og ná-
lægðar við helstu markaði. Það
kemur því varla á óvart að vaxtar-
broddamir í þessarri grein eru
einna helst í sérhæfðri framleiðslu,
þar sem hugvit og tækni er stór
þáttur í framleiðslunni. Aðstæður
fyrir iðnaðinn eru að mörgu leyti
betri nú en oft áður þar sem raun-
gengi krónunnar er tiltölulega lágt
og samkeppnisstaðan því góð,
bæði innanlands og utan.
Það er tölfræðilega marktækt
samband milli raungengis og iðn-
aðarframleiðslu og því er brýnt að
halda raungengi í skefjum í fram-
tíðinni, að sögn Þorsteins M. Jóns-
sonar, hagfræðings hjá Samtökum
iðnaðarins. Miðað við fyrstu 8
mánuði ársins 1994 hefur veltu-
aukning í iðnaði verið um 8% og
aukning á útflutningi nær 37% -
eða um 30% ef stóriðja er undan-
skilin.
„Þróunin að undanfömu hefur
sýnt að iðnaðurinn hefur nýtt sér
sóknarfærin sem hann hefur feng-
ið,“ sagði Þorsteinn. „Ef raungengi
verður haldið í skefjum má búast
við frekari markaðssókn, en ef við
leyfum því að ijúka upp aftur með
SILFURTÚN í Garðabæ býr
til vélar sem breyta úrgangs
pappír í eggjabakka og hefur
náð að selja vélarnar erlendis.
uppsveiflu í þjóðarbúskapnum má
búast við að árangurinn fari fyrir
lítið.“
Að finna réttu hilluna
Lágt raungengi og stöðugleiki í
efnahagslífi em þó ekki næg ein
og sér. ísland getur tæpast keppt
við láglaunalönd í Asíu í fjölda-
framleiðslu á ódýrum iðnvarningi,
svo dæmi sé tekið.
„Vaxtarbroddurinn í íslenskum
iðnaði er í tækniþekkingu og hug-
viti okkar,“ segir Björgvin Njáll
Ingólfsson, verkfræðingur hjá Iðn-
tæknistofnun, sem hefur meðal
annars stýrt verkefninu Snjall-
ræði, sem aðstoðar íslenska hug-
vitsmenn að hrinda hugmyndum
sínum í framkvæmd. „Okkar
möguleikar eru mestir þar sem
okkur tekst að finna hillu þar sem
aðrir eru ekki.“
Snjallræði
hamrað í stál
BJARNI Harðarson segist að-
spurður ekki vera uppfinninga-
maður, en það getur varla talist
oflof að segja að hann sé hagur
og hugmyndaríkur smiður. I
fyrirtækinu Flúðasveppum er
risastór „hakkavél" sem Bjarni
smíðaði, sem blandar saman
hálmi, heyi og hænsnaskít í
rotmassa sem sveppirnir vaxa
í. Og þegar sveppirnir eru
sprottnir eru þeir tíndir í vagna
með stillanlegri hæð, sem Bjarni
hannaði.
Handarverk hans eru samt
enn meira áberandi í Límtrés-
verksmiðjunni á Flúðum, þar
sem hann starfaði lengi. Lím-
trésbitunum er þar rennt í gegn
um eins konar flæðilínu sem
Bjarni setti upp og heflar bitana
og sker. Bjarni hefur líka búið
til tölvustýrða bútsög og raufar-
fræsara, sem sker raufar í end-
ana á límtrésbitunum þannig að
hægt er að koma þar fyrir stál-
plötu og tengja við aðra bita
með aðstoð líms.
Þessi síðastnefnda smíð hefur
vakið nokkra athygli, enda býð-
ur hún upp á öðruvísi samskeyt-
ingu límtrésbita, sem hentar til
dæmis miklu betur í smærri hús
en hin hefðbundna boltun. Nú
er stór hluti húsa sem Límtrés-
verksmiðjan setur saman gerður
með þessarri nýju aðferð, ef til
vill helmingur framleiðslunnar.
„Árið hefði verið dapurt hjá
okkur ef við hefðum ekki haft
þetta tæki,“ segir Reynir Guð-
mundsson, skrifstofustjóri Lím-
trés, þar sem frumgerð fræsar-
ans er í notkun. Reynir segir
að verkefnastaðan hafi aldrei
verið betri en um þessi áramót,
þrátt fyrir lægð í byggingariðn-
aðinum.
Sigraði í Snjallræði
Raufarfræsarinn var eitt fjög-
urra verkefna sem endanlega
var valið úr yfir 200 umsóknum
áiið 1992 í samkeppninni Snjall-
ræði, sem Iðnaðarráðuneytið,
Iðnlánasjóður, Iðnþróunarsjóður
og Iðntæknistofnun stóðu fyrir.
Bjarni er sá sem lengst er kom-
inn í Snjallræðisverkefninu, en
hann var styrktur til að þróa og
smíða tækið samkvæmt ákveðn-
um skilyrðum, meðal annars að
hann fullnægði stöðlum Evrópu-
sambandsins og væri tilbúinn í
framleiðslu og útfiutning.
Nýi raufarfræsarinn stendur
nú fullbúinn á skemmugólfinu i
Stálsmíði Bjarna Harðarsonar
(SBH). Tækið er rúmlega
tveggja metra hár opinn kassi
með lóðréttu sagarblaði í miðj-
unni sem knúið er af rafmagns-
mótor. Að auki er loft- og raf-
knúinn búnaður sem sér um að
skorða bitann af og draga hann
að blaðinu. Fræsarinn sagar
nákvæmar 12 mm raufar þannig
að stálplöturnar smellpassa í
þær.
Eldtraust og ásjálegt
Raufarfræsarinn er lítið ann-
að en sérhæfð sög, en Bjarni og
aðstandendur Snjallræðis segja
að hann sé einstæður búnaður í
heiminum. Sölumöguleikar
fræsarans felast í því hve hann
hentar vel í framleiðslu á hinum
svokölluðu stífu hornum í sam-
skeytingu.
Límtré er notað ekki síst við
byggingu á stórum skemmum
með mikla spennivídd, eins og
til dæmis íþróttahús. Hægt er
að sveigja burðarbita í boga
meðan límið á milli tijálistanna
er blautt og það form helst síðan
þegar límið storknar. Á sam-
skeyti bitanna eru yfirleitt not-
aðar boltaðar stálplötur, sem
eru oft fyrirferðamiklar og óá-
sjálegar og bjóða upp á bruna-
hættu. Það kann að hljóma fár-
ánlega að segja að stál sé eldfim-
ara en tré, en staðreyndin er sú
að límtréð brennur mjög hægt
en stálið dignar í miklum hita
þannig að samskeyti geta brost-
ið og loftbitar hrunið.
í stífu hornunum er stálplatan
falin inni í trénu og afleiðingin
er samskeyti sem gefa sig síður
í eldsvoða, eru níðsterk og henta
í fjölbreyttari gerðir húsa og
bygginga. Límtré hf. hefur tekið
þátt í norrænu verkefni í þróun
þessarra stífu horna og það virð-
ist líklegt að þau bjóði upp á
aukna möguleika á notkun lím-
trés í hinum stóra heimi, eins og
þau hafa þegar gert hér á íslandi.
Drög að landvinningum
Það kann því að vera að það
sé að verða til nýr og vaxandi
markaður erlendis fyrir raufar-
fræsarann. Næsta skref er aug-
ljóslega að koma vélinni á þenn-
an markað. Bjarni segir - í
gamni en kannski ekki alveg án
alvöru - að hann ætli ekki að
nota „íslensku aðferðina" við
markaðssetningu, sem sé sú að
búa til vöru og setjast síðan og
bíða eftir að einhver komi og
kaupi hana. Það er ekki víst að
fjallið komi til Múhameðs, jafn-
vel þó hann lumi á raufarfræs-
ara á verkstæðisgólfinu.
Bjarni hefur kynnt tækið á
Norðurlöndum og finnskir aðil-
ar hafa sýnt því áhuga. Breska
iðntæknistofnunin Trada hefur
áhuga á að setja búnaðinn upp
til reynslu í límtrésverksmiðju
þar í landi. Bjarni rennir hins
vegar einkum hýru auga til
Þýskalands þessa dagana og
hefur sett upp stórt kort af land-
inu á kaffistofu SBH þar sem
merktir eru inn á með rauðu 12
framleiðendur vélbúnaðar fyrir
límtrésiðnaðinn; staðir sem
Bjarni vonast til að sigra í mark-
aðssókn sinni.
Nú í maí ætlar Bjarni á
LIGNA-sýninguna í Hanover,
sem er að hans sögn geysilega
yfirgripsmikil sýning á timbur-
iðnaðarvélum. Hann hefur
undirbúið för sína meðal annars
með því að semja og dreifa
kynningarbæklingum á ensku
og þýsku og Iátið gera mynd-
band með ensku tali þar sem
raufarfræsarinn og aðrar smíð-
ar Bjarna eru kynntar. Hann
ætlar svo að hafa fræsarann
með í farteskinu á LIGNA til
4
4
í
C
4
í
i
4
4
4
4
4
4
I
4
4
4
i
<
i
<
!<
<
<
<
i