Morgunblaðið - 09.02.1995, Side 8
8 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
V estmannacyj abær vill fá höfuðstöðvar íslenskra sjávarafurða
iG^uMD
Bíddu bara þangað til að þú ert búinn að heyra Johnseninn syngja...
Formaður Alþýðuflokksins telur hægt að ná niður
verði á opinberri þjónustu
Vill auka samkeppni
í opinberum rekstri
JÓN BALDVIN
Hannibalsson, for-
maður Alþýðuflokks-
ins, segist telja að með
hagræðingu væri
hægt að ná fram nokk-
urra prósenta lækkun
á verði opinberrar
þjónustu eins og orku-
kostnaði, símakostn-
aði, flutningskostnaði,
fargjöldum og trygg-
ingakostnaði. Hann
vill að sett verði á
stofn nefnd skipuð
fulltrúum frá stjóm-
völdum og aðilum
vinnumarkaðarins til
að finna leiðir til ha-
græðingar.
Hugmyndir um lækkun á verði
opinberrar þjónustu er meðal þess
sem fínna má í kjaramálaályktun
aukaflokksþings Alþýðuflokksins.
„Við nefnum sérstaklega orkuverð,
símakostnað, flutningskostnað, far-
gjöld og trygginga-
kostnað. Almennur
rökstuðningur okkar
er sá að þetta eru svið
sem búa ýmist við ein-
okun eða fákeppni og
við sláum því föstu að
þegar svo háttar til þar
sem ekki er um að
ræða samkeppni þá
gjaldi neytendur þess.
Þess vegna viljum við
láta skoða það sérstak-
lega hvort ekki sé svig-
rúm til að lækka verð
þjónustunnar,“ sagði
Jón Baldvin.
Viljum nýta kosti
markaðshagkerfis
Jón Baldvin sagðist vera þeirrar
skoðunar að unnt væri ná niður
kostnaði við þessa þætti opinberrar
þjónustu um nokkur prósent. Hann
sagði að þetta yæri hægt að gera
með breytingum á verði þjón-
Hannibalsson
ustunnar og hagræðingaraðgerðum
eins og að fækka bankaútibúum.
Þetta snerti einnig breytingar á
rekstrarformi fyrirtækja í eigu rík-
isins. „Við teljum yfirleitt rétt að
nýta kosti markaðskerfisins hvar
sem því verður við komið. Við erum
t.d. þeirrar skoðunar að það eigi
að breyta ríkisbönkunum í hluta-
fjárbanka," sagði Jón Baldvin.
Jón Baldvin sagði að til skemmri
tíma litið væri hægt að ná fram
hagræðingu á verði opinberrar
þjónustu með ýmsum aðhaldsað-
gerðum. Til lengri tíma væri hins
vegar hægt að ná fram hagræðingu
með því að breyta rekstrarformi
fyrirtækja í eigu ríkisins. Um það
hefði Alþýðuflokkurinn margsinnis
gert samþykktir á landsþingum.
Jón Baldvin sagði að hugmynd
Alþýðuflokksins væri að þessi nefnd
stjórnvalda og aðila vinnumarkað-
arins tæki fljótlega til starfa. Starf
nefndarinnar yrði hluti af gerð al-
mennra kjarasamninga.
Milljarður gegn atvinnuleysi
„STJÓRNVÖLD geta án efa beitt
sér fyrir lækkun tilkostnaðar hjá
ríkisbönkunum með hagræðingu og
fækkun útibúa, auk þess sem allar
efnahagsforsendur hníga að því að
bankavextir geti lækkað enn frekar
í kjölfar raunsærra en réttlátra kja-
rasamninga," segir m.a. í stefnu-
yfírlýsingu aukaflokksþings Al-
þýðuflokksins um leiðir til jöfnunar
lífskjara í tengslum við gerð kjara-
samninga.
í • kosningastefnuskrá alþýðu-
flokksmanna sem samþykkt var á
þinginu segir að veija eigi minnst
einum milljarði króna á ári í sértæk-
ar aðgerðir gegn atvinnuleysi. Einn-
ig vilja alþýðuflokksmenn að samið
verði um launahækkanir í ákveðn-
um krónutölum með sérstakri ábót
til þeirra sem eru undir einhveiju
ákveðnu marki í komandi kjara-
samningum og að stjómyöld eigi
að taka jákvætt undir framkomnar
tillögur um afnám lánskjaravísi-
tölunnar.
Beingreiðslum tií bænda
breytt í búsetustuðning
Skorað er á samtök launafólks
að fylgja því fast eftir í komandi
kjarasamningum að neytendur njóti
hagræðis af nýju GATT-samning-
unum með lækkun vöruverðs og er
lögð til sú kerfisbreyting að núver-
andi beingreiðslum ríkissjóðs til
bænda megi breyta í búsetustuðn-
ing í stað framleiðslutengdra
styrkja.
Þá vilja alþýðuflokksmenn að
hugað verði að breytingum á hús-
næðiskerfinu vegna kaupa á fyrstu
íbúð og sveigjanlegri lánstíma án
þess þó að lenging lánstíma auki
greiðslubyrði lántakenda.
í kosningastefnuskrá er einnig
lagt til að atvinnuráðuneytin verði
sameinuð í eitt ráðuneyti og íjár-
festingalánasjóðir atvinnuveganna
verði sameinaðir í einn sjóð. Alþýðu-
flokkurinn leggur einnig áherslu á
að kosningaréttur landsmanna
verði jafnaður og landið gert að
einu kjördæmi.
Norræna sakfræðiráðið á Islandi
Fjöldi forgangs-
verkefna fyrir
afbrotafræðing’a
Hildigunnur Ólafsdóttir
►HILDIGUNNUR Ólafsdóttir
Norræna sakfræðir-
áðið hefur starfað
frá 1962 og hefur
það meginhlutverk að
styðja og styrkja rannsóknir
í afbrotafræði og vera
stjómvöldum til ráðgjafar
um afbrotafræðileg málefni
auk þess að veita upplýs-
ingar um starfsemi sína og
um norræna afbrotafræði.
Þrír fulltrúar frá hveiju
Norðurlandanna skipa
stjóm ráðsins, tveir afbrota-
fræðingar og fulltrúi dóms-
málaráðuneytis viðkomandi
lands. íslendingar fara í
fyrsta skipti með for-
mennsku í ráðinu næstu
þrjú ár. Hinn nýi formaður
er Hildigunnur Ólafsdóttir
afbrotafræðingur og á
starfstíma hennar, til loka
ársins 1997, verður skrif-
stofa ráðsins við Háskóla íslands.
— Hver eru verkefni og hlutverk
Norræna sakfræðiráðsins?
„Þetta er norrænt rannsóknar-
ráð sem veitir rannsóknarstyrki
til einstaklinga og samvinnuverk-
efna. Verkefnin geta verið um öll
hugsanleg svið afbrotafræðinnar.
Sakfræðiráðið vinnur að því að
efia norrænar rannsóknir í af-
brotafræði þannig að þær megi
nýtast við stefnumörkun og við
fræðimennsku á Norðurlöndum. Á
fyrstu árum ráðsins var reynt að
stýra verkefnunum meira en nú
er gert og þá voru meðal annars
styrktar rannsóknir á duldum
brotum, það er hversu algeng em
afbrot, hveijir fremja þau og hvers
konar afbrot það em.
Eftir því sem afbrotafræðin
hefur elst hefur meira verið horft
til þess hvaða rannsóknir eru í
gangi og hvaða rannsóknum
fræðimenn vilja sinna. í fyrra var
til dæmis veittur styrkur til rann-
sókna á afbrotum í kvikmyndum
og því hvernig afbrotamenn komi
fyrir í fjölmiðlaumfjöllun. Þá var
t.d. styrktur vinnufundur til að
ijalla um refsipólitík á Norður-
Iöndum síðustu 10 ár og útgáfa
kennslubókar um þolendur af-
brota og til að kanna fyrirbyggj-
andi aðgerðir gegn ofbeldisbrotum
i norrænum stórborgum.
Samfélagsgerð á Norðurlönd-
um er lík þannig að norrænar
rannsóknir nýtast oft og tíðum-
milli landa og að einhveiju leyti
var það ástæða þess að Norræna
sakfræðiráðið var stofnað, auk
þess að vera vettvangur fyrir sam-
eiginlega úrvinnslu og samanburð.
Það má segja að það sé haft að
leiðarljósi í ráðinu að unnar séu
samanburðarrann-
sóknir' sem hafi gildi
fyrir Norðurlöndun eða
til að afla þekkingar á
nýju sviði afbrotafræð-
innar.
Ráðið gefur út fréttabréf og
ritröð á ensku. Árlega er haldin
rannsóknarráðstefna fyrir 50-60
manns og annaðhvert ár ráðstefna
með fræðimönnum og fulltrúum
stjórnsýslu. Svo eru veittir styrkir
til einstaklinga og samvinnuverk-
efna og ferðastyrkir til fræði-
manna og til gestafyrirlesara komi
tvö lönd við sögu.
Norræna sakfræðiráðið hefur
veitt þýðingarstyrki og lagt
áherslu á að þýða úr finnsku og
íslensku á önnur Norðurlandamál.
— Þú gegnir formennsku í
Norræna sakfræðiráðinu næstu
þrjú árín. Hver verða helstu verk-
efni þess á þeim tíma?
„Verkefni þessa árs er árleg
er 50 ára afbrotafræðingur.
Hún lauk prófi í afbrotafræði
við Háskólann í Osló árið 1971
og hefur starfað hér á landi
síðan. Hún starfar á geðdeild
Landspítalans við áfengisrann-
sóknir. Hildigunnur hefur setið
fyrir íslands hönd í Norræna
sakfræðiráðinu í sex ár sem
einn þriggja fulltrúa íslands og
hefur nú tekið við formennsku
i ráðinu.
rannsóknarráðstefna, sem verður
haldin í Svíþjóð, og við stöndum
að Nordisk forskerkurs ásamt
Norrænu rannsóknamefndinni um
vímuefni í haust. Það stendur fyr-
ir dymm útgáfa bókar um refsi-
pólitík og refsirétt á Norðurlönd-
um. í mars verður haldinn árlegur
ráðsfundur og teknar ákvarðanir
um úthlutun styrkja og önnur
verkefni."
— Hvernig nýtast helst rann-
sóknir og störf afbrotafræðinga
stjórnvöldum við stefnumarkandi
ákvarðanir eða við lausn einstakra
vandamála?
„Afbrotafræðingar afla með
rannsóknum þekkingar á ein-
hverju sem ekki er fyrir hendi
þekking á eða leita skýringa á
þróun, t.d. í hegðun afbrotamanna
eða viðbrögðum samfélagsins, eðli
brota; breytingum á afbrotum og
nýjum refsileiðum, eins og t.d.
samfélagsþjónustu. Forvarnar-
starf hefur einnig verið vinsælt
rannsóknarefni.
Séu til víðtækar afbrotafræði-
rannsóknir eiga menn auðveldara
með að rökstyðja ákvarðanir og
úrlausnir en hins vegar em
ákvarðanir í refsipólitík pólitískar.
En hafí menn víðtækar
rannsóknir og þekk-
ingu á viðkomandi sviði
er hægt að velta fyrir
sér fleiri kostum og
rökstyðja hvers vegna
einn er valinn frekar en annar.“
— Er eitthvert sérstakt ein-
kenni á íslenskri afbrotafræði og
hvað er hún helst að takast á við?
„Það er erfitt að tala um ein-
kenni á henni því það hefur ekki
verið neinn vettvangur og engin
stofnun sem sinnir afbrotafræði-
legum rannsóknum hér. Það sem
hefur verið gert hafa einstaklingar
gert. Okkur skortir mjög rann-
sóknir á þessu sviði og greinin er
ekki kennd hér heldur hafa menn
sótt nám til útlanda. Hvað varðar
forgangsverkefni afbrotafræð-
inga á Islandi má segja að þeirra
bíði verkefni á flestum eða öllum
sviðum. Hér hefur verið ákaflega
lítið um afbrotarannsóknir."
Vettvangur
fyrir úrvinnslu
og samanburð