Morgunblaðið - 11.02.1995, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Yesturbyggð
Varðandi bæjarstjóm
Vesturbyggðar vona ég,
segir Jakob Krístíns-
Fyrst von okkar allra - nú vonbrigði okkar allra
ÞAÐ VAR von okkar íbúa í þeim
sveitarfélögum sem sameinuðust í
hinu nýja sveitarfélagi Vestur-
byggð að verið væri að stofna nýtt
sveitarfélag sem hefði burði, kjark,
þor og fjárhagslega getu til að tak-
ast á við þau verkefni sem hin fyrri
sveitarfélög gátu ekki ráðið við
vegna þess hve lítil þau voru. Fram-
tíðin virtist björt og fögur. Þessari
sameiningu var misjafnlega tekið
af íbúum. Allir vissu hvað þeir
höfðu en enginn vissi hvað koma
skyldi sem bæta ætti stöðu þeirra
sem byggja þetta svæði og allra
síst grunaði íbúana að þeir myndu
einungis missa það sem áður var
og ekkert kæmi í staðinn.
Til að kynna væntanlega sam-
einingu var gefinn úr skrautlegur
bæklingur þar sem kynna átti hvað
framtíðin bæri í skauti sér ef sam-
eining ætti sér stað. En þeir sem
lásu vandlega þennan fallega
myndskreytta bækling sáu að þar
var einungis að finna yfirlýsingar
um að „stefnt skuli að“, „ákveðið
er“, „vonandi verður“, „lofað skal
að leysa öll þau vandamál sem
ékki var hægt áður“. í trausti þess
að áðumefndur bæklingur sem
kostaði um eina milljón króna væri
að einhveiju leyti marktækur var
sameining sveitarfélaganna sam-
þykkt í Qórum hreppum af fimm
sem til stóð að sameina.
Tálknafjarðarhreppur vildi ekki
vera með, þrátt fyrir að tvisvar
væru. þar greidd atkvæði, og var
það þeirra gæfa, ekki vegna þess
að þeir sæju fram á þann óhugnað
sem framundan var, heldur hitt,
-að þeir mátu stöðuna þannig að
betra er að lifa smátt af litlu en
lifa stórt af engu. Og þeir höfðu
kjark til að segja nei.
í hinum sveitarfé-
lögunum voru þeir
sem ekki vildu segja
já kaffærðir af tals-
mönnum sameiningar
með þeim rökum að
gjaldþrot blasti við
viðkomandi sveitarfé-
lögum ef ekki tækist
sameining.
Aðeins eitt af þeim
sveitarfélögum sem
sameinuð voru átti til
peninga, þ.e. Rauða-
sandshreppur sem
lagði fram til hins nýja
sveitarfélags banka-
bók með þó nokkurri
innstæðu (varð fljótt tóm). Hin
sveitarfélögin lögðu einungis fram
sinar skuldir. Sem sagt einn lítill
plús og þrír stórir mínusar áttu að
gera einn rosalegan plús, og voru
nú allir stærðfræðingar og tölvur
mátaðar.
Svona er það og svona skal það
vera. Þegar gengið var eftir svörum
hvernig mínusinn átti að verða plús
var svarið einfaldlega „Ja, það
barst svona í tal við Jóhönnu Sig,
og hún lofaði að redda því.“ Þegar
Jóhanna var hætt var næst farið
að kenna ríkisstjórninni um, en því
miður getum við engum kennt um
nema okkur sjálfum. Við unnum
einfaldlega ekki okkar heimavinnu
eins og okkur bar.
íbúar í hinu nýja sveitarfélagi
kusu síðan í maí sl. sveitarstjórn
sem síðar kaus að kalla sig bæjar-
stjóm og í þeim kosningum vantaði
ekki loforðin um að vinna hörðum
höndum að eflingu byggðar, at-
vinnulífs og vinna að margvíslegum
framförum í hinu nýja
sveitarfélagi og allir
sem einn hömruðu á
því að eftir kosningar
værum við ekki að tala
um Patreksfjörð,
Bíldudal, Barðaströnd
eða Rauðasandshrepp,
heldur Vesturbyggð.
En hver er niður-
staðan af þessu öllu
saman?
í stað þess að fá
íbúa hins nýja sveitar-
félags til að standa
saman og mynda eina
heild hafa forustu-
menn flokkanna, sem
til valda komust,
gleymt að rækta þann akur sem í
var sáð með sameiningu sveitarfé-
laganna. Þeira hlutverk var og er
að byggja upp en því miður hafa
þeir verið uppteknir við það eitt
að tryggja sjálfum sér atvinnu eða
bitlinga hjá hinu nýja sveitarfélagi,
svo þeir geti sjálfír búið við óbreytt
kjör eða betri en áður. í þessum
átökum sprakk sá meirihluti sem
myndaður var eftir kosningar og
nýr meirihluti tók upp sama sið og
mun springa áður en langt um líð-
ur. Við erum hér að upplifa hið
ítalska stjórnkerfi þar sem ný stjórn
situr aðeins hálft ár að meðaltali
og hrökklast svo frá vegna spilling-
ar.
Tilgangur sameiningar var eins
og áður sagði að efla byggð og
atvinnu, en eins og margur veit
hefur atvinnulíf verið mjög veikt á
þessu svæði. En hvemig hefur tek-
ist til? íbúum fækkar stöðugt, allir
sem geta forða sér í burtu. Mann-
tal Hagstofu segir ekkert hér.
Jakob
Kristinsson
son, að forystumenn
meiri- og minnihluta
verði sem mest að heim-
an, svo venjulegir íbúar
fái frið til uppbyggingar.
Margir skráðir íbúar í Vesturbyggð
búa og starfa í öðrum byggðarlög-
um.
Kvóti hefur flust í stórum stíl í
önnur byggðarlög. í atvinnumálum
varð sú stefna sett ofar öllu að ef
bæjarfulltrúar hefðu örugg störf
máttu hinir eiga sig og ef þeir
gætu ekki bjargað sér um vinnu
skyldu þeir bara koma sér í burtu.
Þeir sem í mörg ár hafa haft
kjark og þor og jafnvel lagt aleig-
una undir til að skapa atvinnu eiga
undir högg að sækja vegna rógs
og ofsókna. Sumum er búið að
slátra í þessum slag og komið að
því að hálshöggva þann næsta. Nú
gengur allt út á það að reyna að
koma starfandi fyrirtækjum á
hausinn. Og er nú svo komið að
við búum ekki lengur í Vestur-
byggð heldur Patreksfírði og þar
deila menn hart hvort bátarnir
skulu vera bláir eða rauðir.
Mér þykir leitt ef rétt er að for-
stóri Byggðastofnunar skuli láta
hafa sig í að taka þátt í slíkum
leik, að ota mönnum saman með
því að lofa einum þessu og öðrum
hinu sem hann mátti vita að yrði
til að skaða hið nýja sveitarfélag
en ég hélt að hans hlutverk væri
annað. En nær allan bolfiskvóta
Bílddælinga afhenti Byggðastofn-
un Tálknfirðingum að því er virðist
til að skapa enn meiri óvissu um
sveitarfélagið Vesturbyggð. Hitt
veit ég að bæjarfulltrúar Vestur-
byggðar hafa ekki þau völd að þau
stjórni þeim darraðardansi sem nú
á sér stað á Patreksfirði, en einn
og einn kann kannski að vera
strengjabrúða í þeim leik og klæðir
það suma mjög vel.
Er nema von að manni ofbjóði
að forsvarsmenn hins nýja sveitar-
félags skuli æ ofan í æ gleyma að
við búum í Vesturbyggð en ekki í
hinum gömlu hreppunum fjórum?
í þessu sambandi ætla ég ekki að
undanskilja neinn af þeim sem sitja
í efstu sætum þeirra lista sem
fengu fulltrúa í bæjarstjórn.
Frá Bíldudal koma þrír af bæjar-
stjórnarfulltrúunum og hafi þau öll
sem ein skömm fyrir hvernig þau
láta teyma sig á asnaeyrum inn í
gamla hreppapólitík á Patreksfírði
og það gera þau einungis vegna
þess að þau eru sátt við þá bitlinga
sem þau hafa fengið. Þau hafa
gleymt hver kaus þau og er sama
um okkur næstu.fjögur árin.
Ég ætla ekki að gagnrýna hér
ferðakostnað Patrekshrepps eins
og blásið hefur verið upp, Patreks-
hreppur heýrir sögunni til, og að
ætla að botna það mál er eins og
að grafa upp lík og krefja það
sagna. En varðandi bæjarstjóm
Vesturbyggðar vona ég að ferða-
kostnaður verði sem mestur og
helst það mikill að forustumenn
meiri- og minnihluta verði sem
minnst heima og leyfí okkur hinum
venjulegum íbúum Vesturbyggðar
að fá frið til að byggja upp okkar
sveitarfélag en kannski verðum við
öll farin þegar þeir koma heim aft-
ur. En ef við verðum öll farin er
þá ekki tilgangi sameiningar náð
það er að mynda friðland vitleys-
inga?
Höfundur er fv.
frnmkvæmdnstjóri og núverandi
trillusjómaður á Bíldudal.
í MARS 1991, eða fyrir tæpum
fjórum árum, kom nýtt Fagranes
til Ísaíjarðar og var því vel fagnað
við komuna af heimamönnum, jafnt
sveitarstjómarmönnum, alþingis-
mönnum kjördæmisins og almenn-
ingi. Stjómmálamennimir héldu
fagrar ræður og gáfu fögur fyrir-
heit um hinn nýja farkost. Skip
þetta, sem leysti af hólmi 28 ára
gamlan Djúpbát, er bflafeija sem
rúmar 24 bifreiðar og 170 farþega.
Undanþága hefur fengist hjá Sigl-
ingamálastofnun til að flytja 250
farþega, a.m.k. innan Djúpsins.
Gamla Fagranesið þurfti endurbæt-
ur upp á 80 milljónir króna til þess
-Að það gæti þjónað hlutverki sínu
við byggðimar við Djúp og ferðum
á Homstrandir á sumrin með ferða-
menn. Einnig svaraði skipið ekki
nútímakröfum um farþega og vöm-
flutninga. Hið nýja Fagranes kost-
aði 45 milljónir króna hingað komið
og var keypt með leyfi og fyrirgre-
iðslu stjómvalda. Skilyrði til þess
að tryggja rekstrargrundvöll hins
nýja skips var að byggja ekju-
bryggjur í Inn-Djúpi og á Isafirði.
Það hefur enn ekki verið gert og
er það að ríða útgerðinni að fuilu.
. Þetta er allt hið einkennilegasta
ifiál. Alþingi hefur þrisvar veitt fé
á fjárlögum í feijubryggju á Am-
gerðareyri í Inn-Djúpi. Sérstök
heimild var fyrir samgönguráðherra
í íjárlögum fyrir árið 1992 að veita
fé í ekjubryggju í Djúpi fyrir Fagra-
nesið. Sams konar heimild var not-
uð af ráðherra þegar ekjubryggjur
vjiru byggðar í Vestmannaeyjum
og á Þorlákshöfn fyrir
1,6 milljarða feijuna
Heijólf. í fjárlögum
fyrir árið 1993 var
fjárveiting í bryggjuna
í Djúpi 10 millj. kr.,
1994 9 millj., og í íjár-
lögum ársins í ár 24
millj. Ekkert fé af
heimildinni eða af fjár-
lögunum hefur verið
notað. Vita- og hafna-
málastofnun hefur
teiknað bryggjuna og
er verkið í Inn-Djúpi
tilbúið til útboðs og
hefur svo verið frá því
í haust. Áætlað er að
verkið kosti 60—80
millj. kr. Útboðsgögnin lentu síðan
ofan í skúffu Halldórs Blöndals
samgönguráðherra og hafa ekki
komist upp úr henni aftur. Ráð-
herra er sem sagt sestur á þetta
mál vegna þess að hann er persónu-
lega á móti rekstri bílafeiju í Djúpi.
Virðist ráðherrann beita sér gegn
vilja Alþingis sem samþykkti Qár-
lögin. Spuming er, hvort það sé
löglegt að framkvæmdavaldið níðist
svo á löggjafarvaldinu eins og það
gerir í þessu tilfelli. Trúlega er ráð-
herra einungis að tefja málið og
drepa því á dreif þannig að Hf.
Djúpbáturinn á ísafirði fari á haus-
inn.
Alþingismenn Vestfjarðakjör-
dæmis hafa liðið þetta og ekki beitt
sér í málinu þrátt fyrir fögm orðin
við komu Fagranessins. Nú eiga
þeir einungis eftir að sitja fjórar
vikur á þingi og þær
ættu þeir að nýta vel
til þess að sjá til þess
að ráðherrann dragi
útboðsgögnin upp úr
skúffunni og bjóði
verkið út svo fram-
kvæmdir geti hafist í
vor.
Bæjarstjóm ísa-
fjarðar hefur ekki stað-
ið sig vel í þessu máli
heldur, þrátt fyrir að
allir stjórnmálaflokkar
hafi lofað fyrir sveitar-
stjómarkosningamar í
fyrra að beita sér fyrir
því, að feijubryggja
yrði byggð í ísafjarðar-
höfn. Engin ákvörðun hefur enn
verið tekin um byggingu bryggju á
ísafírði og er það mál alfarið í hönd-
um heimamanna.
Fagranesið hefur sannað nauð-
syn þess að á ísafírði þarf að vera
skip þegar vetur em harðir eins og
tveir undanfarnir vetur vom og
þessi sem er að líða. Skipið er
öryggistæki sem við megum ekki
missa. Þegar engu farartæki hefur
verið fært vestur á firði og í Djúpið
hefur Fagranesið'verið eina farar-
tækið sem hefur komist um og get-
að flutt lífsnauðsynjar til Þingeyr-
ar, Flateyrar, Suðureyrar og Bol-
ungarvíkur og byggða við Djúpið.
Og þar hafa stórviðri í engu hamlað
ferðum þess og má þar nefna ferð
skipsins með björgunarmenn til
Súðavíkur 16. janúar sl. þegar nátt-
úmhamfarimar gengu þar yfir.
Ekki hefur verið staðið
við þá forsendu rekstr-
argrundvallar Fagra-
nessins, segir Gísli
Hjartarson, að byggja
ekjubryggjur í Innri-
Djúpavog á ísafírði.
Skipið var gert að stjórnstöð björg-
unaraðgerða. Fullyrt er að ef ekju-
bryggja hefði verið komin á ísafirði
hefði tekið um einni og hálfri til
tveimur klst. skemmri tíma að
ferma skipið tækjum björgunar-
manna en raun varð á. Hefði það
flýtt komu skipsins á slysstað sem
því nemur. Einnig hefði verið hægt
að aka sjúkrabifreið (neyðarbifreið)
um borð og stinga henni í samband
við rafmagn skipsins og nýta neyð-
arbúnað bifreiðarinnar. Hins vegar
þurfti að hífa allan búnað um borð
og tók það dijúgan tíma.
Skipið hefur einnig flutt efni og
mannskap vestur á firði fyrir
Orkúbú Vestfjarða þegar raflínur
hafa rofnað vegna snjóflóða og of-
viðris. Það er því ómælt gagn og
öryggi að hafa jafn fullkomið skip
og reynda skipshöfn staðsetta á
ísafírði.
Djúpvegur er hluti af þjóðbraut
íbúa af norðanverðum Vestfjörðum
til Reykjavíkur. Stór hluti þess
ófullkomna vegar liggur um snjó-
flóðasvæði og eyðifirði ísafjarðar-
djúps. Þetta er ekki álitleg vetrar-
leið fyrir venjulegt fjölskyldufólk
með böm og breytir bundið slitlag
engu þar um. Vegurinn mun eigi
að síður liggja um Súðavíkurhlíð,
Álftafjörð, Seyðisfjörð, Hestfjörð
og Skötufjörð. Segja má að hinir
þrír síðast töldu firðir séu í eyði.
Einnig er snjóflóðahætta í ísafirði
í Inn-Djúpi og jafnvel innst í Mjóa-
firði vestanverðum. Fyrir skömmu
vora talin 22 snjóflóð á Súðavíkur-
hlíð einni og mörg að auki í Djúp-
inu. Þegar feijubryggjurnar eru
komnar upp losnar fólk við að aka
þennan veg, ef veg skyldi kalla, og
getur tekið feijuna frá ísafirði til
Arngerðareyrar. Siglingin tekur
svipaðan tíma og akstur þessa leið
í góðu færi.
Ef Hf. Djúpbátnum er ekki búinn
rekstrargrandvöllur með byggingu
bryggja er grandvellinum kippt
undan sívaxandi ferðamannaiðnaði
Vestfirðinga. Eftir að nýja Fagra-
nesið kom hefur ferðamönnum á
Hornstrandir stóríjölgað, því gamla
skipið var ekki í stakk búið til að
flytja fólk í vondum veðram þangað
norður á þægilegan hátt. Fólk setti
siglinguna fyrir sig vegna þess hve
lítið skipið var og þröngt. Um þetta
get ég dæmt sem fararstjóri á þessu
svæði í þijá áratugi.
Auk þess sem upp er talið hér
að framan þarf að þjóna byggðinni
í eyjunum Æðey og Vigur í Isafjarð-
ardjúpi og hefur Djúpbáturinn gert
það tvisvar í viku, auk byggðar á
Snæfjallaströnd og yst á Langa-
dalsströnd (Melgraseyri) sem segja
má að sé ófært til á landi fjóra til
fímm mánuði á ári-
Nú verða allir að leggjast á eitt
við að halda bílafeijunni Fagranesi
á ísafirði og stjórnmálamennirnir
sem sögðu fögru orðin við komu
skipsins ættu að fara að standa við
þau og framkvæma. Skipið er slík
nauðsyn í samgóngum og slíkt
öryggistæki að við höfum ekki efni
á að missa það. Vestfjarðagöngin
breyta þar engu um og má í því
sambandi benda á snjóflóðasvæðið
í Önundarfírði, á Hvilftarströnd frá
Flateyri og inn í Breiðadal, þar sem
gangamunninn er. Sama gildir um
veginn frá Suðureyri inn að jarð-
göngum. Vestfírðingar, stöndum
vörð um Fagranesið og bætum sam-
göngur innan fjórðungs sem út úr
honum.
Höfundur er blaðamaður og rit-
sijóri á ísafirði og fararstjóri um
óbyggðir Vestfjarðakjálkans.
Fagranesið er öryggis-
tæki sem við megum ekki
missa frá Vestfjörðum
Gísli
Hjartarson