Morgunblaðið - 25.02.1995, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+ Steinþór Ing-
varsson fæddist
í Þrándarholti,
Gnúpveijahreppi,
23.7. 1932. Hann
lést á Landakots-
spítala 16. febrúar
siðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Ingvar Jónsson
bóndi í Þrándar-
holti, f. 8.9. 1898 í
Skarði, d. 25.8.
1980, og eftirlif-
andi kona hans,
Halldóra Hansdótt-
ir frá Fitjakoti á
Kjalarnesi, f. 14.8. 1905. Hálf-
bróðir: Sverrir Andrésson, f.
30.3. 1930. Alsystkini: Guðlaug,
f. 20.10.1933, d. 2.4.1947, Stein-
unn, f. 13.10. 1934, Esther, f.
31.10. 1935, d. 23.1. 1986, Rann-
veig, f. 26.3. 1937, d. 23.3. 1975,
Þrándur, f. 16.2. 1943, og Guð-
laug, f. 19.12. 1946. 23.7. 1960
kvæntist Steinþór Þorbjörgu
Guðnýju Aradóttur, f. 23.9.
1938, sem lifir hann. Foreldrar
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Með þessum orðum séra Valdi-
mars Briem sem var oddviti Gnúp-
veijahrepps í 27 ár, vil ég þakka
Steina oddvita fyrir vináttu og langt
samstarf sem við höfum átt á vett-
B*vangi sveitarstjómarmála. Steini
hefur unnið sveit sinni mikið gagn
á liðnum 20 ámm, sem íbúar henn-
ar munu uppskera um ókomin ár,
t.d. uppbygging byggðarkjamans
við Ámes, þar sem nýr grunnskóli
sveitarinnar er og aðstaða til mót-
töku ferðamanna o.fl. sem hefur
verið komið upp í tíð Steina sem
oddvita.
Á síðustu vikum fyrir andlát sitt
var Steini að liðsinna samstarfsfólki
sínu um hvemig best væri staðið
að fyármögnun byggingar sund-
laugar við Ámes; þannig var Steini
alltaf vakandi um velferð sveitar
sinnar sem seint verður fullþakkað.
Steini var kosinn til margvíslegra
trúnaðarstarfa fyrir sveit sína og
hérað, hann sat í Héraðsnefnd Ár-
nessýslu frá stofnun hennar í stjórn
SASS þegar sameiningarmál sveit-
arfélaga var mest í brennidepli og
í stjórn Þjóðveldisbæjarins í Þjórs-
árdal og ýmsum öðram nefndum
og ráðum á vegum sveitarfélaga í
uppsveitum Ámessýslu.
Steini var oddviti Gnúpveija-
hrepps í rúm 20 ár eða frá því í
júlí 1974 til dauðadags, stærsta
hluta þess tíma eða í hartnær 17
ár var skrifstofa hreppsins til húsa
á heimili hans og Bubbu í Þrándar-
lundi en þangað komu flestir íbúar
sveitarinnar til að reka erindi sín
við oddvitann, sem gefur augaleið
að það hefur hvílt mikið á húsmóð-
urinni á heimili oddvitans. Því starfí
skilaði Bubba með miklum myndar-
skap sem seint verður full þakkað.
Elsku Bubba, við hjónin biðjum
að Guð blessi þig, fjölskyldu þína
og Halldóra móður Steina sem dvel-
ur í hárri elli á Ljósheimum á Sel-
fossi. Megi góður Guð veita ykkur
öllum styrk í sorg ykkar og hjálpi
okkur að varðveita minninguna um
góðan dreng sem Steini var okkur
öllum.
Blessuð sé minning Steina.
Benedikt og Ása, Búrfelli.
Góður vinur er genginn.
Allir sem til’þekktu vissu að ög-
urstundin var í vændum, en við í
sjálfselsku okkar neituðum að trúa,
fyrr en yfír dundi.
Það sem knýr okkur til að festa
þessi fátæklegu orð á blað er fyrst
og fremst þakklæti fyrir að hafa
hennar, Ari Þorgils-
son forstjóri, f. 19.2.
1900, d. 13.11. 1971,
og Helga Jónsdóttir
kona hans, f. 27.9.
1902. Börn: Helga
Sigurðardóttir, f.
9.1. 1956, fóstur-
dóttir Steinþórs,
maki Simon War-
rell; Anna Dóra, f.
6.4. 1960, maki
Matthías Valdi-
marsson; Ari Freyr,
f. 6.9. 1967, maki
Oddný Teitsdóttir;
Þröstur Ingvar, f.
29.6. 1976. Barnabörnin eru
átta. Steinþór var oddviti Gnúp-
verjahrepps frá 1974 til dánar-
dags. Hann var í sljóm Sam-
bands sunnlenskra sveitarfé-
laga, í héraðsnefnd Árnesinga
og starfaði í ýmsum nefndum á
þeirra vegum.
Útför hans fer fram í Skál-
holtskirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 14, en jarðsett verður
í Stóra-Núpskirkjugarði.
fengið að kynnast þessum sérstæða
manni. Sérstæða manni, kann ef
til vill einhver að spyija, en Steini
átti mjög marga kunningja en frem-
ur fáa vini. Við hjónin teljum okkur
það til tekna að hafa verið í þeim
fámenna hópi sem Steini gat talað
opinskátt við og látið hugann reika
jafnt í gríni sem alvöru. Þær stund-
ir eru okkur ógleymanlegar og
munu geymast í sálarfylgsni okkar
sem dýrmætar perlur.
Steini og Bubba, eins og þau
voru jafnan kölluð meðal vina, hófu
búskap árið 1959. Sum okkar sem
fylgdust með samdrætti þeirra og
tilhugalífi hafa áreiðanlega spurt
sig hvort ganga myndi, svo ólík sem
þau voru um margt. Reykjayíkur-
mærin unga, glaðvær, opinská, fín-
leg og snör í snúningum, en Steini
aftur hlédrægur, rólyndur, hávax-
inn og hægur í hreyfingum þótt
hamhleypa væri til vinnu. En líkt
var og þegar blandað er saman
sterkum litum, stundum verður það
ómögulegt en stundum afar gott,
og slíkt varð samband þeirra.
Við Gnúpveijar höfum misst okk-
ar foringja. Foringja segjum við.
Var hann einhver foringi kunna
margir að spyija. Hélt hann sínum
skoðunum og hagsmunum hrepps-
ins nógu ákveðið fram? Margir þeir
sem ekki þekktu Steina munu áreið-
anlega velta þessu fyrir sér. Hinir,
þeir fáu sem þekktu Steina í raun,
vissu annað, og óhætt er að líkja
honum. við virtan þingmann um
áraraðir, og einhveijum þótti lítið
til koma vegna fámælgi í ræðustól.
Aðspurður hvers vegna hann tæki
ekki oftar eða lengur til máls, svar-
aði hann að bragði: „Þeir eru nógu
margir sem tala án þess að hugsa,
og enn fleiri sem geta ekki hugsað
án þess að fá að tala.“
Enn og aftur þökkum við fyrir
samveruna og samvinnuna. Hún er
okkur ógleymanleg. Líf okkar og
sál er þrangið þakklæti.
Bubba mín. Þótt lífið sé erfitt á
stundum megum við ekki gleyma
tilgangi þess. Steini er genginn á
vit feðra sinna og þar verður hann
metinn að verðleikum. Við sem eft-
ir sitjum verðum að taka höndum
saman og halda merki hans og
sveitarinnar á loft.
Samhugur, samheldni og heiðar-
leiki vora einkunnarorð þessa fá-
gæta manns. Fylkjum okkur undir
því merki.
Blessuð sé minning hans.
Borghildur og Bjarni.
Þegar ég var lítil stelpa var tví-
býli í Ásum. „Vesturí“ bjuggu for-
eldrar mínir, en „austarí" bjuggu
Sveinn Ágústsson móðurbróðir
minn og kona hans Þorbjörg Ás-
bjarnardóttir. Ég var afskaplega
MINNINGAR
hænd að þeim og naut ástríkis
þeirra í hvívetna. Á heimili þeirra
dvaldi um tíma ung kona, Þorbjörg
Aradóttir, Bubba, ásamt lítilli dótt-
ur sinni, Helgu. Þær nöfnurnar vora
systradætur. Þar sem ég var alltaf
eins og grár köttur í austurbænum,
varð ég vitni að því að þangað fór
að venja komur sínar ungur glæsi-
legur maður, og milli hans og
Bubbu vora ofin þau bönd, sem
aldrei slitnuðu. Þetta voru fyrstu
kynni mín af Steinþóri Ingvarssyni.
Þetta fallega unga fólk gifti sig
og eignaðist glæsilegt heimili og
mannvænleg börn. Þegar ég var
uppkomin kynntist ég þeim betur,
og þá fyrst og fremst Bubbu, hinni
hjartahlýju og góðu konu, sem öll-
um vildi vel. Það var ekki fyrr en
ég fór að starfa í hreppsnefnd
Gnúpveija undir stjórn Steina, sem
ég kynntist honum að veralegu
marki, og vora þau kynni öll á einn
veg. Hann var ljúfmenni og drengur
góður, hreinskiptinn, prúður og fá-
máll, en bjó yfír mikilli kímnigáfu
sem aldrei var illkvittin. Hann sagð-
ist ekki eiga auðvelt með að tjá sig
í margmenni, og hefur þar eflaust
komið til meðfædd hlédrægni hans,
jafnvel feimni. En óhætt var að
taka fullt mark á orðum hans þeg-
ar hann lét í ljós skoðanir sínar,
því hann var mjög skarpur og mik-
ill mannþekkjari, og aflaði sér
óskiptrar virðingar á vettvangi
sunnlenskra sveitarstjórnarmanna.
Honum leiddist þegar óralöngum
tíma var eytt í umræður um fánýta
hluti, og var manna fljótastur að
greina kjarnann frá hisminu á fund-
um. Það var gott að læra af honum
og leita hjá honum ráða. Mannlegi
þátturinn í samskiptum fólks var
alltaf í fyrirrúmi hjá honum, hlýja,
skilningur á högum annarra og
löngun til að rétta hjálparhönd.
Heimili þeirra Bubbu og Steina stóð
öllum opið, enda var skrifstofa
sveitarinnar lengst af þar í oddvita-
tíð hans. Verður Bubbu seint full-
þakkaður hennar þáttur í farsælum
störfum hans í þágu sveitarinnar.
Nokkuð er umliðið síðan Steini
kenndi þess meins er dró hann til
dauða. Síðustu vikur hafa verið erf-
iðar. Eiginkona hans vék ekki frá
hlið hans og barðist með honum
uns yfir lauk. Þótt líkaminn væri
langt leiddur var sálin alltaf fyrir
austan. Heima.
Á köldum vetrardegi fylgja vinir
hans honum síðasta spölinn, með
sorg í hjarta. Fjölskyldu hans og
ástvinum öllum bið ég blessunar.
Megi minning hins mæta manns
vera okkur öllum leiðarljós.
Einn er hver á vegi
þó með öðrum fari,
einn í áfanga
þó með öðrum sé,
einn um lífsreynslu,
einn um minningar,
enginn veit annars hug.
Samt er í samfylgd
sumra manna
andblær friðar
án yfirlætis,
áhrif góðvildar,
inntak hamingju
þeim er njóta nær.
Því skal þér, bróðir,
þessi kveðja
allshugar send
þó orðfá sé,
því skulu þér
þökkuð, bróðir,
öll hin liðnu ár.
(Guðm. Böðvarsson)
Halla Guðmundsdóttir.
Þrándarholt f Gnúpveijahreppi
er landnámsjörð svo að snemma
hefur þótt þar búsældarlegt. Víð-
sýni er þaðan mikið, staðarlegt
heim að líta og við túnfótinn niðar
Þjórsá.
í þessu umhverfi ólst Steinþór
Ingvarsson upp í stóram systkina-
hópi um miðja þessa öld, þegar
breytingar og framfarir í landbún-
aði hafa.orðið hvað stórstígastar.
Foreldar Steinþórs, Ingvar og Hall-
dóra, létu ekki sitt eftir liggja að
gera jörðina að myndarlegu býli,
og er þau fóru að reskjast tóku
þeir bræður Steinþór og Þrándur
við búi og héldu uppbyggingunni
áfram af atorku og myndarskap.
Þegar Steinþór festi ráð sitt og
kvæntist Þorbjörgu Aradóttur,
reistu þau nýbýli skammt neðan
Þrándarholts, og nefndu Þrándar-
lund. Varð það réttnefni, þar sem
mjög fallegur tijágarður prýðir nú
staðinn.
En árið 1974 verður breyting á
högum þeirra hjóna, þegar Steinþór
er kjörinn í sveitarstjórn og um leið
oddviti hreppsnefndar. Því starfi
gegndi hann í rösk 20 ár, allt til
dánardægurs. Á þessum 20 áram
hafa oddvitastörf aukist mjög að
umsvifum svo að óhjákvæmilegt
varð fyrir Steinþór að draga saman
búskap og hætta honum loks að
fullu.
Þegar mér nú verður litið til baka
koma í jiugann margar góðar minn-
ingar. Ég minnist með þakkæti ótal
ánægjustunda á fallegu heimili
Steinþórs og Þorbjargar, gestrisni
þeirra og glaðværðar á góðum
stundum.
En fyrst og fremst var Steinþór
maður starfsins, þótt hann nyti sín
líka vel við léttara hjal þegar tóm
gafst til. Ekki naut hann langrar
skólagöngu, stundaði nám tvo vetur
í Héraðsskólanum á Laugarvatni,
auk bókhaldsnámskeiða. En hann
var vel greindur og varð mjög vel
fær í öllu bókhaldi, svo að til fyrir-
myndar þótti. Kom þar einnig til
reglusemi og samviskusemi sem
honum var í blóð borin. Á sveitar-
stjórnarmálum hafði hann staðgóða
þekkingu og naut almenns trausts
og álits á þeim vettvangi. Hóg-
værð, prúðmennska og yfirvegun
einkenndi fas hans allt og fram-
komu, jafnvel svo að jarðraði við
hlédrægni. En tillögur hans og af-
staða til málefna var traustvekjandi
og laus við alla sýndarmennsku
þótt ekki hefði hann uppi langar
tölur. í samstarfi var hann laus við
einsýni og ráðríki, virti annarra
skoðanir en gat staðið fast á sínu
máli ef honum þótti ástæða til.
Um árabil hefur Steinþór átt í
höggi við illvígan sjúkdóm sem að
lokum gat ekki endað nema á einn
veg. Samt sem áður sinnti hann
starfi sínu af kostgæfni, æðraðist
ekki né kvartaði, enda voru jafnað-
argeð, þrautseigja og þrek ríkir
þættir í fari hans á hveiju sem gekk.
„Hvorki mun ég á þessu níðast
né öðru því sem mér er tiltrúað,"
svaraði Kolskeggur er Gunnar vildi
snúa aftur og ijúfa sættina. Vísast
eiga margslungnar persónulýsingar
Njálssögu margar hliðstæður á okk-
ar dögum. Gunnar er fyrirferðar-
mikill í sögu og bókmenntum, hljóð-
ara hefur verið um Kolskegg, en
hetjuskapur birtist með ýmsum
hætti. Mér virðist svar og efndir
Kolskeggs vel hæfa Steinþóri í
Þrándarlundi og ekki kann ég betri
eftirmæli um góðan dreng.
Þorbjörgu, börnunum, aldraðri
móður og systkinum sendum við
Ragna innilegar samúðarkveðjur.
Haraldur Bjarnason.
í Þrándarholti í Gnúpveijahreppi
er einstaklegaJJlkomumikið og fag-
urt bæjarstæði. Bærinn stendur þar
í túnhallanum sem veit mót suðri,
undir lágum klettaási og er þar til-
komumikið útsýni til vesturs, suð-
urs og austurs, en Þjórsá rennur
straumhörð og vatnsmikil við tún-
fótinn.
Á björtum sumardögum brosir
bærinn við vegfarendum og býður
þeim að njóta fegurðar staðarins
og lífsins, en þegar dimmt er yfir
og áin er í vexti og ryðst fram
kolmórauð og þung regnský grúfa
yfir, er staðurinn eins og umgjörð
alvarlegra atburða. Þannig sá Jó-
hann Brún listamálari staðinn fyrir
sér, á hinu þekkta málverki sínu
af komu Þórðar Andréssonar og
fylgdarliðs að Þrándarholti til fund-
ar við Gissur Þorvaldsson 1264, en
■þeir hikuðu þá við á suðurbakka
fljótsins, því þeir þóttust sjá að ár-
straumurinn væri blóðlitaður, sem
þeir töldu að vissi á eitthvað annað
en gott.
STEINÞÓR
INGVARSSON
Já, í Þrándarholti hafa oft miklir
atburður gerst, allt frá þeim dögum
er landnámsmaðurinn Þrándur
mjög siglandi nam þar land, og þar
hafa skipst á skin og skúrir í mann-
lífinu, ýmist verið lifað þar kyrrlátu
lífi og búið við það sem landkostir
staðarins færðu ábúendum baráttu-
lítið í skaut, eða tekist var á við
vandamálin, og umtalsverðir sigrar
unnir, sem gaman hefur verið að
fylgjast með.
Eg man eftir því, að ég kom fyrst
að Þrándarholti þegar ég var innan
við fermingu. Þá bjuggu þar þijú
systkini á áttræðisaldri og svo var
þar uppeldissonurinn Ingvar Jóns-
son frá Skarði, hár maður og festu-
legur, en hann var þá hálfþrítugur.
Allt var þarna í gömlum stfl, hús
öll gijóthlaðin og með torfþaki, tún-
ið þýft og öll vinuaðstaða erfið.
Allir vissu að Ingvar undi illa þeirri
kyrrstöðu, sem þarna var ríkjandi,
en hann fékk engu ráðið um það,
að ráðist yrði í einhveijar umbætur
á jörðinni. Hann óskaði því eftir að
komast eitthvað burt að heiman og
var hann nokkur ár vinnumaður á
nokkram góðbýlum í héraðinu, m.a.
á Stóra-Hofi á Rangárvöllum. En
tími gömlu systkinanna í Þrándar-
holti var nú brátt útrunninn og svo
var það árið 1930, að þau gerðu
boð eftir Ingvari að koma heim og
taka við búinu. Þó að það væri í
rauninni langt í frá aðgengilegt að
taka þar við búi, þá tók Ingvar
þessu boði fegins hendi og nú gat
hann farið að láta ýmsa drauma
rætast, sem hann hafði þráð allt frá
æskuárum, og á ótrúlegá skömmum
tíma byggði hann öll hús á jörðinni
frá granni og hóf stórfellda tún-
rækt, bæði sléttun á gamla túninu
og útfærslu þess. Hann var svo
heppinn að hann kvæntist duglegri
og myndarlegri konu, Halldóru
Hansdóttur, sem kom að Þrándar-
holti á fyrsta búskaparári hans með
lítinn son sinn Sverri Andrésson
með sér og hefur hún staðið við
hlið manns síns öll búskaparárin
sem urðu 50. Heimilið varð fljótt
mannmargt, því að auk Sverris, sem
þau ólu upp sem sitt barn, fæddust
þeim sjö börn, tveir drengir og fimm
dætur. Ein dóttirin lést á barna-
skólaaldri og önnur stúlka dó rúm-
lega tvítug, en hin börnin sex stofn-
uðu öll heimili og eignuðust mörg
mannvænleg börn, sem komu oft
heim til afa og ömmu að Þrándar-
holti í heimsókn og til dvalar.
Synirnir tveir, þeir Steinþór og
Þrándur, byggðu báðir yfir sig
myndarleg íbúðarhús í Þrándarholti
og bjuggu fyrst félagsbúi með föður
sínum, en nú um allmörg ár hafa
þeir verið með sjálfstæðan búrekst-
ur og sérhæfðan.
Ég fylgdist að sjálfsögðu með
þessu búskaparafreki í Þrándar-
holti, þar sem tókst að gjörbreyta
allri búskaparstöðu af litlum efnum
en frábærri verklagni, iðjusemi,
ráðdeild og viljafestu. Þá má nefna,
að í Þrándarholti var reist fyrsta
hjarðfjósið hér á landi með tilheyr-
andi mjaltarbásaaðstöðu, og hafði
sú bygging mikla þýðingu fyrir
framþróun mjólkurframleiðslunnar
hér á landi.
Það kom í minn hlut fyrir nálægt
því 10 árum að skipta jörðinni milli
bæðranna, Steinþórs og Þrándar.
Þegar skiptin höfðu verið ákveðin
í aðalatriðum, þá var farið að at-
huga hvort yngri bróðirinn, Þránd-
ur, hefði kannske fengið öllu lakari
hluta af túnunum. Eg fór því til
Þrándar og spurði hvort hann teldi
sig afskiptan í þessum skiptum.
Hann sagði þá að þetta væri allt í
lagi, því að hann vissi að Steinþór
myndi leyfa honum að nýta sín tún
eins og hann þyrfti ef svo væri.
Nei, það varð enginn hávaði út af
skiptunum, og næstum útilokað að
það gæti orðið nokkur ágreiningur,
því að á báða bóga stjórnaðist þar
allt af velvilja og réttsýni. Og það
er ánægjulegt að frú Halldóra hefur
getað fylgst með þesum happasæla
búskap í meira en 60 ár, þó að hér
hafi einnig komið erfiðleikar af
ýmsu tagi, sem erfitt hefur verið
að fást við og bera, bæði í markaðs-
málum og svo af heilsufarsástæð-
um.