Morgunblaðið - 04.06.1995, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ1995 21
— Telur þú að stjómvöld viðkom-
andi lands þurfi að marka ákveðna
stefnu í ferðamálum?
„Stjórnvöld verða í það minnsta
að hafa hönd í bagga með þeim aug-
lýsingum sem birtast um landið er-
lendis. Það er líka nauðsynlegt fyrir
þá sem vinna í ferðaþjónustu að vita
hvert yfirvöld stefna í ferðamálum.
Að öðrum kosti hugsar hver og einn
aðeins um eigin hagsmuni.“
Hamele segir að flestar ríkisstjóm-
ir í Evrópu hafi það markmið að
stuðla að grænni ferðamennsku. En
hver er þá stefna Þýskalands í þeim
efnum?
„Það hefur engin stefna verið
mörkuð í ferðamálum fyrir Þýska-
land í heild, enda varla framkvæm-
anlegt fyrir ríki sem telur um 80
milljónir íbúa. Einstök sambandsríki
hafa þó markað stefnu í ferðamálum.
Sachsen, til að mynda, hefur mótað
stefnu þar sem markmið grænnar
ferðamennsku eru höfð að leiðar-
ljósi. í Austurríki, og þá einkum í
Tírol, nýtur ferðaþjónustan ekki
stuðnings yfirvalda nema hún geti
lagt fram ákveðna stefnu í ferðamál-
um og gefið upp ljölda þeirra gesta
sem hótel geta hýst hveiju sinni.“
— Hvert fara Þjóðveijar í frí?
„Þjóðveijar hafa ferðast til sömu
staðanna síðustu tuttugu árin og
virðast lítið breyta út af venjum sín-
um í þeim efnum. Rúmlega 30%
þeirra eyða fríinu heima í Þýska-
landi, 60% fara til Austurríkis, Ítalíu
eða Spánar og 10% fara til landa
eins og Tyrklands, Frakklands,
Grikklands eða Bandaríkjanna svo
að nokkur lönd séu nefnd.
Þegar Þjóðveijar fara í frí til ann-
arra landa horfa þeir fyrst og fremst
til verðlags í viðkomandi landi. Þeir
kjósa að eyða sumarleyfi sínu í lönd-
um þar sem verðlag er gott. Þess
utan eru svo ákveðnir staðir í tísku
á hveijum tíma og það hefur oft
áhrif á val þeirra, svo og umhverfis-
sjónarmið. Þegar mengunin var hvað
mest við strendur Ítalíu fyrir fimm
árum dró mjög úr ferðum Þjóðveija
þangað.
Það sannast því það sem eitt ljóð-
skáldið okkar í Þýskalandi sagði um
ferðamenn. Hann sagði að þegar við
værum búin að leggja einn ferða-
mannastað í rúst færum við á þann
næsta, og þegar við værum búin að
leggja eigið land í rúst færum við
utan í frí.“
Drykkjarvatnsstríð
Hvert liggur ferðamannastraum-
urinn svona almennt séð og hvaða
lönd eða staðir eru í hættu vegna
fjöldaferðamennsku?
„Ferðamenn eru flestir á strönd-
inni við Adríahafið og í Ölpunum.
Ströndin milli Feneyja og Rimini á
Ítalíu tekur við gífurlegum fjölda
ferðamann ár hvert en á móti kemur
að Italir eiga að baki hundrað ára
gamla hefð í ferðaþjónustu. Þar
gegna lítil fjölskyldufyrirtæki og
gistihús stóru hlutverki og það er
að mínu áliti mjög hagstætt fyrir
ferðaþjónustuna þar.
Ákveðnir staðir á Spáni eru fremur
illa famir af völdum ferðamanna eins
og til að mynda Majorka, Benidorm,
Torremolinos, Costa Brava og fleiri
staðir. Til Majorka, þessarar litlu eyju
sem hefur um 500 þúsund Ma, koma
árlega um 12 milljónir ferðamanna,
eða jafnmargir ferðamenn og Grikk-
land allt tekur við ár hvert. Þetta er
uggvænleg þróun og það er nokkuð
víst að innan tíðar munu eiga sér þar
stað alvarlegar vistfræðilegar breyt-
ingar. Yfirborð gmnnvatns mun síga
og saltvatn þá aukast, sem þýðir að
landið verður saltara. Mörg vandamál
munu þá skjóta upp kollinum og
meðal annars verður drykkjarvatn
sífellt minna á eynni. Skortur á
drykkjarvatni er að verða vandamál
í mörgum löndum og drykkjarvatns-
stríði er spáð strax á næstu öld.“
Lykillinn að ferðamennsku
' í Evrópulöndum þar sem fjöldi
ferðamanna skiptir milljónum hafa
menn áhyggjur af mikilli vatns- og
orkunotkun, en áhyggjur íslendinga
snúast að mestu, enn sem komið er,
um viðkvæmar náttúruperlur. Það
gerist ekki ósjaldan að sumri til að
langferðabílar koma í röðum allir í
einu að vinsælum ferðamannastað
og út stíga hundruð ferðamanna sem
vaða yfir viðkvæman gróður og skilja
eftir rusl og úrgang. Hvemig telur
Hamele að hægt sé að koma í veg
fyrir slíkt?
Þegar yIó er-
um búin aö
leggja einn
feróamanna-
stad í rúst
förum vió á
þann næsta
og þegar vió
erum búin aö
leggja eigiö
land í rúst
förum viö
utan í frí
Þaó eina sem
hefur áhrif á
feröamanna-
iónaöinn eru
tekjurnar
sem til skipta
koma
„Það er hægt að koma í veg fýrir
skemmdir af þessum sökum ef menn
átta sig tímanlega á því hversu
marga ferðamenn staðurinn þolir
hveiju sinni og hleypa þá aðeins
þeim Qölda að.
Á fjölmörgum vinsælum stöðum
er þess gætt vandlega að tala gesta
fari aldrei yfir ákveðið mark. Eg yil
nefna sem dæmi höll Lúðvíks kon-
ungs í Bayern, Neuschwanstein.
Þangað koma þúsundir ferðamanna
með langferðabílum dag hvern og
allir vilja þeir komast inn á sama
tíma. Það er hins vegar aðeins tak-
markaður fjöldi sem kemst að í einu
og hinir verða einfaldlega að bíða.
Ferðamaðurinn sjálfur er oftast sátt-
ur við það, hann vill frekar skoða
safn eða náttúrufegurð með fimmtíu
öðrum ferðamönnum heldur en fimm
hundruð."
Við skulum segja að tveir hópar
ferðamanna komi til íslands. Fyrri
hópurinn ástundar græna ferða-
mennsku, notar gististaðina um-
hverfisvænu, borðar mat bænda og
sjómanna, ferðast með langferðabíl-
um og notfærir sér þjónustu ís-
lenskra leiðsögumanna. Hinn hóp-
urinn kemur með matinn með sér
og aflar sér engra upplýsinga á
staðnum. Nú getur vel farið svo að
báðir hópamir eyði jafnmiklu fé
meðan á dvöl þeirra stendur, en
heimamenn hagnast töluvert meira
á fyrri hópnum, það er ekki ósenni-
legt að dvöl hans skili 16 þúsund
þýskum mörkum á móti 12 þúsund
frá seinni hópnum. Auk þess veldur
fyrri hópurinn síður skaða því hann
nýtur leiðsagnar."
— Nú koma ferðamenn hingað í
stórum stíl á eigin bílum og með
skottið fullt af matvælum. Hvað gera
bændur í slíkri stöðu?
„Það er afleitt og eiginlega óþol-
andi. Mér fyndist eðlilegt að yfir-
völd og þeir sem starfa að ferðamál-
um ræddu þann vanda. Þetta er
landið ykkar og þið eruð gestgjaf-
arnir.“
ísland verður vinsælt
Þegar Hamele er spurður hvort
hann telji að ísland eigi möguleika
á að stunda græna ferðamennsku
segir hann að það fari eftir því hversu
marga ferðamenn íslendingar vilji
og ætli sér að fá.
„Ég tel það mikilvægt að yfírvöld
og þeir sem að ferðaþjónustu standa
geri sér grein fyrir því hversu mikinn
fjölda ferðamanna landið þolir og að
tekið verði tillit til félagslegra, menn-
ingarlegra og efnahagslegra sjón-
armiða í því sambandi. Líklega kem-
ur það sér best fyrir flugfélag ykkar
að fá sem flesta ferðamenn sem
dvelja stutt í hvert sinn, en fyrir
aðra aðila og fyrir íbúa landsins tel
ég að það komi sér betur að fá ferða-
menn sem dvelja lengi í senn. Það
veldur minni röskun."
— Hvers konar ferðalög eru vin-
sælust núna meðal ferðamanna al-
mennt?
„Það virðist vera tilhneiging hjá
ferðamönnum núna að fara í stuttar
ferðir til annarra landa og ferðalög
flugleiðis aukast stöðugt Það ætti
að koma sér vel fyrir íslendinga.
Áhugi Þjóðveija til dæmis á óspilltri
náttúru hefur aukist mjög síðustu
árin og þar sem þeir hafa flestir ferð-
ast mjög mikið eru margir farnir að
líta til landa sem þeir hafa ekki áður
komið til, eins og til.að mynda ís-
lands. Við það bætist að þeir verða
æ fleiri sem sækjast eftir kyrrð og
friði. Ferðalögum Þjóðveija til fjar-
lægra landa hefur fækkað en þegar
þeir ferðast á þann hátt vilja þeir fá
eitthvað fyrir snúð sinn og dvelja
lengi í viðkomandi landi eða í minnst
þijár vikur.
Ég tel því að ísland eigi mikla
möguleika á að verða vinsælt sum-
arleyfisland fyrir Þjóðveija og aðrar
Evrópuþjóðir í framtíðinni.
Með framtíðarferðamáta evr-
ópskra ferðamanna í huga hafa ís-
lendingar því einstakt tækifæri til
að skipuleggja ferðaþjónustu sína.
Ég held að ekkert annað land, nema
ef til vill Noregur, hafi fengið annað
eins tækifæri. Það tekur minnst tíu
ár að skipuleggja og byggja upp
góða ferðaþjónustu, en það er vitan-
lega of seint að byija á því þegar
ferðamennimir eru komnir."
Náttúrugjald
„Ferðamönpum fylgja vandamál,"
heldur Hamele áfram. „Maðurinn
skilur alls staðar slóð eftir sig og
því verður að gera ráð fyrir viðgerð-
arkostnaði þegar ferðaþjónusta er
skipulögð. Það er rétt að ferðamenn
greiði sjálfir fyrir þann skaða sem
þeir ef til vill valda og því hefur það
tíðkast í áratugi í mörgum vinsælum
ferðamannalöndum í Evrópu að
ferðamenn greiði ákveðið dvalar-
gjald, eða „kurtaxe". Það er ekki
skattur, heldur gjald sem ferðamenn
eða gestir verða að greiða aukalega
fyrir hveija nótt sem þeir gista í við-
komandi landi og er það þóknun fýr-
ir það sem landið hefur upp á að
bjóða, náttúru eða söfn, sem eru
ekki í eigu einstaklinga. Þetta dval-
argjald, eða náttúrugjald eins og það
væri best að nefna það hér hjá ykk-
ur, verður að vera hið sama alls stað-
ar á landinu,
Þetta gjald gæti verið um hundrað
krónur á mann. Ef þið fengjuð til
dæmis 200 þúsund erlenda ferða-
menn á næsta ári og sérhver þeirra
mundi gista í tíu daga, þýddi það
samanlagt um tvær milljónir gisti-
nátta. Upphæðin sem þið fengjuð þá
með innheimtu náttúrugjalds yrði um
200 milljónir króna. Fyrir það fé
væri hægt að fastráða um tuttugu
menn til að sjá um nauðsynlegt við-
hald og viðgerðir á helstu ferða-
mannastöðum, auk þess sem hægt
væri að ráðast í ýmsar framkvæmd-
ir tengdar ferðaþjónustunni.
Þetta náttúrugjald yrði innheimt
um leið og gisting er greidd og best
væri ef ferðamaðurinn fengi í staðinn
lítið gestakort. Þetta gestakort
mundi heimila honum aðgang að
ýmsum stöðum, sem hann fær hvort
eð er frítt, eins og til dæmis að þjóð-
görðum og einstökum söfnum, og svo
fengi hann frían aðgang að salemum
í þjóðgörðum.
Sá hópur sem hefur hvað mestan
áhuga á að ferðast til landa eins og
íslands er millistéttin og sú stétt
hefur sífellt meira fé milli handanna.
Henni finnst það sjálfsagt og eðlilegt
að greiða ákveðið náttúrugjald og
kann vel að meta að fá gestakort í
staðinn.
Ég held þegar á allt er litið að
græn ferðamennska mundi henta
Islendingum afar vel og í raun verð-
ið þið að hugsa á grænu nótunum
með alla þessa náttúrufegurð.
En það verður engin þróun í
grænni ferðmennsku ef að ekki kem-
ur til grænn landbúnaður, grænar
samgöngur, grænn iðnaður og svo
framvegis. Græn ferðamennska er
græn pólitík og til að hún geti orðið
að veruleika tel ég að yfirvöld verði
að móta ákveðna ferðamálastefnu
og setja sér langtíma markmið."
VIÐ ERUNITILBUIN!
5555
^——- 511
<2>
SAMTÓK
IÐNAÐARINS
Sumarskólinn sf.
Starfræktur í Fjölbrautaskólanum í Breiðholti
Sumarönn frá 6. júní-5. júlí 1995
Yfir 60 framhaldsskólaáfangar í bobi
Námið er yfirleitt matshæft í alla framhaldsskóla
Skráning í anddyri FB
mánudag-föstudag frá kl. 16:00-18:00
SAGA
Sjómannadagurinn í Hajharfirði
stendurfyrir Sjómannadagshófi
í Súlnasal Hótel Sögu
á Sjómannadaginn 11. júni.
Dagskrd kvöldsins:
Fordrykkur
Veislukvöldverður
Skemmtiatriði:
Ríó Saga
Skemmtidagskrá með hinu óviðjafnanlega Ríó tríói
Jóhannes Kristjánsson
eftirherma
Húsið opnar kL 19.00
Opinn dansleikur hefst að loknu borðhaldi um kl. 23.00
með hinni vinsælu hljómsveit
Saga Klass
Verð á dansleik kr. 850 kr.
Pantanir í síma 552 9900
W
8
ií.’
<
Q
O
>■
-þín saga!