Morgunblaðið - 04.06.1995, Blaðsíða 36

36 SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Ljóska
'0. 'eg ■f'lruu oidiSamLeqa. rr Htrv C-artpt u 9C milA. . comm ie‘sV3ú_P 1 Ay sport [Xy CLOTHE«^náVV lmL inanr teUexr- i oi iiuf SPIKE'S HARDWAÍ STORE . X
cS3

þaZ er eisis vist og
erhkr,ax> rkttar
gcihs cr scUtkjöt
bcajnlrl^/j
Ferdinand
Smáfólk
Kanínur hlaupa of Um leið og ég sé
hratt. eina er hún horfin.
Þú ofþreytir sjálfan þig, drengur,
fáðu þér tesopa.
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Þjóðir Balkan-
skaga eru leik-
soppar heims-
valdasinna
Frá Þorvaldi Þorvaldssyni:
NÚ HEFUR stríðið í Bosníu
Herzegovinu staðið í rúm þrjú ár
og þar áður næstum ár í Króatíu.
Fráleitt sér fyrir endann á þessum
ófriði. Þvert á móti er mikil hætta
á að hann magnist á næstunni og
festist í fari langvarandi hernaðar
sem knúinn verði áfram af inn-
rásarher NATO.
Þetta stríð leggur ólýsanlegar
hörmungar yfir þjóðir fyrrum Júgó-
slavíu og ábyrgð þeirra er mikil sem
hafa komið af stað þessu stríði,
kynnt undir því og geta haft áhrif
á gang þess. Það gæti því verið
fróðlegt að fara nokkrum orðum
um inntak stríðsins, aðild íslands
að því og hvað þjóð okkar getur
gert til þess að sinna skyldu sinni
við hið alþjóðlega samfélag.
Þótt mikið sé fjallað um Balkan-
stríðið í fjölmiðlum er lítið á því
að græða því að mestum hluta er
umfjöllunin yfirborðsleg upptugga
á miðstýrðum og oft fölskum
fréttaflutningi sem ætlað er að
gefa ranga mynd af málinu og rétt-
læta glæpsamlegan málstað sem
íslensk stjómvöld hafa hingað til
veitt stuðning.
Sú mynd sem reynt er að sýna
er sú að þjóðir Bosníu og Króatíu
heyi hetjulega þjóðfrelsisbaráttu
fyrir sjálfstæði þjóða sinna gegn
serbneskri útþenslustefnu sem beiti
öllum glæpsamlegustu aðferðum til
að hindra þennan „réttláta mál-
stað“. Ekki skal hér gert upp á
milli siðferðis stríðsaðilanna en hitt
er ljóst að upplausn Júgóslavíu í
fleiri ríki hefur ekkert með frelsi
og sjálfstæði að gera. Enda kom
frumkvæðið að stofnun þessara
nýju ríkja að nokkru leyti erlendis
frá en einnig frá hægri öflum og
fasistum innanlands.
Breyting á ríkjaskipan er alvar-
legur hlutur og gefur oft tilefni til
stríðs eins og sagan hefur marg-
sannað. Þess vegna eru ýmsir hnút-
ar sem verður að hnýta áður en til
slíks kemur.
1. í fyrsta lagi verður vilji þeirr-
ar þjóðar eða þjóða sem ætla að
stofna nýtt ríki að liggja ljós fyrir.
2. í öðru lagi verður að liggja
fyrir samkomulag þeirra aðila sem
málið snertir um landamæri, skipt-
ingu skulda og eigna og fleira sem
varðar þá hagsmuni sem breytt
ríkjaskipan hefur áhrif á.
3. í þriðja lagi verður réttarstaða
minnihlutahópa í hinu nýja ríki að
vera tryggð.
Engu þessara skilyrða var full-
nægt við stofnun nýrra ríkja á
Balkanskaga og við því átti hið
alþjóðlega samfélag óbrigðult ráð.
Það var að engin ný ríki fengju
alþjóðlega viðurkenningu án þess
að þessi skilyrði yrðu uppfyllt.
Þannig hefði verið komið í veg fyr-
ir stríð. Það er því nærtækt að líta
svo á að leiðtogar þeirra ríkja sem
viðurkenndu þessi nýju ríki og
veittu þeim brautargengi innan
Sameinuðu þjóðanna án nauðsyn-
legra skilyrða séu helstu stríðs-
glæpamenn þessa stríðs.
Þýskaland stóð í fararbroddi við
að hvetja til upplausnar Júgóslavíu
og klauf sig meira að segja út úr
Evrópusambandinu til að viður-
kenna Króatíu 15. desember 1991.
Þannig stillti Þýskaland öðrum
Evrópusambandsríkjum upp við
vegg sem leiddi til viðurkenningar
af þeirra hálfu mánuði seinna. Ein-
hver staðar þarna á milli kom viður-
kenning frá íslenskum stjórnvöld-
um. Hvort það var af heimsku eða
sérstökum stuðningi við þýska
heimsvaldastefnu er erfitt að vita
en full ástæða er til þess að kalla
menn til ábyrgðar á heimskupörum
sínum jafnt og ásetningsverknaði,
sérstaklega þegar afleiðingarnar
eru jafn alvarlegar og hér um ræð-
ir. Hins vegar er ljóst að efnahagur
bæði Bosníu og Króatíu er alger-
lega ofurseldur Deutze Bundes-
bank um ófyrirsjáanlega framtíð
jafnvel þótt tækist að binda endi á
stríðið með skjótum hætti.
Því er stundum svarað til að
þetta sé nú bara gerður hlutur og
ekkert sé við því að gera. Þetta
sjónarmið er vægast sagt léttúðar-
fullt því ef um mistök væri að
ræða bæri þessum ríkjum að bæta
fyrir mistök sín með því að beita
sér fyrir sanngjamri lausn á nýrri
ríkjaskipan og ljúka þannig stríðinu
með lágmarksáföllum úr því sem
komið er. Þess í stað er gjörningn-
um fylgt eftir með hernaðaríhlutun
NATO-heija gegn-öðrum aðilanum.
Nú er hætta á að þessi hernaðarí-
hlutun verði aukin stórlega með
landher NATO-ríkjanna.
Þótt yfirvarpið sé það að verið
sér að „skakka leikinn" þá er að-
eins um að ræða þátttöku í stríðinu
með öðrum aðilanum gegn hinum
og það mun ekki binda endi á stríð-
ið. Þvert á móti er hætta á að það
magnist og dragist á langinn og
gæti tekið á sig svipmót Víetnam-
stríðsins. Serbar hafa fulla ástæðu
til að vantreysta því að þeirra rétt-
indi verði virt í ríkjum sem stjórn-
ast af ofstækismönnum sem í vax-
andi mæli hallast að hefðum Ust-
ashi-Króatíu sem kostaði hundruð
þúsunda Serba lífið á stríðsárunum.
ísiensk yfirvöld verða að taka
sig saman í andlitinu og breyta um
stefnu í þessu máli. Koma verður
í veg fyrir frekari íhlutun NATO í
þetta stríð og beita sér fyrir því að
á alþjóðavettvangi verði málum
miðlað með tilliti til allra aðila.
ÞORVALDUR ÞORVALDSSON,
Hjaltabakka 2, Reykjavík.
Allt efni sem birtist f Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
Gagnasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan,
hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari þar að lútandi.