Morgunblaðið - 23.08.1995, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 1995 29
HELGA
ODDSDÓTTIR
+ Helga Odds-
dóttir fæddist
25. október 1904 í
Magnússkógum,
Dalasýslu. Hún lést
í hjúkrunarheimil-
inu Skjóli 13. ágúst
1995. Foreldrar
hennar voru hjónin
Guðrún Krisljáns-
dóttir og Oddur
Bergsveinn Jens-
son. Guðrún var
fædd 21. janúar
1878 og lést 12.
október 1910 og var
dóttir hjónanna
Kristjáns Magnússonar sem
fæddur var 4. október 1838 og
lést 29. október 1924 og konu
hans Helgu Pálsdóttur sem lést
15. október árið 1904. Oddur
Bergsveinn Jensson var fæddur
9. apríl árið 1880 og lést þann
29. júlí 1962. Foreldrar hans
voru Jens Nikulásson fæddur
12. júní 1839, dáinn 30. septem-
ber 1892 og kona hans Elísabet
Jónsdóttir sem lést 30. júní
1883.
Albróðir Helgu: Alfons fæddur
5. nóvember 1905. Börn Odds
B. Jenssonar og Valfríðar Ólafs-
dóttur: Guðrún, f. 31.desember
1916, Rósa, f. 29.júní 1921, Hall-
grímur, f. 19.janúar 1923, Þór-
dís, f. 22.október 1924, Katrín,
f. 22.nóvember 1928 og Ólafur,
f. 8.september 1935. Helga gift-
ist Gunnar Ólafssyni vörubif-
reiðasljóra 1. júní 1929, hann
var fæddur þann 15. ágúst 1904
og lést 4. september 1977. For-
eldrar Gunnars
voru Þorgerður Vil-
helmina Gunnars-
dóttir, f. ll.sept-
ember 1878, d.
21.júní 1921 og Ól-
afur Þórarinson,
múrarameistari, f.
lO.mars 1875, d.
27.mars 1950. Börn
Helgu og Gunnars
eru: 1). Sigurður, f.
16.september 1929,
kvæntur Elínu
Magnúsdóttur, f.
23.maí 1931, dóttir
þeirra er Kristín, f.
14.nóvember 1954, gift Rúnari
Geirmundssyni, f. 19.nóvember
1954; synir þeirra Sigurður, f.
19.mars 1974, Elís, f. 15.nóv-
ember 1981. 2). Guðrún Katrín
Guðný, f. 6.nóvember 1934, gift
Erlendi Erlendssyni, f. lS.mars
1927 og eiga þau tvær dætur,
þær eru Helga, f. 28.september
1953 og Linda, f. ll.desember
1968. 3). Birgir Rafn, f. 13.apríl
1937, kvæntur Auði Hönnu
Finnbogadóttur, f. 22.október
1937, þeirra börn eru: Hjördís,
f. 9.júlí 1956, gift Guðmundi
Karli Ágústssyni, f. l.apríl 1953,
þeirra börn eru: Ágúst Karl, f.
5.mars 1980, Birgir Örn, f.
l.september 1981 og Auður
Hanna, f. 30.september 1986.4).
Gunnar Rafn, f. 7.desember
1961, kvæntur Þóru B. Schram,
f. 23.júní 1963, börn þeirra eru
Hjalti Rafn, f. 3.september 1986
og Hafdís Hanna, f. 22.mars
1973.
það umstang bætt að nokkru leyti
með því að þar fengu þau að byggja
við hliðina á húsinu hesthús fyrir
hestana sína, sem þau höfðu bæði
frábæran áhuga fyrir að láta fara
vel um.
Eftir að Helga fluttist úr Dölun-
um til Reykjavíkur leitaði hugur
hennar stöðugt vestur til síns fólks.
Pabbi hennar, seinni kona hans og
börnin fundu fyrir hinu mikla ör-
læti hennar og kærleika. Eftir að
hún eignaðist sitt fyrsta barn, Sig-
urð, liðu aðeins örfá ár þar til hún
kom með hann að Magnússkógum
en ég og mamma fluttum hana á
hestum vestur að Hvarfsdal á
Skarðsströnd þar sem pabbi hennar
bjó og fjölskylda. Næsta ár var
auðveldara fyrir hana að heimsækja
föður sinn og fjölskyldu því þá fluttu
þau til elstu dóttur sinnar og
tengdasonar að Sælingsdal í
Hvammssveit. Hvarfsdalur var af-
skekkt kot en umgengnin um bæinn
mikið til fyrirmyndar hjá stjúpmóð-
ur Helgu.
Helga missti mann sinn, Gunnar,
fyrir átján árum en hefur lengst til
síðan búið ein í íbúð undir forsjá
sonar síns og hans frábæru konu
en hann var yngstur þriggja bama
Helgu og Gunnars.
Helga Oddsdóttir var mjög fé-
lagslynd kona og var meðal annars
virkur félagi í hestamannafélaginu
Fáki og Breiðfirðingafélaginu. Hún
var reglusöm í fyllsta máta og
trygglynd. Hún var mikil móðir og
húsmóðir og ræktaði sín fjölskyldu-
bönd alla tíð með alúð og virðingu
og heimili hennar stóð opið öllum
sem til hennar leituðu. Gagnkvæm-
ur skilningur og djúpur kærleikur
ríkti á milli hennar og foreldra
minna alla tíð. Fyrir hönd fjölskyldu
minnar þakka ég henni traust og
trygg fjölskyldubönd og óska henni
allrar guðsblessunar á nýjum leið-
AMMA okkar, Helga Oddsdóttir,
fæddist þann 25. október árið 1904
og var hún frumburður hjónanna
Guðrúnar Kristjánsdóttur og Odds
Bergsveins Jenssonar. í nóvember
árið 1905 eignaðist amma bróður
sem skírður var Alfons. Þegar
amma er tæpra sex ára gömul
missa þau systkinin móður sína og
var þá Alfonsi komið í fóstur hjá
föðursystur sinni, Ingibjörgu í
Magnússkógum, en amma Helga
varð eftir hjá föður sínum. Þar sem
faðir hennar átti ekki neinn fastan
samastað á þessum tíma urðu þau
feðginin að fara á milli bæja þar
sem þau dvöldu þann tíma sem
Oddur hafði vinnu. Oddur kvæntist
síðar Valfríði Ólafsdóttur og eign-
uðust þau sex börn. Um tvítugt
kemur amma til Reykjavíkur og
vann hún meðal annars í Gúttó og
úti í Viðey. Hér í Reykjavík kynnt-
ist amma Gunnari Ólafssyni og
gengnu þau í hjónaband árið 1929
og áttu þijú börn og 48 ár í góðu
hjónabandi eða þar til afi lést árið
1977. Afi og amma bjuggu á ýms-
um stöðum í Reykjavík en lengst
af bjuggu þau á Hrísateigi 9, í
húsi sem flutt hafði verið úr Skeija-
fírðinum þegar Reykjavíkurflug-
völlur kom til sögunnar. Alla tíð
höfðu amma og afi mikið yndi af
hestamennsku og áttu þau alltaf
hesta sem þau sinntu af væntum-
þykju og ferðaðist amma auk þess
um landið á hestum og hafði gaman
af því að taka myndir af náttúru
landsins á gömlu kassamyndavélina
sína. Amma hafði alltaf sterkar
taugar til heimahaganna í Dala-
sýslu og var einn af stofnendum
Breiðfirðingafélagsins og starfaði
mikið í því. Lét hún sig sjaldan
vanta þegar spiluð var félagsvist á
þeirra vegum og spilaði raunar fé-
lagsvist í Langholtskirkju alveg
fram á síðustu ár. Þegar árin tóku
að færaset yfir fóru að hijá hana
ýmsir sjúkdómar sem háðu henni
töluvert, hún var ákaflega slæm af
astma sem gerði það að verkum
að hún átti erfitt með gang. Því
voru það margar stundirnar sem
hún eyddi við gluggann og horfði
á börnin í nágrenninu eða á fuglana
sem hún gaf á svölunum hjá sér.
Við systurnar vonum að ömmu líði
vel núna og þó að söknuður sé
mikill erum við þakklátar fyrir þann
tíma er við nutum samvista við
hana.
Minningin mun lifa áfram, því
eins og segir í Hávamálum:
Deyr fé,
deyja frændur
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
Helga og Linda Erlendsdætur.
Helga Oddsdóttir er látin, rúm-
lega níræð að aldri.
Helga fæddist í Magnússkógum
í Hvammssveit. Foreldrar hennar
komu þangað í húsmennsku vestan
úr Reykhólasveit frá Klukkufelli,
þar sem systir Odds, Jensína, bjó,
en þar höfðu þau kynnst og gengið
í hjónaband. I Magnússkógum bjó
þá Ingibjörg Sigríður, systir Odds,
og maður hennar, Halldór Guð-
mundsson bóndi. í mildu ástríki
bjuggu ungu hjónin í Magnússkóg-
um þegar Helga fæddist, umvafin
kærleika og hlýju. Einn albróður
eignaðist Helga sem var einu ári
yngri en hún. Árið 1910 misstu þau
móður sína, Guðrúnu Kristjánsdótt-
ur. Bróður Helgu, Alfonsi, var þá
komið í fóstur til Ingibjargar Sigríð-
ar og Halldórs í Magnússkógum þar
sem hann ólst upp í stórum systk-
inahópi barna þeirra. Helga ólst upp
í forsjá föður síns, fyrst í fimm ár
eftir lát móður sinnar, en síðan með
seinni konu hans, Valfríði Olafs-
dóttur, sem var valmenni, mikil
húsmóðir og dugleg. Með henni
eignaðist faðir hennar sex börn,
sem eru mjög myndarleg, öll gift
og hafa komist vel áfram í lífinu.
Helga flutti að heiman um ferm-
ingu og fór að vinna fyrir sér, síð-.
ast í Reykjavík þar _sem hún hitti
mann sinn, Gunnar Ólafsson vöru-
bílstjóra, og gekk með honum í
hjónaband. Þau bjuggu fyrst á
Njálsgötunni í lítilli kjallaraíbúð en
fluttu þaðan eftir nokkur ár út í
Skerjafjörð í eigin íbúð, efri hæð í
timburhúsi. Nokkru síðar var það
hús flutt vegna flugvallarbyggingar
inn í Laugarneshverfi. Flutningur-
inn kostaði mikla fyrirhöfn og um-
stang fyrir hin ungu hjón. Þó varð
Jensína Halldórsdóttir.
Þeim fækkar óðum sem fæddust
á fyrstu árum þessarar aldar og
lögðu alla sína krafta fram við að
byggja upp það þjóðfélag sem við
nútíma kynslóð lifum í. Þá var kjör-
orðið Islandi allt. Ein af þeim var
hálfsystir mín Helga Oddsdóttir.
Hún lifði tímana tvenna en ekki
átakalaust. Helga fæddist í sárri
fátækt foreldra sinna, þeirra Guð-
rúnar Kristjándóttur og Odds Berg-
sveins Jenssonar 25. október 1904
í Magnússkógum í Dalasýslu. For-
eldrarnir urðu sem margt annað
fátækt fólk á þeim tíma að sætta
sig við að fara á milli bæja í hús-
mennsku og vera bændahjú og
sætta sig við að vinna bara fyrir
fæði fyrir sig og sína.
Ári síðar voru þau flutt að Ytri-
Þorsteinsstöðum í Haukadal. Þann
5. nóvember 1905 fæðist þeim son-
urinn Alfons. Ekki fengu þau systk-
in að njóta lengi ástríkis móður
sinnar, hún lést þegar Helga var á
sjötta ári og Alfons á því fimmta.
Engar voru þá almennar tryggingar
eða ekklabætur að leita til, og ekki
önnur ráð en að leita á náðir velvilj-
aðs fólks.
En faðirinn átti góða systur, sem
fannst sjálfsagt að taka annað
barnið, þótt hún sjálf væri komin
með sex börn. Fór Alfons því til
föðursystur sinnar Ingibjargar
Jensdóttur og manns hennar Hall-
dórs Guðmundssonar í Magnús-
skógum. Og átti þar gott heimili
til fullorðins ára eins og þeirra eig-
in börn, en þau urðu alls tíu sem
upp komust.
Faðirinn gat ekki hugsað sér að
láta bæði börnin frá sér og hafði
því Helgu með sér hvar sem hann
vistaði sig sem vinnumann. En oft
varð hún samt að vera án hans því
vinnumenn voru sendir til vinnu á
aðra bæi og jafnvel til fiskiróðra, á
haustin eftir fjallgöngur og áður
en fé var tekið á hús og húsbænd-
urnir hirtu svo arðinn.
Á tíunda ári fór Helga með föður
sínum að Klukkufelli í Reykhóla-
sveit til föðursystur sinnar Jensínar
Jensdóttur og manns hennar Al-
berts Jakobssonar. Og eru þar
næstu árin og eiga þar góða daga,
þótt faðir hennar væri þá lausamað-
ur og ynni langtímum annars stað-
ar þar sem vinna bauðst.
Árið 1915 verða kaflaskipti í lífi
pabba okkar er hann giftist móðir
minni Valfríði Ólafsdóttur og réðu
þau sig sem vinnufólk að Bjarna-
stöðum í Saurbæ.Þau flytja síðan á
Efri-Brunná og þar fæðist hálfsyst-
irin Guðrún. En í fardögum 1917
flytja þau að Hvammi í Hvamms-
sveit og eru þar í félagsbúi með
foreldrum og bróður mömmu.
Helga flytur þá til þeirra, er í fyrsta
sinn í umsjá föðurins sem sjálf-
stæðs bónda.
Þar hlaut Helga sína barna-
fræðslu fyrir fermingu ásamt fleiri
bömum, undir handleiðslu Sig-
mundar Þorgilssonar og leysti hún
nám sitt vel af hendi.
En vorið 1920 flutti fjölskyldan
að Hvarfsdal á Skarðsströnd. Þar
vom hvorki háar byggingar né víð-
áttumiklar sléttur, enda bústofnin
lítill. Nú varð hver og einn að taka
sig á eftir bestu getu, og er mér
sagt að þá strax hafi Helga sýnt
þann dugnað og kjark sem ein-
kenndi hana æ síðan.
Þar vom engin bara kvenmanns-
verk, allir urðu að vera til taks að
vinna þau störf sem leysa þurfti.
Helga sló með orfi og ljá, rakaði
og þurrkaði hey með hrífu og þegar
heimilisfaðirinn þurfti að fara frá
heimilinu til að draga björg í bú
þá urðu Helga og mamma að sjá
um skepnuhaldið. Túnið var þýft,
og tóku þær sig til eitt vorið og
luku við að slétta og þekja flöt sem
pabbi var byijaður á, en hafði orðið
að hverfa frá og hlaut þessi flöt
nafnið Stúlka.
Helga lærði líka að kemba ull
og spinna úr þráð á rokk og pijóna
úr því fatnað á handprjóna. Helga
var hamhleypa til vinnu og þurftu
margir að fá hana lánaða sér til
hjálpar, þegar færi gafst frá
Hvarfsdalsheimilinu. Hún var með-
al annars lánuð eitt haust til föður-
bróður síns Nikulásar Jenssonar í
Sviðnum á Breiðafirði.
Haustið 1924 réðst Helga til
starfa við unglingaskólann að Hesti
í Borgarfirði, eftir þann vetur vann
hún á ýmsum stöðum við ólík störf,
og var alls staðar rómuð fyrir dugn-
að og ósérhlífni. En alltaf reyndi
hún að vera einhvern tíma heima í
Hvarfsdal og hjálpa til við heyskap-
inn.
Manni sínum Gunnari Ólafssyni
kynntist hún í Reykjavík og bjuggu
þau þar alla tíð, en á ýmsum stöð-
um. Á Njálsgötunni bjuggu þau í
einu herbergi og eldhúsi. Þó að
íbúðin væri lítil þá rúmaði hún
marga í senn. Þar sem hjartarými
er þar er nóg húsrými og svo var
þar. Og var það ekki ónýtt fyrir
frændur að vestan að fá að borða
og gista þar, þótt á eldhúsgólfinu
væri, á leið sinni á vertíð suður
með sjó.
Ég er 24 árum yngri en Helga
systir mín og minnist ég hennar
fyrst sumarið 1932, þegar hún kom
að Hvarfsdal með Sigga son sinn á
þriðja ári og ég á því fjórða. En
best man ég hana frá þessum árum,
sem systur mína fyrir sunnan,
sendandi pakka til mömmu með
efnisbútum og fötum til að sauma
föt á okkur systkinin. Hún vissi að
stjúpa hennar gat saumað og gert
góðar flíkur úr fötum. Enda vorum
við systkinin vel klædd að þessa
tíma mælikvarða.
Ekki lét Helga staðar numið þeg-
Sérfræðingar
í hlóinaskrcytinguni
við «11 (ækifæri
Skólavördustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 19090
ar við systkinin vorum að mestu
uppkomin og farið að réttast úr
efnahag foreldra okkar. Fór hún
þá að senda til elstu hálfsystur sinn-
ar og segist Guðrún standa í ævi-
langri þakkarskuld fyrir allan þann
fatnað sem hún sendi á börnin.
Árið 1945 kom ég fyrst á heim-
ili Helgu systur minnar og Gunn-
ars, þar sem þau bjuggu uppi í ris-
íbúð á Hrístateig -9, ásamt börnun-
um sínum þeim Sigga, Dídí og Birgi.
Það vakti strax athygli mína hvað
allt var skínandi hreint og fágað.
Mér fannst sem ég væri komin í
höll og þannig leit heimili hennar
út, hvar sem hún bjó og hvenær
sem komið var til hennar. Helga
var mjög myndarleg húsmóðir.
Miklir kærleikar voru alla tíð
milli pabba og Helgu. Eftir að for-
eldrar minir fluttu hingað suður,
komu þau Helga og Gunnar annan
hvern sunnudag til þeirra, meðan
pabbi lifði og oftast færandi hendi.
Helga gerði miklar kröfur til sjálfr-
ar sín og vildi að aðrir gerðu þáð
líka, stæðu við orð sín og skiluðu
góðum verkum. Mörgum fannst
Helga hörð í lund, enda bauð æskan
hennar ekki upp á annað. En á
bakvið sló heitt og viðkvæmt hjarta,
sem ekkert aumt mátti sjá, hvorki
hjá mönnum eða málleysingjum.
Hún gerði allt til að leysa annarra
vanda, þótt það kæmi svo niður á
henni og hennar heimili og senni-
lega langt fram yfir það sem efna-
hagur hennar leyfði. Enda aldrei
mikill veraldar auður þar í garði,
en því meira af hjálpsemi, gjafmildi
og umhyggju fyrir þeim sem við
erfiðleika áttu að stríða og nutu
margir húsaskjóls og matar á því
heimili án endurgjalds.
Helga var mikill dýravinur og
átti alltaf hesta og þeir fundu að
þeir áttu hana að vinkonu og sóttu
til hennar hvar sem þeir sáu hana.
Einnig leit hún til fugla himinsins
og gaf þeim alltaf korn þegar
harðnaði á vetri. Helga var mikið
útilífsbarn og náttúruskoðari og fór
hún þegar kostur var í ferðir á
hestunum sínum á sumrin í fylgd
með góðum félögum og þá helst
um óbyggðir landsins sem hún naut
svo ríkulega að sjá.
Helga átti aldrei neitt bernsku-
heimili, en Dalirnir og Breiðafjörð-
urinn voru hennar bernskustöðvar.
Þegar Breiðfirðingafélagið í
Reykjavík var stofnað 1938, var
Helga einn af stofnendum þess og
lagði sitt af mörkum við að afla
fjár til kaupa á gömlu Breiðfirð-
ingabúð og vann af fullum krafti í
því félagi meðan heilsan hennar
leyfði. Hún var gerð að heiðursfé-
laga Breiðfírðingafélagins og átti
það svo sannarlega skilið.
Mann sinn missti Helga árið 1977
eftir mörg og góð ár sem hún átti
sannarlega skilið. Heilsu hafði hún
góða alveg fram á efri ár.
Nú 'er systir mín gengin til feðra
sinna og vina, sem hafa fagnað
komu hennar eins og þeir gerðu
ávallt í þessu lífi. Helga lést 13.
þessa mánaðar.
Systir góð
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Katrín Oddsdóttir.
hlaðborð, faliegir
salir og mjög
góð þjónusta
Upplýsingar
ísíma 5050 925
og 562 7575
FLUGLEHDIR
ilÍTEL IÖFTIE11IIK