Morgunblaðið - 06.09.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
■ Norskar kýr
til Islands
BiBWÍÍill
ATVlNNULEYF
AÐALFUNDUR Landssambands
kúabænda samþykkti i gær að
fela stjóm sambandsins að heQa
þegar f stað undirbúning að inn-
flutningi á nýju n\jólkuri<úakyni.
Það er of snemmt að lyfta upp halanum, Huppa mín. Hann er víst yfirlýstur útlendingahatari.
VEIÐIMAÐUR glímir við lax í Túnstrengjum í Hítará.
Stórlaxaveiði
í Laxá í Þing.
MIKIL stórlaxaveiði var nýverið í
Laxá í Aðaldai fyrir landi Ness og
Árness þrátt fyrir að mikið slýrek
hafi gert mönnum erfitt fyrir. Hóp-
ur sem lauk veiðum um mánaða-
mótin fékk m.a. 24, 22 og 20 punda
laxa, auk nokkurra 15 til 19 punda
fiska. Mest veiddist á maðk, en
fluga gaf lítið vegna slýreksins.
Að raða sökkum
Eyþór Sigmundsson, sem veiddi
hluta af tímanum í umræddum
hópi, sagði slýrekið hafa verið svo
mikið að fluga hefði ekki gengið.
„Hún kom upp með hnefastóra
slýklumpa eftir hvert kast. Úrræðið
var að nota maðk og raða þremur
sökkum af smæstu gerð með jöfn-
um millibilum á línuna fyrir ofan.
Þá settist mest af slýinu á efstu
sökkuna, síðan tók sú næsta við
og loks sú þriðja. Með þessu móti
var hægt að halda maðkinum hrein-
um að mestu og þar sem fáir höfðu
komið agni almennilega að laxinum
í marga daga tók iaxinn grimmt
og þetta gekk vel. Ég var aðeins
í einn dag og náði þremur löxum,
þar af 17 og 18 punda fiskum.
Milli 200 og 300 laxar hafa veiðst
á svæðinu og alls um 1.100 laxar
í ánni. Að sögn Eyþórs er talsvert
af iaxi á Nesveiðunum, miklu meira
en hann bjóst við að sjá eftir að
hafa heyrt á tali manna í sumar
að lítið líf væri í ánni.
Mikið hark
Mikiil haustbragur er nú víða á
veiðiskapnum, lax farinn að taka
illa og á það ekki síst við um Borg-
arfjörðinn og Vesturlandið. Sem
dæmi má nefna að holl sem lauk
nýverið veiðum í Kjarrá fékk aðeins
fimm laxa, en þar voru sjö stangir
að veiðum í þrjá daga. Þar af veidd-
ust fjórir laxar síðasta morguninn.
Hollið á undan fékk aðeins 8 fiska
og voru skilyrði þó ágæt, talsvert
af laxi og vatnsmagn gott. Sömu
sögu er að segja um Norðurá, þar
hefur verið dauf veiði, m.a. var þar
að veiðum fyrir skömmu holj skipað
harðsnúnum veiðiklóm sem kenna
sig við stafinu U og N. Þrátt fyrir
alla sína þekkingu var aflinn rýr.
Bæði Norðurá og Þverá hafa gefið
yfir 1.600 laxa, Norðurá heldur
meiri afla og er hún efst enn sem
komið er.
Laxá í Kjós í fjóra stafi
Laxá í Kjós hefur nú gefið um
1.000 laxa, en samt hefur veiðin
gengið rólega að undanförnu. Vatn
er gott, kannski heldur mikið, en
það er betra en of lítið. Eitthvað
er enn' af sjóbirtingi, en minna en
var fyrr í sumar. Er kominn haust-
bragur á veiðina í Kjósinni eins og
víðar.
Stórbleikja í Soginu
Það fréttist fyrir fáum dögum,
að veiðimenn sem voru að veiðum
í Soginu fyrir landi Ásgarðs fundu
torfur af mjög stórri bleikju. Fengu
kapparnir 8 fiska og misstu annað
eins. Voru þær allt að 4-5 pund,
en fullyrt var að enn stærri fiskar
væru í torfunum, sennilega allt að
8 til 10 punda. Mest var af þessum
físki í Kvörninni og þar var eitt-
hvað af laxi líka. Settu félagarnir
í þijá, en misstu reyndar alla.
Fyrirlestur í siðfræði
Trúiaðtil
séu rétt svör
Logi Gunnarsson
Merking og tóm er nafn
á fyrirlestri sem
doktor Logi Gunn-
arsson heimspekingur flytur
á vegum siðfræðistofnunar
Háskóla íslands annað kvöld,
fímmtudagskvöld. Fyrirlest-
urinn fjallar um merkingu og
möguleika lífs sem lifað er
án þess að fella nokkra gildis-
dóma. Hann er haldinn í stofu
101 í Odda, hugvísindahúsi
Háskóla íslands og hefst
klukkan 20.
Hvað er siðfræði?
- Að mínum dómi er hægt
að skipta siðfræði upp í
nokkra flokka eftir því frá
hvaða sjónarhorni efnið er
skoðað, þó í grunninn séu all-
ar spumingar ' siðfræðilegs
eðlis nátengdar, enda tengist
siðfræðin almennt séð alltaf
siðferði með einhveijum hætti.
Annars vegar má segja að siðfræð-
ingar reyni að svara spurningum
um hver sé hin rétta breytni og
hvemig við eigum að haga okkur
til að lifa góðu og réttlátu lífi.
Fyrir heimspekinga leiða hugleið-
ingar um þessi efni oft til þess að
þeir setja fr'am kenningar sem
hægt er að nota sem mælikvarða
á hvað er rétt og rangt. Þá hugsa
þeir sér dæmigerðar aðstæður og
draga ályktanir af því hvað er rétt
að gera í hvetju tilviki fyrir sig
og alhæfa síðan út frá því. Þessi
tegund siðfræði tengist beint því
að svara spurningum um hvernig
við eigum að hegða okkur við til-
teknar aðstæður; hvernig við eig-
um að haga lífi okkar.
Hin hlið siðfræðinnar snýr að
því að reyna að svara spurningum
Um eðli siðferðisins og í hvetju það
sé fólgið. í okkar samfélagi hefur
siðferði mjög tengst trúarbrögðun-
um og guði í gegnum aldirnar.
Meðan fólk trúði á guð var guð
endanlegur mælikvarði góðs og
ills og ekki þörf á neinum öðrum
viðmiðum til að hafa til leiðsagnar
um það hvernig haga bæri lífinu.
Með undanhaldi trúarbragðanna
vakna upp spurningar um stöðu
guðdómsins, hvort hann sé upp-
fynding mannsins og siðferðilegir
dómar einungis mannasetningar,
sem hafi þróast í tímans rás og
'gætu allt eins verið einhveijir aðr-
ir ef aðstæðurnar væru aðrar og
menningarsamfélögin önnur. Ef
það er raunin hlýtur sú spurning
að vakna hvers vegna í ósköpunum
við eigum að haga okkur siðferði-
lega ef það hentar okkur betur að
gera það ekki? Árekstrar milli sið-
ferðisreglna og hagsmuna þess
sem í hlut á eru algengir og oft
mikii freisting að bijóta reglurnar.
Til dæmis að skrökva eða borga
ekki skuldir. Ef dómar í siðferði-
legum efnum eru einungis grund-
vallaðir á tilviljunarkenndum regl-
um, því í ósköpunum skyldum við
fara eftir þeim frekar en að breyta
samkvæmt því sem virðist vera
okkar hagur í það og það skiptið.
Því eigum við að hegða okkur sið-
ferðilega?
Ekkert einfalt svar
Þetta er hin stóra spurning og
ég vona að til sé svar um eðli sið-
ferðisins, um hið góða líf og hvað
ber að gera. Ein vinsæl leið til að
svara þessum spurningum á síðari
tímum er að rekja mátt siðaboð-
anna til skynseminnar sjálfrar í
stað guðdómsins. Þegar allt komi
til alls segi skynsemin þér að þinn
hagur sé í raun réttri fólginn í að
haga þér siðferðilega og þess
vegna gangi það ekki upp að bijóta
samninga,'borga ekki skuldir sínar
eða segja ósatt. Þetta er ekki besta
svarið að mínu mati. Það hefur
►Logi Gunnarsson er fæddur
árið 1963. Hann lauk stúdents-
prófi frá MR 1983 og BA-prófi
í heimspeki frá Háskóla Is-
lands 1986. Þá um haustið hélt
hann til doktorsnáms við há-
skólann í Pittsburgh I Banda-
ríkjunum. Nú nýverið varði
hann doktorsritgerð sína, en
hún heitir Making Moral
Sense: Substantive Critique as'
an Alternative to Rationalism
in Ethics.
kosti og galla. Ég trúi því hins
vegar að til sé eitt rétt svar en
það sé ekki hægt að setja það fram
með einföldum hætti.
Ég tel að það sé mikilvægt að
reyna ekki að svara spurningunni
beint. Sérhver maður er sérstakur
og ólíkur öðrum. Það verður því
að nálgast hinn sameiginlega
kjarna frá mörgum sjónarhornum,
því sérhver maður skilur hann sín-
um skilningi. Þess vegna eru bók-
menntir líka mikilvægar í þ'essum
efnum því þær nálgast viðfangs-
efnið eftir öðrum leiðum en heim-
spekingar fara til dæmis. Svar við
siðferðilegum spurningum er ekki
hægt að setja fram með einföldum
hætti eins og um stærðfræðilega
formúlu væri að ræða. Einfaldur
inælikvarði í siðferðilegum efnum
er ekki til.
Logi segir að siðadómar séu ein
tegund gildisdóma. Gildisdómar
geti verið mjög margvíslegir og til
dæmis varðað það hvað sé fallegt
og ljótt, vel^ og illa gert og svo
framvegis. í fyrirlestrinum fjalli
hann um ákveðna tegund af gildis-
dómum. Gerður sé greinarmunur
á þeim og styrkleikadómum, en
styrkleikadómar séu þeir dómar
þar sem viðkomandi Ieggi einungis
mat á langanir sínar og styrkleika
þeirra og ekkert annað. Kanadíski
heimspekingurinn Chales Taylor
haldi því fram að það líf sé óskilj-
anlegt þar sem eingöngu sé farið
eftir styrkleika langana viðkom-
andi og engir gildisdómar felldir
og þar af leiðandi sé slíkt líf ekki
mögulegt frekar en rökleg mót-
sögn sé möguleg. í fyrirlestrinum
sýni hann fram á að þetta sé ekki
rétt. Þvert á móti sé það bæði
mögulegt og skiljanlegt að iifa ein-
göngu samkvæmt löngunum sín-
um. Hins vegar sé slíkt líf ekki
fyllilega merkingarríkt. Ástæðan
sé sú að í slíkt líf vanti hugmynd-
ina um framför. Það sem vanti sé
möguleikinn til þroska, en slík
hugmynd um framför sé nauðsyn-
legur hluti af merkingarríku lífi,
en í stað hugtakanna um skiljan-
leika og óskiljanleika styðjist hann
við hugtökin merkingarsnautt og
merkingarríkt. Það geri málið
flóknara, en færi okkur jafnframt
nær kjarna málsins.