Morgunblaðið - 23.09.1995, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Sóttur um borð
í Höfðavík
'l'F-LÍF, þyrla Landhelgisgæsl-
unnar, hífði í gærmorgun sjúkl-
ing úr skipi í fyrsta skipti síðan
hún kom til landsins. Maðurinn
var um borð í Höfðavík AK-200
sem var stödd 50 sjómílur suð-
vestur af Eldey.
Samkvæmt upplýsingum
stjórnstöðvar Landhelgisgæsl-
unnar var haft samband við
hana í gærmorgun. Þá hafði
togarinn Höfðavík AK-200
fengið sjó á sig og maður um
borð skollið í brúarþilið og hlot-
ið þungt höfuðhögg.
Kallað var á TF-LÍF og flutti
hún manninn á Reykjavík-
urflugvöll. Þaðan var hann
fluttur með sjúkrabíl á slysa-
deild Borgarspítalans. Maður-
inn reyndist ekki lífshættulega
slasaður.
Siávarútvegsráðherra á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva
Skattar eru slæm
útflutningsvara
„ÞAÐ ER býsna undarlegt, að sum-
ir menn skuli enn ræða það í alvöru,
að það sé helzt til ráða að auka
skattheimtu á atvinnugreinina. Því
er jafnvel haldið fram, að það eitt
feli í sér nýja tíma í sjávarútvegi á
íslandi. Ugglaust, má það rétt vera.
En að minni hyggju opnuðu þeir
nýju tímar ekki dyr fyrir nýsköpun
og framþróun. Þær gáttir eru fyrir
svefngengla stöðnunar. Ástæðan er
einföld: Skattar eru nefnilega afar
slæm útflutningsvara," sagði Þor-
steinn Pálsson sjávarútvegsráðherra
á aðalfundi Samtaka fiskvinnslu-
stöðva í gær.
Þorsteinn ræddi meðal annars um
afkomu í sjávarútvegi og samkeppn-
isstöðuna við ríkisstyrktan sjávarút-
veg, meðal annars innan Evrópu-
sambandsins. Hann sagði að sjávar-
útvegurinn hefði á undanförnum
árum haft forystu um framleiðni-
aukningu í íslenzku atvinnulífi. Samt
stæðum við höllum fæti í saman-
burði við ríkisstyrktan sjávarútveg
nágrannalanda okkar varðandi þau
laun, sem atvinnuveguinn gæti bor-
ið. Það brýndi okkur að gera enn
betur. Það hlyti því að vera keppi-
kefii að fyrirtækin gætu skilað betri
afkomu, svo knýjandi sem það væri
að geta bætt afkomu þeirra; sem í
fiskvinnslu störfuðu.
Þorsteinn sagði svo: „Það er ekki
líklegt að greiðlega gangi að selja
sjávarútvegsskattinn í útlöndum.
Hann yrði því nýr baggi á rekstrin-
um. Svigrúmið til nýsköpunar, þró-
unar og launahækkana yrði að sama
skapi minna. Sjávarútvegsskattur-
inn myndi þá veikja þá sókn, sem
sjávarútvegurinn er í.
Sú breyting hefur altént orðið
með komu nýrrar ríkisstjórnar að
deiiur um þetta grundvallaratriði eru
ekki lengur innan ríkisstjórnarinnar,
heldur á milli hennar annars vegar
og tveggja stjórnarandstöðuflokka
hins vegar.“
Þorsteinn sagði, að menn gæti
greint á um skattheimtu á þessu
sviði, en það væri nú að koma á
daginn að meiri sátt ríkti um afla-
markskerfið heldur en útlit hefði
verið fyrir til skamms tíma og réði
þar sjálfsagt mestu sú reynsla sem
menn hefðu nú af þessu kerfi. Sjáv-
arútvegurinn stæði sig vel í þessu
kerfi og róttækar breytingar á því
væru ekki aðeins ólíklegar heldur
einnig óskynsamlegar.
„Það er ekki lengur hlutverk
stjórnmálamanna og hagsmuna-
gæzluforingja að halda atvinnu-
greininni uppi. Þeirra hlutverk er
að búa stjórnendum og starfsfólki
skilyrði til að gera það. Það er mikil-
vægt hlutverk, sem felur í sér að
hafa stöðugt vakandi auga með því
að ryðja nýjum tækifærum braut.
En ef fyrirtækin ganga illa við stöð-
ugleika og eðlilega samkeppnisstöðu
gagnvart útlöndum geta eigendurnir
ekki litið til ríkisvaldsins. Þeir þurfa
að huga að því, hvort réttir menn
eru við stjórnvölinn,“ sagði Þorsteinn
Pálsson.
Sjávarútvegsráðherra um veiðistjórnun á Flæmska hattinum
Skárra en óheft veiði
„STAÐREYNDIN er sú, að innan
LÍÚ eru tvö sjónarmið ráðandi hvað
varðar veiðistjórnun á Flæmska
hattinum. Annars vegar er það hóp-
ur sem vill alls engar veiðitakmark-
anir og hins vegar er stjórn LIU,
sem vill meiri takmarkanir en sam-
komulag varð um,“ sagði Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegsráðherra að-
spurður um þá gagnrýni sem Krist-
ján Ragnarsson, formaður Lands-
sambands íslenskra útvegsmanna,
setur fram í Morgunblaðinu í gær á
hvernig sjávarútvegsráðuneytið
hefði staðið að málum á Norður-Atl-
antshafs-fiskveiðiráðstefnunni.
„Sumum kann að finnast að það
sé bezt til að samræma þessi sjón-
armið, að skammast út í starfsmenn
sjávarútvegsráðuneytisins. Það er
auðvitað ekki kjarni málsins. Kjarni
málsins er sá, að á þessum ársfundi
NAFO kom fram tillaga um að eng-
in veiði yrði leyfð á þessum mið-
um,“ sagði Þorsteinn ennfremur.
Ekki tekið undir
tillögur okkar
„Við lögðum til, í samræmi við
tillögur okkar á síðasta ársfundi
NAFO, að ákveðinn yrði heildar-
kvóti á rækjuveiðunum sem síðan
yrði skipt milli veiðiþjóðanna í sam-
ræmi við veiðireynslu hverrar fyrir
sig. Því miður tók ekkert af aðildar-
löndunum undir þá tillögu okkar, en
þau voru öll tilbúin til að samþyklya
einhverjar sóknartakmarkanir. Eg
tel að það hafí verið skárri kosturinn
að fara þá leið en að búa áfram við
stjórnlausar veiðar,“ sagði Þor-
steinn.
Hann sagði að þrátt fyrir að þetta
væri slæmt fyrirkomulag, tryggði
það góða hlutdeild íslendinga í þess-
um veiðum. Aðferðin . fæli einnig í
sér óhagkvæmari sókn en með
kvótastjórnun og væri fjarri því að
vera nægilega ábyrg til að fullnægja
þeim verndunarkröfum sem nauð-
synlegar væru á þessum miðum.
Hins vegar stæði þessi ákvörðun
aðeins í eitt ár og það væri afar
óskynsamlegt af okkur að reyna að
fá henni breytt og eiga fyrir vikið á
hættu að veiðar yrðu stjórnlausar
áfram.
Fortíðin annað land
LEIKLIST
Þjóölcikhúsið
ÞREK OG TÁR
Höfundur: Olafur Haukur Símonar-
son. Léikstjóri: Þórhaliur Sigurðs-
son. Leikmynd: Axel H. Jóhannes-
son. Búningar: María Ólafsdóttir.
Lýsing: Páll Ragnarsson. Dans-
stjórn: Astrós Gunnarsdóttir. Tón-
listarstjórn: Egill Ólafsson. Hljóð-
stjórn: Sigurður Bjóla. Leikarar:
Anna Kristín Amgrímsdóttir, Bessi
Bjamason, Edda Amljótsdóttir,
Edda Heiðrún Backmann, Egill
Ólafsson, Elva Ósk Ólafsdóttir,
Gunnar Eyjólfsson, Hilmir Snær
Guðnason, Jóhann Sigiu-ðarson,
Magnús Ragnarsson, Sigríður Þor-
valdsdóttir, Stefán Jónsson, Sveinn
Þórir Geirsson, Vigdis Gunnars-
dóttir, Þóra Friðriksdóttir og Öm
Amason. Undirleikur: Tamlasveit-
in. Föstudagur 22. september.
VÍS MAÐUR sagði eitt sinn að
fortíðin væri annað land og þar
væru hlutirnir gerðir á annan
veg. Þegar við ferðumst aftur
þangað sjáum við líf okkar á þeim
tíma í nýju ljósi. Þetta nýja verk
Ólafs Hauks Símonarsonar sem
frumsýnt var í gærkveldi fer hægt
af stað, en vinnur fljótt á.
Fyrir hlé eru persónurnar
kynntar til sögunnar og við sjáum
innviði fjölbýlishúss í Vesturbæn-
um snemma á viðreisnarárunum.
Lífið gengur sinn vanagang og
persónumar mótast fyrst og
fremst af kyni þeirra, aldri og
þjóðfélagsstöðu. Það er alls ekki
hægt að halda því fram að allt
sé slétt og fellt í fyrri hlutanum,
en misfellurnar eru viðráðanlegar.
Áhorfendur eru nokkuð tvístíg-
andi í hléi og velta fyrir sér hvort
þetta sé léttur söngleikur eða
hádramatískt verk þar sem söngv-
amir eru notaðir til að leggja
áherslu á ákveðið andrúmsloft.
Þetta skýrist allt betur eftir hlé
þegar höfundur leitar dýpra inn
í kviku persónanna.
Það er athyglisvert að sjá sjö-
unda áratuginn í ljósi þess tíma
sem liðinn er. Við horfum á per-
sónurnar glíma við þau vandamál
sem þær eiga við að stríða og
höfum allan tímann á tilfinning-
unni að við vitum betur.
Sumir telja kannski að kynferð-
isleg misnotkun, barsmíð á eigin-
konum og fleira þess háttar séu
ný fyrirbrigði í þjóðfélagi okkar
en svo er auðvitað ekki. Þessi
örugga veröld þar sem okkur
minnir að við höfum vaxið úr grasi
eða eytt í manndómsárunum er í
huganum tengd sakleysi og ein-
faldleika. En heimurinn sem er
skapaður kringum hugmyndina
sem við sökkvum okkur inn í í
fyrri hluta verksins reynist tálsýn
ein.
Það er áberandi að á þessum
tíma nær kvennakúgun hámarki
sínu. Þema sem kemur upp sí og
æ í verkinu er hvernig konum er
stjórnað af feðrum sínum eða eig-
inmönnum. Búningarnir ýta undir
þá ímynd að þær séu ánauðugar,
þær eiga að reyna að vera sem
kynþokkafyllstar til að ganga í
augun á karlmönnunum. Virðið
fyrir ykkur þessar konur á sviðinu
á pinnahælum með heysátu-
greiðslu í niðurþröngum kjólum
þrífa og þvo þvott. Jafnvel eina
„frjálsa" konan í verkinu klæðir
sig ýkt á þennan hátt og notar
frelsi sitt til að tæla til sín
óánægðan mág sinn.
Konurnar eru undirsátar karl-
mannanna og styðja þannig við
brothætta sjálfsmynd þeirra.
Karlmennirnir í verkinu haga
hlutunum nákvæmlega eins og
þeim sýnist og byggja sjálfsmynd
sína á drottnunarhlutverkinu en
konurnar eru fullar ábyrgðar og
óska þess helst að allt gangi
snurðulaust fyrir sig.
Undirritaður getur varla
ímyndað sér sterkari leikhóp hér
á landi, hvortveggja í Ieik og söng,
sem gæti gert betur við flutning
þessa verks. Það er valinn maður
í hveiju rúmi og sú hugsun skýtur
upp kollinum að ákveðnir leikarar
hafí verið hafðir í huga þegar viss
hlutverk mótuðust í huga höfund-
ar.
Það eru ótrúlega mörg bitastæð
hlutverk í þessu verki. Þau voru
öll vel af hendi leyst en ég vil
fyrst minnast á.Gunnar Eyjólfs-
son og Hilmi Snæ Guðnason en
leikur þeirra var einstaklega fín-
lega stilltur. Nöfnurnar Edda
Arnljótsdóttir og Edda Heiðrún
Backmann fóru á kostum í hlut-
verkum systranna og Vigdís
Gunnarsdóttir túlkaði hina varn-
arlausu Siggu af mikilli list. Önnu
Kristínu Arngrímsdóttur tókst að
öðlast alla samúð áhorfenda og
forðast alla væmni í erfiðu hlut-
verki Mínu.
Búningar og leikmunir voru í
anda þess tíma sem verkið gerist
á og hafði alúð verið lögð í litaval
og heildarmynd. Sviðið er einn
geimur og ljósin eru notuð á fjöl-
breytilegan og hnitmiðaðan máta
til að afmarka leikrými og skerpa
atriði sem þurfa að skera sig úr.
Höfundi og leikstjóra hefur tekist
að skapa ijölmenna og nær
þriggja tíma langa sýningu þar
sem okkur síðaldarfólki gefst
kostur á að rifja upp sælar minn-
ingar og% endurmeta þær í ljósi
tímans.
Sveinn Haraldsson