Morgunblaðið - 23.09.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1995 31
JÓN EYJÓLFUR
EINARSSON
+ Jón Eyjólfur
Einarsson, pró-
fastur í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd,
fæddist í Langholti
í Andakílshreppi 15.
júlí 1933. Hann lést
á Sjúkrahúsi Akra-
ness 14. september
síðastliðinn, 62ja ára
að aldri. Foreldrar
hans voru Jóney Sig-
ríður Jónsdóttir, f.
15. maí 1902, d. 2.
október 1981, og
Einar Sigmundsson
bóndi, f. 21. maí
1903, d. 17. október 1986.
Systkini Jóns voru: Þórður, f.
20. apríl 1931, Sigmundur, f.
14. júní 1932, d. 8. júlí 1965,
og Sigrún, f. 8. apríl 1935.
Hinn 21. desember 1963
kvæntist séra Jón Hugrúnu
Valnýju Guðjónsdóttur, f. 10.
júlí 1943 á Akranesi. Börn
þeirra eru: 1) Sigríður Munda,
f. 1. júlí 1966, uppeldisfræðing-
ur og leikskólastarfsmaður. 2)
Guðjón Ólafur, f. 17. febrúar
1968, lögfræðingur, aðstoðar-
maður umhverfisráðherra.
Sambýliskona hans er Kristín
Huld Haraldsdóttir, f. 29. mars
1970, læknanemi, og eiga þau
einn son, Hrafnkel Odda, f. 25.
febrúar 1993. 3) Jóney, f. 19.
febrúar 1970, íslenskufræðing-
ur, gift Gunnlaugi Aðalbjarnar-
syni, f. 27. mars 1966, viðskipta-
fræðingi, og eiga þau eina dótt-
ur, Erlu, f. 11. febrúar 1995.
4) Einar Krislján, f. 15. mars
1971, ráðherrabílsljóri. Unn-
usta hans er Dagný Jónsdóttir,
f. 16. janúar 1976.
Séra Jón lauk stúdentsprófi
frá MA 1959 og guðfræðiprófi
frá Háskóla íslands 1966. Hann
var kennari um tíma en sóknar-
prestur í Saurbæ á Hvalfjarðar-
strönd frá 1966. Séra Jón
OKKAR kæri vinur, séra Jón Ein-
arsson, er látinn. Svo ótrúlegt og
undarlegt og óumræðilega sörglegt.
Við viljum hafa þá sem okkur þyk-
ir vænt um sem lengst hjá okkur,
þess vegna lokum við oft augunum
fyrir staðreyndum og neitum að
horfast í augu við veruleikann. Við
báðum og vonuðum í lengstu lög
að kraftaverk gerðist og að Jóni
myndi batna. Sjálfur tók hann ör-
lögum sínum með jafnaðargeði,
þótt honum fyndist of fljótt að
kveðja þennan heim, svo mikið og
margt langaði hann að gera.
Kynni okkar eru orðin rúmlega
þijátíu ára gömul, eða frá því þeg-
ar hann var að ljúka guðfræðinám-
inu, jafnvel áður en hann fann ást-
ina sína, hana Hugrúnu. Frá því
rómantíska sumri er þau hittust
hafa þau verið saman alveg þar til
yfir lauk. Það er erfitt að hugsa sér
annað án hins, svo samhent voru
þau.
Allir sem þekktu séra Jón vita
hversu sannur og heill hann var í
öllu því sem hann tók sér fyrir hend-
ur. Kirkjan var hans hjartans mál
og henni vildi hann allt það besta.
Það var því ekki óeðlilegt að hann
var kjörinn í helstu stjórnunarstöð-
ur innan hennar vébanda. Við sögð-
um oft í gríni, að Jón hefði tvö
áhugamál; kirkjuna og Framsókn-
arflokkinn. Sennilega hefði hann
einnig geta orðið góður lögfræðing-
ur, þar sem hann vildi kryfja öll
mál til mergjar og þótti sumum nóg
um. Oft þótti hann harður í horn
að taka á fundum og hleypti þá
stundum í brýrnar. Var svipurinn
þó fljótur að breytast í bros þegar
Hugrún birtist. Ljúfur var hann
heim að sækja og þau hjón, enda
oft gestkvæmt á því heimili.
Vart var til betri og sannari vin-
ur en séra Jón Einarsson. Við varð-
veitum minningarnar frá þeim ótal
mörgu stundum sem við fjögur átt-
gegndi íjölmörg-
um trúnaðarstörf-
um innan kirkj-
unnar. Hann var
prófastur í
Borgarfjarðar-
prófastdæmi 1977
- 1978 og frá 1980.
Hann var formað-
ur Prófastafélags
íslands frá 1989,
kirkjuþingsmaður
1976 - 1994 og
kirkjuráðsmaður
frá 1986. Þá sat
hann í stórn
Prestafélags ís-
lands 1974 - 1978. Séra Jón
starfaði einnig mikið að
fræðslu- og menningarmálum í
sínu héraði og var m.a. formað-
ur fræðsluráðs Vesturlands
1978 - 1982 og sat um tíma í
skólanefnd Leirárskóla, í skóla-
nefnd Fjölbrautaskóla Vestur-
lands og í skólanefnd Héraðs-
skólans í Reykholti. Þá var
hann framkvæmdastjóri Sögu-
félags Borgaríjarðar í 12 ár.
Séra Jón vann ennfremur mikið
að sveitarstjórnarmálum og sat
m.a. í hreppsnefnd HvalQarð-
arstrandarhrepps frá 1974 og
var oddviti frá 1978. Þá var
hann formaður héraðsnefndar
Borgarfjarðarsýslu 1989 -
1994. Hann tók einnig talsverð-
an þátt í stjórnmálum, var m.a.
um tíma formaður Félags
ungra framsóknarmanna í
Borgarfjarðarsýslu og síðar
formaður Framsóknarfélags
Borgarfjarðarsýslu. Þá sat
hann í miðstjórn Framsóknar-
flokksins í 15 ár.
Eftir séra Jón liggur fjöldi
greina og bókarkafla í Qölmörg-
um tímaritum og safhritum.
Séra Jón verður jarðsunginn
frá Hallgrímskirkju í Saurbæ í
dag og hefst athöfnin klukkan
14.00.
um saman, bæði hérlendis og utan.
Mikið var oft gaman hjá okkur. Við
nutum návistar hvers annars og
gleymum áhyggjum hversdagsins.
Hann var einnig mikill vinur barna
okkar Ólafs sem sakna hans sárt.
Það hefur í senn verið lærdóms-
ríkt og yndislegt að sjá hve fjöl-
skyldan hefur verið samhent í veik-
indum séra Jóns. Hugrún, börnin
og fjölskyldur þeirra hafa umvafið
hann ást og umhyggju, með ein-
stakri rósemi og jafnvægi. Það er
fullvissa trúarinnar, að við honum
hafi verið tekið og hann leiddur inn
í dýrð Drottins, hans sem sagði og
segir: „Ég er með yður alla daga,
allt til enda veraldarinnar."
Ég þakka þessum vini mínum
tryggðina, hlýjuna og elskusemina
og bið um blessun og varðveislu
fjölskyldu hans til handa.
Ebba Sigurðardóttir.
Séra Jón Einarsson var aðeins
sextíu og tveggja ára er hann lést
eftir fárra mánaða veikindi. Tvennt
kemur fyrstu upp í hugann við
óvænt fráfall hans, en það er hvílík-
ur missir það er fjölskyldu hans og
hver missir er að honum innan Þjóð-
kirkjunnar. Með séra Jóni er geng-
inn mikill atorkumaður, sem lét um
sig muna þar sem hann kom við
sögu. Því er skarð fyrir skildi.
Við upphaf prestsskapar síns í
Saurbæ þurfti séra Jón að snúast
til varnar réttindum prestsseturs
síns og kirkju. Vakti framganga
hans í því strax athygli. Þótti mönn-
um þar kveða nokkuð við annan tón
én gert hafði í málefnum kirkjunnar
á áratugunum þar á undan. Séra
Jón varð vel að sér um íslenska
kirkjuskipan og óþreytandi í að
minna á mikilvægi þess að halda
rétt á rétti kirkjunnar. Hann var
líka kvaddur til trúnaðarstarfa inn-
an kirkjunnar, var prófastur í Borg-
arfirði, sat lengi á kirkjuþingi og
nú síðast í kirkjuráði. Einnig kom
hann margvíslega við sögu í félags-
störfum innan kirkjunnar og sat í
ijölda nefnda. Raunar er það undr-
unarefni hveiju séra Jón gat afkast-
að, er horft er til þessara starfa og
hinna veraldlegu félagsstarfa sem
hann tók þátt í. Embætti sitt rækti
hann einnig af alúð og reglusemi
og staðinn í Saurbæ sat hann af
myndarskap. Þar var ávallt gest-
kvæmt á heimili þeirra hjóna séra
Jóns og Hugrúnar og þau höfðingj-
ar heim að sækja. Saurbær er mik-
ill ferðamannastaður og lagðist íjöl-
skyldan öll á eitt um að þjóna þörf-
um þeirra gesta. Mikla áherslu lagði
séra Jón á að í því öllu væri minn-
ingu Hallgríms Péturssonar haldið
á lofti.
Margir verða nú eflaust til þess
að minnast séra Jóns og rekja störf
hans. Það ætla ég ekki að gera í
þessu skrifi heldur er erindi mitt
að flytja kveðju Skálholtsstaðar til
þeirra sem eftir standa og vitna um
þær þakkir sem séra Jón á skildar
fyrir það se_m hann gerði fyrir Skál-
holtsstað. í störfum hans í nefnd
um málefni Skálholts og í störfun-
um í kirkjuráði kom skýrlega í ljós
að séra Jón vildi veg Skálholts mik-
inn. Kynnti hann sér gaumgæfilega
það sem hér er við að fást í upp-
byggingu staðarins og báru tillögur
hans um það efni á kirkjuþingi og
í kirkjuráði vott um mikinn metnað
staðarins vegna. Sannarlega voru
bundnar vonir við að enn ætti hann
eftir að reynast nokkur áhrifamað-
ur í þessu efni og hér er hans sárt
saknað. Minningu séra Jóns skulum
við heiðra með því að halda á loft
stórhuga hugmyndum hans um
framtíð Skálholts.
Að lokum minnumst við hjónin
ágætra samverustunda með heimil-
isfólkinu í Saurbæ og biðjum góðan
Guð að hugga og styrkja frú Hug-
rúnu og böm hennar. í þeim átti
séra Jón holla ástvini sem áttu gild-
an þátt í gæfu hans og gengi. Al-
máttugum Guði felum við svo séra
Jón Einarsson að leiðarlokum í þeirri
sælu von sem okkur er gefin fyrir
upprisu Jesú Krists frá dauðum.
Arndís og Sigurður
Sigurðsson, Skálholti.
„Að endingu bræður, allt sem er
satt, allt sem er göfugt, rétt og
hreint, allt sem er elskuvert og
gott afspurnar, hvað sem er dyggð
og hvað sem er lofsvert, hugfestið
það. Þetta, sem þér hafið bæði lært
og numið, heyrt og séð til mín, það
skuluð þér gjöra. Og Guð friðarins
mun vera með yður.“ (Filippíbréf
4., 8-9.)
Þegar mér barst sú fregn að vin-
ur minn, séra Jón Einarsson, væri
allur, komu mér þessi orð postulans
í huga og ekki ófyrirsynju. Hans
verður ekki minnst við leiðarlok,
nema í Ijósi þessarar hvatningar,
við skæra birtu þess friðar, sem
leiðir af kristinni staðfesti og ár-
vekni. Þannig var ævi hans lifandi
boðun drengskapar, trúmennsku og
viljafestu. Viku fyrir andlát séra
Jóns átti ég tal við hann í síma.
Rómurinn var veikur og hann
kvaðst vera að búa sig til farar út
á Akranes á sjúkrahúsið þar, því
nú væri þannig komið fyrir sér, að
hann ætti óhægt með gang. „En
ég ætla að vona, að læknarnir geti
liðsinnt mér, því það fer að styttast
í kirkjuþingið. Já, ég vona að við
sjáumst þar í næsta mánuði." Þetta
voru siðustu orðaskipti okkar í þess-
um heimi. Það, sem honum var efst
í huga, var kirkjan, vegur hennar
og áhrif, heill ástvina, þjóðar og
lands. Mér kom í huga erindi úr
Ijóði eftir Borgfirðinginn Guðmund
skáld á Kirkjubóli, sem hann orti í
minningu bóndamanns:
Við bárum þig sjúkan burt úr þínu inni,
við bændur heima í þinni eigin sveit.
Vissum, að þar var hafln hæpin leit
að hreystinni misstu og starfagetu þinni.
En þú sagðist koma aftur, endurfæddur.
Við eitruðum ei þá trú, sem þú varst gæddur.
Trú séra Jóns var hvorki né varð
heldur eitruð af áliti manna og orð-
um, því hann byggði líf sitt á þeim
grundvelli, sem ekki varð hnikað, á
lifandi trú á samfélagið við Jesúm
Krist og handleiðslu hans. Hann
ætlaði á kirkjuþingið, en að þessu
sinni verður það annað og æðra
þing, sem bíður hans, og þar er að
vænta svars við því, hvað h'fið er.
Ævistarf séra Jóns Einarssonar
var mótað af köllun, sem hann hlaut
ungur. Við hittumst fyrst í Mennta-
skólanum á Akureyri á sjötta ára-
tugnum. Þá þegar var hann ákveð-
inn að nema guðfræði og ganga í
þjónustu kristinnar kirkju. Siðferð-
iskennd hans var sterk og hiklaus.
Af hispursleysi hélt hann fram
málstað bindindis, hreinlífis og
heiðarleika í starfi og leik, en hug-
sjónunum var aldrei fylgt eftir með
skinhelgi eða þeim hætti, að hann
væri sniðgenginn og settur hjá.
Hann bjó yfir innri þrótti, lifandi
áhuga, lífsgleði og sérstæðu skop-
skyni, er gerðu hann að svipsterk-
um persónuleika, er engum gleym-
ist, sem áttu með honum samleið.
Hann hafði næma tilfinningu fyrir
íslenskri tungu, kunni góð skil á
braglist og minntist þess oft, hversu
góðan grundvöll móðuramma hans,
Sigríður Guðmundsdóttir, lagði að
málkennd hans og glæddi tilfinn-
ingu fyrir góðum skáldskap. Og
hann orti ljóð í minningu hennar
þar sem segir m.a.:
Ég lítill drengur lá við þína hlið
og lærði hjá þér mörg og nytsöm fræði.
Þú opnaðir dymar inn á tímans svið,
ennþá man ég flest þín gömlu kvæði.
Þú kenndir mér lestur, ljóð og bænamál
og lagðir grunn að ævistarfi mínu.
Þú skynjaðir, hve viðkvæm var mín sál,
og vafðir mig að kærleiksbijósti þínu.
Bænir þínar allar urðu mér
auðlegð sönn á lífsins göngu minni,
ég veit, að þegar burt mig héðan ber,
þær bænir fylgja mér í eilífðinni.
Erindin bera sterk einkenni þeirr-
ar einlægni, sem Jóni var eiginleg
og gerði hann að þeim sálusorgara,
sem hafði jafnan af nógu að taka
til uppörfunar og huggunar þeim,
er til hans leituðu. Hann átti þann
trúarstyrk, er gerði honum fært að
leiða aðra til móts við Guð friðarins.
Séra Jón Einarsson sat Saurbæ
á Hvalfjarðarströnd frá vígsludegi
sínum 6. nóvember 1966 og allt til
endadægurs 14. september sl. Hann
leit á það hlutskipti sem helga hand-
leiðslu, naut staðarins og staðurinn
naut hans. Saga Saurbæjar, spor
séra Hallgríms Péturssonar, nánd
þeirrar heilögu andagiftar, sem
fylgja mun þeim blessaða stað með-
an íslensk tunga er töluð og messa
sungin hér við nyrsta haf; allt varð
það honum að uppsprettu fijórra
hugsana, tær lind sálubótar og trú-
arstyrks. Sú djúpa æð lokaðist aldr-
ei, þótt að gæti syrt.
Hamingja Jóns var studd þeirri
gjöf, að eiga að lífsförunaut þá
konu, sem ávallt stóð við hlið hans.
Já, leiðir Jóns og Hugrúnar Guð-
jónsdóttur lágu saman frá því þaU
gengu í hjónaband nær árslokum
1963. Samhent bjuggu þau sér og
börnum sínum fjórum heimili, sem
bar svip menningarlegrar reglu-
festu og alúðar, laust við tilgerð
og tildur, og brátt annálað fyrir
gestrisni og greiðasemi. Hispurs-
leysi og hjartahlýja húsráðenda
leiddi ósjaldan til langrar vöku með
gestum, því margt bar á góma á
þeim fundum og við endurfundi.
Þau höfðu af miklu að miðla til
skemmtunar, fróðleiks og umhugs-
unar. Séra Jón hafði fastmótaðar
skoðanir á málefnum þjóðar og
kirkju og gat jafnan stutt mál sitt
þekkingu og reynslu. Hann var
kvaddur til trúnaðarstarfa, var m.a.
prófastur í Borgarfjarðarprófast-
dæmi í 12 ár, kirkjuþingsmaður og
átti sæti í kirkjuráði. Er ekki of-
mælt að hann hafi verið einn veiga-
mesti og afkastamesti þjónn kirkj-
unnar um langt skeið. Honum lét
aldrei að látast, heldur gekk hiklaus
til funda og lagði jafnan áherslu á
að kryfja hvert mál til mergjar, var
fundvís á lausnir og stóð jafn fast
við þær ákvarðanir, sem ekki þóttu
vænlegar til vinsælda, og hinar, sem
aðdáun vöktu. Réði þar framsýni
hans, reynsla og þekking. Að sveit-
arstjórnarmálum vann séra Jón sem
oddviti um langt skeið og gegndi
ýmsum öðrum trúnaðarstörfum,
sem yrði of langt mál að telja upp
á þessum vettvangi. Ekkert var
honum fjær skapi, en kasta höndum
til þeirra verkefna, sem honum voru
falin. Eiga þau orð, sem Eggert
Ólafsson hafði um Jón Skálholts-
biskup Árnason, vel við um fram-
göngu séra Jóns Einarssonar:
Vanda nam hann verkin stærri og verkin
minni
fyrr og síð, sem fremst hann kunni.
Með þökk í huga kveðjum við
hjónin hollvin og biðjum Guð að
styrkja fjölskyldu hans á trega-
stund.
Bolli Gústavsson
á Hólum.
Genginn er góður vinur götuna
á enda í jarðnesku lífi sínu. Séra
Jón Eyjólfur Einarsson, prófastur
og oddviti, sem skilað hefur miklu
og góðu ævistarfi, er ekki lengur í
hópi stúdentanna frá MA sem út-
skrifuðust vorið 1959 glaðir og reif-
ir og gengu út í lífið með bros á vör.
Eg kynntist séra Jóni fyrst á
Menntaskólanum á Akureyri, þegar
ég hóf þar nám. Við vorum ekki í
sömu bekkjardeild, því að hann var
í svokölluðum A bekk máladeildar,
en ég í B bekk sömu deildar. Úr
hópi stúdentanna vorið 1959 urðu
fimm prestar, séra Ágúst á Prest-
bakka, séra Brynjólfur í Stafholti,
séra Sigfús á Hofí í Vopnafirði, séra
Jón í Saurbæ og ég á Reykhólum.
Þórarinn Björnsson, skólameist-
ari við MA var þess hvetjandi að
menn legðu stund á guðfræði, enda
einstakur ágætis maður í alla staði.
Undir handleiðslu hans nutum við
góðrar fræðslu við Menntaskólann
á Akureyri, sem við höfðum sem
veganesti út í lífið. Það kom fljótt
í ljós, að séra Jón hafði strax ákveð-
ið það að leggja stund á guðfræði,
þegar hann hóf nám við Mennta-
skólann á Akureyri. Hann var vel
hagmæltur og gerði nokkuð að því
að yrkja hvetjandi ljóð í MA.
Með okkur séra Jóni myndaðist
fljótt vinátta, sem entist allt hans
líf. Hið sama gilti um konu hans
og börn síðar.
Samferða urðum við séra Jón að
nokkru leyti í Háskóla íslands, því
að báðir inrnituðumst við í guð-
fræðideildina sama haustið. Ætíð
var séra Jón sami góði félaginn í
gegnum öll okkar háskólaár. Hann
var vígður til prestsembættis að
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd 1966
og gegndi því embætti til dauða-
dags. Og auk þess að vera þar prest-
ur, þá gegndi hann einnig prófasts-
embætti í Borgarfjarðaiprófasts-
dæmi hátt í tvo áratugi. Öll embætt-
isfærsla séra Jóns var til sannrar
fyrirmyndar, enda var hann kjörinn
til ýmissa annarra trúnaðarstarfa
innan kirkjunnar, sat bæði á kirkju-
þingi og í kirkjuráði um margra ára
skeið.
En það, sem mér finnst kannski
það merkilegasta við vegferð hans
og sýnir það best, hvað hann var
mikill hæfileikamaður, er það, að
honum tókst að gegna svo oddvita-
embætti fyrir sveit sína, að aldrei
sló á það starf skugga, það ég best
veit.
Ég átti eitt sinn tal við ónefnt
sóknarbarn hans og ræddi við það
um feril séra Jóns í oddvitastarfinu.
Kom það þá fram, að Jón væri al-
veg einstakur í því starfi, svo sem
öllum þeim störfum, sem hann
gegndi.
Þvi nefni ég þetta starf alveg
sérstaklega, að það hefur verið
sagt, að prestsstarf og oddvitastarf
geti vart vel farið saman. Þegar
það er skoðað niður í kjölinn, þá
er ofur skiljanlegt, að ekki sé eftir-
sóknarvert fyrir prest að taka af-
gerandi afstöðu um fjármál og fjár-
reiður fólks, sem misjafnar eru
ætíð og eiga svo að predika í kirkj-
unni guðs orð um kærleikann, sann-
leikann og miskunnsemina. En
þessu starfi gegndi hann hvorki
meira né minna en á 18. ár og
SJÁ NÆSTU SÍÐU